Matthijs Haak, predikant/pastor Nederlandse Gereformeerde Kerk Dordrecht – Kandelaarkerk, vanaf augustus 2015. Daarvoor predikant te Rotterdam Delfshaven 2007- 2015 (eerste jaren samen met Centrum als gemeente Rotterdam – Stad); daarvoor te Ulrum 2002 – 2007. Email: dordtsedominee@kpnmail.nl. X/Twitter: @Dordtsedominee. Sinds maart 2020 ook (enige blogposten) te beluisteren via een podcast.

Overtuiging
Het is mijn overtuiging dat God zich laat kennen in de gekruisigde en opgestane Jezus. In Jezus komt Gods belofte uit, komt leven tot groei en bloei (≠ happy clappy, al kan dat gerust wel zo wezen) en vindt het bestemming. Een veelgehoorde reactie van mensen op m’n preken, artikelen of brieven is dat ik mensen aan het denken zet; origineel en oorspronkelijk. Maar ook dat ik mensen meeneem in het kijken vanaf een blijkbaar niet gewoon perspectief.

Ik ben christelijk opgevoed, in een gereformeerde traditie (Gereformeerde Kerken vrijgemaakt). Op jonge leeftijd heb ik ervaren dat God bestaat en ik heb daarom later zelf voor de Heer gekozen. Sinds ongeveer 1993/4 ben ik in de ban van Jezus. Het is, zo ervaar ik dat, een alsmaar durend proces om het geloof in hem gestalte te laten krijgen.

Studie
Ik heb theologie gestudeerd in Kampen (II, Broederweg) omdat ik meer met het geloof in God wilde doen en me betrokken voelde bij de kerk. Ik heb moeite gehad om te aarden in Kampen. De eerbied voor God en de Bijbel heb ik altijd gewaardeerd maar ik kon lastig overweg met het kader waarin dat werd aangeboden. In de loop van mijn studietijd werd ik, na een cursus in het Dominicanenklooster te Zwolle, geboeid door de mysticus Eckhart (1260-1327). Mij intrigeerde het denken over en vooral vanuit het gelééfde geloof en dat mensen van toen (vóór de Nieuwe Tijd) alles tot op God terugbrachten. De in de tijd van mijn studie nog levende idee van Klaas Schilder (geestelijk vader van de vrijgemaakten) over ‘ware en valse mystiek’ zag en zie ik als een inadequaat dilemma. Om mystiek te studeren heb ik een jaar lang colleges gevolgd aan het Titus Brandsma Instituut (Katholieke Universiteit, inmiddels Radboud) te Nijmegen. Mijn scriptie behandelde de vraag naar de relatie tussen de Godsgeboorte (Eckharts kernthema) en gereformeerde theologie. Achteraf zie ik beter dan toen dat deze (studie)weg verbonden was aan mijn geloofsleven waarin geloof, eerlijk gezegd, wel erg op een systeem leek.

Er wordt wel eens onderscheid gemaakt tussen mystieken en enthousiasten; dan behoor ik tot die tweede groep. Voor mysticus kom ik alleen al niet in aanmerking omdat ik te gereformeerd ben. Door mijn studie mystiek leerde ik een ader kennen in de kerk waarmee ik niet vertrouwd was. De woestijnvaders zijn me gaan boeien. Athanasius’ boek waarin hij het leven van woestijnmonnik Antonius beschrijft is een van m’n favoriete theologische boeken.

Predikant
Wellicht vooral ondanks mezelf – ook ik leef in deze ik-gerichte tijd – heb ik gedurende mijn werk ontdekt dat Jezus volgen betekent dat de op Jezus gerichte gemeente centraal staat. In Delfshaven noemde ik mezelf daarom Delfshaak, nu is mijn alias Dordtsedominee. In een redelijke lange blog over kerkzijn in een veranderende tijd (casus: vrouwelijke ambtsdrager) leg ik uit hoe ik ertoe gekomen ben de gemeente centraal te zien en wat dat betekent. De gemeente is Jezus’ bruid (Efeze 5). Haar ‘vlekkeloze en rimpelloze’ karakter is er in Jezus; niet in de kerk zelf. Het is een wérkdoel in het hier-nu-maals, een lonkend perspectief. Zonden en wonden gooien, helaas, roet in het eten – zie een inleiding Volharding der heiligen bij ‘Ode aan de synode’. Maar als de Geest aan iets begint, voltooit Hij het ook.

Omdat Jezus zich gaf, heb ik energie en moed om dat te doen. Respectvol om te gaan met anderen, ook in de (religieuze) dialoog. Christenen zal ik altijd aansporen zich te geven in de maatschappij; het goede te doen en te zoeken, vrede te bewaren. Die vrede, geloof ik, begint Jezus te geven in zijn gemeente, de kerk. Zie mijn intredepreek te Dordrecht over Efeze 3:21 en 21. En laat het zo zijn dat christenen en kerken, voor zover mogelijk, elkaar zien staan, samen optrekken om het evangelie niet te hinderen maar juist op een goede manier laten zien.

Essentie
Er verandert veel in wat voorheen de Vrijgemaakte kerken waren – thans onderdeel van de fusiekerk Nederlandse Gereformeerde Kerken. Die kerken hebben een dubbele slag te maken omdat ze zelf het langst verzuild waren terwijl we leven in een veranderende tijd.

