De komende tijd gaan we luisteren naar de profeet Hosea (geroepen ongeveer 750 voor Christus). In deze preek gaat het vooral om de onbegrijpelijke opdracht die Hosea aan het begin van zijn loopbaan ontvangt. Ik sta ook stil bij vragen als: waarom luisteren naar Hosea of, breder; het Oude Testament? Volgende week DV meer aandacht voor de tijd(genoten) van Hosea en wat dat zegt. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

1         Een onbegrijpelijke opdracht.
Trouw met een overspelige vrouw en verwek kinderen bij haar
(Hosea 1:2).

Dat is de eerste opdracht die de profeet Hosea van de HEER ontvangt. Alsjeblieft!

Zou jij zo’n opdracht serieus nemen – van wie die opdracht ook maar afkomstig zou zijn? Als je een relatie hebt of getrouwd bent, is trouw het belangrijkste. Als zij of hij naar een ander kijkt, met een ander zoent; laat staan vreemdgaat – dat is einde verhaal. Bij Hosea is overspel het begin van het verhaal. De profeet moet trouwen met iemand die bij iedereen bekend staat als iemand die het ook graag met anderen doet.[i] Wat gaan we nou krijgen!?

‘Kleine profeet’.
Gemeente, we gaan DV de komende tijd luisteren naar de profeet Hosea. De afgelopen jaren hebben we geluisterd naar de Psalmen, Marcus, Ezechiël, Matteüs en recent naar Galaten.[ii] Een oudtestamentisch Bijbelboek is nu weer aan de beurt. Verschillende van jullie vroegen of we eens naar een van de zogenaamde kleine profeten konden luisteren. Jona is de meest bekende van de kleine profeten. En die ‘kleine profeten’ beginnen met de profeet Hosea. Met die bizarre opdracht die Hosea krijgt (wat dat betreft…: bij Jona moet ‘ga naar Nineve’ – het volstrekt goddeloze Nineve – even ongewenst hebben geklonken als de opdracht die Hosea krijgt aan het begin van zijn loopbaan. Er gebeuren op z’n zachtst gezegd nogal opvallende dingen bij die profeten).

2         Waarom Hosea, waarom het Oude Testament?
Voordat we verder luisteren naar Hosea eerst even een stap terug. Waarom luisteren naar Hosea of, iets algemener, naar het Oude Testament? Is dat niet achterhaald? Is het Nieuwe Testament niet beter en toegankelijker?

Nou, als je het Nieuwe Testament leest dan wil je vanzelf het Oude Testament (beter) leren kennen. Het Nieuwe Testament gaat er namelijk vanuit dat je ‘de Schrift(en)’ – die wij het Oude Testament noemen – kent. ‘De Schriften’ zijn de achtergrond waartegen je het Nieuwe Testament leest en begrijpt. Denk aan Jezus. Hij zegt tegen mensen die Gods woord (Hosea e.a.) kennen:

U bestudeert de Schriften…. De Schriften getuigen van Mij
(Johannes 5:39).[iii]

En de apostel Paulus komt in zijn brief aan de Romeinen terug op het stukje uit Hosea dat we zonet hebben gelezen. Paulus zegt dat die ‘kleine profeet’ de grootse uitspraak doet dat Gods heil en geluk niet alleen voor Israël is bedoeld maar voor alle volken (Romeinen 9:25&26).

Geest.
Dit zijn maar twee voorbeelden van hoe het er overal in het Nieuwe Testament aan toe gaat. Pak alleen maar eens een echte Bijbel beet (je ziet dit niet in je app). Hoe dik is het Oude Testament vergeleken met het Nieuwe Testament? Het Oude Testament is het fundament waarop het Nieuwe Testament staat. De boom waaraan een nieuwe tak groeit. Het stadion waaraan een extra ring wordt toegevoegd. Onze broers en zussen van de vroege kerk hebben goed naar heel de Bijbel geluisterd en hebben het zo beleden:

Wij geloven in de Heilige Geest … die gesproken heeft door de profeten
(Geloofsbelijdenis Nicea).

