Ze zijn aan het wandelen. Hun hoop is vervlogen. Hun blik is vertroebeld. Dan komt er iemand naast hen lopen. Er ontspint zich een gesprek. Wat betekent het verhaal van de Emmaüsgangers voor jou en mij? Onderstaande preektekst heb ik gebruikt voor een overdenking tijdens een zaterdagmiddag-bijeenkomst in de Augustijnenkerk te Dordrecht.

Gemeente van de Heer

1         De Levende laat zich zien.
Wandelen is een mooie activiteit. Je kunt om je heen kijken. Genieten van de omgeving. Als je met iemand anders of in een groep loopt heb je de gelegenheid om elkaar te spreken. Dat praat ongedwongener dan wanneer je tegenover elkaar zit op de bank. Wandelen ontspant. Misschien loop je ’s avonds een ommetje voor je gaat slapen.

Jezus maakt op de allereerste Paasdag een flinke wandeling met twee van zijn leerlingen. Natuurlijk; wandelen was in die tijd gewoon vervoer. Kleopas en zijn metgezel konden niet zoals wij het OV nemen. En het wordt ook niet echt een ontspannen ontmoeting. Stel je de situatie voor. De Emmaüsgangers lopen met hun ziel onder de arm. De vreemdeling (Lucas 24:18) informeert eerst vriendelijk wat er aan de hand is. Maar even later geeft hij hen een flinke veeg uit de pan (onverstandigen, traag van hart) en geeft hij hen een spoedcursus in het geloof. Pas thuis en bij het breken van het brood zien ze dat het Jezus zelf is. En dan gaan ze in gezwinde pas het hele eind weer terug naar Jeruzalem.

Waarom kiest Jezus voor deze wandelingen, deze lange weg? Waarom heeft Jezus niet gelijk laten zien dat hij het is en dat hij werkelijk leeft?

Diverse manieren.
Allereerst: als je de vier evangeliën leest zie je dat Jezus zich op allerlei verschillende manieren laat zien en kennen als de Levende (Lucas 24:5b). In de graftuin. Als de discipelen aan het werk zijn. Aan vijfhonderd mensen tegelijk. Aan een iemand (persoonlijk). Door plotseling te verschijnen. Door een paar uur mee te lopen. Waarom zo? Het staat er niet. Dit doet de Heer. Je kunt wel nagaan: Jezus’ vreselijke dood aan het kruis, ontnam zijn volgelingen alle hoop.[i] Op en na Pasen geeft Jezus hernieuwde hoop. Een nieuwe kijk op de Schrift/Bijbel en op Gods werkelijkheid. Net zoals je een kunstwerk van alle kanten wilt bekijken om de bedoeling van de kunstenaar te ontdekken zo laat Jezus op tal van manieren zien dat hij leeft en waarom hij de weg van Golgota ging om de dood te overwinnen. Zo legt Jezus de basis voor Pinksteren, de komst van de Geest die het evangelie met kracht over de wereld brengt.

Levensweg.
Vervolgens: betrek het verhaal van de Emmaüsgangers op jezelf. Laat ik beginnen bij jullie, jongeren. Ook dit jaar is er weer een heel aantal jongvolwassen dat belijdenis wil afleggen van hun geloof in Jezus. Dank daarvoor de Heer. En kijk nou eens terug. Als het je vorig jaar was gevraagd of je belijdenis wilde doen; wat had je dan gezegd? En twee of drie jaar geleden? Toen was je daar misschien nog niet mee bezig. Je groeit ernaar toe. Dat gaat niet van de ene op de andere dag. Gaandeweg ontstaat een overtuiging. Daar gaat dat verhaal van die Emmaüsgangers over. Jezus loopt met ze mee. Luistert naar hun wanhoop. Hun geloof. Hun onzekerheid over het bericht dat de engelen zeiden dat Jezus leeft. En dan gaat hij in hun vragen de Bijbel (Schriften) open doen. In die Bijbel wijst Jezus zichzelf aan. En zo laat hij zich uiteindelijk aan hen zien bij het breken van het brood. Het is een proces.

Dit gedeelte is veelzeggend. Het allerbelangrijkste in je leven zie je niet. Het belangrijkste is dat Jezus met jou onderweg is. Jezus zelf. Hij kent jou. Hij heeft je bij je naam geroepen vanaf het eerste begin van je leven (doop). Hij kent je voor die tijd, voor je geboorte (Psalm 139). Hij ziet je vragen. Je onzekerheid. Je geloof. Je verlangens. Al die keren dat thuis, tijdens catechisatie, vereniging, in de kerk het evangelie klinkt is Jezus daar met zijn Geest. Hij roept. Werkt. Geeft. Vraagt. Legt uit. Laat zien wie hij is. Zo opent Jezus je ogen voor hem. Laat hij je zien wat zijn bedoeling met jouw leven is.

