Preek in de serie over de Psalmen, gehouden 2 oktober 2016 in de Kandelaarkerk. Vorige keer: waarom de Psalmen en Psalm 1 (zie hier). Voorbeeldliturgie hieronder.

Gemeente van onze Heer en koning Jezus Christus

1 Psalmen als levensgids.
Vandaag vervolgen we het luisteren naar de Psalmen. Naar aanleiding daarvan wil ik graag eerst nog wat zeggen over de vorige dienst, over Psalm 1. Na afloop hoorde ik zulke bemoedigende en ingrijpende reacties. Een paar wil ik noemen. Iemand zei:

ik heb in mijn leven te maken gehad met geweld. En dan voel ik de neiging om wat terug te willen doen. Wat is het dan belangrijk om (we stonden

daarbij stil in de vorige dienst) in de Psalmen te horen dat Chrístus recht zal doen en dat ik onrecht bij Hem neerleg.

Toen ik dat hoorde werd ik er stil van. Hoe ingrijpend. In zo’n moeilijke situatie je laten meenemen door de Psalmen en op te kijken naar Jezus. Híj is rechter. Iemand anders gaf deze reactie:

mijn hele leven hebben de Psalmen mij als het ware begeleid. Bij mijn doop is Psalm x gezongen, bij de doop van onze kinderen ook. In een periode van tegenslag hielpen de Psalmen me om vol te houden.

Wat een getuigenis.

Gemeente: hoe bijzonder is dit. Kijk om je heen om te zien hoe bijzonder. Heb je laatst DWDD gezien, op de dag dat de Bijbel werd uitgeroepen tot het belangrijkste boek van Nederland? De tafelgasten zeiden dat als je God en wat andere dingen weglaat uit de Bijbel dat het dan best een leuk of goed boek kan zijn. Ja. Zo kijken mensen uit onze westerse cultuur daar tegenwoordig tegenaan. Je modelleert en fatsoeneert zoals jij wilt, ook in geloofszaken (zie themadienst geloof vandaag). De werkelijkheid is precies andersom! Want luister naar de getuigenissen van gelovigen. Doorheen die (oude) Psalmen troost en gidst God zijn kinderen. In álle levenssituaties.

Gemeente: prijs God dat Hij ons zijn Woord geeft. Dank God dat Hij ons – in welke vorm dan ook maar; Kerkboek, PvN, Sons of Korah en noem maar op – de Psalmen laat zingen en bidden.

2 Psalm 2: de koning (persoon) en de Sion (plaats).
En dan vandaag Psalm 2. Ik sta bij dat lied stil om twee redenen.

Allereerst is dit lied met Psalm 1 samen de inleiding op het Psalmenboek. Psalm 1 begint met: gelukkig ben je… – als . Psalm 2 eindigt daarmee: gelukkig ben je – als (je schuilt bij de koning).

Psalm 1 en 2 zijn een (inleidende) eenheid. Daarom ook dit lied.

Daar komt wat bij. Psalm 2 kan onmogelijk worden overgeslagen. Want in dat lied komen twee fundamentele thema’s aan de orde. Thema’s die niet alleen in de Psalmen maar door heel de Bijbel heenlopen:

I de door God gezalfde koning.
Koningsliederen lopen als een van de rode draden doorheen de Psalmen. Denk aan Psalm 72 en Psalm 110. Psalm 110 wordt, samen met Psalm 2, van alle Psalmen het meest geciteerd in het Nieuwe Testament.

Maar het gaat over meer dan de koning in de Psalmen. Denk ook aan de moeizame manier waarop het koningschap in Israël tot stand kwam (Rechters, Samuël). Daarachter ligt steeds de vraag: laat Gods volk zich leiden? Waar zoekt het volk z’n kracht? Laten zij zich leiden door hoe buitenlandse volken geregeerd worden of door Gods aanwijzingen? En hoe doe jij dat? Die vraag stelt Psalm 2 jou. Door wie/wat laat jij je leiden? Waar doe je het voor? Laat je je leiden door velangen naar… aanzien, wat anderen van je vinden, wat je van God moet? Waardoor laat je je leiden als het moeilijk wordt, of in een conflict? Dat loopt onder dat thema ‘koningschap’ door.