Het kortste antwoord op de vraag waarom je het Oude Testament zou lezen: omdat je in Jezus gelooft en je wilt laten leiden door de Geest.

Oefenen.
Er komt wel wat bij. Vandaag is het Oude Testament onder christenen niet zo populair.[iv] Er staan soms moeilijke dingen in. Lastige en onbegrijpelijke dingen. Het Nieuwe Testament voelt beter aan. Herken je dat? In deze preek kan ik bij dit onderwerp maar kort bij stilstaan. Ik wil op twee dingen wijzen.

Allereerst: let erop dat je geen karikatuur maakt. Ook het Nieuwe Testament is niet simpel. Toen we laatst naar Galaten luisterden hebben we dat gemerkt. Ten tweede: probeer het evenwicht te bewaren. Er staat zoveel schitterends in het Oude Testament. Indrukwekkende verhalen (Abram, Jakob, Jozef). Liederen die meegaan tot op vandaag omdat ze zo sterk en goed zijn (Psalmen). En neem Hosea. God laat zich recht in z’n hart kijken als Hij naast zijn oordeel spreekt over zijn eindeloze trouw in zijn omgang met een trouweloos volk (met name Hosea 11:8vv, 14:5vv). Al die dingen wil je niet missen.

Beter dan alleen die delen uit de Bijbel te lezen die gelijk mooi en begrijpelijk zijn, denk ik dat je het zo kunt zien. De Bijbel is een boek waarin de unieke God zich bekend maakt – dwars door onze moeilijke mensengeschiedenis met alles wat daarop-en-daaraan vastzit heen. Vergelijk Bijbel lezen met je favoriete sport of je hobby. Als je daarin uitblinkt of iemand kent die daarin uitblinkt; wat is dat mooi. Stel je ziet een super goede club tiki-taka voetbal spelen dan kijk je je ogen uit. Je ziet Femke Bol de 400 meter horden lopen. Wauw. Maar iedereen weet: om zoiets te kunnen doen – dat geldt voor iedere hobby en iedere sport – moet je eindeloos oefenen. Steeds diezelfde oefeningen. Vaak trainen. Maar als het er dan uitkomt in de wedstrijd staat iedereen op de banken.

Zo is het met de Bijbel. Die getuigt van de grond en het doel van leven; God. Door je te oefenen in het lezen van de Bijbel leer je Hem kennen. Lees de Bijbel. En doe dat vooral samen. Gebruik en/of luister naar fatsoenlijke en goede uitleg. En dan ga je het horen; de stem van de Geest. Dan ga je hem zien; Jezus. Dan leer je Hem kennen; God, je Schepper. Je gaat jezelf beter kennen. Je wordt door Gods genade telkens meer die mens zoals God jou heeft bedoeld.

Tot zover over de zin van het luisteren naar (kleine) profeten en luisteren naar het Oude Testament.

3         God is geen ‘cleane’ God.
Terug naar Hosea. Je bent niet de eerste en je zult ook niet de laatste zijn die struikelt over de opdracht die God aan hem geeft. Trouwen met een prostitué!?

Verschillende uitleggers zeggen dat dit de bedoeling niet kan zijn. Dat Hosea dit niet echt hoefde te doen maar dat dit stukje symbolisch is of in een visioen plaatsvond.[v] Het zijn niet de minste uitleggers die dit menen (Calvijn, kanttekeningen Statenvertaling). Hun uitleg is begrijpelijk. Want als je Gods kind bent en, al helemaal, een bijzondere positie krijgt in zijn dienst dan hoort daar een bepaalde manier van leven bij. Dat zegt het Oude en Nieuwe Testament. Stel je voor dat een ouderling vandaag zou zeggen dat zij/hij van God de opdracht kreeg om een bank te overvallen. Zouden we die zuster of broeder geloven? Eerder zouden we die ambtsdrager schorsen. Die neem je niet serieus.

