Paaspreek 2014. Onder de diverse gasten in deze dienst waren ook de leden van een gespreksgroep moslims en christenen. De gespreksgroep is mede georganiseerd door Het Kruispunt. Hieronder een voobeeldliturgie.

Gemeente van de uit het graf verrezen Jezus van Nazaret

1 Jezus gaat ‘gewoon’ verder.
Toen wij tijd geleden in Groningen gingen wonen, was het wennen dat iedereen op straat groette. Vooral dat ‘moi’; dat was echt wennen. Dan is simpelweg langs elkaar heenlopen in de stad een stuk makkelijker.

Als Jezus opstaat uit de dood is het eerst wat hij zegt als hij weer in de kring van zijn volgelingen komt: vrede voor jullie (19). Een volstrekt normaal groet in het MO. Zoals Groningers ‘moi’ zeggen. Zoals Rdammers langs elkaar heen lopen. Jezus zegt op die eerste Paasdag wat velen in NL vandaag precies zo zeggen: salam aleikum. Na poosje nog een keer: vrede voor jullie (21). Het kan niet gewoner.

Hoe klinkt dat, hoe komt dat over? Wij die in westerse cultuur leven, hebben gelijk tal van vragen en obstakels bij Pasen: opstaan uit dood!? Geloof je het zelf. Doe normaal. Kruisiging: o.k.; er zijn meer inspirators vroegtijdig omgelegd. Alhoewel! Juist van moslims leren wij dat het kruis helemaal niet normaal is; kan Gods profeet echt zoiets gruwelijks ondergaan, zo’n vernedering? Straks kom ik op terug. Maar goed: opstaan uit de dood; dát is voor iedereen een brug te ver. En laten we maar eerlijk zeggen dat christenen zelf de vraag naar de realiteit van de opstanding ook kunnen hebben.

‘Vrede voor jullie’ zegt Jezus. Wat klinkt die gewone groet op dat moment ontzettend apart. Wat zou er meer voor de hand hebben gelegen dan dat Jezus éérst iets zou hebben gezegd als: ik leef. Ook al geloven jullie het niet (want de eerste leerlingen hadden er zelf ook niet mee gerekend); ik lééf. Ik ben uniek want ik heb de dood overwonnen – en ….(noem maar op)! Nee. Gewone groet.

Gemeente, gasten: dit is Jezus ten voeten uit. Dit het goede nieuws van Pasen. In de gewone groet laat Jezus merken ‘gewoon’ verder te gaan. Hij liet zich niet uit het veld slaan. Niet bij alle kritiek/weerstand die hij kreeg bij zijn optreden. Niet toen hij in zijn lijden alleen werd gelaten door zijn eigen volgelingen, door religieuze leiders en door de rechter die het recht boog. Jezus laat zich ook niet uit het veld slaan door het schandalige kruis. ‘Vrede voor jullie’.

Jezus laat zien dat hij het is door hen zijn wonden te tonen (20); de gekruisigde leeft. Jezus gaat door met zijn werk: vrede voor jullie; zoals de Vader mij heeft gezonden, zo zend ik jullie (21).

Zie je wat er gebeurt op die allereerste Paasdag?

De gewone, voor ons gevoel veel te gewone groet laat zien hoe ongewoon Jézus is. De groet is zo gewoon dat je vanzelf kijkt naar wíe dit zegt; kijk naar mijn wonden. Is het kruis onmogelijk voor Gods zoon? Ja; voor ons gevoel wel. Dat gaat veel te ver. Wij vinden het al heel wat als onze koning(in) Willem Alexander en Maxima op Nederlandhelptdag een schuurtje schilderen (kijk uit dat je niet vies wordt). Laat staan dat Jezus, als hij goed is en van God komt, zou lijden. Jezus richt op Paasdag de aandacht op lijdenswonden van het kruis. In het gesprek tussen moslims en christenen – wat goed elkaar te ontmoeten, wederzijds vooroordelen wegnemen; welkom vandaag! – is en blijft dit een wezenlijk gesprekspunt:

wie is Jezus? Johannes zegt op misschien wel de meest indrukwekkende manier wat de andere evangeliën ook zeggen: in hem zie je de liefde van God. In hem zie je God (Joh.14:9).

