Preek in de serie over de Psalmen. De vorige keer Psalm 103. Nu een stapje ‘terug’: Psalm 93. Voorbeeldliturgie onderaan de preektekst.

————-
Gemeente van de Heer Jezus

Straks vieren we het heilig avondmaal. Jezus is gastheer van deze viering én Heer die boven alle krachten en machten verheven is (Efeze 1:20 en 21). Die Jezus nodigt je. Eet en drink mijn lichaam. Denk aan mij. Gedenk en geloof.

Vanmorgen vieren we avondmaal in het perspectief van Psalm 93. Een lied dat staat als een huis:

De HEER is koning.
Vast staat de wereld.
Boven het geraas van de wijde wateren,
is hoog in de hemel de machtige HEER.
Uw uitspraken zijn betrouwbaar.

Psalm 93 zegt: wat zou je kunnen gebeuren? Eén heeft het voor het zeggen (vers 1). Tegenstand tegen Hem heeft geen énkele zin (vers 3 en 4). En wat God ons zegt is betrouwbaar (vers 5. Zie Psalm 1). Deze drie punten bekijken we kort, met het oog op onze koning die ons aan zijn tafel nodigt.

1         De belijdenis.
De HEER is koning. Zo begint Psalm 93. Da’s nogal wiedes – zeg je dan misschien, als je gelovig bent opgevoed. Zo van: God is de baas, heeft het voor het zeggen. Dat God koning is, kan zelfs een karikatuur worden. God wordt dan, door ouders/kerk of wie/wat dan ook maar, zo neergezet dat je voor je gevoel niet meer kunt kiezen. Je moet gehoorzamen punt uit. Je kunt dan zelf geen kant meer op. Als dat je idee van God is, dan wordt geloven in God moeilijk of soms zelfs onmogelijk. Of gelovigen kunnen dit vers opvatten als een geruststellend gevoel; wat er ook gebeurt, God is (gelukkig) koning.

Maar Psalm 93 is allereerst een belijdenis. Het is een verstrekkend geloofsantwoord. We hebben bij de vorige keren tijdens het luisteren naar de Psalmen gezien dat het Psalmenboek zorgvuldig is samengesteld. In boek III (Psalm 73-89) gaat het over het debacle van de ondergang van Jeruzalem en de verwoesting van de tempel. God beloofde aan David:

Uw (= David) dynastie zal ik voor eeuwig vestigen
uw troon in stand houden
geslacht na geslacht
Psalm 89:5

Psalm 89 is een echo van Gods belofte uit 2 Samuël 7 aan David (sterker nog: het woord vast/stevig dat in 2 Samuël 7 voor de dynastie van David gebruikt wordt, is hetzelfde woord dat in Psalm 93 gebruikt wordt voor de troon van God). Kus de zoon – zingen daarom de Psalmen (Psalm 2). En: eeuwig moge de koning leven (Psalm 72)! Maar Davids koningshuis gaat eraan en dat geeft een geestelijke crisis. De weg van God met Israël lijkt dood te lopen in de ballingschap (Psalm 73, 88 en 89).

En dan komt boek IV van de Psalmen. Er komen opnieuw (na Psalm 2, 72 e.a.) koningspsalmen. Maar dan anders. De toon en blikrichting worden anders. De HEER is koning! Híj gaat het in orde maken. Ook inzake zijn belofte aan David, Israël en daarin aan heel de wereld. Vertrouw niet op mensen; ook niet op voorname mensen met macht (Psalm 146).

Zo klinken de Psalm 93, 95, 97, 99 over Gods koningschap (en verderop in de Psalmen). Als een belijdenis. Die lof op Gods koningschap loopt niet uit op een oproep tot slaafse navolging maar in het prachtige lied Psalm 100 en 103. Daarin klinken ontzag en een al uitbundigheid en vertrouwen. Het komt goed. Het is fantastisch om bij God te horen; dat is echt iets wat niemand – geen cultuur, land of individu – mag missen. God gaat het op een andere manier dan gedacht was, waarmaken. Hoe? Door zíjn kracht en heiligheid (Psalm 93).

Zo zet Psalm 93 in – en de andere nieuwe koningspsalmen volgen. Zo vieren we avondmaal. Zoals de Psalmen in boek IV als het ware op een tweede adem komen als het gaat om de koning, zo doen wij dat ook. Nieuw kijken. Nieuw leven. Want wat kun je makkelijk denken: wie ben ík om de heilige God te ontmoeten aan zijn tafel? Is mijn geloof wel voldoende? Een ander denkt daar misschien helemaal niet over na en komt de kerk binnen en bedenkt dan nog eens dat het avondmaal is. Weer een ander is bezig met fouten van een ander.