Veranderingen in die kerk gingen sterk schoksgewijs en onthullen daarom goed welke onderliggende zaken er onder christenen leven. Dat is interessant, ook voor de buiten-Vrijgemaakte-setting. Ik sta ontspannen in die veranderingen en heb zeker in mijn Rotterdam-Delfshaven tijd vaak meegedaan aan en voortouw genomen in discussies. Onkritisch ben ik niet. Ik vraag me af of kerken werkelijk veranderen of vooral, in bepaalde onderwerpen (vrouwelijke ambtsdrager etc.), een bocht nemen. Zijn we vandaag op dezelfde manier onzeker/relativerend als dat we ‘vroeger’ absoluut/zeker waren? En welke gevolgen heeft dat voor ons luisteren naar de Bijbel en voor het belangrijkste dat er voor een christen is; de Godsleer? Voor meer hierover, zie de bovengenoemde blog over kerkzijn in een veranderende tijd. Een wat kritischere en meer recente blog is die over de discussie over de eerste doopvraag in onze kerken. Zie Discussie doopvraag is een teken van secularisatie.

Over de tijd waarin ik ben opgegroeid, mijn studietijd en de vraag waar ik nu sta schreef ik een korte bijdrage in de bundel “Niet zonder elkaar” (ter gelegenheid van de fusie NGK, mei 2023): Waar komt het op aan voor de kerk? 

Verkondiging
Waar ik me met name op toeleg is het luisteren naar de Schrift in de verkondiging van het evangelie. Ik houd lange series preken over het Oude en Nieuwe Testament. Zie (korte) inleidingen op prekenseries over de Psalmen, het evangelie van Marcus,  de profetieën van Ezechiël, het evangelie van Matteüs en Paulus’ brief aan de Galaten. Zie onder de categorie ‘preken’ op mijn blog (preken zijn veelal uitgeschreven en voorzien van een liturgie). Wil je weten waar ik Bijbels-theologisch gezien sta lees dan mijn blog Ervaren heil. Bouwsteen voor een nieuw christelijk verhaal (longread) naar aanleiding van het boek Vrede stichten (2023) van Stefan Paas (VU Amsterdam, TU Utrecht).

Waarom ik me toeleg op de verkondiging, lijkt een open deur. Ik ben immers predikant. Toch is het niet zo simpel. In de context van de kerken en onze veranderende maatschappij zie ik het als een tegenbeweging om me toe te leggen op de verkondiging van het evangelie. In onze post-christelijke maatschappij hoor je steeds klanken uit de Bijbel. Dat gaat over gelijkenissen, Pinksterfeest tot aan een (westerse) ‘opstandingsgedachte’. Gelovigen leven ook in deze culturele setting. Wat doet onze setting met onze manier van Bijbellezen? Kan een Bijbeltekst iedere betekenis hebben of legt de Bijbel zichzelf uit? Ik geloof het laatste (2 Petrus 1:21). Zie hiervoor een blog over Hoe kies je een Bijbeltekst om over te preken? en een inleiding op een prekenserie over Ezechiël.

Twee preken zijn er die, in basis, met me zijn meegegaan in de drie gemeenten die ik tot nu heb gediend; Abrahams proef (Genesis 22) en Jakobs worsteling met God (Genesis 32). Wil je weten waar een prediker (voor) staat moet je volgens mij preken over vooral Goede Vrijdag en ook Pasen lezen. Zie Alleen God weet of er hoop is (Goede Vrijdag), Opgewekt door de Geest (Pasen) of De schrik van je leven (Pasen).

Blogposten
Als je m’n blogposten leest, krijg je een idee van hoe ik geloof, denk en uitleg. Ik loop niet weg voor het gesprek over kerkelijke en maatschappelijke zaken. Ik geef een paar voorbeelden van bijdragen uit verschillende media en/of bij verschillende gelegenheden:

• Inzake de discussie over Zwarte Piet, zie mijn brief hierover in AD de Dordtenaar en zie Vrijheid is niet te koop; Hagepreek 2018 Viering en Herdenking Eerste Vrije Statenvergadering 1572 te Dordrecht;
• Bij een noodkreet dat God niet wordt ervaren in de protestantse eredienst, zie een artikel daarover in het Nederlands Dagblad;
• Mijn moeite met sommige standpunten van (door mij veelal gewaarde) christelijke politieke partijen, zie brief in NRC bij Boerkaverbod. Over het belang van religie in de maatschappij en een goede christelijke politiek anno nu zie Alternatief voor Europese leegte (NRC, 2016);
• Inzake homoseksualiteit, zie een artikel ‘Wees inclusief over homoseksualiteit’ in dagblad Trouw;
• Bij ingrijpende gebeurtenissen, zie The life of Pi en de dood van Amanat (Nederlands Dagblad) of We zijn het grote verhaal kwijt (Nederlands Dagblad) bij Brexit;
• Of beluister een interview bij RTV Dordrecht toen ik te gast was bij Studio de Witt.

Door mijn gerichtheid op de kerk en mijn studie over mystiek neig ik richting de Katholieke Kerk. Zie bijvoorbeeld mijn brief in NRC in de tijd van de abdicatie van paus Benedictus XVI.

Uiteraard staan de blogposten in een bepaalde context/tijd. In de loop van de tijd stel je dingen bij, zie je scherper of is nuance nodig. Ik laat blogposten in principe staan ook al denk ik soms dat het anders/beter had gemoeten. Veelal vind je onderaan de posten verwijzingen naar andere blogposten die raken aan thema dat aan de orde is of hetzelfde thema hebben.

Inspiratie
Een van de meest schitterende bijbelteksten schrijf ik, tot slot, hieronder uit. Waarom ik die tekst zo mooi en belangrijk vind, kun je merken als je langer mijn preken of teksten leest. Een expliciet voorbeeld daarvan vind je in mijn inleiding Volharding der heiligen (bijdrage in het jubileumjaar van de Dordtse Leerregels)

Wijsheid geeft God ons door hem. Zo worden we rechtvaardig, heilig en worden we verlost. Dank aan Jezus.

1 Korintiërs 1:30