Preek over Lucas 9:23. Jezus volgen, jezelf aan hem verliezen. Jezus gebruikt een radicaal beeld: je kruis op je nemen. Dat betekent een pijnlijke dood sterven. Ik pas de betekenis daarvan toe op twee situaties: omgaan met sterven en meedoen met het debat over religie en geweld. Voorbeeldliturgie staat onderaan de preek.

Gemeente van de gekruisigde Jezus

1         Verkiezingscommercial van Jezus.
Je hebt vast wel gehoord dat onze ‘eigenste’ Michael van Praag zich heeft gekandideerd om voorzitter te worden van de Wereldvoetbalbond, FIFA. Nu heeft Van Praag wel een probleem/uitdaging: hoe krijg je zoveel stemmen dat je ook echt voorzitter wόrdt? De huidige voorzitter, Blatter, is, ondanks allerlei beschuldigingen van corruptie inzake FIFA, toch aanzienlijk populair. Je zult dus met iets moeten komen. En dat mag niet te negatief zijn over andere kandidaten. Alleen met een eigen, pόsitieve uitstraling maak je kans. Van de week hoorde ik op de radio hoe een reclamebureau een aantrekkelijk spotje had gemaakt. Scherp, komisch en aantrekkelijk: Van Praag is onze man.

Het Bijbelgedeelte dat we net hebben gelezen heeft wel wat weg van een belangrijk verkiezingsmoment. Jezus is dé kandidaat die God naar voren heeft geschoven. Jarenlang trekt hij door Israel. Doet wonderen. Legt de boeken van God zo uit zoals niemand dat doet of kan doen. Jezus wordt bij zijn doop aangewezen door de Geest van God zelf: jij bent mijn Zoon (Lukas 3:22).

En nu komt er een bijzonder moment. Jezus vraagt zijn volgelingen of zij hem inderdaad erkennen als Gods kandidaat. Niet als een profeet (hoe indrukwekkend ook) maar als de door God beloofde redder. En ja, Petrus erkent dat namens de leerlingen: u bent de door God gezonden messias.

Maar goed: dat zijn maar twaalf leerlingen. En nog een groep daaromheen. Het is niet de stem álle Israëlieten. Laat staan van alle wereldbewoners.

Jezus heeft een commercial nodig. Een aantrekkelijk, positief verhaal zodat iedereen op hem stemt. Zodat hij ook echt koning van allen kan worden. Die commercial komt er. Daarvoor huurt Jezus geen reclamebureau in. Dat doet hij zelf. Dit is zijn aantrekkelijke verkiezingsspotje:

Ik moet veel lijden. Ik word verworpen en zal sterven. En ik zal opstaan uit de dood.
Wie op mij stemt, mijn leerling wordt, moet met mij meegaan. Je mag niet meer aan jezelf denken (BGT).
Je moet je eigen leven opgeven. Elke dag moet je je kruis op je nemen en mij volgen.
Als jij je eigen leven probeert te redden, zul je het verliezen. Als je je leven verliest omdat je mijn volgeling bent, zul je je leven juist voor altijd redden (BGT/NBV, zie Lucas 9:22-24).

Tot zover de commercial van Jezus van Nazaret. Zo wil hij stemmen trekken om koning van de Joden en koning van de wereld te worden.

Heeft hij jouw stem?
Krijgt hij jouw stem?

2 Jezus maakt alles anders.
Er is veel misverstand over deze woorden van Jezus. Dat het Jezus zou gaan om lijden, bijvoorbeeld. En dat (christelijk) geloven dus lijden, afzien betekent. Of dat dit een boodschap is van schuld; alles is zo erg dat Jezus eronder door moet gaan. En jij ook. Misschien komt het dan goed. Zoiets.

Het plaatje moet scherper en de rand die wij erbij hebben verzonnen, moet eraf. Het gaat over de kandidaat van God, Jezus. En over zijn uitnodiging om bij hem te horen, lerend van hem in het leven te staan.

En dan hoor je allereerst dit: in en bij Gods kandidaat, Jezus, is alles anders. Omgekeerd. Wie wil winnen, moet verliezen. Wie zichzelf vergeet, die wordt gekend en erkend. Wie voor ménsen niet uitkomt voor Jezus zal beschaamd staan voor Gόd. Wie verliest, wordt kampioen. Zo.

Je hoort in deze woorden een draad die diep door de Bijbel heen loopt.

Hannah, de moeder van Samuel, zong al van deze beweging in haar lied (Oude Testament, 1 Samuël 2).
Maria, de moeder van Jezus, zong het in haar lied. Eenvoudigen worden verhoogd, zong zij. Nederigen ontvangen het evangelie.

