‘Mijn volk komt om omdat het met Mij niet vertrouwd is’ (gaat ten gronde door gebrek aan kennis). In Hosea 4 gaat het echt ‘los’. Wat betekent dit hoofdstuk? We lezen dit Bijbelgedeelte in de tijd van Advent en richten ons zo op de komst van de Heer. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1         Verwacht de Majesteit.
Vandaag is de derde kaars aangegaan. Nog even en de wereld staat in Gods licht. Denk jij er wel eens aan; het moment van Jezus’ komst? Dat hij alles nieuw maakt. Dat hij zal rechtspreken. Dat alle mensen ooit geleefd zullen opstaan en voor zijn troon komen te staan. Dat er een nieuwe hemel en een nieuwe aarde komt door de kracht van de Geest. Advent, de tijd voor Kerst, richt je aandacht op die dag. Denk niet teveel aan het moment van Jezus geboorte, zijn (eerste) komst op aarde. Kijk vooruit en verwacht de Majesteit.

De Rechter spreekt.
Hosea 4 wil je daarbij helpen. Je hoort de Rechter spreken:

Luister naar de woorden van de HEER, Israëlieten! De HEER voert een geding tegen de inwoners van dit land
(Hosea 4:1).

De zaak ‘God versus the people’. Zo gaat het vaak in de Bijbel. De profeet Ezechiël, bijvoorbeeld, vertelt het verhaal van Israëls geschiedenis in de vorm van een rechtszaak die God tegen zijn ‘vrouw’ aanspant (Ezechiël 16, cf. Psalm 50).[i] Zo gaat het niet alleen in het Oude maar net zo goed in het Nieuwe Testament. Heb hier oog voor, gemeente. Christenen die beweren dat je het niet (meer) moet hebben over een God die oordeelt maar over een God van liefde weten niet waar ze het over hebben. Gods liefde en recht gaan hand in hand. Natuurlijk; maak geen karikatuur van God. Steeds hebben we bij Hosea gezien dat het God gaat om liefde, juist in zijn oordeel (Hosea 3).[ii] Het is zaak om voor God te gaan staan. Te blijven staan. Dat is de beste manier om je in de dagen van Advent voor te bereiden op de komst van de Majesteit.

2         Het land heeft een burn-out.
Wat is er aan de hand dat God een zaak aanspant? Heb je meegeluisterd naar de lezing zojuist? Vind je het moeilijk om dat te doen? Te bedenken wat er toen allemaal aan de hand was? Het is niet niks. Er is blijkbaar veel onrecht. Het was een tijd waarin er veel welvaart was – maar niet voor iedereen.[iii] Veel mensen vielen tussen wal en schip. Leggen soms zelfs het loodje (Hosea 4:1&2). De economie liep als een tierelier maar het gaat ten koste van Gods schepping. Het land zucht ervan (Hosea 4:3, cf. Romeinen 8).

Zie je wat er bijzonder is aan deze woorden? Gods stelt het land voor als was het een persoon:

Het land is in rouw gedompeld en al zijn inwoners bezwijken, mét de dieren van het veld en de vogels van de hemel; zelfs de vissen sterven uit
(Hosea 4:3).

Het land heeft een burn-out. Hosea 4 is een duidelijke verwijzing naar het begin van de Bijbel waarin vertelt wordt over Gods goede schepping (Genesis 1, cf. Hosea 6:7). Maar wat een ont-aarding is er nu.

Leven.
Hosea had zijn profetie vandaag kunnen schrijven. Dit gaat over ons. Over jou en mij. Hoe vooral wij, westerse mensen, om zijn gegaan en omgaan met Gods schepping. Hosea 4 doet sterk denken aan Joël 1. We hebben daarnaar geluisterd bij de Michazondag over duurzaamheid.[iv] Bij Joël hoor je ook hoe Gods schepping eraan gaat en hoe verbolgen God daarover is. In de kerk wordt Hosea 4 wel eens betrokken op het lezen van de Bijbel of dat je weet wat er in de Catechismus staat. ‘Mijn volk gaat ten onder vanwege gebrek aan kennis’ (Hosea 4:6) wordt er dan gezegd. Nu is bepaalde kennis inderdaad van belang. Maar het gaat bij Hosea en alle profeten altijd over het LEVEN. Het leven met God. Met Gods schepping en de mensen om je heen. En dat leven was aangetast in Hosea’s tijd. Is aangetast in onze tijd.

Vandalisme.
Na de inleidende hoofdstukken 1 tot en met 3 gaat Hosea nu to the point komen. De Rechter gaat op zijn rechterstoel zitten. Het liegt er niet om.

Een van de meest belangrijke Joodse geschriften, de Talmoed, legt Hosea 4 scherp uit. Er wordt gezegd dat de situatie erger is dan in de tijd van de zondvloed (Genesis 6vv). De vissen redden zich toen wel (hun leefgebied werd tijdelijk groter). Het is nu zo erg dat zelfs de vissen uitsterven. Een christelijke uitlegger is naar aanleiding van Hosea 4 minstens even scherp als de Talmoed:

God haat zonde niet simpelweg omdat het zijn wet schendt, maar, belangrijker, omdat het shalom schendt, de vrede verbreekt, omdat het hinderlijk tussendoor komt in hoe de dingen zouden moeten zijn (Plantinga jr.).

Zonde als vandalisme. Spelbreker. Zie je hoe Hosea vandaag tot je spreekt?