Gemeente, kijk naar je levende Heer. Jezus loopt je leven lang met je mee. Bij verdriet vanwege het overlijden van iemand van wie je houdt. Als je onzeker bent of wie je bent en wat dat betekent voor je toekomst. Het is Pasen geworden! De (kruis)dood is overwonnen. Hoop voor jou en mij. Zie je hoe Jezus werkt? Hij zoekt zijn discipelen op. Op de vrouwen na die naar Jezus’ graf gaan om zijn lichaam te verzorgen is er niemand die naar Jezus toekomt. Steeds is Jezus die zelf of door zijn hemelse engelen het initiatief neemt.

2         Leef met de Heer Jezus.
Gemeente, dit Paasevangelie geeft je vertrouwen in je Heer. Tegelijk is het een oproep. Laat Jezus werken in je leven.

Luisteren.
Zoek die plekken op waar zijn evangelie klinkt. Doe dat om te beginnen thuis. Sommige mensen zeggen dat ze thuis de Bijbel niet open doen. Voor jezelf of in je gezin niet. Om wat voor een reden dan ook komt het er niet van. Nu is het niet zo dat christenen geloven in een boek (Bijbel). Een christen gelooft in de levende Heer Jezus. Pasen laat wel zien hoe essentieel de Bijbel is. Het verhaal van de Emmaüsgangers zegt het. De Geest spreekt en getuigt in de Bijbel van Jezus (Johannes 5:39).[ii] Ga in dat krachtenveld staan. Dat kan door zelf te lezen. Door een podcast te luisteren. Door met elkaar te lezen/luisteren. Je zult net als die Emmaüsgangers merken wat dat met je doet. Zij zeggen hoe Jezus hen had geraakt toen hij de Bijbel open deed. Ze zeggen dat achteraf. Op het moment zelf heb je dat allemaal niet zo in de gaten. Het zal zeker niet zo zijn dat het zo inspirerend was als toen bij die Emmaüsgangers. Dat is en blijft een uniek moment. Soms – laten we daar eerlijk in zijn – haal je er voor je gevoel misschien weinig of niks uit. Dat is niet erg. De discipline van het luisteren houd je op weg. Lees en luister zo dat je Jezus gaat zien. Reken erop dat de Heer dat gebruikt.

Evenwicht.
Ik wil dit vooral zeggen tegen een nieuwe generatie in onze gemeente. ‘Vroeger’ legden we in onze kerken veel nadruk op de Bijbel. Het lezen en begrijpen daarvan. ‘Vandaag’ gaat het meer om hoe jij en ik het zien en ervaren en heeft de Bijbel een minder prominente plek. Op zich: beide dingen zijn nodig en zijn elkaar concurrenten niet. De Geest werkt in wie in Jezus gelooft dus je kunt jezelf niet ‘overslaan’. Inderdaad. Maar het kompas voor de route ligt in het getuigenis dat de Geest geeft in de Bijbel. Stel jezelf steeds weer open om dat kompas te raadplegen. En hou vol. Denk aan die Emmaüsgangers. Jezus doet op een gegeven moment alsof hij verder loopt. Dat is een test. Stel dat hij dat had gedaan. Misschien hadden de Emmaüsgangers zich na de Paasberichten (Lucas 24:34) gerealiseerd wie het was die met hen was opgelopen. Maar omdat ze erop aandringen dat de vreemdeling met hen meegaat worden ze beloond. Als bonus ontvangen ze een blik op Jezus zelf. Het mooiste geschenk. Dat cadeau krijg jij ook als je de weg van de Heer blijft gaan.

3         Jezus neemt het heft in handen.
Gemeente, weet dat Jezus je ziet en kent. En blijf op hem rekenen. Niet alleen voor dit leven. Er is meer. Groter dan het leven dat je nu ziet en kent. Ook dat blijkt uit dit verhaal (ik volg hier Calvijn). Want direct als de Emmaüsgangers Jezus herkennen is hij verdwenen. Jammer, zou je zeggen. Had het gesprek nu niet echt kunnen beginnen? Maar het is een hint. Jezus gaat verder. Hij blijft hier niet staan. Jezus gaat verder dan jou-en-mij, hier-en-nu. Hij is bezig om te werken aan een heel nieuwe wereld. Die nieuwe wereld is niet een soort reünie waarin je elkaar weer ziet en het oude vertrouwde oppakt. Jezus leeft in heerlijkheid. Hij zal komen om te oordelen de levenden en de doden. Zijn rijk dat geen einde heeft (Nicea) komt. Wij kunnen ons daar geen voorstelling van maken. Hier, in dit leven, ontvang je misschien een glimp van die werkelijkheid. Genoeg om te vol te houden. Goed te doen. Te hopen en voor de ander gereed te staan. Te bidden voor elkaar. Leef zo tot een zegen in zijn wereld.

