Preek Romeinen 14:7-10, gehouden in de Kandelaarkerk op 28 februari 2016. Voorbeeldliturgie hieronder.

Gemeente van de Heer Jezus Christus

Afgelopen vrijdagmiddag is …, onze broer in Christus, overleden. Hij is gefinisht. Een verlies voor jullie en ons allen; winst voor hem (Filippenzen 1). We hebben in het afgelopen jaar vaak voor hem en voor hem en … gebeden. Eerst voor herstel. Later, toen duidelijk werd dat zijn leven op aarde niet meer lang zou duren: voor een begaanbare weg en voor geloof(svertrouwen). En dat heeft hij gekregen. En jullie allemaal ook. Daarvoor danken we de Heer.

We verliezen in hem een markant figuur. Een heel sterk op de gemeente betrokken gelovige. Steek je vinger eens op: wie heeft er van … catechisatie gekregen? Kijk! En nu is dat allemaal…voorbij?

Zo denken wij. En natuurlijk: er is een lege plek. Afscheid. De dood is een (laatste) vijand (1 Korintiërs 15). Maar heb je gehoord wat er in Romeinen 14 staat?

Niemand van ons leeft voor zichzelf en niemand van ons sterft voor zichzelf. Zolang wij leven, leven we voor de Heer; en wanneer wij sterven, sterven we voor de Heer. Dus of we nu leven of sterven, we zijn altijd van de Heer. Want Christus is gestorven en weer tot leven gekomen om te heersen over de doden en de levenden.

Hoor je dat? De dood is zo sterk. Ieder die dat van dichtbij meemaakt, weet dat. Die dood wint, uiteindelijk, van iedereen. Ook jij en ik zullen een keer moeten sterven. Maar Paulus zegt: weet je wie er sterk is? Wie echt heer(ser) is? Christus! Wat voor ons het meeste bepalend is (nl. of je leeft óf sterft) komt in een ander licht te staan. Dit is de vraag die het evangelie stelt: voor wíe leef je; voor wíe sterf je?

Als ik dat vandaag nu eens aan u/jou vraag; heb(t) u/jij daar een antwoord op? Of denk je: dat zie ik tegen de tijd dat mijn overlijden voor de deur staat? Tja; echt stilstaan bij overlijden…. Dat is niet makkelijk. En in onze cultuur al helemaal niet. Wij denken in kansen, mogelijkheden, (zelf)ontplooiing. En wanneer die dingen er niet meer zijn voor ons leven en ons leven klaar/voltooid is, bepalen wij soms zelf wanneer de dood kan komen.

Maar Romeinen 14 bepaalt ons erbij dat met sterven een vraag meekomt. Voor wíe, wáárvoor…. leef je; sterf je? In de betrokkenheid op de gemeente, op jongeren en de catechese, maar net zo goed in zijn dagelijks werk, heeft onze broer … op die vraag een antwoord gegeven. Je leeft voor de Heer. En als je dan moet sterven, wordt dat niet ineens anders. Je sterft voor de Heer. Dit deel uit Romeinen sluit naadloos aan bij hoofdstuk 6. Wie gedoopt is, ís al gestorven met Christus (zie de leerdiensten deze januari).

Daarom zeg ik vandaag: gecondoleerd met jullie en ons verlies. Maar ook: gefeliciteerd. …heeft de finish gehaald. Wij denken misschien: het is voorbij. Maar elders in de Bijbel wordt over gestorven gelovigen gesproken als degenen die ons, gelovigen op aarde, aanmoedigen (Hebreeën 11 en 12). Er wordt niet gezegd dat dat voor iedere gestorven gelovige zo is. Maar Romeinen 14 staat in lijn met hoofdstuk 12 waarin er maar een dingen telt: dat ons leven een offer is dat God bevalt/aanstaat (12:1). Dat houdt voor God niet op bij de dood. Dankzij Jezus is die barrière overwonnen. Jezus is Heer. Over levenden. Over gestorvenen. Ze leven voor God (Matteus 22).