Hoe zit dit met Hosea en de opdracht die hij krijgt? Het laatste woord is er niet over gezegd maar ik denk dat Hosea dit werkelijk zo heeft gedaan. Net zoals Ezechiël de opdracht kreeg om iets te doen wat hij als priester nou juist niet mocht doen en dingen zei die een priester helemaal niet in de mond mocht nemen.[vi] God stelt in zijn profeten zaken op aan de orde op zo’n manier dat iedereen het direct snapt. Want dit is er aan de hand:

Het land (volk) maakt zich schuldig aan overspel door zich van de HEER af te keren
(Hosea 1:2).

Dat is schandalig. God heeft zijn volk bevrijd. Een land gegeven. Goede wetten. De bedoeling daarvan was dat alle volken zo zouden zien wie God is en Hem ook zouden willen dienen. Maar ze lopen andere goden achterna. Er komt niks van Gods plan terecht. Uit Hosea blijkt hoe hoog het God zit. Het tienstammenrijk (Israël/Efraïm) vereert Hem niet in Jeruzalem (Hosea 1:7) maar bij de eigen gemaakte beelden in Dan en Bethel. Maar liefst vier keer staat het woord overspel/hoererij in Hosea 1:2.

Die schande beeldt Hosea uit. God is woest. Woest als een leeuw (Hosea 5:14). God is geen ‘cleane’ God die alles netjes oplost. Jouw rommel achter je opruimt. Jouw zonde vergeeft zonder jou daarmee te confronteren. In zijn woede laat God zich in zijn hart kijken. Dat Hij gekwetst is door ontrouw. Dat Hij het er niet bij laat zitten. God pakt die ontrouw aan. En dat begint ermee dat Hij die rotzooi laat zien. Dat is het huwelijk van Hosea. Met zijn overspelige vrouw is die profeet een teken aan de wand.[vii] Want reken maar dat de mensen het daarover hadden. ‘Dat noemt zich profeet. Getrouwd met een hoer. Mooie vent. Laat die naar zichzelf kijken. Hoeven wij niet naar te luisteren.’ Vervolgens zegt God: ‘Goed gezien. Dit gaat over jullie. En daarom moet je luisteren.’

Kindertijd.
Zo deed God toen, in die tijd. Het Oude Testament wordt wel eens vergeleken met de kindertijd van Gods volk. Tegen een klein kind helpt het niet om te zeggen dat hij goed moet uitkijken bij het oversteken. Dat snapt zo’n kind niet. Je pakt het kind bij de hand. Je laat het naar links kijken. Komt er wat aan? Nee. Je laat het naar rechts kijken. Komt er wat aan? Nee. Dan kunnen we nu oversteken. Zo leert een kind. Zo leert Gods volk in het Oude Testament. God pakt het volk vast. Hij laat het volk zien: de overspelige relatie van zijn profeet beeldt uit hoe ongeloofwaardig Gods ‘vrouw’ (volk) is. Dat zij het verbond met Hem heeft verbroken.

God gaat ver. God zoekt de grens op en gaat daarover heen. Want als je leeft zoals Hosea moest doen verlies je niet alleen je geloofwaardigheid. Niemand van Gods volk wil meer met je omgaan. Je hoort er niet meer bij. Je doet niet meer mee. Een ramp voor Hosea. Precies zo staat God met lege handen. Zijn plan met zijn volk loopt dood.

Volwassentijd.
In het Nieuwe Testament werkt God niet meer op deze manier. Dan begint er een nieuw tijdperk. Het tijdperk van het geloof in Jezus. We hebben dat gehoord in Galaten (3:25).[viii] Als Paulus moet ingrijpen bij de kerken van Galatië gaat dat niet zoals bij Hosea in zo’n zondige relatie. Paulus is fel in zijn woorden. De kerken leven immers in de ‘volwassen-tijd’ (Galaten 4:4[ix]) waarin God op een andere manier omgaat met zijn kinderen.

