In zijn column ‘Krediet’ zegt Bas Heijne dat de ideologische leegte van Rutte II de weg naar Wilders I plaveit (NRC Handelsblad, 19 en 20 december). Ik plaats twee kanttekeningen bij deze analyse. Allereerst valt het op dat Rutte II vol overtuiging begon. In het regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ van 29 oktober 2012 spreken de coalitiepartners in de allereerste zin van een ‘onverwoestbaar geloof…rotsvast vertrouwen…en de diepe overtuiging’. Je kunt daarvan zeggen wat je wilt; leegte is het niet. In de tweede plaats wijst de columnist Wagendorp erop dat onze maatschappij bestaat uit een schreeuwende minderheid en een zwijgende meerderheid (de Volkskrant, 22 december 2015). Terwijl vaak beweerd wordt dat de eerste groep door politici in de steek wordt gelaten, zegt Wagendorp juist dat het de (stille) meerderheid is die weinig gehoor vindt.

Wie weet of de voorspelling van Heijne uitkomt en zal bij de verkiezingen blijken dat Rutte II het krediet van de kiezer heeft verspild. Maar als ook dit kabinet – dat vaak bekritiseerd is vanwege gebrek aan visie – bij haar start wel degelijk vol overtuiging begon, en als er nog steeds sprake is van een meerderheid in de samenleving die een niet-populistische inspiratie zoekt, laat zich vooral een andere vraag stellen. Dat is deze vraag: wélke ideologie heeft Nederland nodig? Investering in een antwoord op die vraag lijkt voor alsnog het meeste te kunnen opleveren.