Of neem de blíjvende verwachting – ook na de val de Israëlitische koningen voor, in en na de ballingschap – dat de koning van Davids huis alles recht zou zetten, gebaseerd op Gods belofte (2 Samuël 7:12-16, Jesaja 9:1-6, Matteüs 2:1-6, Handelingen 1:6). Vandaar ook de existentiële worsteling in de Psalmen als duidelijk wordt dat God zelf – schijnbaar tegen zijn eigen belofte in! – een einde maakt aan het koningshuis van David (Psalm 89). Hoe kan God dit doen? Wat betekent het nu nog om in Hem te geloven? Wie is God!? (Opvallend dat na dit lied Gód ineens steeds koning wordt genoemd… – Psalm 93, 97, 99 e.a.)

Psalm 2 zet de toon. Gods koning heerst. Alleen onderwerping aan hem maakt dat je veilig en gelukkig kunt leven. Doe je dat niet, dan kom je onder zijn vernietigende oordeel (2:9).

Lees je verder in de Psalmen dan wordt de profielschets van de koning steeds wonderlijker. Neem Psalm 110. Daarin proef je veel sterker wat Psalm 2 al zegt: de koning zal zijn tegenstanders verpletteren. Ongure teksten over verminkte hoofden en rondliggende lijken doen je de schrik om het hart slaan (Psalm 110:5-7). Deze koning vervult niet, zoals vandaag onze koning Willem Alexander, een ceremoniële rol. Het is vrede met hem óf oorlog. Het is geluk óf een vreselijk einde.
En tóch is de koning geen tiran. Hij is een vredekoning door wie de economie wereldwijd helemaal opveert, de beurzen van Tokio tot New York, achterstandwijken verdwijnen door zijn optreden, inkomensverschillen zijn niet meer aan de orde; íedereen heeft het goed als die koning heerst (Psalm 72). En als Gods koning zingt over werkelijke power dan komen nota bene baby’s en kinderen – denk aan onze kids als ze naar voren komen in de kerk – in beeld; zíj breken de macht van de vijand (Psalm 8:3). En, nog zo’n mirakel: deze koning is zo zwak dat hij moet vluchten en lijden (Psalm 3-41). Waardeloos, zou je denken, zo’n koning. Sterker nog: de koning is zelfs een smerige zondaar; een moordenaar, iemand die de boel bedriegt en vreemdgaat (Psalm 51). Afgrijselijk.

Voel je? Boven al deze koningsliederen hangt een vraag: wie, in vredesnaam, is deze koning? Wie past in deze profielschets? Laat ik me leiden; hoe en door wie? Psalm 2 zet de lijn uit.

II de Sion.
De plaats waar de koning troont en waar God woont. Israël zag zichzelf al als centre of the universe (Ezechiël 38:12). Als belangrijkste plaats van dat centrum geldt de Sion. Daar heerst de koning. Daar staat de tempel. Daar wordt recht gesproken en leeft de vrede van God. Van daaruit en alleen zo komt Gods recht en geluk over heel de aarde. De roeping van Abram komt zo tot voltooiing. Het gaat niet om één volk, het geluk van een (Abram) of om de belofte dat ‘God je goed vindt zoals je bent’: God wil wonen midden tussen zijn volk, op de plek die Hij kiest, Sion (heel veel Psalmen, cf 1 Koningen 8). Zo komt het goed. God is er.

We moeten, gemeente, hier een pas op de plaats maken. Want wij kunnen ons bij zo’n overtuiging niets voorstellen, denk ik. Hoezo zó lokaal; alleen díe plek? Zo werkt het bij ons niet. Als onze kerk niet meer voldoet aan onze maatstaf dan – hup – zetten we een nieuwe kerk neer, hier in Stadspolders. Enige probleem is misschien het geld. We kunnen, als het moet, ook gewoon aan huis of in een schuur kerken. Geen punt. Locatie doet er niet toe in de zin dat dat een verhindering is. En zo is het ook. Jezus heeft gezegd dat het erom gaat dat God leren te aanbidden als Vader, in Geest en in waarheid (Johannes 4).

En toch is het ook niet zo. Want God heeft díe plek aangewezen; Sion. En díe koning; David en zijn huis. Niet door een ander. En nergens anders. Als je de spanning van Psalm 2 wilt begrijpen moet je (vandaag) naar Israël gaan. En gelovigen daar horen spreken en leven om die ene plek. Dan begrijp je het eeuwige conflict om Jeruzalem en de Tempelberg. Dat gaat over Gods beloften. Over de komende Messias. Over geluk in het nu en in de toekomst. Daar leef je voor. Daar sterf je voor. Net als bij ‘de koning’ komt er ook hier een vraag of je af. Wáár zoek je zekerheid, rust, gezonden zelfvertrouwen? Hóe vind je dat?