De manier is anders. Gods recht en liefde is gelijk. Zeg daarom niet dat de profeten achterhaald zijn. Gum ze niet uit maar leer ze in Jezus kennen.

Hoe doe je dat? Neem bijvoorbeeld Hosea’s derde kind. Dat kind heet Lo-Ammi (Hosea 1:9). Dat is de meest verstrekkende naam van de drie kinderen van Hosea. Lo-Ammi betekent dat God niet langer God is van zijn volk. In die naam zit een toespeling op Gods naam IK BEN (Exodus 3) waarmee Hij zich aan Mozes bekend heeft gemaakt. God wil niet langer IK BEN zijn voor zijn volk! Dat zegt God. Dat is onvoorstelbaar. Dat zet alles op de kop.

Dat zei God toen. Hoe is dat nu? Wil God wel altijd jouw en onze God zijn? Luister naar wat de apostel Johannes – apostel van de liefde! – zegt tegen mensen die Jezus kennen maar hun eigen verhaal van het evangelie maken:

Wie niet bij de leer van Christus blijft maar verder wil gaan, heeft God niet
(2 Johannes 9).

Hoor je? Niet-jullie-God (Hosea). Niet-jouw-God (Johannes). Het evangelie is en blijft het evangelie. In Hosea’s tijd. In Johannes’ tijd. In onze tijd.

Wonderlijke redding.
Nee, vandaag geeft God niet zo’n opdracht als in de tijd van Hosea. Want God hoeft niet zoals toen overduidelijk te maken wat zijn punt is. God is verder gegaan (Hebreeën 1:1vv). God hééft zijn kaarten op tafel gelegd. Hij laat zichzelf zien en kennen; in Jezus. Zijn recht en barmhartigheid. Zo is God.

Wij die Jezus kennen hebben daarom een grotere verantwoordelijkheid dan Gods volk in de tijd van het Oude Testament (cf. Hebreeën 12:18-29). Lees Hosea in het licht van het evangelie van Jezus. Dan spreekt zijn profetie boekdelen. God laat niet met zich marchanderen. Als je dat toch doet kan Hij net als bij Hosea zeggen: niet-jouw-God, niet-barmhartig-voor-jou (namen kinderen Hosea). God wil gekend en gediend worden zoals Hij is.

Het is belangrijk om je dat te realiseren, gemeente. Want vandaag gaat het snel zo dat je je geloof op je eigen manier invult. Ik zie het zus. Ik zie het zo. Prima om je eigen accenten te zetten. Uitstekend om zelf bezig te zijn met het evangelie. Maar dan ook met het evangelie. Dat unieke Bijbelse verhaal van God die het er niet bij laat zitten. Die zegt wat zonde. Die zijn recht en liefde in Jezus laat zien. Op een manier die nog veel meer binnenkomt dan in dat huwelijk van Hosea. God wordt mens en sterft de dood aan het afzichtelijke kruis. Dat is oordeel en bevrijding. Recht en genade. Zo is Hij onze God. Zo is God God van liefde en trouw. Geprezen zij de naam van de Heer.

4         Een nieuwe naam.
Tot slot nog dit. God is nauwelijks uitgesproken met zijn oordeel of er komt een belofte uit zijn mond. Een belofte die groter en verstrekkender is dan zijn oordeel. God belooft dat er en eindeloos groot volk zal zijn (2:1). God wil dat zijn volk heet ‘kinderen van de levende God’ (2:2). Het houdt niet op.

Als we verder lezen in Hosea zul je merken dat het steeds zo gaat. Gods oordeel lokt zijn genade als het ware uit. Hosea eindigt met prachtige vergezichten van Gods genezende herstelkracht (Hosea 14). God verdraagt ontrouw niet. Echt niet. Helemaal niet. Maar/en sterker is dat God het werk van zijn handen niet loslaat maar daar trouw aan is tot in eeuwigheid (votum). Hosea laat ons, een beetje, meekijken in de peilloze diepte van Gods gedachten.

