Hieronder de preektekst en voorbeeldliturgie van de zondag voorafgaand aan de stille week 2014.

Gemeente van de tot op het kruis verhoogde Jezus van Nazaret

1 De details maken het verschil.
Als het erop aankomt dan maken de details het verschil. Als er een spannende voetbalwedstrijd is (Atletico – Barcelona) dan maakt het precies uit of die ene bal nu net wel/niet in de goal verdwijnt.

In het evangelie gaat het er nu om spannen. Johannes neemt veel tijd om het hoogtepunt van het levensverhaal van Jezus neer te zetten, vanaf hfst. 13. Wat zien we dan? Wat zie jij? Zie jij een loser, een zoveelste inspirator die het – helaas – niet redt? Of voel je, gewend als dat je eraan bent, een schuldgevoel opkomen ‘het zijn de Joden niet die U kruisten…’? Of zit je al met een gedachte verder in je hoofd: hoe kan ik verhaal zo toepassen dat ik in mijn leven/omgeving relevant kan zijn (want ja; wie zit híerop te wachten)?

Zeker: we hebben onze eigen invalshoeken. En laat die maar lekker staan. Maar laten we allereerst aanhoren waarom dit bizarre, smakeloze verhaal in vredesnaam als evangelie door de wereld is gegaan en ons heeft bereikt. Ik haal er twee dingen uit:

2 Het fluitconcert van de wereld tegen God.
Het eerste detail dat opvalt is de redeloze stroom van negativiteit die wordt losgelaten op Jezus. Moet je je voorstellen dat je een mishandeld, afgeranseld mens ziet staan. Wat zou je dan zeggen? Zou je – ook al heb je de pest aan die figuur – je niet inhouden, wellicht zelfs medelijden hebben?

Vs.5. ‘Zie, de mens’. En dan is er is geen houden meer aan. Kruisig hem. Het hoge woord is eruit. Niet alleen: opruimen die gast. Kruisigen! Meest pijnlijke, vernederende dood. En even laten opnieuw (vs.15). Er is geen onderhandelingsruimte. Irrationeel gedrag. Weg. Kruis door zijn leven.

Misschien minder opvallend, maar net zo goed zo’n belangrijk detail: Pilatus gaat ook mee tot het einde. Vs.15: moet ik jullie koning kruisigen? Strooit vreselijk veel zout in de wond vd gelovige Joden. Zo van: jullie willen toch zo graag een eigen koning, Gods koning (Ps.145 e.a.. Joden moet niks hebben van vreemd, Romeins gezag)? “Hier is ‘ie, lekker stelletje religieuze fanatiekelingen”. Pilatus vraagt hen hun diepste geloof te verloochenen. En hij geeft hen ook nul op rekest als ze even later zeggen dat er boven kruis moet staan: hij zégt koning te zijn (vs.21). Ga maar naar je koning kijken, klootjesvolk. Irrationeel gedrag voor een rechter. Ook hij laat zich meeslepen.

Ik weet niet of je wel eens in de Kuip bent geweest. Soms hebt je moment (vooral als Feyenoord gelijk/achter staat) dat iedereen roept om penalty. De sfeer is dan zo opruiend dat je (van)zelf begint mee te roepen. Je schuift ‘even’ opzij dat je zag dat tegenstander weldegelijk de bal speelde. Penalty! Penalty!

Zoiets gebeurt er ook op de dag van Jezus’ executie. Goede Vrijdag is het fluitconcert van de wereld, in de gelovigen én niet-gelovigen, tegen God.

Kruisig de man die zich Gods zoon noemt – zeggen de gelovigen.
Wat zijn jullie toch achterlijk dat je je überhaupt met God/geloof bezig houdt – zegt de wereldlijke rechter.
Linksom of rechtsom is God niet welkom. In zijn zoon wordt Hij die dag uitgefloten, zal geen levensruimte meer vinden en sterft.

Gemeente, gasten: Johannes schildert zodanig in zijn evangelie dat je ahw laag dieper kijkt. Het evangelie ontmaskert:

De rechter. Hij buigt het recht.
Het evangelie ontmaskert de gelovige. Zij willen alles doen om tot hun doel te komen. Al moeten ze een onschuldige laten kruisigen. Ze zetten hun eigen redder en koning aan de kant.

Het evangelie laat de wereld zien zoals die is. Met alle dubbelheid en gebrokenheid. Gooit daar geen sausje overheen of relativering. Zó is het.

Wat betekent dit? Het laat niet alleen zien hoe onvoorstelbaar lief God de wereld heeft (straks). Het is ook boodschap voor de gemeente, gelovige van vandaag. Gemeente: als wij als gemeente verder willen, groeien, is het erg belangrijk dat we zo gemeente zijn. Dat we onszelf niet verstoppen. Dat we het evangelie niet verwarren met ‘braaf (christelijk) gedrag’ of ‘je twijfel verstoppen of compenseren in zo goed mogelijk je best doen’. Alle dubbelheid en gebrokenheid is op die dag aan het licht gekomen, omhoog geheven in en door Jezus. De gemeente is plek waar je kunt gaan geloven dat het zo alleen goed komt.

