Hierbij de tekst van de preek over 1 Samuel 8. De preek is gehouden op de zondag na het nieuws dat er een vrouw tien jaar dood in haar huis lag, in de wijk waarin wij kerk zijn. Voorbeeldliturgie vind je hieronder.

Gemeente van opgestane Gekruisigde

1 Verlangen naar goede leiding.

1 Samuel 8 is een belangrijk hoofdstuk. Spannend. Hier is einde van de rechters en de overgang naar koning(en). Scharnierhoofdstuk. Je kunt zeggen: staat ver van mijn bed. Wat heb ik eraan dat zij een koning willen?

O.k. Onderliggend punt herken je ongetwijfeld wel. Vers 5: ze hebben geen leiding meer. Wie neemt initiatief? Wie neemt leiding nu Samuel oud is en zijn zonen niet goed doen?

Die vraag hebben jij en ik net zo goed. Je hebt conflict in je relatie. Wie neemt initiatief om verder te komen? Wie neemt leiding?

Er moeten in onze gemeente steeds weer dingen gebeuren. Wie staat op en zegt ‘o.k., jongens: zo gaan we doen’?

Of soms ligt er boel troep in je wijk. Je loopt er steeds met boog omheen. Totdat je denkt: zo kan niet langer. Wie doet er eens wat aan? Wie neemt leiding?
In Europa: wordt wel gezegd dat mensen systeem van regeren beu zijn. Laat nou eens iemand knopen doorhakken; dat ‘gezeur in Brussel’. Leiding!

Ik had deze preek vrijdag net uitgedraaid toen we het trieste, schokkende nieuws hoorde over een vrouw in onze wijk die tien jaar dood in haar huis heeft gelegen. Tien jaar! Onvoorstelbaar. Wat erg. Het zet ons er ook voor. We praten al lang over participatiemaatschappij. Afgelopen Prinsjesdag zo ook officieel gepresenteerd. Wat doet de burger; wat doen jij en ik? En al die tijd ligt die vrouw daar dood in huis. Wie doet daar wat aan, maakt contact? Wie belt er bij haar aan?

En jij zelf. Je hebt ook altijd momenten in je leven dat je denkt: o.k; en nu?

Wat is nu goed om te doen? Welke opleiding kies ik? Is die man/vrouw/jongen/ meisje: is die het voor mij? En dan? Waar haal jij dan leiding vandaan? Wie/wat is dan doorslaggevend in je beslissing? Naar wie kijk jij?

De tijd van Samuel staat ver van ons af. De vraag die aan de orde is: die heb je eigenlijk elke dag. ‘Samuel; met alle respect; je bent oud. Je zonen bakken er niks van: koning nodig’.

2. Geen stemmetjes maar levende woord.

Als je als christen bent opgegroeid, dan is dit extra interessant hoofdstuk. Want er zit – blijkt – een stem in je hoofd die zegt: ‘Israel mocht helemaal geen koning vragen. God was hun koning. Ze doen fout’ (en als je streng bent opgevoed: ze zondigen; en jij, denk erom… enzovoort).

Hoe weet ik dat, van dat stemmetje? Omdat jullie dat tegen mij zeggen (niet alleen voor dit stuk, maar soms ook in andere dingen). En ik ken die zelf ook maar al te goed.

Gemeente: als je volwassen christen wilt worden, als wij steeds volwassener gemeente willen worden, is het zaak om radicaal af te rekenen met dit soort stemmetjes. Als je al 10x weet wat er komen gaat voordat je Bijbel open doet – dan is Bijbel een platgetreden boek voor je. Risico is: je leest wat je gelooft en je gelooft niet wat je leest.

Stap verder (spiritualiteit): ga je dan niet vanzelf denken, geloven en voelen dat God een ‘platgetreden god’ is? Een God die is zoals jij het denkt en die je, als niet uitkijkt, in je kontzak stopt.

Of mag ik dat niet zeggen? Daarover ging precies vorige week. 1 Samuel 4. Israel spant God, in het symbool van de ark, voor hun kar. Waarom: de aanwijzingen voor omgang met ark kenden ze echt wel. Maar het waren platgetreden paden. Dode letter. De letter doodt, de Geest maakt leven – zegt Paulus in Nieuwe Testament.