Maar in het avondmaal ontmoeten we de God van Psalm 93. Hij is koning op zijn manier. In het avondmaalsformulier wordt daar altijd op gewezen. Zoek het niet in jezelf. Bagatelliseer je zonden niet. Toets/proef jezelf (1 Korintiërs 11). Blijf ook niet hangen in een gevoel van schuldbewustheid. Doe vooral dit: kijk op. Kijk op en belijd met Psalm 93 wie er werkelijk macht heeft.

In het licht van Psalm 93 vieren we avondmaal. God zélf heeft met de zonden afgerekend. Jezus, koning van de Joden stond er boven het naakte afgeranselde lichaam van de Heer. Zo is God koning over ons geworden. Jezus is de verzoening van alle zonden (2 Korintiërs 5). Die van David en Israël (Psalmen 73-89). Die van jou en mij. Kom daarom naar zijn feest en vier avondmaal. Jezus is de koning die een nieuw, door de Geest geïnspireerd leven belooft (Handelingen 2). Kom. Eet en drink. Ontvang die Spirit.

2         Machtiger dan de tegenstand.
Hierboven zei ik al: Jezus is niet alleen gastheer van de avondmaalsviering. Hij is ook de Heer die boven alle krachten en machten is verheven (Efeze 1). Dat heb ik gezegd omdat die goddelijke macht en kracht de vervulling is van o.a. Psalm 93:

Met hoogheid is hij bekleed
De HEER is met macht bekleed en omgord
Vast staat de wereld, zij wankelt niet…
Hoog in de hemel is de machtige HEER

De majesteit van God spat van dit lied af. Om te zien hoe Jezus de vervulling is van Psalm 93 moeten we goed luisteren. De kracht van God wordt duidelijk omdat God alle tegenkrachten de baas is. In dit lied klinkt het zo:

De stromen verheffen, HEER
de stromen verheffen hun stem
luid verheffen de stromen hun stem
(3 keer!)
Maar boven het geraas van de wijde wateren…
is hoog in de hemel de machtige God.

God is het water de baas. Psalm 93 grijpt terug op de schepping. Gods Geest die boven de oer vloed zweeft (Genesis 1). God die als bijna eerste werk water en land van elkaar scheidde (Genesis 1:6-8). Dat werk en Gods trouw aan dat werk bezingt Psalm 93. Want hoe nodig wij water ook hebben; het kan ook (leven) bedreigen. Door de climatechange zijn we ons daar vandaag ineens weer sterk van bewust. Zeker hier in Dordt. Deze week stond het bericht op nos.nl hoe kwetsbaar Dordt is bij een eventuele dijkdoorbraak (gelukkig is de kans slechts 1 op 10.000). Maar, zegt Psalm 93: God laat de wereld niet over aan destructieve krachten.

Maar niet alleen zo luisteren we naar deze verzen. Water/zee staat voor meer. Het is een beeld dat wordt gebruikt voor krachten die zich tegen God en zijn koningschap keren. In Psalm 89 vers 10 en 11 staan de tegenkrachten met zoveel woorden in een regel achter elkaar. Denk op die manier ook aan de doortocht van Israël door de Rode Zee, Exodus 14. Zo versloeg God de farao. Door het water te bedwingen en het vervolgens met macht tegen de faro in te zetten (een voorafbeelding van de doop; redding door Christus die kopje onder ging in de dood). Alle krachten – natuurkrachten, afgoden, anti-krachten (verzet) – moeten het afleggen tegen God.

Zo bewijst God zijn macht. Je zou, met een voorbeeld, kunnen denken aan een heel goede voetballer. Als je Messi ziet voetballen, weet je: dit is een spits. Dit is voetbal. Zo demonstreert God zijn kracht door het van alles en iedereen te winnen. Dit is God. Dit kan alleen God.

Bij de tegenkrachten van Psalm 93 ligt het voor de hand te denken aan de machten die Israël in de greep houden als ze in ballingschap zijn (boek III van de Psalmen). De mensen uit die tijd dachten eenvoudigweg: wij (koningen) zijn sterker dan het huis van David. Onze goden zijn sterker dan de God van Israël. Wij zijn de betere cultuur. Het bewijs was immers dat het volk Israël in ballingschap was. Israël had het moeten afleggen tegen andere volken. En daar was niks tegenin te brengen.