Gemeente: laten we elkaar troosten met dat geloof. Ook als we zelf kort of langer geleden werden geconfronteerd met sterven van mensen die ons lief zijn. Laat de gemeente een plek zijn waar je je niet schaamt voor je tranen, je verdriet of misschien je wanhoop. Laat de gemeente ook een plek zijn waarin niemand zich ongetroost of alleen voelt in dagen van verdriet. Ook hierin geeft de Heer ons aan elkaar.

Gemeente, er is nog een andere reden waarom vandaag Romeinen 14 centraal staat. Straks worden er bij de afkondiging een drietal namen genoemd van leden die zich aan de gemeente onttrekken. Bij twee gezinnen gaat dat om een (langdurend) proces van afstand en vervreemding ten opzichte van de koers van onze kerken. Het zijn leden die lang lid zijn geweest. Hun vertrekt doet zeer. Ook zij laten na vandaag, en eigenlijk al eerder, een open plek na.

Hun vertrek is ingrijpend. Ook dat brengt ons bij Romeinen 14. Paulus gaat daar in op spanningen die in de (jonge) gemeente leven. Hoe ga je met elkaar om als je van mening, van geloofsovertuiging verschilt? Hoe ga je om met het geloof van je mede-gemeentelid als hij/zij bepaalde zaken niet goed en niet volgens Gods bedoeling en wil vindt?

Nu is dit hoofdstuk niet zomaar toe te passen op onszelf, op de situatie die ik hierboven noemde. Soms (veel) te gemakkelijk worden in hedendaagse kerkelijke discussies bepaalde gelovigen ‘zwakken’ of ‘sterken’ genoemd. De situatie van de gemeente in Rome – en van het hele Nieuwe Testament – is uniek omdat het jonge, kort geleden ontstane gemeente betreft. Wat doe je als je nog maar net tot geloof in Jezus bent gekomen, als je vastzit aan bepaalde overtuigingen uit je niet-christelijke verleden – en wordt geconfronteerd met medegelovigen die een andere overtuiging hebben? Je zou die situatie kunnen vergelijken met een missionaire setting.

En toch houdt Romeinen 14 ons vandaag ook een spiegel voor. Dat zit ‘m vast op de houding die hier genoemd wordt. Hoe ga je in de gemeente met elkaar om? Wat doe je als er onenigheid is over ‘hot items’? Welke belangen staan er op het spel en welke ‘spelregels’ zijn er in de gemeente van Jezus?

Het mooie, prachtige van dit hoofdstuk is allereerst de manier waarop Paulus dit soort zaken behandelt. Of je wel of niet iets eet/drinkt, of je je wel of niet aan bepaalde dagen houdt (wij kunnen niet zo goed voorstellen dat dat nu echt issues waren, maar dat waren het wel): je doet het voor de Heer. Precies zoals je leeft of sterft voor de Heer. Zie je dat? Álles voor de Heer.

Leven en sterven.
Wel eten of niet eten.
Je houden aan bepaalde dagen of je daar niet aan houden.
Christus is Heer over alles. En hij is altíjd Heer.

Dit is zo mooi. Moet je je eens voorstellen dat te midden van zoveel religieuze setting waarin allerlei strikte regels golden er een nieuwkomer – christelijk geloof – komt dat zegt: het gaat allereerst om de Heer! Niet dagen, voedselvoorschriften of noem maar op. Ja maar….! Nee; de Heer Jezus! Dit is een fier en vrij (geloofs)leven.

Net zo goed is dat vandaag bijzonder. Wij, Nederlanders, zijn gewend geraakt aan het poldermodel. Kom je er niet uit, dan schik en schuif je, dan duw en trek je; net zolang totdat je er samen wel uitkomt in een ‘akkoord’. En als we niet uitkijken doen we dat in de kerk ook als het om spannende zaken gaat.

