Op verzoek van de redactie zeg ik iets naar aanleiding van de studiedag van 12 september jl. over de NashvilleVerklaring. Ik baseer me op krantenverslagen uit het Reformatorisch Dagblad en het Nederlands Dagblad.
Verharding
Het eerste wat bij me opkomt is dat het LHBTI-debat verhardt. Op de studiedag stond de NashvilleVerklaring zelf niet ter discussie. Hoe kun je dan iets verwachten van een studiedag? Het gaat immers over ingewikkelde en ingrijpende zaken waarover verschillend gedacht wordt door christenen. Stel dat zoiets in de voetbalwereld gebeurt. Dat fans van Ajax en Feyenoord worden uitgenodigd om naar een wedstrijd te komen kijken. Vervolgens moet die wedstrijd perse plaatsvinden in de Kuip, het stadion van Feyenoord. En uit niets mag blijken dat er ook Ajax-fans aanwezig zijn. Dat betekent een makkelijke thuiswedstrijd voor de een maar een moeilijke omgeving voor de ander. Zo zie ik de studiedag over de NashvilleVerklaring. Het is een thuiswedstrijd voor degenen die achter de NashvilleVerklaring staan. Het ging over een ‘seksuele revolutie’ die gaande is, begonnen bij het ‘zelfbeschikkingsrecht van vrouwen’. Genesis 1 en 2 over de schepping van man en vrouw werd gelezen. Getuigenissen klonken van die gelovigen die (gedeeltelijk) van hun homoseksualiteit af waren gekomen. Het was een feest voor gelijkgestemden.
Nuance
Ik vind het triest dat er op deze manier een studiedag georganiseerd wordt. Wat moeten LHBTI-ers als hun leven níet overeenkomt met het verhaal dat op zo’n dag klinkt? En waarom alleen Genesis 1 en 2 lezen? De Schepper is in Jezus mens geworden. Jezus heeft de trouwrelatie man-vrouw sterk gerelativeerd (Marcus 12:18-27). Paulus durft zelfs te zeggen dat er in Jezus geen sprake is van man of vrouw (Galaten 3:28)! Waarom doordenk je deze Bijbelteksten niet als het gaat om een christelijke omgang met LHBTI-ers? Door de verharding ontbreekt de broodnodige nuance. Ik denk in dit verband aan een opmerking uit 1993 van ethicus prof. Jochem Douma. Hij schreef dit over transseksualiteit: ‘de gedachte dat we te maken zouden hebben met een gril van deze tijd, waarin alles moet mogen, vind ik een voorbijgaan aan deze zeer diepe nood.’[i] Was zoiets maar gezegd op de studiedag.
Onderscheiden
Dan is er nog iets anders. Omdat de studiedag over de NashvilleVerklaring zo ongenuanceerd is, is het makkelijk om je daarvan af te maken. Op social media zag ik dat dan ook veel gebeuren. Maar zo simpel ligt het niet. De bekende theoloog Tom Wright heeft twee jaar geleden gewaarschuwd voor het feit dat kinderen onzeker worden gemaakt over hun gender. Wright waarschuwt voor de hoge prijs die daarvoor wordt betaald. Hij spreekt in dit verband zelfs over een dwaalleer (gnostiek). In Nederland zei Herman van Wijngaarden van Hart van homo’s laatst dat men homo’s die vanwege hun geloof single blijven niet meer begrijpt en niet wil begrijpen.[ii] En de EO werd ‘de homokampioen van Hilversum’ (Trouw, 1 augustus) genoemd vanwege verschillende documentaires over LHBTI-ers. Wat ik maar zeggen wil: er voltrekt zich een razendsnelle verandering in onze cultuur en onder orthodoxe gelovigen.[iii] Ook daarin treedt verharding op. Wie dat negeert steekt z’n kop in het zand. Alleen een genuanceerd gesprek draagt ertoe bij om te zien wat kaf en koren is.
Gereformeerd Kerkblad, vrijdag 4 oktober 2019. Geplaatst met een disclaimer dat de inhoud niet door heel de redactie wordt gesteund.
Zie Mijn reacties en/of werkzaamheden naar aanleiding van de NashvilleVerklaring. Een overzichtsblog van begin 2019. Inzake het gevaar van gnostiek zie mijn longread xl (boekje) over een studiedag homoseksualiteit en kerk (2018).
[i] J. Douma in Seksualiteit en huwelijk. Kampen 1993.
[ii] Van Wijngaarden refereert aan mijn artikel in Trouw (15 juli 2019) waarin ik aandacht vraag voor een inclusief gespreken over homoseksualiteit. Ik schreef dat artikel naar aanleiding van de EO-documentaire De kerk, de kast en het koninkrijk.
[iii] Zie mijn blogpost uit 2014 over dit onderwerp. Die blogpost (de zaken daarin zou ik nu anders verwoorden maar de strekking vind ik nog steeds wel goed) lag ten grondslag aan een kerkelijk jaarthema. In een themaserie uit die tijd in het Nederlands Dagblad schreef ik mede naar aanleiding van die blogpost het artikel Klaag niet over samenwonen en teloorgang van het huwelijk (2015).
