Preek over Goede Vrijdag naar aanleiding van het evangelie van Lucas. Gehouden in de Kandelaarkerk, Goede Vrijdag 2016. In verband met de aanslagen in Brussel zingen we in deze dienst het lied Vrijheid van het Woord. Voorbeeldliturgie onderaan.

Gemeente van Jezus Christus, de Gekruisigde

1       Onnavolgbaar.
In het evangelie van Lucas stelt de Heer steeds de vraag: wil je mijn leerling worden (14:25)? Wil je mijn volgeling zijn? In omgaan met je medemens, je geld (hoofdstuk 16) en gaven, luisteren naar Gods Woord? Wil je volgen?

Vandaag is het Goede Vrijdag.
Het evangelie van navolging komt tot de kern.

Jezus blijkt
onnavolgbaar
te zijn.

Hij hangt daar op eenzame hoogte. Petrus, de eerste belijder (9:20), volgt niet. Al wilde hij zo graag blijven volgen, hij ontspoort. We hebben daar in de jongerendienst van even geleden bij stilgestaan. Drie keer verloochent hij zijn Heer. Jezus blijkt voor hem onnavolgbaar.

Gemeente: vandaag vieren wij Goede Vrijdag.

Wij vieren. Dat wil zeggen: het geen herdenkingsbijeenkomst alsof we in een geschiedenisles terugkijken naar zo’n tweeduizend jaar geleden. Het is ook geen grafstemming vandaag in de kerk.

En toch is Goede Vrijdag geen makkelijk feest. We zingen en horen zulke diepe dingen. Over dood en graf. Over oordeel en straf. Over zonde en genade. We worden geconfronteerd met iemand die zijn leven wil geven tot in de zonde en vloekdood. Zomaar kan de stemming omslaan en ervaren we een bedrukte sfeer. Een benauwende gebeurtenis. Domineert schuldgevoel. Of afstand; wat moet je met hem?

Goede Vrijdag vieren is een kunst. Lees het evangelie en je komt op zulk goed nieuws, zo ongehoord, zo bevrijdend dat het niet anders kan of hier word je gelukkig van. Boven emotie en verstand uit. Deze onnavolgbare Jezus blijkt dichterbij dan ooit! Lees het evangelie alsof je Petrus was. Ja, hij moet zijn heiland laten gaan. Actief: hij doet dat zelf (er is geen excuus). Maar uitgerekend Lucas vertelt dan: ‘de Heer draaide zich om en keek Petrus aan’ (22:61).

Wat een blik. Zie je wat er gebeurt?
Jezus volgt Petrus!

Jezus vindt hem; juist in zijn verloochening. Zou Petrus zijn Heer ooit dichterbij hebben geweten dan toen? Dit is een beslissend moment in zijn leven. Voor Petrus begon het toen Goede Vrijdag te worden.

Daar hangt mijn miskenning.
In hem sterft mijn zonde en onwil.

Gemeente: hoe zit dat met jou? Heeft Jezus jouw leven al gevonden? Is wat er misgaat in je leven jouw probleem/uitdaging? Val je terug op jezelf in schuld- schaamtegevoel of denk je bij jezelf: ‘morgen doe ik beter’?

Goede Vrijdag stelt een vraag. Een die ons naar Jezus, naar Jezus alleen laat kijken. Paulus zegt tegen de Galaten: ‘wie Jezus Christus toebehoort, heeft zijn eigen natuur met alle hartstocht en begeerte aan het kruis geslagen’ (5:24).

Daar hangt mijn leven.

Daarom vieren wij vandaag feest.
In zijn onnavolgbaarheid leert Jezus ons wie hij is.
We moeten hem laten gaan.
Want hij zoekt ons.

Zo zijn we gevonden. In alles.

2       Alles wordt anders.
Niet alleen voor de leerling, de discipel is Jezus onnavolgbaar. Jezus staat voor de rechter. Wij hebben het vandaag vaak over opkomend, onbeheersbaar populisme. Maar kijk eens naar die dag.

Er wordt niet geredeneerd, gediscussieerd.
Zonder meer: kruisig hem.
‘Maar wat…’?
Kruisig Hem!

Het recht volgt niet meer.
Het recht moet Jezus laten gaan.
Een moordenaar gaat vrijuit en iemand wiens onschuld is vastgesteld moet hangen.

Totale ontsporing.

En het gaat maar door. Religieuze leiders vallen uit hun rol en beginnen ronduit te spotten. Ze houden het bij deze Messias niet uit. Mede-gekruisigden, toppunt van eigen ellende, doen mee. De dag houdt het niet uit en wordt donker. De hemel grijpt niet in, houdt zich afzijdig en behandelt Jezus als een melaatse, een vervloekte. Jezus neemt nog een keer een Bijbelwoord in de mond, Psalm 31, en sterft.

En weer zeggen en belijden wij: zo komt het goed! Nu wordt het feest.

Zeker: dit is de meest onrechtvaardige daad ooit. Daar gaat niets vanaf.
Wee diegene die Jezus overleverde en spotte.
Wee de rechter die hem in handen liet van zijn beulen en zijn handen waste in onschuld.

Maar juist zo neemt Jezus alle onrecht op zich. Alles wordt anders. God is in Jezus bezig om alle onrecht niet alleen zichtbaar te maken en omhoog te heffen. Dit is herstel van recht. Gods vloek over alles wat oneerlijk is, gemeen, achterbaks, dubbel, wordt de wereld (uit)gedragen.

De rechter zelf gaat aan het recht ten onder (LB 177).