Maar dan gaat Gods volk, door middelaar Mozes op dat spoor gebracht (Psalm 90), een toontje hoger zingen. Opkijken. Gód – ónze God (Psalm 90:17a) – is de God van hemel en aarde (Psalm 93, Genesis 1). Hij zal zijn belofte aan ons waarmaken. Iedereen zal dat zien. Iedereen. Vandaar ook dat de nieuwe koningspsalmen (47, 93, 97 etc.) zo nadrukkelijk spreken over Gods koningschap over heel de wereld. God is geen nationalistische God. God is niet de God van de kerk (alleen). God is niet jouw God, God-zoals-jij-denkt-dat-God-is of God-zoals-jij-zou-willen-dat-God-zou-zijn.

Dan hebben we bij de tegenkrachten nog iets op te merken. Daarvoor moet je echt goed kijken. Want die tegenkracht is subtieler. Kijk: iemand die een grote mond opentrekt tegen God (farao e.a.); dat is zichtbaar en hoorbaar. Maar wie een kind van God is erkent: tegenstand tegen God zit in míj. Gods volk was niet voor niets in ballingschap (Psalm 90). Davids huis redde het niet; en dat was niet zonder reden (Psalm 51). Psalm 93 benoemt deze tegenkracht niet met zoveel woorden. Maar achter middelaar Mozes aan (Psalm 90) klinkt het wel.

Gemeente: let dan goed op. Zelfs dan – misschien moet je zeggen: juist dan -zingt Israël een toontje hoger. Kijkt het op. God is zelfs groter dan die tegenkracht. Hoe wonderlijk is dat. God heeft zondaren lief; hij hield van ons toen wij nog zijn vijanden waren (Romeinen 5). Grotere liefde is er niet.

Gemeente: zo vieren we avondmaal. In de lijn van Psalm 93. Hoeveel kracht gaat er uit van Jezus en die gekruisigd. Dan moet je wel goed en eerlijk willen kijken. Het is heel makkelijk/goedkoop om om Jezus’ kruisdood te spotten. Vanaf het begin is dat gedaan (Matteus 27:39 en verdere). Door de loop van de eeuwen heen zijn er steeds spotprenten gevonden/gemaakt van Golgota. De Koran ontkent dat Jezus gekruisigd zou zijn. En ga zo maar door.

HET PAST ER BIJ ONS NIET IN omdat wij bij God, koning en macht (Psalm 93) denken aan een soort generaal/soeverein die ver boven ons aards geëmmer staat. Maar Golgota is de demonstratie van Gods kracht. In alle tegenkrachten komt Gods zoon terecht. Hij vindt ons in de zee/oceaan die uiteindelijk alle mensen overspoelt, de dood (Romeinen 6). Vanbinnen uit overwint hij die kracht. Zo is hij daarboven verheven (Efeze 1).

Gemeente, laat dat de bemoediging zijn vandaag. Misschien ervaar jij tegenkrachten. Twijfel je. Geloof je niet zoals je graag zou willen. Heb je tegenslag. Of mankeert eraan; in je eigen leven of om je heen. Misschien heb je last van de twijfel die toeslaat. Merk je de dilemma’s waar wij vandaag in onze cultuur voor staan: wie zijn wij eigenlijk, wat is onze cultuur, wanneer hoor je erbij, waar gaat het heen?

God is koning. Doorheen alle tegenkracht. Een koning die als belangrijkste bevel heeft: eet en drink (Johannes 6)! Mijn lichaam en bloed. Wat zijn dat nou weer voor een wapens; wat koop ik daarvoor? Jezus leert je te geloven in Psalm 93. Alleen in hem ligt onze kracht. Hij zelf is onze toekomst. Je hoort erbij als je avondmaal viert.

3         Trouw en heilig.
Aan het slot van Psalm 93 horen we opnieuw de bevestiging van Psalm 1. De uitspraken van de HEER zijn betrouwbaar. Denk daar steeds aan en houd je afzijdig van mensen die dat niet doen (Psalm 1). Door schade en schande is Israël daar achter gekomen. Hun niet-luister houding bracht hen in ballingschap. Want God is trouw in vloek en zegen (Deuteronomium). Vier zo het avondmaal, gemeente. God ziet het als je met een oprecht hart viert. Wat wij van elkaar niet kunnen zien/weten; dat ziet/weet God wel – en Hij zal het belonen. Wees werkelijk oprecht. Dat wil zeggen: geloof in die ene uitspraak die God deed dat er vrijspraak is voor ieder die gelooft. Zoals het formulier zegt: niets in mijzelf; alles in Christus. Alles. Toets jezelf of dat je houding is.

