Gemeente van de tot op het kruis verhoogde Jezus van Nazaret

1 Is Goede Vrijdag feest?
Binnenkort gaan we Goede Vrijdag vieren. Jezus wordt, zoals evangelie van Johannes dat zo sterk zegt, verhoogd. Tot op het kruis. Maar: voelt het aan als een feest? Wat vind jij? Zeg nou zelf: iemand die sterft; (sinds) wanneer is dat feest? Alleen gejuich – soms (blijft pijnlijk) – als het iemand betreft die een ontzettende, gezochte en gehate misdadiger is.

Daar komt wat bij. Wij vinden het vandaag belangrijk om zelf verantwoordelijk te zijn voor ons leven. Dat merk je soms tot in extreme. Deze week aan plan dat mensen in gevangenis zelf bijdrage moeten betalen voor elke dag dat ze in cel zitten. Ook al komt er kritiek op dat plan; de gedachte daarachter ‘ieder draagt bij aan wat hij zelf doet’ herkennen we allemaal. ‘De vervuiler betaalt’, ‘de zelfredzame burger’ enz. – je kent het wel. En dan klinkt op Goede Vrijdag: dáár hangt je redder. Zó komt het goed. Hoezo!?

Misschien juist wel als je met dit evangelie bent opgegroeid kan het zo veraf, onbegrijpelijk gaan klinken. Herken je? Alsof het twee werelden zijn: het evangelie (geloof) en wie je ‘normaal/gewoon’ bent. Je leeft uit genade maar bent vooral hard bezig je eigen boontjes te doppen. Krijg die twee maar eens bij elkaar.

En, we zijn nou toch bezig: zo kun je nog wel even doorgaan. Er wordt wel eens op gewezen dat onze westerse cultuur een schuldcomplex heeft. Dat het altijd gaat over fouten en afrekenen. Tja, wat wil je met een cultuur die nog steeds de restanten in zich heeft van een boek dat bij herhaling spreekt over ‘een lam geslacht’, ‘zondebok’ en de traditie om massaal de tragiek van de Matthäus Passion aan te gaan horen. A.j.b. zeg; kan het niet wat vrolijker?

Je merkt dit aspect aan christenen die zich schuldig voelen t.o.v. God, steeds tekort voelen schieten. Het wordt nooit echt wat tussen God en jou want jij bent toch maar een smerige zondaar. Je merkt het aan nieuwe religies die het óveral over willen hebben maar niet over oordeel (buik vol van). Je merkt soms aan kritiek uit de hoek van de islam: wees niet zo pessimistisch en vervul blij de plichten van het geloof.

Nou, en dan gaan wij feest vieren binnenkort. Jezus verhoogd op het hout, de schandpaal. En vandaag al voorschot bij het heilig sacrament van het avondmaal. Neem, eet: mijn lichaam. Feest. Toch? Of wil het niet vlotten?

2 Het evangelie van Johannes
Gemeente: laten wij vanuit onze vragen het evangelie naar Johannes aanhoren. In de Stille week luisteren we naar de woorden van Jezus vanaf het kruis. We beginnen ons nu te richten op de woorden van Jezus, gesproken vóór zijn kruisiging. Wat zien we aan Jezus in zijn optreden bij de wereldlijke rechter, de machthebber toen in Israël, Pilatus?

In de eerste plaats lijkt het allemaal wat apart, bizar soms. Allerlei dialogen over de waarheid, soorten koningschap en getuigenissen. Merkwaardig. Als het er écht om spant in een rechtszaak dan lopen gemoederen altijd hoog op. Iemand die werkelijk onschuldig is (wat hier herhaaldelijk door rechter wordt vastgesteld) zal er alles aan doen om dat te bewijzen. Maar hier gebeurt iets heel anders:

‘Bent u de koning vd Joden’. ‘Vraagt u dit uit uzelf of hebben anderen dat over mij gezegd’ (34). !?.
Wat hebt u eigenlijk gedaan, uitgespookt (35). ‘Mijn koningschap hoort niet bij deze wereld’ (36). En dus – denk je? Enzovoort.

Als dit niet het evangelie was, zou je denken aan een absurde toneelvoorstelling. Nu moet je wel weten dat we het evangelie v Johannes lezen dat z’n heel eigen blikrichting heeft. Johannes veronderstelt dat de lezer bekend is met het leven, dood en opstanding van Jezus (mondeling en andere evangeliën). En wat hier gebeurt in die dialogen: zo loopt het in het hele evangelie. Steeds gesprekken. Heel lange dialogen. En ook veel tijd voor de tijd van het lijden (v.a. hfst. 13 – straks lezen bij avondmaal). We vallen er nu middenin, maar wie leest vanaf het begin kijkt er niet vreemd van op dat het hier zo gaat.

