Als Jezus iemand de opdracht geeft om te werken op de sabbat is dat met een bijzonder motief. Wat zegt dit over Jezus en het volgen van hem?

Gemeente van de Heer

1         Juist op de rustdag aan het werk.
Laatst bezocht ik een jeugdgroep die een soort kaart/plaatjes-spel deed. Je moest een kaart uitkiezen die voor jou te maken had met de zondag. De een koos een kerk uit. Want op zondag kom je als gemeente samen. De ander koos een kaartje met iemand die eruit zag als een scheidsrechter want op zondag zijn meestal de wedstrijden van de Eredivisie. En zo koos iedereen wat.

Stel je voor dat we die avond hoog bezoek zouden hebben gehad. Dat Jezus zelf eens kwam kijken hoe de jeugdgroepen draaien. Welk kaartje zou Jezus hebben gekozen? Een kopje koffie omdat hij op de sabbat met naar z’n moeder ging? Een synagoge omdat hij op sabbat daar de Schriften uit ging leggen?

Spitsuur.
Vandaag gaan we voor de derde keer luisteren naar Jezus en de rustdag. Jezus zegt iets opmerkelijks over die dag. Jij en ik denken bij rustdag snel aan dingen als rust (van werk of school), kerk, familie/vrienden enzovoort. Als Jezus wordt bekritiseerd omdat hij iemand op sabbat geneest en die persoon vervolgens laat werken, zegt Jezus:

Mijn Vader werkt aan één stuk door en daarom doe Ik dat ook
(Johannes 5:17).

Sabbat betekent voor Jezus: spitsuur. Als Jezus erbij was geweest in de jeugdgroep over de zondag had hij een kaartje gepakt waarop het over werk ging. Als je de evangeliën leest valt het op hoeveel bijzondere dingen Jezus uitgerekend op de rustdag, sabbat, en andere feestdagen doet:

• De man die bijna veertig jaar ziek is genezen (Johannes 5).
• Zijn goddelijke identiteit onthullen in zijn hometown Nazaret (Lucas 4).[i]
• Een gehandicapte man genezen in de synagoge (Matteüs 12).[ii]
• Op het ultieme moment van het Loofhuttenfeest de mensen bij zich roepen en duidelijk maken dat hij de levensbron is (Johannes 7).
• Zijn leven geven op Golgota tijdens het Pesachfeest (Pesach-lam).

Neergedaald in de hel.
Bedenk daarbij nog het volgende. Jezus lag op sabbat in het graf lag. Wat deed Jezus daar? In de apostolische geloofsbelijdenis staat de opmerkelijke (en vandaag soms omstreden) zin dat Jezus is neergedaald in de hel.[iii] De Vroege Kerk bracht daarmee onder woorden dat Jezus de rechtvaardigen kwam bevrijden uit het dodenrijk. Zo krijgt de zin dat Jezus Heer van de sabbat is (Matteüs 12:8) een eindeloos verstrekkende betekenis. Jezus ligt niet in het graf zoals gewone stervelingen als jij en ik daar terecht komen. Zijn sterven en begraven worden is verlossingswerk. Jezus is Heer over levenden en doden.

2         Eindeloze trouw van God.
Het goddelijke gebod om te rusten krijgt in Jezus een andere dimensie. Bijna zou je denken: een tegenovergestelde dimensie (werken in plaats van rust). Hoe zit dit en wat betekent dit? Leert Jezus je een burnout-houding aan?

De vraag is wat Jezus bedoelt met ‘aan één stuk werken’ bedoelt en wat dat betekent voor het navolgen van Jezus. Jezus licht het niet toe. Hoe is dit ‘werken’ te zien?

• Reformator Calvijn denkt aan het onderhouden en regeren van de schepping. Calvijn verwijst naar Psalm 104 over de Geest van leven en naar het leven in God uit Handelingen 17:28 (‘in Hem leven wij’).
• De Britse theoloog Tom Wright denkt bij ‘werken’ aan de nieuwe schepping die er komt door de opstanding van Jezus uit de dood. Zoals Jezus ‘sta op’ zegt (Johannes 5:18) zo staat Jezus op uit de dood en begint er iets nieuws.

In deze uitleg klinkt de overtuiging dat de ene God zich altijd kenbaar maakt als Vader, Zoon en Geest. Steeds doorwerkt aan zijn schepping en de vernieuwing daarvan. Inderdaad; God laat het werk van zijn handen niet los maar blijft daar trouw aan tot in eeuwigheid (votum). Daar richt Jezus jouw blik op.