Bemoediging.
Gemeente, weet je dan ook bemoedigd door het begin van Hosea. Er klinkt een geheim in door. Na zijn oordeel verandert God de naam van zijn volk nog eens, ten goede. Van de week appte …. (muziekgroep) over een lied dat gemaakt is naar aanleiding van Hosea 1; I will change your name (Ik zal je naam veranderen. Zie liturgie). Over God die in genade naar je kijkt en je perspectief geeft. Want ga maar eens na. Hosea werd een outcast door zijn manier van leven. Maar wij luisteren naar hem, tot op vandaag. Zijn naam roept bij ons juist ontzag op; een van Gods profeten. Zo heeft God zijn naam en leven veranderd. En Gods weg met zijn volk liep niet dood maar ging door de ballingschap en door Golgota naar een nieuw leven door Geest. Een nieuwe naam voor wie gelooft. Zou er voor God iets onmogelijk zijn? Wat staat zijn liefde in de weg?

Denk aan jezelf. Ben jij zo’n twijfelaar? God zal je naam veranderen. Ben die die broeder die steeds die fout maakt? God maakt je in Jezus en door zijn Geest nieuw. Heb je dingen gedaan waarvoor je je schaamt? Leg het neer voor God. Hij geeft geen simpele oplossing. Hosea maakt al duidelijk. God verlost. Helemaal. Je krijgt een nieuwe naam. Een nieuwe identiteit.

Gemeente, ontvang deze nieuwe naam.
Leef met Jezus.
En wees zo tot zegen voor de mensen om je heen.

---

[i] De ‘verzachtende’ uitleg dat Hosea’s vrouw pas later overspelig werd is weinig aannemelijk.
[ii] Zie op mijn blog bij de categorie preken.
[iii] Zie preek Johannes 5:30-47.
[iv] Zie het begin van KNOWN. Inleiding op prekenserie Ezechiël (langer versie).
[v] Breder gezegd: er wordt ook wel eens opgemerkt dat heel de serie ‘kleine profeten’ een soort toneelspel zijn. Bij Jona komt de discussie vaak terug; is het een symbolisch verhaal of is het zo gegaan bij Jona?
[vi] Zie preek Ezechiël 4 en preek Ezechiël 16. Denk ook aan het geslachtsregister in Matteüs 1. Het is bepaald niet fraai (overspel, moord e.a.). Zie Kerstpreek Eindeloze trouw. Jezus schaamt zich er niet voor hen zijn broeders en zusters te noemen (Hebreeën 2:11).
[vii] Ezechiël wordt een ‘teken’ genoemd. Zie preek Ezechiël 4 (vorige voetnoot).
[viii] Zie preek Galaten 3:25.
[ix] Zie preek Galaten 4:4-7.

Voorbeeldliturgie

Welkom

Opwekking 640 Ik hef mijn ogen (= votum), korte versie
Groet
PvN 84 Wat houd ik van uw huis

Gods leefregels
GK 157/opwekking 350 Vader, vol van vrees 1 tm 3 (schuldbelijdenis)
Gebed
GK 157/opwekking 350: 4 Vul ons (gebed om vernieuwing)

Kindermoment: Twaalf verspieders (Numeri 13)
Zoek eerst het koninkrijk van God (OTH 238)
Kinderen naar kring (groep 1-2 en 5-6)

Lezen Hosea 1:1 – 2:3 Dit zijn de woorden die de HEER richtte tot Hosea…

Verkondiging van het evangelie

Opwekking 428 Genade, zo oneindig groot
I will change your name, https://youtu.be/Ct1goc_-t8w (Evangelische Liedbundel 231 Ik vernieuw jouw naam)

Geloofsbelijdenis Nicea (samen hardop uitspreken)
God van liefde en trouw https://youtu.be/jKYJFPcwKuo

Dankgebed en voorbede

Collecte

Wij blijven geloven dat onder miljoenen OTH 220, Hemelhoog 367 (alle verzen)

Zegen
Amen (hardop uitspreken)

== einde ==