Psalm 2 is dan heel specifiek. Dat in tegenstelling tot onze cultuur. In onze cultuur hoor je alleen nog maar zo nu en dan een echo van dat geloof. In de film the Matrix bijvoorbeeld. De enig overgebleven stad die niet in handen is van de machines heet Sion. En de geprofeteerde the One moet Sion komen verlossen. De film is daarin een echo van Psalm 2. Voor de rest haal je geluk, zekerheid of wat dan ook waar jij het wilt. Zo werkt het in onze cultuur.

Zo niet Psalm 2. Een introductie van de koning en de Sion. In dit lied gaat het over iets dat typisch bij God hoort. God verlost superconcreet. Niet ‘ergens’ maar op díe plaats. En God verlost ook concreet door middel van: door díe persoon (koning), hoe buitengewoon zijn profielschets ook is. Gelukkig leven, zo zingen de Psalmen 1 en 2 ons toe, vallen ons alleen op deze manier ten deel.

Zo doet God. Zo is God. Zo ontmoeten wij Hem vandaag. Wil je gelukkig leven? Vier dan avondmaal. Alleen zo komt het goed. Alleen door dit hemelse brood. Zo concreet.

In je leven komt het dan in orde. Met je relatie. In een goede tijd. In conflict. Zeer concreet: van die ene koning die zijn leven gaf, Jezus de zoon van David (Matteüs 20:30). Alleen door de wonderlijke koning die (Matteüs 20:28!) niet kwam om gediend te worden maar om te dienen en zijn leven te geven als om veel mensen te verlossen. Niet anders.

Gemeente: kom! Neem en eet. Gedenk en geloof. Kijk op naar je koning. Hij is tot zonde gemaakt (2 Korintiërs 5). Hij past in de profielschets van de koningspsalmen. Op deze manier: op Golgota hing hij vreselijk te kijk. Jezus van Nazaret, koning van de Joden – stond er bovenaan het kruis van Golgota. Hij werd een overspelige, een vernederde, lijdende, bespotte (Psalm 2:4) en met doornen gekroonde koning. Is dat, is dat mijn koning? Ja. Geen ander.

Zo nam hij onze zonden op zich om ons met zijn zegen te vullen; hij werd een vloek (Galaten 3:13) om ons te kronen tot koninginnen en koningen die het winnen van zonde en onrecht (cf. avondmaalsformulier).

3 The return of the king.
Terug naar Psalm 2. Dat lied begint met de volken. Zij komen in opstand. Tegen God en zijn gezalfde. Maar hun verzet haalt niets uit. In die tijd moet het zijn gegaan over de vazalstaten van David. Hij had veel andere volken onderworpen. En, zoals dat ging en gaat, zo nu en dan was men het zat om door geregeerd te worden. Je wilt baas zijn in eigen huis, toch? Maar David regeerde met ijzeren hand. Zelfs zo dat als hij – nota bene de kóning; in die tijd en cultuur een onvoorstelbare daad van God! – een tempel voor God wil bouwen, door God een halt toe wordt geroepen; David heeft teveel bloed vergoten om Gods huis van vrede te bouwen (1 Kronieken 22:8).[i]

In dit lied en in de levensgeschiedenis van koning David wordt daarom duidelijk dat het om méér gaat dan de gezalfde koning David. God wil koning zijn over alle volken. God wil niet ‘minder, minder’ van een cultuur. God trekt ook niet een bepaalde cultuur of een bevolkingsgroep voor. In Psalm 2 merk je dat God, de Schepper, trouw is aan zijn schepping. Hij heeft de aarde gemaakt. Hij heeft de mens gewild als kroon op zijn schepping. Door mensen heen wil God dat er orde, vrede en recht plaatsvindt in de samenleving zodat zijn naam geprezen wordt. En als volken dat niet goedschiks willen (leren) dan kwaadschiks. Maar God komt tot zijn doel. Hij laat niet los het werk dat zijn hand begon.