Wat is dat mooi om te merken als dat gebeurt. Als mensen, al is het pijnlijk, komen met wat dwars zit. Als je naar voren komt in de gemeente en in alle eerlijkheid waarop het kapot loopt in je leven. Juist dan bid je voor elkaar. Daar sta je dan. Met alles wat er dan niet goed is, je gevoel van falen, je pijn en zoeken, is het wel heel goed dat je zo oprecht bent. We bidden dan voor elkaar dat je merkt, en misschien duurt dat lange tijd, dat Jezus je hierin niet loslaat. Dat Jezus je de weg wijst.

Gemeente: het evangelie van Johannes zet ons ervoor. Hebben wij dat vertrouwen in de Heer? Hebben wij dat vertrouwen in elkaar? Jij? Of heerst bij ons nog teveel sfeer/gevoel: als écht wat is, is het ieder voor zich? Als er echt wat is, dan trek ik me terug? Van mijn diepste twijfel, vragen of wat dan ook weet niemand. Wat hebben we nodig om daarin te groeien? Laten we zo naar Goede Vrijdag gaan.   

3 Goddelijke macht en humor trekt de aandacht.
Gemeente: laten we nog een detail bekijken waarin dit smerige verhaal goed nieuws, evangelie wordt. Je hebt soms situaties die, hoewel ze heel pijnlijk zijn, toch ook soort van eigen schuld zijn. We zeggen dan: … heeft het (onheil) over zichzelf afgeroepen. Hoe is dat hier? Wat is Jezus’ eigen rol op zijn executiedag? Om dat te ontdekken moeten we opnieuw goed kijken en luisteren.

Tegen de rechter die het recht buigt zegt hij: jij hebt niet de macht om mij vrij te laten of te kruisigen. Alle macht die je hebt, krijg je van boven (10,11). Wat wil Jezus daarmee zeggen? Beperkt hij Pilatus’ macht? Trekt God ‘uiteindelijk’ aan het langste eind (wanneer dat ook maar zal zijn)?

Welnee. Jezus is geen filosoof of mondig burger die weet hoe ‘ie het moet zeggen. Eerder heeft Jezus gezegd dat niemand de macht heeft om hem het leven te ontnemen en het weer op te nemen (10:18). De macht van Jezus’ liefde wint het. Hij verdraagt het fluitconcert en scoort die dag het mooiste doelpunt ooit: Gods ultieme genade. Jezus’ macht is het meest aantrekkelijke. Hij straalt je tegemoet.

Het diepste woord spreekt Jezus echter aan het kruis. Dat doet hij zwijgend. Jullie willen dat ik de gekruisigde uithang; hier ben ik. ‘Jezus uit Nazaret, koning van de Joden’. Het is Gods humor dat het er zo staat. Pilatus weigert dit te corrigeren. En het staat er ook in Hebreeuws, Latijn en Grieks. Was Jezus in Rdam 2014 gekruisigd dan had het er in Nederlands, Turks, Marokkaans, Urdu en Arabisch opgestaan. God loopt zo niet alleen het paadje uit met zijn volk dat steeds weigerde hem als koning te erkennen (OT). Zo lief heeft God de wéreld (3:16).

De liefdestaal van God komt ons niet alleen tegemoet in de veeltaligheid bovenaan het kruis.

God is mens geworden in Jezus.
Nee; dienaar/slaaf.
Nee; meest vernederde.
Nee; gekruisigde.

En zo: verhoogde koning van Joden.
Ja; verhoogd tot koning van allen.  

Een lied zegt het zo:

Weet: Hij zal je nooit verlaten
het werk dat hij begon.
Dus weet: je wordt gedragen
door hem die overwon
en door het diepste duister
totdat de morgen komt
totdat de stem van de gebrokenheid verstomt.

———————————————————————–

Voorbeeldliturgie

Welkom
Votum
Groet
Ps. 145: 1 en 3
10 woorden
GK 155: 1a, 2m, 3v, 4en5a
Gebed om vergeving, vernieuwing en opening vh Woord
Kids en mini’s gaan gaan kidsclub
Lezen: Johannes 19:1-22 (tekst vs. 19 en 20)
LB 183: 1 en 4
Verkondiging: Jezus heeft de macht zijn leven af te leggen
GK 189: 1a, 2m, 3v en 4a
Afkondigingen kerkenraad
Dankgebed en voorbede, gemeentegebed 
GK 68: 1, begin gebed en GK 68:3 einde vh gebed
Collecte
GK 165
zegen