Klaas Wierenga keert zich tegen een kerkcultuur die toepasbaarheid en feestgedruis afdwingt en niet van grimmige tegenstemmen zoals wraakpsalmen wil weten (ND, 12 april). Opvallend: in een seculiere krant verschijnt op diezelfde dag een opiniestuk van Jan Kuitenbrouwer. Hij bekritiseert in de NRC de Nederlandse cultuurdwang om alles toegankelijk te maken. Zelfs het evangelie, beweert Kuitenbrouwer, wordt door een voorstelling als the Passion aan deze eis onderworpen. Zijn dit nu twee oude(re) mannen die een nieuwe tijdgeest niet kunnen verkroppen of is er iets anders aan de hand?

Wierenga’s stuk raakt, alleen al gezien de reacties in de krant van 14 april, een belangrijk punt. Hij wordt ‘klassiek mopperaar’ genoemd, er wordt gewezen op het gevaar van kerkverlating en, zo wordt gereageerd: ‘wraakpsalmen zijn niet van deze tijd.’ Hier liggen heel wezenlijke zaken op tafel. Hoe nu verder: kunnen we binnenkort kiezen tussen weiger- en handhaafkerken als het om wraakpsalmen of andere, wellicht minder diepe, tegendraadse zaken gaat?

Psalm 139
Om met elkaar verder te komen zullen motieven (diepgaander) op tafel moeten komen. Waarom is het een verrijking om wraakpsalmen te zingen zoals Wierenga beweert? Anderzijds: hebben zij die weigeren die liederen te zingen voldoende in de gaten wat je laat liggen? Heeft de kerk van alle tijden de Psalmen niet integraal hooggehouden?

Laten we Psalm 139 als leidraad nemen bij dit gesprek. Vaak wordt deze psalm gekozen om te belijden hoe diepgaand God ons leven kent en liefheeft (vs.1-18). Totdat je bij vers 19 komt: ‘God, breng de zondaars om – weg uit mijn ogen die bloed vergieten.’ Wil je Psalm 139 nu nog steeds op een trouw- of geboortekaart zetten? Wat als je vrienden ook naar de dienst komen…? Dit stoot af; niemand blijft zo bij de kerk. Weigerzangers en weigerorganisten voelen dat goed aan. En heeft Christus niet gebeden juist op het moment dat zijn bloed werd vergoten (Psalm 139:19!) ‘Vader, vergeef hun, want ze weten niet wat ze doen’ (Lucas 23:34)? Dan is dit inderdaad in Christus achterhaald!

Redder én Rechter
Wat wij als moeilijk, tegengesteld of achterhaald ervaren zit in één psalm. Is het ook niet opvallend dat juist de mooiste psalmen deze ‘dubbelheid’ laten zien; o.a. Psalm 1, 36, 92 en 103 – als eenheid met 104? De Psalmen die getuigen van Gods diepe liefde (63:4), ja zijn liefde voor álle volken (o.a. 67, 87) kennen óók deze schier onverteerbare teksten. Daar vooral zit de pijn. Zeker: God is in Christus beslissend verdergegaan en daarom leert de kerk om – in overeenstemming, trouwens, met de wraakpsalmen – de wraak aan God laten (Romeinen 12:19). En inderdaad: als er niet zorgvuldig over (de specifieke plaats van) de wraak(psalm) wordt gesproken, klinkt het als een vloek in de kerk.

Maar dan lezen we verder in de Bijbel. Zielen die geslacht zijn om het getuigenis roepen luid: ‘Wanneer zult U de mensen die op aarde leven eindelijk straffen en ons bloed op hen wreken'(Openbaring 6:10)? Hoe ver staat dit van Psalm 139:19 af? En verbleekt de meest vreselijke wraaktekst uit het Oude Testament niet bij het oordeel van Christus, de Rechter (Openbaring 14 en 19)? De voor ons soms niet te rijmen eenheid van de (wraak)psalmen wijst naar de ene Heer die onze Redder én Rechter is. Met psalm 2 roept de kerk daarom op om de Zoon te kussen als enige alternatief tegen dreigend oordeel. Ook spreken over (komende) wraak is zo een diepe uiting van genade. Een laatste oproep. Deed onze Heer ook niet zo (Matteüs 23:27)?

Toegang
Is feest en toepasbaarheid (Wierenga) of toegankelijkheid (Kuitenbrouwer) de dominante factor in de kerk? Juist het onverwachte commentaar van de buitenstaander stemt tot nadenken. Wat hebben wij te zeggen tegen kerken die (vreselijk) lijden en wat is onze reactie op de fatwa dat alle kerken uit het Midden-Oosten moeten verdwijnen? Welke hoop is er voor ouders in Syrië of elders die hun kind verminkt terugkrijgen? Wie bekommert zich om het milieu – nu daarvoor door de financiële crisis ineens haast geen aandacht meer is? En waarom eindigt Psalm 139 nu eigenlijk met het gebed tot God of ik zelf wel juist leef? Ongetwijfeld spelen naast de argumenten uit de krant van 14 april ook cultuurelementen (amusementsdrang) en elementen uit huidige religie (feel good, geen oordeel) mee in de kerkcultuur. Haar getuigenis dat onder andere klinkt in wraakpsalmen dat de Rechter komt, is nodig voor de wereld en haarzelf: het brengt ons naar Hem, de Redder die toegang geeft tot leven. Over toegankelijk gesproken.

ND dinsdag 17 april 2012

Zie een inleiding op een prekenserie over de Psalmen.

En zie vertaling ‘the church needs psalms of revenge‘ en een opiniestuk over wraakpsalmen in het RD van 14 sept.2013.