Zo lezen wij dit lied vandaag ook. Christenen, kerkmensen, zeggen vandaag ook wel eens ‘minder, minder’ – maar dan als het over Psalmen gaat. We zingen liever andere liederen. Maar hoe vreemd is dat! Kijk om je heen. Hoe kunnen we nou zonder die Psalmen?

Waartoe leidt het rumoer van volken? Tot niets, zegt Psalm 2. Dat is het politieke gevecht tussen de VS, Rusland, Iran, Turkije, het Westen in het door oorlog en geweld geteisterde Syrië. Over de rug heen van burgers woedt het vuil, het kwaad. Machthebber willen ‘hun’ territorium verdedigen of meer mondiale invloed hebben. Psalm 2 zegt: het leidt tot niets! Alleen maar verder onheil. We zien het daar gebeuren en dat land schreeuwt het uit. Het is niet ‘jouw’ land, Assad. Het is niet ‘jouw’ gezag, Putin en westerse leiders. Wat denken jullie wel niet. Koningen, presidenten, dictators: zoek vrede bij de echte Süleyman (Salomo, Psalm 72); Jezus. De koning naar wie Süleyman verwijst, zei als eerste na zijn opstanding uit de dood: vrede voor jullie (Johannes 20:19). Vrede! Door deze koning komt het goed. Hij is meer dan David en Salomo samen. Het komt goed omdat God zelf het in zijn koning, in zijn Zoon, in orde heeft gemaakt. Niet anders. Geloof in hem! Daarom en zo zingen wij Psalm 2.

En kijk naar de verkiezingen in de VS. Wat een rumoer (Psalm 2:1). Wat een kijkcijfers. Er wordt met een mengeling van bewondering en afschuw over gesproken. Wordt een van hen de machtigste man/vrouw op de wereld? Ruzies, grove verwijten, persoonsverheerlijking en dito-vernederingen zijn aan de orde van de dag. Niemand kijkt ervan op. Het zijn de VS…. En dat krijgen we hier ook. Kijk naar een politicus die z’n mouwen opstroopt en Obama nadoet; ‘hoop, hoop’. Denk aan leiders die, soms heel behendig, een christelijk/religieus sausje over hun naam of daden uitgieten om maar (gelovige) kiezers te winnen; nou; dát is iemand waar ik mijn christelijke stem op kan uitbrengen! Of denk aan het debat over de lange arm van Ankara en Erdogan. Hoeveel invloed hebben zij wel niet? En denk aan het debat over de vraag wat je tot Nederlander maakt, over ónze verworvenheden.

En dan lezen we Psalm 2. Staak je verzet! Houd op. Onderwerp je. Leef niet uit rechten, maar uit Gods genade. En kijk maar uit voor (de komst van) de koning. Hem kun je beter niet ontmoeten als je het niet eerst met hem in orde hebt gemaakt. Een is Heer.

In dit lied leer je anders te kijken. Ook Psalm 2 is een guided tour. Het gids ons door journaals, ochtend- en middagkranten. Ons nieuws staat vol van leiders en hun daden.

Psalm 2 zegt: laat me niet lachen zeg (Psalm 2:4). God stelt de koning aan. Zo komt het goed. In het Nieuwe Testament hoor je dat goed nieuws terug. Op twee manieren:

Allereerst zo. God regeert; door goede en slechte leiders (Romeinen 13). Machthebbers zijn maar mensen (1 Petrus 2). En ondertussen (ver)wachten we. We zien uit naar the return of the king. Als Jezus, als antwoord op de nieuwtestamentische wraakpsalm (Openbaring 6:10), een mondiaal en afgrijselijk oordeel zal vellen (Openbaring 14 en 19). Zoals in de film The lord of the rings Aragorn zijn koningschap opeist nadat hij met een dodelijk leger Minas Tirith heeft ontzet, zo zal koning Jezus alle tegen-machten en anti-krachten onttronen en koning zijn voor altijd. En wij met hem.