Tot slot focust Psalm 93 op de heiligheid van Gods huis. God woont daar. Hij die geen zonde kent en ons genade schenkt (GK 171). Hij die heel is: een en al barmhartigheid, recht en liefde. Die het hemelse Jeruzalem gereed maakt; een stralende stad, wit, zuiver en volmaakt. Het avondmaal bepaalt ons bij de heilige God van Psalm 93. Hij die zelf geen zonde kende heeft God voor ons een gemaakt met de zonde zodat wij door hem rechtvaardig voor God konden worden (2 Korintiërs 5). Gemeente: ontvang dat recht. Word zelf, door die aan ons gegeven heiligheid, een heel mens. Niet volmaakt. Maar doe ook niet alsof het avondmaal zonder kracht heeft (nutteloos). Altijd bidden we voor de viering dat het avondmaal resultaat oplevert. Geloof dat dan ook. Blijf niet steken in conflicten of in wrok. Laat niet steeds dezelfde tegenkracht toe die afbreuk doet aan Gods koninkrijk (in jouw of andermans leven). Wees en blijf elkaar trouw. Volhard in het getuigenis van Jezus. Laat zo de HEER telkens meer koning zijn in je leven – tot zijn volmaakte koningschap komt (Openbaring 21, zonder ‘zee’ (Psalm 93), HC 48).

—-
voorbeeldliturgie: zie onder.

Deze preek komt uit een serie preken over de Psalmen. Die preken zijn, inclusief voorbeeldliturgieën, in de volgorde zoals ze in dit jaar aan de orde zijn gekomen:

Guided tour door het Koninkrijk. Psalm 1 (eerste inleiding op de Psalmen).
The return of the king. Psalm 2 (tweede inleiding op de Psalmen).
Toegewijd en trouw leven. Psalm 50.
God is de goede rechter. Psalm 51.
Een vriend in de duisternis. Psalm 88 (klacht uit het graf).
De mens is voor een tijd een plaats van God. Psalm 90 (oudejaarsdienst).
Dank de heilige Heer uit het diepst van je hart. Psalm 103 (in een trouwdienst).
De HEER is Koning. Psalm 93.
Vrij! Preek Psalm 139 (jeugddienst).
Mijn God, waarom verlaat U mij? Psalm 22 (rond de lijdenstijd).
Alle eer aan God. Psalm 115.
Overstelpende liefdestrouw. Psalm 117.

Zie ook het artikel Psalm 50 als gids voor een toegewijd en trouw leven (OnderWeg, 5 augustus 2017).

DV volgen er meer preken over de Psalmen. Ze staan dan op mijn blog onder de categorie preken.

– – –

Wereldwijd bant God oorlogen uit. Psalm 46 (Rotterdam-Delfshaven, nazomer 2014).

Bij rouwdiensten of bij andere bijzondere gelegenheden kregen Psalmen ook een plek (tweemaal Psalm 73, eenmal Psalm 146). Ik verwijs daar in dit verband niet naar vanwege de specifieke situatie waarin de Psalmen toen aan de orde kwamen. Ze zijn wel te vinden op mijn blog.

Voorbeeldliturgie Psalm 93
Welkom
Votum
Groet
GK 132 (dank U):1a,2v,3m,4v,5m en 6a
Nieuw leven in Jezus (Kolossenzen 3) gelezen door voorganger, svp niet op de beamer
GK 68: 1 en 2
Gebed
Kinderen naar voren (Matteüs 5:13-16 Het zout en het licht voor de wereld)
GK 23
Kinderen naar kring
Lezen Psalm 93 (NBV)
Verkondiging: de HEER is koning
1. De belijdenis
2. Machtiger dan de tegenstand
3. Trouw en heilig
Zingen Psalm 93: 1 t/m 3 uit nieuwe berijming http://www.denieuwepsalmberijming.nl/1-berijmingen-psalm93.html?code=2180
Viering heilig avondmaal (gaande): afbeelding
gebed
Opwekking
Viering
Tijdens de gaande viering zingen we
GK 126: 1 t/m 5 (Kom wenkt de Bruidegom)
Ik ben (sela)
LB 103c: 1 t/m 5 (Loof de Koning)
Dankzegging en voorbede
Kinderen komen terug
Collecte
Psalm 103: 1 en 5
Zegen