Hoe onvoorstelbaar ook; kunnen we er ook anders naar kijken? Een voorbeeld. Bedenk eens: als jíj iemand hebt van wie je zielsveel houdt; zou er iets zijn wat je níet voor hem/haar over hebt? Zou een vader/moeder een seconde nadenken voordat ‘ie z’n (kleine) kind achterna springt als het in het (diepe) water valt? Je wilt doen wat je kunt doen. Je wilt zijn waar je geliefde is. Dat doet liefde. Áls God bestaat, áls Hij schepper is: hoe ver zou zijn liefde voor de schepping gaan?

Zo vieren wij Goede Vrijdag en Pasen. God heeft ons in Jezus gevonden tot in de dood. Golgota. God heeft ons in Jezus gevonden tot in ons (gevoel van) falen. Zo ver ging God in Jezus af. Zo lief heeft God de wereld gehad (Joh.3:16): ‘kijk naar mijn wonden’. Jezus belichaamt God(s liefde en recht). En Jezus geeft die liefde van God ‘gewoon’ tot in het hart vd discipelen. Ik zend jullie – zoals de Vader mij. Ontvang de Heilige Geest. Hij zal in herinnering brengen wat Jezus heeft gezegd en hem centraal zetten, eren (Joh.14:26, 16:14).

Vrede voor jullie. Dat is Pasen. Zo dichtbij. Zo gewoon. Zo intiem is God met ons geworden. Hij zet ons op onze voeten en neemt ons weer ‘in dienst’.

2. De opstanding van Jezus.
Met het oog op onze cultuur is het wel goed, misschien, om op Pasen iets te zeggen over de werkelijkheid van de opstanding. (Hoe) kan dat? Het opvallende is dat de evangeliën daar geen woorden aan besteden. Hoe komt dat?

Tja. Dat is nu net het punt. Wij hadden hoogstwaarschijnlijk nooit van Jezus gehoord (minder dan voetnoot in geschiedenisboek) als dit, wat Johannes e.a. beschrijven, niet was gebeurd. Kijk: wij denken precies andersom. Wij zeggen:

Er was een wonderlijk figuur in die tijd.
‘Controversieel type’ – noemen we hem graag.
Jezus van Nazaret.
Die werd gekruisigd (want daagde (religieuze) gezag uit)
En er wordt gezegd – bij the Passion dit jaar nog maar weer eens zo gezegd: moet je zelf weten of je dat gelooft – dat hij lééft, opstond.
En dan zeggen/denken wij allemaal: i.d.d.; daar ligt grens.

Maar het evangelie van Jezus werkt precies andersom. Dat gaat de wereld door en het heeft ons bereikt omdat op die dag Jezus heeft gezegd: kijk naar mijn wonden, ontvang mijn Geest, vergeef mensen hun zonden, vertel ze het goede nieuws. Welk goede nieuws: na jou, en dan vertellen de evangeliën e.e.a. over het leven van Jezus. Geboorte, gesprekken, wonderlijke dingen enz. Tot hier.

Is het dan alleen een zaak van geloof? Met name geloof. Jezus legt niet uit. De evangeliën komen niet met allerlei argumenten. De Heer wil ook jouw hart bereiken. Misschien wel het beste door avondmaal te vieren; pak aan mijn lichaam voor jou. Toch is er wel iets meer te zeggen.

In de toenmalige cultuur werd zeker over opstanding gesproken. Dat was een bekend woord. Maar lichamelijke opstanding (evangeliën en NTbrieven) onmogelijk en ongewenst (zie bijvoorbeeld de boeken The ressurection of the son of God en Surprised bij hope van N.T. Wright).
Stap verder: ook gelovigen die de opstanding verwachten, staan op Pasen perplex. Lees bijv. prachtige verhaal van de Emmaüsgangers in Lucas. Die gelovigen verwachtten wel een opstanding. Maar pas op ‘de laatste dag’ (Joh.11:24). De evangeliën vertellen dat Jezus drie keer aankondigt dat hij zal lijden, sterven en opstaan. Maar het past niet. Kortom: gelovigen en niet-gelovigen houden dat niet voor mogelijk.