Vervolgens leert het Nieuwe Testament ons ook naar Psalm 2 te kijken in Jezus. We kijken op naar Jezus als we Psalm 2 zingen. Want Psalm 2 gaat over David. Maar hij was in Gods ogen te gewelddadig. Jezus vervult David door zelf een gewelddadige dood te ondergaan. Jezus vervult ook Salomo (Psalm 72), de tempelbouwer. Ik ben de tempel, zegt Jezus (Johannes 2, Matteus 12:6. Mijn lichaam. Zo vervult Jezus de koningspsalmen. Hij is ‘de manier’ waarop God regeert. Het Nieuwe Testament pakt deze Psalm dan ook op om te laten zien dat Gods werk niet stuk te krijgen is. Jezus’ opstanding uit de dood laat dat zien. Ongeloof in Jezus; dát is vanaf de eerste Paasdag verzet tegen God (zie Psalm 2 in Handelingen 4:25, 13:33, Romeinen 1:4). Geen avondsmaal willen vieren; dat is het verzet waarover Psalm 2 zingt. Jézus is het goede nieuws van Psalm 2; ik heb alle macht in de hemel en op de aarde, zegt de Paasvorst (Matteus 28:18)

Zo zingen we Psalm 2 en vieren we avondmaal. Met schrik ontdekken we en geven we toe dat het verzet tegen deze koning ook in ons hart zit. Waarom leggen we conflicten niet bij? Hoezo zoek ik mijn gelijk? Waarom durf je niet uit te komen voor de Heer? Hoezo is je inzet voor de gemeente soms ondermaats? Waarom geef je toe aan verslavingen of vergeet je God te danken voor alles wat Hij geeft? Waarom mis je het vertrouwen dat God ook jou de weg zal wijzen. Ook in donkere dagen. Gemeente: vier avondmaal. Zoek het bij Jezus. In alles. En leg onrecht bij hem neer. Verwacht van hem dat hij de weg wijst. En weet je getroost: Jezus zal het recht zetten. God zelf zal alle tranen afwissen. Ontvang vandaag een nieuwe spirit.

Psalm 2 leert ons hoe concreet en specifiek God zich laat kennen. Het gaat over die plaats (Sion) en die koning (David). Voor ons maar vreemd en raar, misschien. Maar zo verlost God. Wie beter leest, ontdekt meer. Het gaat God om meer. En als je Psalm 2 al vreemd vindt…; God ging eindeloos verder. Hij werd in Jezus zelf de koning. Hij woonde (Johannes 1:14; hij ‘tabernakelde’!) onder ons. Het kruis op Golgota. Zo komt het goed.

Jezus is Gods koning. Hij treedt ons niet tegemoet met woede of wetten om daaronder gebukt te gaan als een arme vazal. ‘Mijn last is licht, mijn juk is zacht’ zegt deze koning (Matteus 10:28). Vandaag zegt de koning:

Kom.
Eet en drink.
Mijn lichaam en mijn bloed.
Gedenk en geloof.

Zie op naar de ontmoeting met mij. Is dat moeilijk? Geef het op. Hou op met twijfelen. Geef jezelf op. Vind jezelf in hem. Ontvang je leven opnieuw; uit zijn hand. En leef als een bevrijd mens in Gods wereld.

4 Heersen met hem.
Bijna is het lied uit. Bijna. Ik hoop dat je onder de indruk bent geraakt van wie God is en hoe Hij werkt. Eeuwenlange trouw. Meegaan in de wens van zijn volk voor een koning (Bijbelboek Samuel). God stelt zijn koning aan (Psalm 2) en zo komt er vrede (Psalm 72). Vooral omdat God bij zijn mensen woont (Sion). En na het fiasco van het koningshuis (Psalm 89) pakt God zelf (Psalm 99 e.a.) de draad op. Hij triomfeert over alle krachten en machten en staat in Jezus op aan de andere kant van het graf.

Maar waar sta jij in Psalm 2? U?

Het is al een paar keer een beetje genoemd. Maar nu dan ook expliciet: heers met hem, Jezus! We belijden dat we, christenen, zijn bedoeld om koninklijk te leven (Zondag 12 Catechismus). Bij iedere doop bidden we dat: geef dat … zal strijden (dat doet een koning) en overwinnen! David deed dat, door Gods genade. Ja; met vallen en opstaan. En jij? Hoe koninklijk is jouw leven? Spreek je daarover met elkaar; wat het betekent om Jezus te volgen in het strijd om het goede leven, het gevecht tegen verleiding in je leven?