Wat zien we dan? Wat horen we? Ik haal er 2 dingen uit: de (on)macht van de wereld en de macht van Jezus. Je kunt zeggen: kern vers 36 en 37a.

3 De (on)macht van de wereld
Wat is de macht van de wereld? Pilatus staat daar om recht te spreken. Dat heeft te maken met de onmacht van de religieuze leiders; zij mogen Jezus volgens de Romeinse wetten niet doden (wat ze wel graag willen).

Nu gebeurt er iets opvallend. Bij kringgesprek begon iemand erover: drie keer zegt deze rechter dat Jezus onschuldig is. Het eind vh liedje is dat Jezus wordt weggestuurd om gekruisigd te worden. !? . Wat gebeurt hier? Wij hebben het vandaag wel eens over tunnelvisie bij de rechterlijke macht, maar dit is nog weer een heel ander verhaal.

Kijk niet alleen naar deze rechter. De (on)macht van de wereld zit net zo goed in de gelovigen. Pilatus speelt een vuil spel met hen als zij op hem aandringen. 19:15 ‘moet ik jullie koning kruisigen’? ‘Wij hebben geen koning dan de keizer’. Dit is een vloek. Dit gaat veel verder dan datgene wat wij als hypocriet zien in dit gedeelte: dat de Joden niet bij Pilatus naar binnen willen omdat ze zich niet willen ontheiligen met het oog op het Pesachfeest (18:28). Maar wie het evangelie v Johannes leest vanaf het begin, merkt dat hier de woorden van Jezus waar worden. In hfst. 8 heeft Jezus de religieuzen van die tijd al eens verweten geen kinderen van Abram en ook niet van God te zijn – want ze luisteren niet naar hém (8:39-41 en 46). Om Jezus aan de kant te krijgen, wil je blijkbaar echt álles loslaten. Jezus wegzetten maakt meer kapot dan je lief is.

En – dat lazen we vanmorgen niet – kijk ook naar de (on)macht van de wereld in zijn eigen vrienden. Ze lieten hem, ondanks mooi en oprechte woorden, alleen. Zie je wat gebeurt:

De rechter die het recht buigt.
De rechter die onmachtig is recht te doen vanwege druk van publieke opinie.
De religieuze die God ‘even’ tussen haakjes zet.
De rechter en de religieuzen die een derde als een soort lastpak heen en weer schuiven; wie haalt de trekker over?
Mensen die hun beste vriend in de steek laten.

Zie je wat Johannes portretteert? Waar sta jij in deze gebeurtenis?
Ben jij die gelovige die even vergeet wie God is – kan gebeuren, nietwaar?
Ben jij diegene die zo graag trouw is – en dat wil je echt – maar de ontrouw, merk je, zit in iedere hoek van je hart.

De Engelsman Spufford schreef een boek waarin hij uitlegt waarom hij ervoor koos om toch, na een periode van afscheid, weer naar de kerk ging. Hij begínt bij een ervaring uit zijn eigen leven. Hij zegt – ik hoop dat je me de uitdrukking niet kwalijk neemt; moet soms maar eens zo gezegd worden: ik heb ontdekt dat mensen, en dan begint hij bij zichzelf, een geweldig potentieel hebben. Spufford noemt dat: het geweldige potentieel om dingen te verkloten. Dat bezitten wij. En hij tekent dan uit in zijn boek hoe hij voor de zoveelste keer een patroon in zijn leven ontdekt waardoor hij vastloopt; in dat geval in een relatie(ruzie). Hij bedenkt: dat zit in mij. Op geweldige manier weet je het precies verkeerd te doen en de boel te verkloten. Niet onwil, niet onmacht: dit is wat ik doe – zegt hij. Herken je?

Pilatus weet daar op die dag kans te zien iemand waarvan hij 3x zegt ‘onschuldig’ over te geven voor kruisigen. Buitengewoon hoog potentieel om de boel grondig kapot te maken! Het recht te verkrachten zoals OT dat noemt.
Religieuzen beginnen die dag te vloeken: alleen de keizer is onze koning. Anderen laten hem gewoon alleen. Op die dag komt alle ongeloof en onmacht van het volk van God zoals het OT daarover schrijft er in een vloek en alleen-lating uit. Een geweldig potentieel om je tegen Gods genade te verzetten!
En jij?

