Twee bijzonderheden van God komen aan bod in Psalm 113. Een uitbundig loflied dat van blijvende betekenis is. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1 Opvallend enthousiast.
Afgelopen dinsdag startte le Tour de Femmes in Dordrecht. Het wielerpeloton reed door het historische stadscentrum. Prachtig. Voordat het fietsen begon werden de dames eerst op het podium geroepen op het Energieplein. De speaker somde de prestaties op. Een etappe of een koers gewonnen, een sprint of wat ook maar. Hoe groter de prestatie des te uitbundiger het applaus van het publiek. Weet je voor wie het hardst geklapt en gejuicht werd? Dat was voor

Lucinda Brand. Ze werd niet alleen toegejuicht om haar prestaties maar vooral omdat ze uit Dordrecht komt. Het publiek juicht voor wie ze is; ‘een van ons’.

Uitbundig.
In Psalm 113 gaat het net zo. Een en al gejuich voor God:

Loof, dienaren van de HEER,
loof de naam van de HEER
(Psalm 113:1).

God wordt, zogezegd, op het podium gezet en er wordt gejuicht. Waarom? Ja, om wat God doet (vers 7vv). Maar vooral om wie God IS:

Verheven boven alle volken in de HEER,
verheven boven de hemel zijn luister.
Wie is gelijk aan de HEER, onze God?
(Psalm 113:4 en 5a).

Wie is er als God? Opvallend vaak – zeker voor zo’n korte Psalm – wordt God HEER genoemd is dit lied. HEER. De Naam – zo eerbiedwaardig dat sommige gelovigen die naam niet uitspreken. HEER: die er is (Exodus 3). Die HEER is geweldig. Hij is ‘onze God’. Daar klinkt geluk in door. Dat je bij Hem hoort.

Het meest favoriet is degene die voor eigen publiek rijdt. Zo gaat het in sport. ‘Onze’ Lucinda. Team NL bij de Olympische Spelen. Dan juich je net even wat harder, als die het goed doen. Zo, zeggen de Psalmen, gaat het in het leven. Dat je het meest verwonderd bent over de Grond onder je voeten. De Bron van het bestaan. De Rots in de branding. God. God die met niemand te vergelijken is. Daarom de aansporing om God te loven (vers 1). Op die manier sluit Psalm 113 aan bij de uitbundige lofpsalmen 111 en 112.[i]

Sommige christenen doen alsof de Psalmen niet meer interessant of relevant zijn voor vandaag. We hebben toch genoeg andere liederen om te zingen? Maar de Psalmen zijn en blijven de basis. Wat kun je leren van Psalm 113?

Hoog verheven.
Kijk maar eens mee. Israël was maar een klein volkje. Het zat ook nog eens ingeklemd tussen de grootmachten van die tijd, met hun machten/goden. Alsof je als Nederland of Europa tussen de VS en China ingeklemd zat. Altijd gevaar van oorlog of de komst van een vreemde macht. Je zou zeggen dat je dan je toon een beetje matigt want straks zeg je iets dat verkeerd valt. Wat dan? Maar Psalm 113 doet juist andersom. Onze God is verheven boven alle volken. HEER van alle mensen en culturen. Zie je dat? Niks geen terughoudendheid. Groot denken van God. Zeggen wie Hij is. En in het verlengde daarvan zelf ook met je borst vooruit lopen want die geweldige God is immers ‘onze God’.

Er staat zelfs die opmerkelijke zin dat God(s luister) boven de hemel verheven is (vers 4b). Deze belijdenis doet denken aan Salomo’s gebed bij de inwijding van de tempel. Ook hij zegt dat God uniek is en belijdt dat zelfs de hoogste hemel God niet bevatten kan – laat staan dat God past in de tempel, een kerk of jouw manier van denken (1 Koningen 8:23 en 27). Zo hoog denkt Psalm 113 van God. Onmetelijk groot en goed. Eindeloos trouw en wijs. Hij torent erbovenuit.

Zelfbewust.
Er klinkt een heel mooi zelfbewustzijn uit dit lied (en daarmee bedoel ik geen stoerdoenerij). Volgens mij kunnen jij en ik daarvan leren. Binnenkort ga je weer naar school. Of je bent weer aan het werk. Misschien ben je de enige op kantoor die in God gelooft. Nou, dan houd je je mond wel. Je let erop niet teveel op te vallen met je geloof. Of het maakt je onzeker dat er veel mensen in jouw omgeving of van jouw leeftijd niet in God geloven. Is dat jouw houding?

Dat is op zich best te begrijpen. Maar lees dan nog eens Psalm 113. En bedenk hoe de situatie toen was, voor de gelovigen van toen. Dat kleine landje tussen al die reuzen in. Kruipen ze in hun schulp? Nee. Ze zetten God op het podium. En geven Hem de eer die Hem toekomt. Psalm 113 is profetisch. Want vandaag wordt God wereldwijd geprezen. In alle landen en culturen, precies zoals Psalm 113 graag wil. Vader, Zoon en Heilige Geest. Zo wordt dit lied vervuld.

