Handout van een serie van 3 diensten over sacramenten (deel 1) en de heilige doop (deel 2 en 3); aan wie wordt de doop bediend? De themadiensten komen uit begin 2009. Sporen van discussies die toen in de gemeente (Rotterdam-Stad) speelden en mijn denken toen zijn zichtbaar. Bepaalde dingen zou ik nu anders zeggen of doen. Ik plaats ze nu (2018) met een bepaalde vrijmoedigheid.

— Handout sacrament 1 ——

Wat betekent het woord ‘sacrament’? Sacrament is afgeleid van het woord dat geheim betekent en betekent in het algemeen: iets toewijden aan de godheid. In de kerk wordt met sacrament bedoeld: een rite of gebruik dat in het bijzonder betrokken is op het geheim van het geloof.

1.      De realiteit

HC 25 zegt dat sacramenten zijn bedoeld om het geloof te versterken. De praktijk is ook dat juist sacramenten bronnen van onenigheid zijn en scheidend werken. Het is daarom de kunst om bij dit onderwerp het evenwicht te bewaren tussen bescheidenheid enerzijds en overtuiging anderzijds. Voor dit evenwicht wordt een viertal argumenten genoemd:

1. De realiteit van het onderscheid (en de pijn die het meebrengt) vraagt erom goed na te gaan: waarop zit het (verschil) vast?
2. De insteek ‘we zijn (toch) één in Jezus?’ of ‘veroordeel elkaar niet’ vraagt minstens hierom: samen (terug)gaan naar de Bijbel. Hoe lees je die? Hoe spreekt God volgens jou/ander?
3. Met het oog op ontmoeting/gesprek met andere tradities is het juist van belang je eigenheid helder te hebben: hoe kun je anders goede gesprekspartner zijn?
4. Reflectie: waar staan wij, GKv, t.o.v. ons eigen, “stellige” verleden? Scherp gesteld: zijn wij bezig onszelf een ‘11^de gebod’ op te leggen: Gij zult geen onderscheid maken…?

2a.   Wat zijn sacramenten?

Vandaag zouden we zeggen dat sacramenten Gods visualisaties zijn: ze verhelderen wie God is en hoe Hij met ons omgaat. De kern van Gods omgang met ons is dat Hij ons in de overgave van Christus vergeving van zonden en eeuwig leven belooft (HC 25).

2b.   Om de structuur van de sacramenten te zien, doen we de Bijbel open.

God werkt heel vaak met ‘sacramenten’. Denk aan de ark, de tempel, de besnijdenis etc. We zien dat God ons (1) met behulp van ‘gewone’ dingen (2) iets voorhoudt/geeft waarbij (3) om ons vertrouwen/geloof wordt gevraagd.

Er loopt een rode draad door de Bijbel: alle ‘sacramenten’ komen samen in Christus!

3.       Waarom alleen spreken over Belofte!?

Waarom noemt de HC juist dit woord nu zo expliciet? Het is zaak goed op te letten! Want tegen dat woord belofte is nogal wat in te brengen. Vanuit (a) de Bijbel zou je zeggen: God vraagt toch ook om geloof (zie 2b)?, (b) vanuit andere geloofstradities zou je kunnen horen: ‘waar is de bekering/heiliging?’ (charismatisch) of: ‘waar is de geloofsgemeenschap, de Kerk’ (Rome)?

Op 2 verschillende nivo’s gaan we dit kritische punt bekijken:

1. Alle belangrijke geloofselementen worden – uiteraard! – niet over het hoofd gezien in de HC. Lees de vraag & antwoorden 64, 70, 76, 79, 81, 86, HC 32 & 33, v&a 115, etc., etc.
2. Alleen door Gods redding in Christus krijg je al deze dingen (Geest, heiliging, kerk). IK ZAL zegt God in het OT (Genesis 17), Jezus stierf en stond op. De HC zegt dus niks anders dan: blijf dichtbij Jezus dan komt het goed met je. Heb je dat vertrouwen? Om met Paulus te spreken: dankzij God worden wij door Christus rechtvaardig en heilig en door hem worden wij verlost (1 Korintiërs 1:30).

Om verder mee te gaan. Gesprek in de kring of in de wijk:

1. Omdat wij, 21^ste-eeuwers, visueel- en ervaringsgericht ingesteld, valt het niet mee om Gods visualisaties (sacramenten) op waarde te schatten.
2. In de gereformeerde geloofspraktijk worden sacramenten nog wel eens onderschat. ‘Het zijn maar tekens, het gaat eigenlijk ergens anders om’ wordt dan gezegd. Wat dat betreft is de confrontatie met Rome van belang. Rome leert: sacramenten zijn noodzakelijk voor het heil.
3. Wat je doop voor je geloofsleven betekent, maakt duidelijk hoe je relatie met Jezus is.
4. Doop en avondmaal geeft God ons omdat Hij rekening houdt met ons zwak geloof (NGB art.33). Wie een sterk geloof heeft, heeft de sacramenten dus niet (meer) nodig.

Leesrooster. Zeven teksten die te maken hebben met het onderwerp sacrament. Let er bij het lezen eens op (a) om welk teken het gaat en (b) welke reactie gevraagd wordt.

(1) Genesis 9:8-17, (2) Genesis 15:1-21,  (3) Genesis 17:1-14, (4) Deuteronomium 10:12-22 (vs.16!), (5) Matteüs 26:26-29, (6) 1 Korintiërs 11:17-34 en (7) artikel 33 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis (NGB).

Drie themadiensten over de sacramenten (doop), gehouden begin 2009 (zie bovenaan de eerste handout voor de context/waarde van deze drie leerdiensten):

1. Wat zijn sacramenten? Zondag 25
2. Wie worden er gedoopt; volwassendoop of gezinsdoop (ook kleine kinderen van gelovigen)? Wat zegt het Nieuwe Testament?
3. Wie worden er gedoopt? Bijbels getuigenis.