Deze week hebben we hier de gespreksgroep huwelijksvoorbereiding afgerond. Nog maar weer eens die zin genoemd van de Amerikaan (rasoptimist) en christen (kent genade) en therapeut Larry Crabb: iedere relatie komt vroeg of laat in een fase waarin je zegt ‘hier komen we niet meer uit’. Ehhh: maar je hóudt toch van elkaar? Ja. En dat is echt zo. Blijkbaar zien wij – en dat zegt hij op grond van zoveel ervaring en gesprekken – kans om zelfs dat te verknallen. En dan?

En jij? Waar sta jij? Soms voel je zo hoe recht God is en dat zijn liefde zo diep voor je gaat dat hij alles opgeeft. Dat komt zo dichtbij. Dat geeft zoveel en pakt je daarmee zo ook alles af. Je schrikt van zoveel liefde; dat ben je niet gewend. Of je gaat, bij wijze van schrik, schuldig voelen dat God zover ging voor jou. Je voelt je tekort schieten. Zie je wat je doet? Je hebt, misschien haast ongemerkt, al je potentieel verzameld om tot in de kiem te smoren dat het niet gaat om jouw tekort maar het nieuwe leven dat God je als kado geeft. De liefde van God die je zo zoekt; je hebt je afweermechanisme daartegen scherp ontwikkeld. En daar kun je zelfs nog een gelovig sausje over gieten: schuld, zonde. Ja, dan heb je de boel écht goed dichtgesmeerd; daar past geen genade meer tussen.

4 De macht van Jezus
Gemeente, gasten: aanhoor hierin het evangelie van de tot op het kruis verhoogde Jezus van Nazaret.

Dit evangelie is zo aantrekkelijk omdat het zonder ook maar iets af te doen aan de realiteit van welke potentieel tot verstieren dan ook maar (sterker: het evangelie brengt dat juist alleen maar uitvergroot in beeld) Jezus in beeld brengt.

Geen ‘jij-bak’  tegen Pilatus: ‘is dat nou recht’.
Geen religiekritiek: ‘heb je in de gaten dat je eígenlijk vloekt e/o ontrouw bent’.
Geen sneer naar jou: ‘kon jij nu niet beter liefhebben’, ‘waarom smeer jij je dicht tegen mijn liefde’.

Jezus staat voor Pilatus en geeft zichzelf in zijn woorden:
Mijn koningschap is niet van hier. Ik ben niet zoals jullie.
Ja; dat ben ik wel geworden (‘zie de mens‘) – maar dát is nu juist mijn macht.
Mijn macht is om hier te staan.
Mijn macht is om de waarheid over de wereld te onthullen en te verdragen.
Mijn macht is om Gods liefde over déze verknipte wereld uit te storten en te geven tot het uiterste.
Jezus heeft de macht ons verkloot-potentieel op te heffen, op zich te nemen. Zo vieren we straks avondmaal:
God heeft zijn ‘religieuze plicht’ richting ons vervuld en ons gevonden tot in onze onmacht, schuld en tot in de dood.

Johannes zegt waar het op staat. Jezus laat zich verhogen. Dit is onze koning ten voeten uit. Het kan niet anders dan feest worden.

En dan ook feest voor heel de wereld. Voor alle mensen.
Zó lief heeft God de wereld gehad.
Er is geen houden meer aan.

Aan Jezus.

————————————————————————————-

Welkom
Votum
Groet
Ps.125: 1 en 2
Wet zingen (jeugdkring)
Gebed
Mini’s en kinderclub 4 en 5 jr ‘Vader ik aanbid U’ (E&R 171)
Johannes 18:28 – 19:16
GK 91 (kompas gr. 3 en 4)
Verkondiging: de (on)macht van de wereld en de macht van Jezus
1. Is Goede Vrijdag feest?
2. Het Johannesevangelie
3. De (on)macht van de wereld.
4. De macht van Jezus.
GK 89: 2 en 3
Afkondigingen kerkenraad
Dankgebed en voorbede
Collecte
Viering avondmaal (gaande)
GK 181d Onze Vader
GK 126:1 t/m 5 tijdens de viering svp met notenbalk beamen (niet heel bekende wijs)
GK 111
zegen