Doe in jouw leven wat er deze week gebeurde bij le Tour de Femmes. Voordat de wedstrijd begon werden de rijders in het zonnetje gezet. Voordat jij met je dag begint – een mooie dag, een moeilijke; geef God het podium dat Hem toekomt. Je zult zien dat dat jou ook goed zal doen. In Jezus is de HEER immers jouw God en Vader.

2 Nabijheid.
Er is nog iets van Psalm 113 dat de aandacht verdient. Iets dat het unieke van God onderstreept. God is hoogverheven, zegt Psalm 113 aan het begin. Nergens kun je Hem in opsluiten. En blijf dan luisteren:

Onze God, die hoog daarboven zijn woning heeft,
die zijn oog richt naar beneden…

Hij verheft uit het stof wie berooid is,
uit het vuil tilt Hij op wie alles ontbeert
Hij laat hem wonen bij hooggeplaatsten
(Psalm 113:6 en 7).

In God is die hoge verhevenheid en die nabijheid. God, de hoge God, is erbij. Dichtbij. Bij wie berooid is. Als je arm (van geest) bent. Als je depressief bent. Als je ertegenop ziet. Er alleen voorstaat. Dan is die hoogverheven HEER erbij. Dit maakt God uniek. Dat van Hem die twee dingen tegelijk worden gezegd.

In Jesaja zegt God dit van zichzelf:

In hoogheid en heiligheid zal Ik tronen
met hen die gebroken zijn en nederig van geest
(Jesaja 57:15).[ii]

Zo hoogverheven is God dat Hij alles omsluit. En dan juist die mensen omsluit die dat het hardst nodig hebben. God keert alles om. Je herkent in Psalm 113 de lofzang van Hannah en Maria (1 Samuël 2 en Lucas 1). De geringe komt op de troon. De uitgerangeerde krijgt het voor het zeggen. De arme wordt rijk. De geknechte komt op de troon. Herken jij dat van God? Heb jij wel eens zoiets meegemaakt? Juist op die momenten dat jij het niet zag zitten?

Kruisdood.
Dat het vervolgens ook gaat over een onvruchtbare vrouw die kinderen krijgt (vers 9), heeft uitleggers wel eens doen denken dat Psalm 113 door een vrouw geschreven is. Wie weet (en interessant voor de discussie over de vrouwelijke ambtsdrager). Denk nog even terug aan het getuigenis van …. Je hebt gekregen wat Psalm 113 zegt. Tegelijk is dit lied ook pijnlijk voor diegenen die graag vader en moeder hadden willen worden maar geen kinderen hebben gekregen. Gods goede beloften en zijn wonderen gummen de harde werkelijkheid niet uit, ook als je soms zo duidelijk tekenen van hoop ziet en ervaart.

God is verheven en nabij. Dat maakt Hem uniek. Daarom dat gejuich voor God. Gods volk heeft dat zo ervaren. Het was immers een klein volk en toch ging God met hen een relatie aan (Deuteronomium 7:7). In het Nieuwe Testament krijgt Psalm 113 diepere betekenis. Psalm 113 is het begin van de zogenaamde Hallel-Psalmen (Halleluja-Psalmen).[iii] De liederen die gezongen werden als het Pesachfeest gevierd werd. Lees zo Matteüs 26 als Jezus tijdens het Pesachmaal zegt dat het brood zijn lichaam is en de wijn zijn bloed. Daar zingen ze Psalm 113 (‘toen ze de lofzang gezongen hadden…’). Hoe is God verheven en nabij? Hij die de Verhevene is wordt in Jezus de meest vernederde. De Almachtige geeft zich tot in de dood. Zo staat Hij je bij. Vergeeft zonden. Heelt wonden. Zo zie je hoe bijzonder Psalm 113 is.

Open ogen.
Als je God wilt vinden kijk dan niet alleen omhoog (verheven). Maar heb oog voor wat in jouw ogen klein en onbeduidend is. Daar vind je God (evengoed). Sta klaar voor wie hulp nodig heeft. Bid voor je tegenstander. Hef diegene op het podium die in onze ogen weinig voorstelt. Ook op die manier wordt dit lied vervuld. Leef zo tot een zegen voor de mensen om je heen.

=========

[i] Zie de twee vorige blogposten met preken over Psalm 111 en 112 (die twee liederen vormen een eenheid).
[ii] Zie preek Jesaja 57:15.
[iii] Zie preek ‘Hallel-Psalm’ 115.

Voorbeeldliturgie

Welkom

Afkondigingen kerkenraad

Votum (GK) en
Groet
Amen (gezongen, GK)

GK Psalm 33: 1 en 3 Zingt vrolijk…

Gods leefregels
GK 154:1a, 2v, 3m en 4a Ach, wat moet ik toch…

Gebed

Lezen Psalm 113 Halleluja! Loof, dienaren van de HEER…
Matteüs 26:26-30 Toen ze verder aten…
GK 165 Machtig God (niemand is als U, zie Ps.113:5a)

Verkondiging
DNP Psalm 113 alle verzen

Dankgebed en voorbede

Collecte

LB 146c:1 en 7 Alles wat adem heeft love de Here

Zegen
Amen (GK, gezongen)

Verdere ontmoeting