Gemeente: gelukkig krijgen wij steeds nieuwkomers van de Heer om goede vragen te stellen. Gelukkig hebben jullie open mind en ben je steeds op zoek. Zo komen we verder. Heb steeds oog voor het hele woord van God. Gereformeerd is niet alleen: de Bijbel. Vooral: héél de Bijbel. In plaats van/afwisseling met steeds klein tekstje en daar wat over mediteert/leest kun je bijvoorbeeld zelf of met de kring eens een heel Bijbelboek lezen. Marcus bijvoorbeeld. Of Job. Heel indrukwekkend, heel veel zal je als bekend én tegelijk als nieuw in oren klinken.

3. Israël en de koning.

Goed, nu moet het ook hard gemaakt wordt dat het stemmetje niet klopt. Het punt hier is niet dat Israel een koning wil en dat dat niet in orde is. Of dat dáármee God wordt verworpen. In Deuteronomium 17 heeft God al eens gezegd dat dit moment zou komen als volk in Kanaän zou leven. En God geeft dan ook aanwijzingen voor die koning. ‘Het is geoorloofd’ – staat er. Klinkt niet heel enthousiast, maar ook niet afwijzend.

Verder terug: Abram krijgt belofte dat zijn vrouw Sara volken voort zal brengen en koningen van haar zullen afstammen (Genesis 17:16). Juda krijgt van aartsvader Jacob een zegen mee waaruit blijkt dat er een koning komt (Genesis 49:8vv). Je zou kunnen zeggen: het Oude Testament is een zwangere vrouw die kind verwacht; koning. Het zit in genen van volk Israel. God is daar zelf mee begonnen.

En het verlangen naar die koning zit ook elke keer dicht onder de huid van Israel. Vorig jaar hebben we geluisterd naar het bijbelboek voorafgaand aan Samuel; Rechters. We lazen daar een opvallend moment. Weet je nog? Rechters 8:22: als Gideon de boel kort en klein mept, roept dat verlangen op bij Israel. Wat een leider! Lezen vers 22. Gideon geeft dan heel mooi antwoord (om vervolgens een afgodsdienst in gang te zetten, vs.27…). Je merkt: verlangen naar koning zit er steeds, dicht aan oppervlakte.

En als de koning naar Gods hart (David) komt dan worden er zulke bijzondere dingen gezegd over de Sion dat je voelt dat daar als het ware een brandpunt van de Bijbel ligt. Gaat om iets heel wezenlijks (zie 2 Samuel 7:12vv over Davids zoon voor eeuwig op de troon).

Kijk, gemeente: als je zo leest dan begin je je vanzelf af te vragen: wat is dan wél het punt? Waarom voelen zowel Samuel als God zich dan zo afgewezen? Dan kom je, zeg maar, in de onderstroom van de Bijbel terecht.

4. Een nieuwe mentaliteit.

Er zit nogal wat emotie in dit hoofdstuk. Dat is interessant. Volk wil heel graag. God (! je denkt haast dat God zich niet zo moet laten kennen) en Samuel voelen zich afgewezen. Waar zit in? Je ontdekt het als Samuel heel de lijst opnoemt die koning zal opleggen. Je zou dan denken dat men zegt: nee. Gaat te ver. Maar het refrein is: we WILLEN. Er is geen houden aan. Lees 8:20. Dan pas zijn we gelijk aan andere volken. Aha! Zie je waar om gaat? Het is diep en tegelijk heel gewoon, ordinair haast.

‘Dan horen we erbij’. Zie je dat: jij wil erbij horen op schoolplein. Bij je collega’s. Niet buitengesloten of gepest worden. Serieus genomen worden door anderen op je werk.

God heeft altijd gezegd: jullie zijn speciaal, omdat…jullie mijn volk zijn (punt!). Jullie hebben…Mij. Je bent speciaal omdat ik van jullie houd. Het zit diep in Israel om te willen zijn als anderen. Het zit diep in God om van zijn volk te houden. Die spanning zit in hoofdstuk 8. Vers 8: God beklaagt zich dat Israel dat nooit heeft willen accepteren. Het volk accepteert haar Lover niet als Leider.

Gemeente: hier staat afgewezen minnaar. Het wordt hier al een beetje Golgota. ‘Kom naar Mij; Ik geef jullie rust’ – zegt Jezus. Maar díe rust; wie zoekt die? We werken en presteren ons liever een ongeluk. Ik ben het – zegt Jezus; Ik maak jou speciaal. Maar ik wil zo graag mijzelf verwerkelijken en zo gewaardeerd worden. Door op kruis armen uiteen te houden, blíjft Jezus tot op zijn laatste snik roepen: ik ben het.