Matthijs Haak 
Hoi Matthijs,
Jammer dat je niet op de studiedag aanwezig was. Dat had je vast en zeker al milder gemaakt bij het proeven van de empathie en het hart voor gelovigen die met homoseksuele gevoelens worstelen.
Ik denk dat de tekst in Galaten 3 niet zegt dat er geen onderscheid is tussen man en vrouw (vele andere bijbelgedeelten geven dit ook aan (ef5, 1 kor 11, 1 kor 14 etc), maar dat het voor het tot bekering komen niet uitmaakt of men man of vrouw is:
Galaten 3:24-29
“Zo is dan de wet onze leermeester geweest tot Christus, opdat wij uit het geloof gerechtvaardigd zouden worden. Maar nu het geloof gekomen is, zijn wij niet meer onder een leermeester. Want u bent allen kinderen van God door het geloof in Christus Jezus. Want u allen die in Christus gedoopt bent, hebt zich met Christus bekleed. Daarbij is het niet van belang dat men Jood is of Griek; daarbij is het niet van belang dat men slaaf is of vrije; daarbij is het niet van belang dat men man is of vrouw; want allen bent u één in Christus Jezus. En als u van Christus bent, dan bent u Abrahams nageslacht en overeenkomstig de belofte erfgenamen.”
Als het gaat om ‘uit het geloof gerechtvaardigd te worden’ is er op dat punt geen onderscheid tussen man en vrouw, dat is wat Galaten 3 zegt.
Persoonlijk denk ik dat het goed was om de Nashville verklaring uitgangspunt te laten zijn, het is immers een document wat aangeeft wat we, te midden van alle verwarring, geloven als bijbelgetrouwe christenen. Daarop voortbouwend en studerend valt er een hoop te zeggen over cultuur-historische ontwikkelingen die ons hier gebracht hebben en hoe we in de christelijke gemeente veilig kunnen zijn voor alle berouwvolle zondaren (en geen huis hoeven te zijn voor onberouwvolle zondaren). En wat betreft kruis dragen zitten we in de chr. gemeente allemaal in hetzelfde schuitje.
Hart gr,
Jeroen
Beste Jeroen
Dank je. Ik heb geaarzeld om te gaan maar zag het niet zitten gezien de vooraf vastgestelde en in mijn ogen dichtgetimmerde setting. Eerlijk gezegd heeft dat ook te maken met een studiedag die ik in 2018 meemaakte over homoseksualiteit en kerk (zie hier voor mijn gedachten bij die studiedag. NB het is een longread xl). Ik vraag me in toenemende mate of of dit soort dagen helpen. Ik denk eigenlijk niet. Gesprek van hart tot hart is nodig en dat gaat lastig in zo’n setting, al vond ik de studiedag 2018 qua opzet wel goed en overtuigend (zie de link hierboven). Met jou houd ik de mogelijkheid open dat ik daardoor iets heb gemist.
Dat er empathie was daar twijfel ik overigens niet aan. Mijn blog gaat erover dat het verstaan van wat er meekomt in het leven van LHBTI-ers eenzijdig en beperkt is en dat hetzelfde geldt voor (het verstaan van) de Bijbel. Als je werkelijk achter de NV staat, zou je deze blogpost (900 woorden) van me eens moeten lezen. De bron van de NV kent een ernstige afwijking in de Godsleer. Welke gevolgen heeft dat voor de NV? Daarover niet willen spreken (NV niet ter discussie stellen) gaat heel ver.
Globaal volg ik je uitleg van Galaten 3 wel. De werking van dit soort teksten (denk ook aan de brief Filemon, aan de apostolische brieven die uithalen naar rijken die zich t.o.v. armen misdragen, mannen die goddelijke opdrachten krijgen om hun vrouw lief te hebben enzovoort) is groot geweest voor onze westerse door het christendom beïnvloede cultuur. Vrijheid en gelijkheid als kernwaarden zijn niet los te denken van de werking van het evangelie. Zie bijvoorbeeld mijn artikel Christus en cultuur (2015). Kunnen we zo ook kijken naar LHBTI-ers als een vrucht van dat evangelie? Mijn punt is: als je dit GEHEEL NIET meeweegt/inbrengt of je daar zelfs totaal AFKERIG van houdt, is je kader te smal en dat heeft gevolgen voor mensen (LHBTI-ers) en (het verstaan van) de Bijbel.
Overigens sta ik niet te juichen bij kerkelijke ontwikkelingen, ook niet als het gaat om LHBTI-vragen. Ik neem aan dat je dat leest in mijn artikel. Zie bijvoorbeeld mijn artikel in Trouw waarin ik zeg dat een deel van orthodox christelijk Nederland vrolijk de bocht omgaat en even onevenwichtig dreigt te zijn als eerder het geval was.
Kortom; er is nog een hele weg te gaan. En daarin hebben christenen elkaar nodig.
Hartelijke groet. Matthijs