Het stelt je voor een vraag. Hoe kan de kerk ontstaan en bestaan als zij zoiets wonderlijks claimt als lichamelijke opstanding? Hoe kunnen diepgelovige Joden die maar een God (er)kennen (monotheïstisch) Jezus aanbidden als Heer (Joh. 20:28, Hand.4:12)– zelfs hun leven daarvoor willen geven? En dan zeggen: juist zo vereren wij die ene Heer? Wat denk jij daarvan? Valt op dat niet-christenen die zich verdiepen in vragen rondom de opstanding van Jezus wel eens opmerken: daar moet wel iets bijzonders zijn gebeurt, iets wat wij niet kunnen verklaren (zie themadienst o.a. apologetiek en Pasen).

Ook de vraag naar de opstanding brengt ons terug bij de vraag: wie is Jezus? Is hij inspirator, profeet? Is hij God die mens is geworden; die in het graf kwam – een graf dat hem niet kon vasthouden?

3         De vrede van Jezus.
‘Vrede voor jullie’ – zegt Jezus bij zijn opstanding. Is deze vrede in jouw leven terecht gekomen? Wij ervaren zo snel dat vrede een weg is die zo ontzettend veel (moeite) kost. Als je iets ingrijpends meemaakt in je leven: zie dan maar eens écht vrede te ervaren. Dan is er eerst zoveel strijd. Dan moet je door zoveel dingen heen!

Ja, dat is het precies. Is het je opgevallen? Jezus gaat door zoveel dingen heen op die Paasdag. De deuren zijn op slot (angst voor religieuze leiders). Uit het ongeloof van de volgelingen blijkt net zo goed dat het om meer gaat: hun hart zit even dicht als die deur. En al Gods woorden en beloften zitten nog op slot. Ja, en dát is nou net Pasen:

Jezus breekt erdoor heen. Hij breekt de ban. Hij staat daar in zijn opstandingslichaam. Hij is het echt zelf, en tegelijk is met Pasen echt een nieuwe werkelijkheid begonnen. Zo geeft hij vrede. De gewone groet is buitengewoon uit zijn mond. Inderdaad ging hij door alles heen. Droeg ons leven, ons oordeel. Mijn vrede geef ik jullie; niet de vrede van de wereld; verlies de moed niet (Joh. 14:27).

Gemeente, gasten: Pasen gumt ons leven niet uit, met al z’n vragen en (blijvende) gebrokenheid. Pasen geeft ons wel deze Heer door wie wij de moed niet meer verliezen. Voor deze Heer is geen grens. Geen deur. Geen gesloten hart. Hij houdt vol. In hem ervaren wij dat God idd het werk van zijn handen niet loslaat maar daar trouw aan is tot in eeuwigheid.

Merk, ervaar jij die vrede?

Ik denk dat we, gelovig of niet, allemaal wel iets van die vrede hebben ervaren. Misschien is het maar heel even, heel kort. Als we als gemeente een ingrijpende gebeurtenis meemaken en dan zeggen: en toch is het goed zo. Is dat niet de vrede die Jezus geeft?

Maar het is ook opvallend dat zoveel mensen, juist in situaties dat als je daar zelf van hoort en denkt ‘hoe kan dit goedkomen’, zeggen: ik houd vertrouwen. Soms merk ik: het komt goed. En soms ook echt vrede ervaren. Is het niet een glimp, een rimpeling in het water van de steen die op die dag, Pasen, in het water is gegooid?

Vrede voor jullie! Een gewone groet. Voor gewone mensen als jij en ik. Wat een buitengewoon evangelie.

—————————————————
Hier vind je de handout die bij deze preek hoort.

Welkom
Koor: ‘in alle vroegte’ (paasoratorium Ria Borkent en Dirk Zwart)
Votum
Groet (Openbaring 1: 4 en 5)
GK 95: 1a, 2v, 3m en 4a
Kolossenzen 3 en 4 (deels)
LB 477: 1 en 2
Gebed: verootmoediging en opening vh Woord
Kidsclub, zingen: ‘Wij vieren feest’.
Lezen: Johannes 20:1-23 (tekst 21a).
Verkondiging: Vrede voor jullie
1 Jezus gaat ‘gewoon’ verder
2 de opstanding van Jezus
3 de vrede van Jezus
GK 92: 1 t/m 3
Afkondiging kerkenraad
Dankgebed en voorbede
Collecte
QViering avondmaal, tafel
Formulier 4
Gebed
GK 181d (onze Vader)
Nodiging
LB 72: 1, 2 en 3 (tijdens maar vooral ook afsluiting van viering)
GK 99: 1, 2 en 3
zegen