Open ogen.
Het is Pasen geworden. Jezus neemt definitief het heft in handen. Let erop hoe Jezus van begin tot het einde de regie heeft. Er staat dat de Emmaüsgangers Jezus niet herkennen omdat ‘hun blik vertroebeld werd’. Aan het eind ‘worden hun ogen geopend’. Dit is een belangrijk thema in Lucas. Als Jezus vertelt van zijn lijden en sterven blijft de betekenis daarvan ‘verborgen’ (Lucas 9:45).[iii] Als Jezus nog eens spreekt over zijn lijden, sterven en opstanding staat er zelfs op drie verschillende manieren dat ze het niet inzien:

De leerlingen van Jezus begrepen er niets van. De betekenis van Jezus’ woorden bleef voor hen verborgen, en ze konden maar niet bevatten wat Hij had gezegd
(Lucas 18:34).[iv]

Nu wordt het duidelijk. Het gaat naar Pinksteren. De storm die daar losbreekt begint hier. Zo verlost God in Jezus. Door lijden heen. De dood aan het kruis. Overal is God, ook in je grootste aanvechting, in pijn en bij de dood. Hij laat je nooit in de steek. Altijd wijst Hij een weg.

Gemeente, open je ogen en je hart voor wat God doet. Laten we dat ook als gemeente doen. Kijk om je heen. Kijk met de nieuwe ogen die Jezus aan zijn leerlingen geeft.

Wat zie je? Jarenlang lieten onderzoeken zien dat mensen minder gelovig werden. Vandaag is er een trendbreuk. Een nieuwe generatie wordt geloviger. Is de Geest ogen aan het openen? En het zit niet alleen in een bepaalde leeftijdsgroep. Denk aan het boek van Lieke Marsman (geboren 1990). Marsman is atheïst, ‘doorgewinterd atheïst’. Recent is een boek van haar uitgekomen: Op een andere planeet kunnen ze me redden. Een indrukwekkend boek waarin Marsman schrijft over haar ziekte en wat het oproept te leven met een bericht dat je ongeneeslijk ziek bent. Marsman vertelt dat wat ze mee had gekregen qua wereldbeeld niet toereikend bleek te zijn om haar ervaringen te beschrijven. Ze heeft het over geloof in God. Ze vraagt zich af of we, na een tijd waarin het gelooft steeds minder werd, meer geconfronteerd worden of open komen te staan voor meer tussen hemel en aarde. Om meerdere redenen is dit een bijzonder en aangrijpend boek. Kun je zelf en als maatschappij oog krijgen voor de Levende (Lucas 24)? Wat betekent dit?

Nu laat de kerk van Jezus zich niet ontmoedigen als onderzoeken geen rooskleurig beeld laten zien en rekent zij zich ook niet rijk als de tekenen gunstiger lijken. Het punt is: ben je er klaar voor als gemeente? Om te laten zien wie Jezus is. Dat het goed is om te geloven. Om mee te doen. Als ik naar onze gemeente kijken dan …. (voor onze gemeente bedoeld). Lucas heeft al zijn hoofdstukken nodig om hierheen te werken. Jezus leeft. De werkelijkheid is opengebroken. Handelingen (Lucas II) vertelt hoe het verder gaat. Je wordt uitgenodigd om mee te doen in dat verhaal.

Zegen.
De Heer is onderweg. Op het eerste gezicht lijkt het erop dat Jezus aansluit bij deze twee Emmaüsgangers. Maar kijk beter. Hun blik werd vertroebeld en hun ogen werden geopend. Jezus draait de rollen om. Deze twee gaan meelopen met Jezus. Ze volgen Jezus in het spoor dat hij door zijn wereld trekt.

Zo doet Jezus vandaag. Hij loopt met je op om je uit te nodigen zijn weg te gaan. In heel je leven. Jezus is onderweg. Op weg naar zijn nieuwe werkelijkheid.

Loop met hem mee. Volg hem.
En leef tot een zegen voor wie hij op jouw levenspad plaatst.

====================================

[i] Voor ons is dit nauwelijks voorstelbaar, zie preek Goede Vrijdag over de kruisdood en Paaspreek (als Lucas voor het eerst Jezus’ lijdensweg expliciet aan het kruis verbindt).
[ii] Zie preek Johannes 5:39 over Jezus’ getuigen.
[iii] Zie preek Lucas 9:37-45 (biddag).
[iv] Zie paaspreek Lucas 24:1-12.

Liturgie

Welkom

Votum (GK) en
Groet
Amen (GK)

DNP Psalm 66:1 en 3 Juich aarde om Gods naam te prijzen (door lijden heen; Pasen)

Gods leefregels
GK 155:1a, 2v, 3m 4&5a God enkel licht

Gebed

Kinderen naar voren
Ben je groot of ben je klein, Hemelhoog 389
Kinderkring

Psalm 43: 1, 3 en 4. We zingen dit lied vanwege de plek die Psalm 43 in Dordrecht inneemt bij de dodenherdenking. We zingen dit lied uit de oude berijming.

Lucas 24:13-36 Diezelfde dag… ‘Vrede zij met jullie’
Emmaüsgangers (lied Sela) of LB 646 De Heer is onze reisgenoot

Verkondiging van het evangelie
GK 68: 1 en 3 Wij knielen voor uw zetel neer

Collecte

Opw. 818 Op die dag

Zegen
Amen (GK)

Verdere ontmoeting