Vorige week werd bericht over de verhuizing van de TU Kampen (23 mei) en in de krant van vrijdag werd gepleit voor een (blijvende) theologische samenwerking tussen de universiteiten van de GKv, CGK en NGK, ‘Kampen’ en ‘Apeldoorn’. Mijns inziens zijn verhuisplannen en samenwerking van Gereformeerde Theologische Universiteiten twee kanten van dezelfde medaille waarbij deze vraag centraal staat: waarheen roept de Heer?

Allerlei factoren spelen een rol in de discussie over verhuizing en wel/geen samenwerking. Zo blijft de TU Kampen na het vertrek van de Protestantse Theologische Universiteit alleen over in Kampen. Ook speelt het ‘vrijgemaakte’ imago een rol. Als het gaat om de samenwerking tussen beide universiteiten gaat het om verschil van ‘cultuur en tempo’ (ND, 23 mei). Lastig: hoe vind je een weg in vragen die al lang op de agenda staan en (hoe) kun je ondanks verschillen toch samenwerken? Vanuit de werkvloer van de Universiteiten wordt gepleit voor een samenwerkingsverband (25 mei). Hoe worden de ontwikkelingen vanuit de werkvloer van de kerken zelf meegewogen in deze processen?

Lenteakkoord
In het pleidooi voor blijvende samenwerking tussen de Gereformeerde Theologische Universiteiten werd de beeldspraak van het politieke Lenteakkoord (VVD, CDA, D66, Groen Links en CU) gebruikt. Laten we dat beeld even vasthouden. Aan het politieke akkoord zaten minstens twee – aan elkaar verbonden – kanten. Intern speelde het (gebrek aan) vertrouwen van de kiezer in de politiek een rol. Extern werd de druk gevoeld van Brussel, met name: druk van de financiële markten. Niets doen zou het politieke en financiële klimaat in Nederland er, zacht gezegd, niet beter op hebben gemaakt. Nu terug naar de theologie en het geloof. Welke interne en externe factoren spelen mee bij verhuizing van Gereformeerde Theologische Universiteit en de vraag naar een theologisch samenwerkingsakkoord? Van druk of wantrouwen zijn we dankzij Christus bevrijd. Toch is niets doen geen optie. Twee met het Lenteakkoord vergelijkbare aspecten spelen namelijk mee: het geloof van de kerk(led)en als interne factor en, vooral, de roeping van de Heer als externe factor. De laatste factor wordt steeds duidelijker: enerzijds in de marginalisering van het christendom en, anderzijds, in de (op)bloei van ‘religieuze markten’. Ligt hier niet een roeping voor gereformeerde theologische samenwerking in een stad waar deze contekst – het liefst zo nadrukkelijk mogelijk – gevoeld wordt?

Gezamenlijk
Als je naar de kerken zelf kijkt, is samenwerking tussen Gereformeerde Universiteiten niet meer dan logisch. Vanuit marginalisering of vanuit missionair enthousiasme ontdekken verschillende kerken van de CGK, GKv en NGK dat verschillen niet kerkscheidend hoeven te zijn. Er is alle reden om met vereende krachten (de leden van) deze kerken theologisch toe te rusten voor hun taak. De kerkelijke papieren die we delen (Catechismus, Nederlandse Geloofsbelijdenis, Dordtse Leerregels) laten in het gebruik een wat divers maar voor de theologie vooral zeer interessant punt zien. Weliswaar hoor je aan de ene kant de verzuchting dat de vragen van toen totaal niet aansluiten bij het klimaat van vandaag maar tegelijk blijkt in gesprek met bijvoorbeeld moslims dat de Catechismus inderdaad aan te duiden is als good old! Juist in het naar buiten treden merk je, als vanzelf, een grote onderlinge verbondenheid tussen schriftgetrouwe christenen. De Gereformeerde Universiteiten kunnen samen daarop aansluiten en de theologische uitwerking bieden. En krijgen niet alle CGK, GKv en NGK kerken te maken met gelijke vragen. Ik noem er een paar. Hoe ziet het ambt eruit in een setting van huiskerken? Hoe gaan we om met het ambt en takenpakket van predikant als er in de (nabije) toekomst mogelijk niet meer via traktementen in levensonderhoud voorzien kan worden vanwege de geringe hoeveelheid kerken in een bepaalde buurt of vanwege het dalende ledenaantal van kerken? Of: op welke manier kunnen we verbinding leggen tussen innerlijke geloofsbeleving – waar vooral de CGK een antenne voor hebben – en zoveel feel-good-religie, zonder de rijke inhoud van het evangelie tekort te doen?

Zegen
Een gezamenlijke ontwikkeling van Gereformeerde theologie in de contekst van een geseculariseerde wereld, de steeds meer zelfbewuste en missionaire islam en de religieuze markten is nodig met het oog op het leven van de kerken. Deze stap kunnen we in vertrouwen zetten. Ongeveer een eeuw geleden gingen onze theologische voorouders door de vragen van hun tijd heen. Juist nu zij, neocalvinisten als Bavinck en Kuyper, invloed krijgen in Amerika en het Verre Oosten ligt er een geweldige kans om in Nederland aan een ‘nieuwe ronde’ gereformeerde theologie te beginnen.

ND, 30 mei 2012