Gemeente van het mensgeworden Woord

1 Mens geworden.
In het begin was het Woord. Het woord was God. Alles is erdoor ontstaan. En het Woord is mens geworden. Zo opent Johannes zijn evangelie.

Wij luisteren naar Johannes tijdens Advent. Advent is niet de tijd waarin christenen terugkijken (kerst, kind in voerbak). We kijken vooruit; Jezus komt. Jezus komt in majesteit; om te oordelen de levenden en de doden. Hij komt een wereld van vrede en recht brengen. Jezus is de koning waar het Oude Testament van spreekt.

Johannes zet heel de geschiedenis in het licht van de komst van Jezus. Johannes start zo: in het begin…

Iedereen die de Bijbel ook maar een beetje kent, weet: zo start de Bijbel. ‘In het begin…schiep God de hemel en de aarde’. Johannes pakt dat op. In het begin, zegt Johannes… was het Woord. Hé!

Hoor je dat? Johannes zet een stap terug. Voordat de schepping (begin) er was, was het Woord er. Niets is ontstaan zonder het Woord. Er is geen begin zonder hij die gelijk is aan God.

Nu is er heel veel gezegd over de manier van schrijven van Johannes. Hoe daarin een bepaalde tijd(sgeest) en bijbehorende filosofie doorklinkt. Zelfs zo sterk dat je je afvraagt: hoe bijzonder is dit evangelie eigenlijk? Wat is het goede nieuws? Veel mensen uit die tijd konden instemmen met ‘in het begin was het Woord’ enzovoort. Prima. Misschien is dat voor ons inderdaad wel lastig om te horen omdat onze tijd zo anders is als de tijd van toen – ik kom er zo even op terug.

Toch is wat Johannes zegt nieuw. Schokkend. En dat zit hierin: het Woord is mens geworden (1:14). Hij die God gelijk is, is ons gelijk geworden. Je hoort nog veel duidelijker terug in Johannes’ brieven dat dit het punt is waar het Johannes om gaat. Iedereen die niet belijdt dat Jezus Christus als mens gekomen is, komt niet van God (1 Joh.4:2 en 3).

Die mens die daar aan het kruis hangt; dat is Gods manier van verlossing. Die vernederende daad: juist dat noemt Johannes consequent ‘verhoging’; de manier waarop God ons laat voelen hoe Hij om ons geeft.

Advent leert ons anders te kijken naar God. Hem niet te zoeken in de hoge hemel – ja, daar ook. Maar te aanvaarden dat we verlost zijn, geholpen en beter gemaakt, omdat hij die aan God gelijk is, aan ons gelijk werd tot in de dood.

2 Het begin.
De zoon van God, die God gelijk is, staat aan het begin van alle dingen. Van alle leven. Dat is een bijzondere tekst voor vanmorgen. Jullie stonden de afgelopen tijd stil bij begin. Jullie kregen beiden het begin van leven. Beiden zijn jullie daar buitengewoon blij mee en dankbaar voor. Ik was even bij ….; volgens mij was de smile geen moment van jullie gezicht af. Jullie zien haar leven ook echt als een geschenk dat God jullie gegeven heeft. En de doop van jullie kinderen symboliseert een totaal nieuw begin: met Christus begraven en opgestaan.

Als je zo dicht bij het begin van leven staat, voel je hoe wonderlijk dat is. Hoe groot. Een geheim. …………………………………………………………………………………………………………………….(persoonlijke toepassing van het evangelie)…………

Het begin van het leven en de doop zegt: het leven van al jullie kinderen, maar ook het leven van jezelf is geborgen in Jezus. Hij is het begin van al en heel je leven. Niets is zonder hem ontstaan. En het evangelie belooft dat God zelf ons door de dood heen redt en bewaart. Dat zijn grote woorden. Ik bid dat het geheim van dit evangelie dichtbij in je hart is. En dat jullie de blijdschap houden om alles wat jullie van God krijgen. Bijzonder om te merken hoeveel oog jullie daarvoor steeds hebben.

Gemeente: Johannes roept ons terug naar het begin. Vanmorgen roept de doop ons terug naar ons eigen begin. Wat is toch het mysterie van leven? Waar kom je vandaan? En wat maakt het de moeite waard?

Als wij vandaag iets zouden moeten zeggen als dat Johannes zei, dan zullen wij – net als Johannes dat deed – moeten aansluiten bij hoe de wereld vandaag het leven ziet. Wij weten/zeggen/beleven dat alles er toevallig is. En dat alles is ontstaan door een knal. En dat er niets zinnigs is te zeggen over de bedoeling daarvan. En laten we de wereld gewoon maar gelijk geven. Zo is het.