Eenheid Vader en Zoon.
Als het gaat over het werken van God heb je trouwens niet allereerst (theologische) beschouwingen nodig. Je kunt ‘gewoon’ terecht in het vervolg van Johannes 5. Vanaf vers 19 gaat het over de eenheid van God de Vader en Jezus die duidelijk wordt in alles; het opwekken van doden, het oordeel, het vereerd worden, het (eeuwige) leven. Wie Jezus ziet werken, ziet de Vader werken (cf. Johannes 14:6). En als de mensen even later op de man af vragen wat ze moeten doen (werken) zegt Jezus dat het gaat om het geloof in hem (Johannes 6:29).

In het evangelie van Johannes zie je daarom in een keer waar je in de andere evangeliën meer moeite voor moet doen.[iv] Het gaat niet om een discussie over regels of sabbatswetten maar om de vraag wie Jezus is. Hij is God (Johannes 1:18 en 20:28) – in eeuwigheid geprezen.

Perspectief.
Zie je wat de bedoeling is van die sabbat? Twee weken geleden stonden we erbij stil dat het niet gaat om een bepaalde, bijzondere dag.[v] Het gaat erom dat je perspectief op het leven anders wordt. Het Oude Testament spreekt dan van het meekijken vanaf Gods hoogte (Jesaja 58). Het Nieuwe Testament verbreedt en verdiept die goddelijke hoogte. Je kijkt mee met de Drie-Ene God. Je leert je in Jezus en door de Geest aan Hem toe te vertrouwen. Je wilt meewerken aan zijn plannen, met het oog op zijn nieuwe samenleving.

De preek tot nu toe samengevat met een voorbeeld. Als je verliefd bent op iemand heb je ‘vlinders in je buik’. Liefde gaat dan vanzelf. Maar die fase is zo voorbij. Als je langer met elkaar optrekt weet je dat het belangrijk is om te werken aan je relatie. De bekende uitdrukking ‘liefde is een werkwoord’ klopt.

Dat zegt Johannes 5. Gods liefde is niet een opwelling. God heeft je in Jezus eeuwig lief en tegelijk is zijn trouw elke seconde nieuw. Bij geloven in Jezus gaat het net zo. Dat is niet iets voor één dag of een bijzondere ervaring. Geloven is een werkwoord. Je bent er regelmatig mee bezig. Dat de Geest je verandert is een proces dat je leven lang duurt. Zo ben je op weg naar Jezus’ dag.

3         Werk aan de winkel.
Wat betekent het ‘aan één stuk werken’ concreet voor jou en mij? Drie dingen.

I Ruimte maken voor God.
Afgelopen week hadden we het op de belijdenis- of verdiepingsgroep over discipelschap, het volgen van Jezus. … zei: het begint ermee dat je ruimte maakt voor God in je leven. Waar begin je je dag mee? Nieuwsflitsen? Je mail door scrollen? Brood naar binnen werken in de auto/trein? Begin je dag met God. Hij is de vaste Grond onder je voeten. Zo beginnen is een mooi werk.

II Focus op Jezus als je keuzes maakt.
Wat betekent Johannes 5 voor ons gesprek over de zondag en de erediensten (mede naar aanleiding daarvan staan we immers stil bij de rustdag)? Er kan een risico meekomen in dit gesprek. Namelijk dat je denkt in termen van ‘handhaven of afschaffen’ (van de tweede eredienst). Navolgen van Jezus betekent werk aan de winkel. Het gaat niet om het in stand houden van iets of iets afschaffen. De vraag is steeds hoe we Jezus zichtbaar is en wordt in ons leven. Volgens mij is het Bijbels om te denken in termen van ‘vervulling’ (Matteüs) of ‘leven’ (Johannes). Houd de focus op Jezus. Dat geeft ook ontspanning en richting aan de keuzes die we hebben te maken.

III Het werk van de generatie 40-ers t/m 60-ers.
Laat ik ‘werken’ van Johannes 5 ook toepassen op onze gemeente. Kerkzijn is werk aan de winkel. Als ik kijk naar onze gemeente denk ik dat de huidige generatie 70+ daarin meer dan haar sporen heeft verdiend.