Jezus zelf spreekt zo in de bergrede/zaligsprekingen: armen worden rijk. Wie vervolgd of gediscrimineerd wordt om het evangelie, is gelukkig. Vredestichters worden grootgrondbezitters. Steeds weer die omgekeerde wereld.

Al deze diepe Bijbelwoorden komen samen. In Jezus. Hij is het richtpunt. Het gaat over zijn weg van lijden, sterven en opstanding. ‘Als je mijn volgeling wilt zijn…’ (9:23).

Hoe klinkt dit nu? Hard. Toch? Radicaal. Kijk; allereerst moet je proberen te bedenken wat dit betekende toen Jezus het zei. Jezus werd vaak weggestemd. Bekritiseerd, belaagd door geestelijken. Zijn voorloper Johannes de Doper was geëxecuteerd door de wereldlijke leider, koning Herodes.

Jezus’ weg zal ook zo zijn. Dat zegt hij hier. En wie bij hem wil horen, kan zich niet van die weg losmaken. Het moet voor degenen die dit hoorden een schok zijn geweest. Het kruis dragen; dat is het martelwerktuig van de Romeinen. Waar het voor ons al heel radicaal klinkt (‘elke dag’, ‘jezelf vergeten’) moet het voor hen vele malen extremer hebben geklonken. Iets als: doodlopende weg. Vreselijke executie. En nog wel door de bezetters. Níemand wil dit.

Radicaal trekt Jezus alle aandacht naar zichzelf. Er blijft niets over. Niets, behalve hijzelf.

3         Sterven en wijzen op Jezus.
Vanuit dat extreme woord: wat kan dit voor ons betekenen? Wij leven nu. Sommigen worden vandaag gekruisigd, als vorm van spot en vervolging van Jezus (zie preek Petrus 1). Maar dat is niet onze situatie in Nederland 2015. Wat dan wel?
We zullen het dan moeten zoeken bij de uitleg ervan door Paulus: ik ben met Christus gekruisigd. Christus leeft in mij (Galaten 2). Ik wil het vanmorgen op twee manieren uitwerken.

Sterven.
Allereerst dicht blijven bij waar Jezus het over heeft: sterven. We worden in onze gemeente geconfronteerd met de dood. In verschillende situaties: ik denk aan ………(privé).

Sterven is te groot voor een mens, om dat alleen of zomaar te kunnen doen. Onze maatschappij discussieert over het levenseinde. Wat betekent het voor een christen om te sterven of daarmee om te gaan als je ermee wordt geconfronteerd?

Ik las van de week hierover een getuigenis waar ik stil van werd. Dat kan alleen maar gezegd worden door iemand die zelf die weg aan het gaan is of is gegaan – en van wie je het achteraf terug hoort. De bekende cartoonist Dokus (Jo de Putter) is vorige week overleden. Je kent ’m mogelijk wel. Die schitterende tekeningen. ‘En zij werden vervuld van de Geest’ – terwijl er een groepje mensen in zit te kakken in de kerk. Geweldig. Wat een spiegel.

Er stond een in memoriam in de krant (ND, 27 januari). Jo vertelde dat hij eigenlijk, gezien zijn karakter, helemaal over de rooie had moeten gaan toen hij hoorde dat hij een longtumor had. Want normaal werd hij om niets kwaad. Maar nu was het anders. Hij vroeg ziekenzalving om deze weg te gaan, als een bijzondere levenstaak. Hoe kon hij dit zo doen? Jo zei dat dat te maken had met zijn godsbeeld:

Het is een goede God. Het is een God die elke belofte, hoe onmogelijk ook, nakomt. Dat bepaalt het perspectief. Ik ben degene die achter Hem aan hobbelt, niet andersom. Laten we nu even duidelijk houden dat de aarde om de zon draait, niet andersom.

Nu is ieder mens anders. En zal het voor ieder ook anders gaan, ook richting het sterven of als je daarmee wordt geconfronteerd. Je kunt geen recept maken. En het is ook belangrijk om ruimte te geven aan tegenstem van twijfel, kwaadheid, vragen en klagen. De Psalmen, bijvoorbeeld, doen niet anders. Jezus nam ze op zijn lippen toen hij ging sterven.

Maar deze zin van Dokus/Jo trof me: ik ben degene die achter Hem aan hobbelt, niet andersom.

Dat is Lucas 9. Soms voel je hoe diep dat gaat. Ook jouw leven wordt geleid. Herken je het dat je zo vaak andersom leeft/denkt? In zoveel beslissingen in je leven? Jezus haalt het meest definitieve moment, sterven, naar voren. Zo leeft hij zelf; richting de executiepaal om ons te redden. Hij zegt: IK ben het. Verlies jezelf aan mij. Doe dat eerst. Stel je prioriteit. IK zorg voor de rest.