Laat ik daar een voorbeeld van noemen. Deze week begonnen de catechisaties. In de belijdenisgroep heeft iedereen een brief gemaakt en voorgelezen. Een brief aan Jezus, over de vraag waarom je belijdenis wilt doen. Iedere brief was anders. Want ieder kind van God is anders. Maar – en dat is zo mooi te horen – er is ook iets gelijk. Ergens heb je ontdekt: Jezus is het. Ik wil niet zonder, maar met God en voor God leven. En ook: wat er ook verder komt in mijn leven en hoe het ook gaat; ik wil me op Hem richten. Dat is dat koninklijke leven. Meestal zie je dat pas achteraf; het is ook in mij. Wauw! Bedenk dan dit: de koning leeft in jou. Hij verbindt zich niet allereerst aan plaatsen, of speciale/afgezonderde mensen. Maar aan jou – als jij, door zijn genade, ook wilt volgen.

---

[i] Voor deze opmerkelijke gebeurtenis, zie: Laat het oordeel aan God (april 2015), in het gesprek tussen moslims en christenen over de plek van geweld in de Bijbel en de Koran.

Kort na het maken van deze preek schreef Raphael Evers, opperrabbijn van de Joodse gemeente in Düsseldorf, een artikel dat precies onderstreept wat het belang is van de Zion, de Tempelberg en Jeruzalem voor het jodendom. Je vindt het artikel hier.

Voorbeeldliturgie, ochtend en middagdienst (twee keer avondmaalsviering): zie onder.

Deze preek komt uit een serie preken over de Psalmen. Die preken zijn, inclusief voorbeeldliturgieën, in de volgorde zoals ze in dit jaar aan de orde zijn gekomen:

Guided tour door het Koninkrijk. Psalm 1 (eerste inleiding op de Psalmen).
The return of the king. Psalm 2 (tweede inleiding op de Psalmen).
Toegewijd en trouw leven. Psalm 50.
God is de goede rechter. Psalm 51.
Een vriend in de duisternis. Psalm 88 (klacht uit het graf).
De mens is voor een tijd een plaats van God. Psalm 90 (oudejaarsdienst).
Dank de heilige Heer uit het diepst van je hart. Psalm 103 (in een trouwdienst).
De HEER is Koning. Psalm 93.
Vrij! Preek Psalm 139 (jeugddienst).
Mijn God, waarom verlaat U mij? Psalm 22 (rond de lijdenstijd).
Alle eer aan God. Psalm 115.
Overstelpende liefdestrouw. Psalm 117.

Zie ook het artikel Psalm 50 als gids voor een toegewijd en trouw leven (OnderWeg, 5 augustus 2017).

DV volgen er meer preken over de Psalmen. Ze staan dan op mijn blog onder de categorie preken.

– – –

Wereldwijd bant God oorlogen uit. Psalm 46 (Rotterdam-Delfshaven, nazomer 2014).

Bij rouwdiensten of bij andere bijzondere gelegenheden kregen Psalmen ook een plek (tweemaal Psalm 73, eenmal Psalm 146). Ik verwijs daar in dit verband niet naar vanwege de specifieke situatie waarin de Psalmen toen aan de orde kwamen. Ze zijn wel te vinden op mijn blog.

Liturgie Psalm 2
Welkom
Votum
Groet
Psalm 99: 1 en 3 (God is Koning)
10 woorden
GK 155: 1a, 2v, 3m 4en5a
Kinderen naar voren, kindermoment
Kinderen naar kring
gebed
Psalm 2
PvN 2
Verkondiging: the return of the king

1. Psalmen als levensgids.
2. Psalm 2: de koning (persoon) en de Sion (plaats).
3. The return of the king.
4. Koninklijk leven.

Psalm 2: 1 en 2
Viering heilig avondmaal.
Tijdens viering zingen we:
GK 154: alle verzen
LB 103c: (bewerking Psalm 103; Loof de koning, heel mijn wezen): alle verzen
Dankzegging en voorbede
Kinderen komen terug
Collecte
GK 111 (Jezus eeuwig koning)
Zegen

Middagdienst

Welkom
Votum
Groet
Opw. 733 tienduizend redenen
Gebed
Kinderen naar club
Psalm 2 lezen
Psalm 2: 3 en 4 uit GK
Verkondiging: heersen met koning Jezus
Formulier voor avondmaal vieren svp niet beamen
Opw. 614 (zie hoe Jezus/uw genade is mij genoeg)
Gebed
GK 179a (belijdenis, staande)
Viering avondmaal. Tijdens de viering zingen we GK 125 alle verzen
Dankgebed en voorbede
Kinderen komen terug
Collecte
Psalm 93: 1, 2 en 3 (de HEER regeert, heiligheid is het sieraad van zijn huis)
zegen