Dit is het keerpunt in de geschiedenis. Het is wereldbevrijdingsdag.
Vandaag hebben we dat nieuws ook nodig. Deze week kwam terreur nog weer dichterbij in de aanslagen in Brussel. Verschrikking, angst en dood. We bidden voor wie getroffen is. Voor herstel. Ook dat deze terreur stopt en dat vrede het wint.

Hoe nu verder? Er was deze week iemand die een lied maakte van hoop. De Vlaamse Bart Peeters zingt een lied dat velen heeft geraakt. Is God een God van terreur en krijg je daarvoor beloning in de hemel, vraagt Peeters zich af? Nee. God is een God van liefde, zingt Peeters terecht (Johannes 3:16). Peters zingt dan op den duur:

Het staat in de Bijbel en in de Koran
zonder liefde zal het niet gaan

Ja. Ja! En toch: wat is die liefde? Wie is God? En wat wil God?

Goede Vrijdag zegt dat Jezus werd geterroriseerd. De spijkers kwamen in zijn polsen terecht. Zo heeft God ons lief.
Goede Vrijdag zegt dat onrecht op aarde altijd zal winnen want zelfs de onschuldige ontkwam niet. Zo heeft God ons lief door het grootste onrecht in Jezus te (ver)dragen.

En wíe komt er in het paradijs? De zelfmoordterrorist? Of degene die onschuldig sterft? Het evangelie zegt: degene die zegt ‘Heer, denk aan mij’ (23:42).
Dat kan een moordenaar zijn. Een terrorist of jihadist. Iemand die overspel heeft gepleegd. Een vrome die haar hele leven naar de kerk ging. Een moslims die altijd vijf keer per dag heeft gebeden. Dat maakt niet uit.

Het is Jezus. God herstelt op een onnavolgbare manier.
Niet eerst: ik….
De Heer. ‘Denk aan mij’.
Zo word je recht(vaardig) en beter (1 Korintiërs 1:30).

Daarom zingen wij vandaag een ander lied in de kerk. In Vrijheid van het Woord zoeken we het bij de Heer. Ook als het om de aanslagen in Brussel gaat – en hoe daarna goed te leven. Zeker: veel onrecht en krommigheid is er nog. In de wereld, in de gemeente en in je eigen leven. Goede Vrijdag geeft hoop om op te komen tegen onrecht, om te gaan vertrouwen en daar ook een appel op te doen. Want het strijdtoneel is veranderd (Vrijheid van het Woord). God is zelf de strijd, de jihad aangegaan. We staan er niet langer alleen voor. ‘Heer, denk aan mij’.

3       Het is begonnen.
Jezus gekruisigd. Vandaag vieren we waar christenen het altijd over hebben. Wat daar is gebeurd: daarvoor hebben wij de eeuwigheid nodig om onze Heer daarvoor te eren, in dat licht te leven (Openbaring 5:18). Jezus is zo onnavolgbaar. Nog een keer: is het niet heel vreemd, luguber haast om nu te gaan vieren? Bevrijdingsdag? De meeste feesten, je verjaardag of een nationale Bevrijdingsdag, hebben nét een wat ander karakter.

Ja, dat is zo. En toch vieren we vandaag. Laten we blijven lezen om het goede nieuws in zicht te krijgen. Niets en niemand houdt het uit bij Jezus, de gekruisigde (zie hierboven).

Maar…:
de spottende misdadiger krijgt de belofte vandaag in het paradijs te zijn (23:43). Ineens staat deze mens weer op goede voet met God en de schepping.
als Jezus overdag in de duisternis hangt, breekt de tempel open. Het voorhangsel scheurt (23:45). God is toegankelijk. Niet-gebonden aan een plek of een manier van godsdienst (offeren).
de buitenstaander, de centurio, komt tot inzicht dat Jezus recht is (23:47).
toeschouwers, getuigen komen tot inkeer (23:48). Eindelijk gaan ze doen wat Johannes de Doper al zei: doe boete, bekeer je (hoofdstuk 3).
een van de leiders van het Joodse volk begraaft Jezus’ lichaam (23:53). Hoezo? Het is toch over en uit? Is het de laatste eer of een bewijs van dat God het werk van zijn handen niet zal loslaten?
vrouwen pakken de draad van de navolging weer op (23:55).

Het is begonnen!

En jij?
En u?
Waar sta(at) je/u? Hoe is je leven?

Het is morgen stillen zaterdag. En zondag Pasen.
Betekenis krijgt dat pas als je Goede Vrijdag viert.

Als je jezelf loslaat en mee begint te bewegen met die bonte stoet die daar toen stond en nieuwe adem en inzichten kreeg.

Het is de Heer.
Jezus en die gekruisigd.

—-

Voorbeeldliturgie

inleidend orgelspel

Welkom
Votum
Groet
Psalm 31: 1, 7 en 9
Gebed
Lied ‘Vrijheid van het Woord’ (in verband met de aanslagen in Brussel)
Lezing 1 Lucas 23: 33 – 46
‘Hij is de weg gegaan’ (koor, Paasoratorium)
Lezing 2 Lucas 23: 47 – 56
LvdK 177: 1a, 2v, 3m, 4a, 5v, 6m en 7a
Verkondiging We vieren wereldbevrijdingsdag

1. Onnavolgbaar
2. Alles wordt anders.
3. Het is begonnen!

GK 89: 2 en 4
Artikel 21 NGB (geloofsbelijdenis), staande
GK 90: 2 (staande)
Dankgebed en voorbede
Collecte
Psalm 31: 11 en 14
Zegen

Gemeente verlaat in stilte de kerk