Hoe zit dit voor de generatie daaronder, ongeveer de 40-ers tot en met 60-ers? Dat is een redelijk grote en belangrijke middengroep in onze gemeente. Heeft die generatie de gemeente op dezelfde manier gevormd (of is die daarmee bezig) zoals de oudere generatie dat heeft gedaan? Ik vraag me dat af. Ik bedoel dan niet in de eerste plaats de vraag of en hoeveel je je inzet. Wat ik bedoel is dat we leven in een sterk veranderende tijd. Een tijd die heel anders dan 20 of 40 jaar geleden toen de huidige generatie 70+ers de gemeente vormde. Onze tijd betekent: aan de bak, op ieder terrein van het kerkelijke leven. Dat je helder hebt wie je als gemeente bent. Hoe je dingen doet. Waarom je het ene wel en het andere niet doet. Zoals ik het zie heeft de huidige generatie 40-ers tot 60-ers veel/lang ‘geleund’ op wat en hoe de generatie boven hen deed. Min of meer in de vorm van hoe het ging of hoorde. Nu is respect voor wie je voorgaan inderdaad belangrijk. Tegelijk is het essentieel dat iedere generatie eigen keuzes maakt. Zeker in onze sterk veranderende tijd. Zodat een nieuwe generatie die opgroeit duidelijk kan zien wat het betekent om Jezus te volgen. Zodat buitenstaanders gelijk door de bomen heen het bos kunnen zien.

Ik hoor leden van de generatie 40-ers tot 60-ers wel eens zeggen: ‘we doen het niet meer zoals vroeger’. Ja. Maar daarmee ben je er niet. Want hoe doe je het dan wel? Op dat punt merk ik wel eens verlegenheid. Of werk je zo alsof je verantwoording hebt af te leggen aan de generatie boven je terwijl het juist belangrijk is je in alle vrijheid te richten op de generatie onder je; wat die nodig heeft om met Jezus te leven. Dit ‘werk’ door deze midden-generatie hard nodig. Want als ik het goed zie staan heel wat 20-ers en 30-ers gereed om steeds meer invulling te geven aan het kerkelijk leven, ook in het leiding geven aan en vormen van de gemeente. Idealiter is het fijn als iedere generatie de waardevolle dingen van een andere generatie meeneemt en gerust ook een eigen koers vaart.

Tot zover drie toepassingen over het ‘werken’ uit Johannes 5.

Meedoen.
Ik rond de preek af. Drie keer luisterden we naar Jezus’ optreden op de rustdag. In alle evangeliën valt het op hoe spectaculair Jezus’ optreden op die dag is. Het bijzondere van Johannes 5 is dat de Heer een inkijkje geeft in zijn motieven. Goddelijk werk is werk aan één stuk door. Gelukkig dat God zich zo in Jezus laat kennen.

Doe mee met zijn werk en bouw door de Geest mee aan (de komst van) zijn Koninkrijk.

========

[i] De gezalfde van de Heer. Preek Lucas 4.
[ii] Zie preek Jezus volgen. Preek Matteüs 12:9vv.
[iii] Zie He descended tot the dead. An evangelical theology of Holy Saturday (2019) van Matthew Y. Emerson. Over ‘neergedaald in de hel’ zie preek Goede Vrijdag Ezechiël 37 en Matteüs 27.
[iv] Zie de preek over de sabbat (Matteüs 11 en 12) waarin duidelijk wordt wat het punt is in de discussie over de sabbat.
[v] Zie Jezus volgen in je leven van iedere dag. Preek Matteüs 11:25-12:8.

LITURGIE

Welkom

Votum en groet (uitgesproken)

Voorganger: Onze hulp is in de naam van de Heer
Gemeente: Die hemel en aarde gemaakt heeft
Voorganger: Die trouw houdt tot in eeuwigheid
Gemeente: en niet laat varen het werk van zijn handen

Groet (predikant)
Amen (hardop uitspreken, allen)

Opw. 518 Heer U bent altijd…

Gods verbondswoorden 
Create in me (Psalm 51)

Gebed

Kinderen naar voren
Diep Hemelhoog 327
Kinderkring 

Opw. 849 Goedheid van God

Lezen Johannes 5:1-18 Daarna was er een Joods feest…
Opw. 695 Stil
Verkondiging 
Opw. 320 Ere zij aan God

Dankgebed en voorbede
Kinderen komen terug

Opw. 717 Stil mijn ziel

Zegen

Amen (hardop uitspreken)

Verdere ontmoeting 

—- einde —