Gemeente, gasten: wat gaat dit evangelie ver. Het zet alles op de kop. Laten we ons en elkaar steeds weer dit leren en voorhouden.

Zo vieren we vanmorgen avondmaal. Het is een teken. Nog maar heel klein. Maar wel het teken van de overwinning op de dood. In hem.

Op Jezus wijzen.
Ik denk hierbij aan de maatschappelijke discussie en onrust in ons land die naar boven zijn gebracht door de aanslagen in Parijs. Vorige week zaterdag was er een ontmoetings- en gespreksavond over in de Essalammoskee op Zuid. Buurtbewoners, joden, niet-gelovigen, moslims, christenen om tafel. Wat mooi en goed dat de ontmoeting en het gesprek er is.

Het viel me op dat er op die avond veelvuldig uit de Koran werd geciteerd. De uitnodiging voor de dialoogavond ‘zodat jullie elkaar leren kennen’ was zelfs uit een Koranvers. Voor zover ik kan nagaan, ik ben geen expert, een vers uit Soera 49:13. Daarin wordt gezegd dat God de mens uit man en vrouw heeft gemaakt, tot volksgroepen en stammen ‘opdat gij elkander zoudt leren kennen’ (vertaling prof. Kramers).

Ons werd op die avond uitgelegd: bij crisissituaties is het goed om weer om de tafel te zitten. Je wordt door elkaar geschud. Maar besef toch dat je elkaar nodig hebt. Dat je dezelfde afstamming hebt; God maakt mens uit man en vrouw (Soer. 49). Je moet elkaar (weer) leren kennen. Ga om de tafel zitten.

Ja. Dat is zo. Je moet elkaar in de ogen kijken en spreken. En je uitspreken tegen iedere vorm van geweld. En vooral de vrede van Christus leven; thuis, onderweg en op je werk.

Maar ik moest ook aan dit Koranvers denken toen ik Lucas 9 las. Wat is de maatschappijvisie van Jezus radicaal. En radicaal anders. Om het goed te maken herinnert God ons niet aan onze afkomst. Hij heeft een schandpaal op aarde neergezet waar Hij zelf, in Jezus, alle onrecht en geweld draagt. Dat neemt Jezus op zich. Zό komt het goed met de maatschappij. Jezus lijdt en sterft en staat op uit de dood. Hij zet ons aan déze tafel vanmorgen, het avondmaal. Geen dialoogtafel maar avondmaalstafel. Eet, drink. Hier schudt Jezus ons door elkaar: denk aan mij. Geloof in mij. Dan komt het goed. In jouw leven. En met deze stad.

En Jezus vertelt hier dat hij zelf terugkomt in de heerlijkheid, met de macht, van de hemelse Vader en de heilige engelen (9:26). En hij zal over allen oordelen (Matteus 25). Alle onrecht, oneerlijkheid en geweld straft Jezus dan.

Gemeente: wat is dit een ontzettend mooi, zuiver en bevrijdend geluid. En wat is het nodig. Zeker hebben we uit te reiken en het gesprek, de ontmoeting aan te gaan. Doe dat! God geeft ons hier een plek. In deze stad.

Het nieuws dat het goed komt door te volgen, dat blijft goed nieuws. Net zo hard in 2015. God zelf is de jihad aangegaan. Is daaraan ten onder gegaan in Jezus. Dát is schokkend. Dat blijft nieuw. Laten we onszelf op die manier geven en goed doen in onze omgeving. Te beginnen in ons eigen hart. Daarin de vrede van Jezus ontvangen. En ons niet te schamen voor zijn goede nieuws, voor hem zelf.

————–
voorbeeldliturgie

Welkom
Votum
Groet
Ps.93: 1, 2 en 3
10 woorden
Ps.50: 7 en 11
gebed
Kids (4 en 5 jr.) en mini’s: Psalm 136: 1 en 21
Lucas 9:18-27, tekst vers 23
Verkondiging. De omgekeerde wereld van Jezus
1 verkiezingscommercial
2 Jezus keert alles om
3 a/ sterven en b/ op Jezus wijzen
LB 442:1a, 2v, 3m en 4a
Afkondigingen kerkenraad
Dankgebed en voorbede, gebed jeugdkring.
Collecte
Viering avondmaal (tafel)
Nicea
LB 481: 1 (voorafgaand aan de nodiging)
LB 481: 2 tijdens/op of tegen het einde van de viering
LB 481: 4 (als mensen weer op hun plek zijn)
Zegen