Maar het evangelie zegt eerst iets heel anders: je bent er al uit. God is al akkoord gegaan. In alles in het in orde gemaakt; Golgota! Eet je niet: dan eer je God (14:6). Eet je wel: dan dank je God (14:6). Wie maakt je wat? Oordeel elkaar niet (14: 3 en 4) want het oordeel is gedragen; je bent van Christus (14:8) en voor hem zul je je moeten verantwoorden (14:10; de meeste handschriften lezen dat het om de rechterstoel van Christus gaat – zie de Statenvertaling). Hém volgen we, in het goede en volle leven dat God ons voorhoudt in zijn Woord.

Als je zo verder leest, zie je niet alleen hoe fier en vrij het leven is dat Jezus geeft. Maar ook, en dat is de andere kant, hoe het erop aan komt dat leven zuiver te leven. Die vrijheid is gericht op het eren van God en dat je je broer of zus in het geloof niet hindert. Dat je geen sta-in-de-weg wordt of bent zodat zijn/haar relatie met God onder druk komt of verdwijnt (14:15, 21, 23). Waar Paulus in Galaten 5 al zegt dat vrijheid niet voor jezelf is bedoeld maar om de ander lief te hebben en te dienen, scherpt Romeinen 14 het nog meer aan: het gaat in het Koninkrijk van God niet om eten/drinken of feestdagen (dat waren ‘issues’ toen); het gaat erom het recht van God centraal staat en dat er oprechte (geloofs)vreugde in God is (14:17). Zó geeft de Geest vrede (14:17); een vrede die uitstraling heeft en de gemeente aantrekkelijk maakt voor de wereld (14:18). De gemeente heeft als doel het recht dat en de vrede die God geeft te laten zien. Aan de Romeinen van toen; aan polderaars of individualisten van vandaag. Er is een Heer die boven alles gaat. Er is een Belang dat ons overstijgt. Ziet de wereld het?

Het zijn hoge woorden van Paulus. De gemeente van Rome moest het leren. En wij? Waar staan wij, Kandelaarkerk? Waar sta(at) u/jij? Vandaag zeggen we bij deze onttrekkingen dat we met elkaar veel hebben gekregen, ook in en met de leden die vandaag worden afgekondigd. Daar danken we God oprecht voor. We geven ook toe dat het ons niet is gelukt om dat recht, die vreugde in God en die vrede in Hem met elkaar te ontvangen. Dat maakt ons klein. In ons gebed leggen we dat voor God neer. En we laten het oordeel aan de Heer. Ook op die manier zijn we van de Heer. In alles.

Ik rond af. Niemand van ons leeft voor zichzelf. Niemand van ons sterft voor zichzelf. We zijn van de Heer. Vandaag worden we in veel opzichten voor deze Heer neergezet. Leef jij voor de Heer? Hoe stel jij je op in de gemeente? Wat doe je als het komt tot een verschil van inzicht? Ben je erop uit om samen (met die ander) te zoeken naar de vrede die de Geest geeft? En als jij los moet laten; jouw inzicht, jouw verlangen, jouw…leven: is dat ook voor de Heer? Het kan. Het kan alleen in hem. Hij is gestorven en weer levend geworden om te heersen over alles en allen. Lof zij Jezus Christus.

—
voorbeeldliturgie

Afkondiging
Lezen Psalm 146: 5 en 6
Zingen Psalm 146: 3 en 4

Votum
Groet
Psalm 84: 3 en 4
10 woorden
‘Stil, mijn ziel, wees stil’ (opw. 717)
Gebed
Kinderen naar voren, Jezus volgen, (intocht Jeruzalem)
GK 45 Laat de kinderen tot Mij komen Kinderen naar kinderclub
Lezen: Romeinen 14
U, die mij geschapen hebt’ (opw. 355): 2x zingen
Verkondiging Leven en sterven: voor de Heer
GK 68: 1 en 3
Afkondiging kerkenraad
Dankgebed en voorbede begonnen met
GK 156: 1 en 2
En afgesloten met GK 156:4
Kinderen komen terug
Collecte
GK 165 (machtig God); 2x
Zegen