En dan zeggen christenen: toeval? Ja; toevallig blijkt het zo te zijn dat de grond van alle dingen ons leven wil en liefheeft. En met een klap, een knal, heeft hij dat duidelijk gemaakt (Golgota). En wie je ook bent, en of je nu goed gaat in je leven of in een crisis zit: deze God laat niet los. Voor elk begin uit was hij er die gelijk is aan God. Zonder hem is niets ontstaan. En het doel van het leven? Jezus zegt daarover: dat is dat jullie God, de enige en ware God, kennen en hem die God heeft gezonden, Jezus Christus (Joh.17:3). That’s it? That’s it!

3 Gόd was het Woord.
Er nog een ding dat onze aandacht vraagt. Het begin van Johannes heeft zo’n heerlijke cadans dat je…er bijna van in slaap valt (wiegelied voor je baby). In het begin was het Woord en het Woord …enzovoort, enzovoort.

Het ontgaat ons bijna dat er staat: Gόd was het Woord. Het staat er zo. Alle nadruk op God.

Nog een keer: dat zal voor toen niet een heel spannend punt zijn geweest (zie punt 1). Is het voor nu van belang?

Ik denk het wel. En dan bedoel ik niet alleen met het oog op moslims of Jehovagetuige. Jehova’s belden een keer bij me aan. We raakten in gesprek en lazen o.a. dit gedeelte. De Jehova’s stonden erop dat in het geval van ‘(het Woord was) bij God’ God wél met een hoofdletter moest worden vertaald. Maar dat met ‘het Woord was God’ God níet met een hoofdletter moest worden vertaald. We raakten nog verder in gesprek. Onder andere daarover dat Johannes zijn evangelie afsluit met de belijdenis van de eerst ongelovige Thomas. ‘mijn Heer, mijn God’ zegt Thomas als hij Jezus levend ziet; uit het graf verrezen. Ja, zeiden de Jehova’s: dat is een uitdrukking van ontzetting: ‘mijn God, hoe is het mogelijk’…. Toen zei ik: nu stopt ons gesprek. Eruit. En op dit punt kan ik je vandaag geen succes wensen.

En moslims zeggen: dat Jezus God is, is uitvinding van 4de eeuw. En Johannes wordt door hen gezien als niet betrouwbaar evangelie. Tja. Zo gaan wij toch ook niet de Koran om? Dat zouden moslims ons niet echt in dank afnemen. Maar het ‘probleem’ is dat álle evangeliën en heel het Nieuwe Testament claimen: God zelf zoekt ons in Jezus op.

Johannes de Doper haalt de profeten aan: de HEER komt eraan (Lucas 3)! En lees alle evangeliën eens. Jezus vergeeft zonden (Marc.2), wekt doden op, voedt hongerigen met brood. Typisch dingen die God doet (Psalm 146). Petrus moet geschrapt worden als je zo gaat lezen. Want hij zegt dat er maar een naam is waardoor je wordt gered. Gelovige Joden konden ‘de naam’ niet anders aanhoren als de naam van de HEER (Hnd.4). Paulus zegt dat de Heer van heerlijkheid is gekruisigd (1 Kor.2,8). Dat is God zelf. En het mysterie van het christelijk geloof (1 Tim.3) moet weg. Kortom: je houdt, met een bekend voorbeeld van een politicus, een Bijbel over die nog veel dunner is dan een Donald Duck. Je houdt niets over.

Gόd was het Woord, zegt Johannes. Laten we de Heer danken dat juist moslims en zoveel anderen ons laten beseffen wat het geheim van het christelijk geloof is.

En het belangrijkste is misschien nog wel dat christenen zich vandaag dat geheim realiseren en daarnaar leven. Soms lijkt het wel alsof christenen vandaag van alles en nog wat over Jezus zeggen of hem als voorbeeld stellen voor hun eigen, dagelijkse geloofsleven. Zoals Jezus dit, zo ik dat. En omdat Jezus zus en zo deed, kan ik toch ook wel.

Het is prachtig als Jezus je voorbeeld is. Je inspirator. En een christen kan ook niet anders. Johannes zet ons toch op een dieper spoor. En daarmee begint het christelijk geloof. Gόd was het woord. Hij die hier mens was als jij en ik, is niemand anders als hij die gelijk is aan God. Hem verwachten wij. Hij komt de wereld beter maken. Recht spreken. Helen. Zo houd je het vol.

Voor alles is dat het christelijk geloof. Jezus is waard onze aanbidding en dank. Hem verwachten wij als wereldrechter. God die mens werd; zo leef je op het juiste spoor.

—
Preek uit een serie Advent/Kerst
– Advent: Jezus komt eraan. Johannes 1:1-3
– De christelijke kerstboom. Johannes 1:5&10
– Op een nieuwe manier mensen worden. Johannes 3:1-21 (en 1:12&13)
– God creëert ruimte. In gesprek met historicus Han van der Horst in De Reformatie (met zijn artikel erbij).
God creëert ruimte. Kerstpreek.