Gemeente: daarmee is dit niet allereerst een verheffend of treurig hoofdstuk. Het is ronduit evangelie. God buigt mee met zijn volk: doe het maar. En ik zal ook oordelen (vers 18). Maar God gaat ook verder. De koning komt. Saul. David. Salomo (salam aleikum). Vrede. De koning komt. Jezus. God laat het werk van zijn hand niet los.

Gemeente, en daarom zit er ook goed nieuws voor ons in dit stuk. Ten diepste gaat het om een mentaliteitsverandering die nodig is. Denk niet, heb niet de intuïtie als de volken om je heen – Israel. Ik maak je bijzonder, niet jouw gelijk zijn aan de mentaliteit van volken om je heen. Wat hier wat impliciet in de bijbel staat, wordt in het nieuwe testament heerlijk helder.

Efeziërs 4 zegt: je geest en je denken moeten steeds vernieuwd worden. Dat is aan de orde hier. Zó ver gaat het evangelie. Is het bij jou al begonnen? Denk jij nieuw? Heb jij de mentaliteit van Christus? Heb jij er zin in?

Laten we teruggaan naar de voorbeelden van het begin. Realiteitscheck.

Wie neemt de leiding als je een conflict hebt in relatie? Mentaliteit in Nederland is: als het (echt/blijvend) moeilijk wordt, ga je uit elkaar (wordt, trouwens, gelukkig ook wel anders). Mentaliteit van Christus is (Efeziërs 5): mannen heb je vrouw lief. Gerichte liefde. Doe jij, leef jij zo? Vrouwen: geef jezelf aan je man. Vrijwillige overgave. Dát is de nieuwe mentaliteit. Kan alleen door de Geest van de verhoogde Jezus. Hebben jullie? Sta je er zo in?

Troep op straat. Met boog omheen lopen? Ja. Misschien negen keer. Je kunt niet altijd dat doen. En die andere keer toch weer meedoen met buurt schoonmaak actie.

De vrouw die zo lang dood in haar huis ligt. Het is een wake-up call. Christen zijn in de stad betekent na vrijdag jl. zeker: aanbellen bij je buren. Contact maken en houden. In dit geval zelfs zo scherp: bel aan totdat je zeker weet dat hij/zij (nog) leeft.

Hoe zit het in onze gemeente. Wat mooi dat gemeente er is! Ook als koud is omdat kachel kaduuk. Wat is onze mentaliteit? Steeds weer moeten dingen gebeuren. Steeds weer geeft de Heer nieuwe mensen op ons pad. Steeds verder raakt wereld Christus uit zicht. Welke mentaliteit hebben wij nodig?

En de mentaliteit is vooral zo: doe dingen zonder zuchten. Als je met gemopper is, grommend of zuchtend ‘ik zal wel weer initiatief nemen/goed maken’, ‘ik ruim die troep wel weer op’,  ‘niemand in gemeente doet, dan zal ik…’. Nee; laat het dan alsjeblieft liggen! Doe het niet. Dan heb je niet de mentaliteit van de Geest van Jezus.

God heeft op Golgota vol liefde onze conflicten op zich genomen en geparticipeerd in onze troep. Jezus is onze participatiesamenleving. Hij deed dat van harte. Ik ben het. Zo heeft hij de leiding genomen en is hij onze koning geworden.

————————————————————————–
Hier vind je andere preken over 1 Samuel en (tot aan) kerst. De dynamiek wie er eigenlijk koning is, komt terug in de Psalmen, zie prekenserie seizoen 2016/7, bijvoorbeeld koningspsalmen Psalm 2 (David is koning) en Psalm 93 (de HEER is koning).

Voorbeeldliturgie
Welkom
Votum
Groet
PvN 84
10 woorden
‘Create in me’ (naar ps.51)
Gebed
Kidslied; mini’s en kids naar club
Lezing 1 Samuël 8
Nieuw Liedboek: 9a Uit het diepst van mijn hart wil ik zingen
Verkondiging: Ontvang en leef de mentaliteit van Christus (Ef.4:23)
1 verlangen naar goede leiding.
2 geen stemmetje; levende woord.
3 Israël en de koning.
4 Nieuwe mentaliteit.
Opw.430: Heer, ik prijs uw grote naam
Afkondiging kerkenraad
Dankgebed en voorbede; gemeentegebed
Afgesloten met Onze Vader (melodie opw.436)
Collecte (kids terug)
PvN 16: ik val niet uit zijn hand
Zegen