In de afgelopen weken ben ik de nieuwsberichten eens gaan lezen met het oog op Hosea 4. Op de klimaattop in Dubai weet iedereen hoe belangrijk het is dat we stoppen met de uitstoot van olie en gas, met fossiele brandstoffen. Maar er zijn zoveel belangen. Het is een wonder dat de landen tot een gezamenlijke slotverklaring zijn gekomen. Dank God en dank iedereen die zich daarvoor inspande. En laten de woorden samengaan met daden. In Europa willen sommige landen de klimaatregels afzwakken. We hoeven toch niet het beste jongetje van de klas te zijn? In Nederland zijn er veel nieuwe huizen nodig. En snel ook. Een van de eerste ‘slachtoffers’ is de duurzaamheidseis voor de nieuwbouw.[v] Nu kun je zeggen dat dit allemaal over beleid gaat en dat dat ver van je bed staat. Denk dan aan je dagelijkse kleine en grote keuzes die je maakt. Hoe makkelijk is het om te blijven bij bekende leefpatronen terwijl je weet dat het niet duurzaam is? Gelukkig zijn we hiermee bezig als gemeente. Ik zag vorige week nieuwe prullenbakken in de kerk staan. Vanaf nu kunnen we ons afval scheiden. Ik las op onze Facebookpagina dat de duurzaamheidscommissie allerlei tips gaf voor een duurzame Kerstmaaltijd.

Actueel.
Maar het blijft knagen. Is het genoeg, de inspanning die we leveren? Er verschijnen zulke alarmerende rapporten.[vi] Over kantelpunten in ecosystemen. Kantelpunten die dichterbij komen en grote, onvoorziene gevolgen zullen hebben voor alle leven op aarde. Is God onze manier van leven zat? Komt er een ‘tweede zondvloed’?

Hosea 4 is geen verleden tijd. Het is, helaas, actueler dan ooit. Wat toen op kleine schaal (Israël) gebeurde, gebeurt vandaag wereldwijd.[vii]

3         Geboren in Tuvalu.
Gemeente, wat betekenen deze dingen in de tijd van Advent? Advent is – ik begon ermee – vooruit zien. En dan begin je met verootmoediging. Dat krijgt in deze dienst dan ook op verschillende manieren vorm (liederen). We beginnen alvast te buigen voor de Majesteit.

Licht.
Verootmoediging is iets anders – let daar a.u.b. goed op – dan hulpeloos in elkaar schrompelen. Dat merk je in Hosea. Als je blijft luisteren valt het op dat God allereerst de priesters aanspreekt (Hosea 4:4vv). Priesters en profeten. De leiders. Degenen die de weg zouden moeten weten en wijzen. In het Nieuwe Testament worden alle gelovigen priesters en profeten genoemd. Priesters en profeten worden aangesproken. Dat is belangrijk. God begint niet bij ‘de mensen’ in het algemeen. God heeft het er ook niet over hoe ‘systemen’ nu eenmaal in elkaar zitten. Of hoe een ‘klimaattop’ werkt. God kijkt naar jou. Gods oordeel begint in de kerk, in het huisgezin van God (1 Petrus 4:17).

Gebruik Advent om in het licht van Jezus te staan. Nee, je zult niet smetteloos worden – van onbesproken gedrag. Maar leven met Jezus betekent wel dat je je grote en kleine keuzes wilt laten heiligen.

Hosea 4 leert je in te zien wat Kerst betekent. Matteüs is de evangelist die het beste van alle evangelisten het Oude Testament verwerkt. Als Jezus wordt geboren zegt de engel dat Jezus zijn volk zal verlossen van zonde (Matteüs 1:21).[viii] De zonde van het vandalisme (Hosea 4). Ben jij ervan verlost? Moet het nog beginnen voor jou? Ben je een eind op weg? Helpen we elkaar?

Tuvalu.
Gemeente, kijk naar het evangelie. Kijk naar de nieuwgeboren Heer. Hij verlost van zonde door ons in alles gelijk te worden. Was Jezus niet tweeduizend jaar geleden geboren maar vandaag dan stond zijn wieg niet in de VS, in (Noordwest) Europa of China. Dan was Jezus vast geboren in Tuvalu, een eilandstaat ten oosten van Australië. De eilanden van die Staat zullen onderlopen bij een stijgende zeespiegelstijging. Dan zijn al die eilanden weg. Niemand die over een paar eeuwen nog weet wat die eilanden zijn.

Tuvalu is vandaag een soort Bethlehem. Bethlehem symboliseerde toen de aftakeling van Davids koningshuis.[ix] Je zou niet verwachten dat daar iets gebeurt dat positief is. Het is juist de plek die onze ellende laat zien. Zo heeft God gedaan. En de zoon van God heeft doorgezet. De weg gebaand. Tot zijn laatste ademtocht. Zo is hij jouw weg. Volg hem. In alles wat er op je pad komt.

Aardelingen.
Wat betekent Hosea 4 in de tijd van Advent? Hosea laat je een andere manier van leven zien. Vandaag hoor je steeds meer om je heen: ik/wij eerst. America first! Dat kwam toe naar ons continent bij Brexit. Controle houden; laten we op onszelf letten! Nu klinkt het duidelijk in ons eigen Holland: Nederlanders eerst! Denk aan de laatstgehouden verkiezingen.

Vandaag luisteren wij naar de profeet Hosea. Hij spreekt andere taal. Hosea zegt niet dat een bepaalde groep mensen eerst komt. Hosea zegt ook niet dat alle mensen (te)gelijk zijn of aan bod komen. Hosea verlegt de aandacht. Hosea zegt: eerst het land! Het land zaait God in met mensen (Hosea 2:25).[x] Gods schepping in het midden. De Schepper in het midden. Onze tijd leert ons een stap terug te doen. We zijn uit de aarde genomen vertelt onze wordingsgeschiedenis (Genesis 2:7). Aardelingen. Stervelingen. Juist zo is God ons gelijk geworden. Zo gaat Hij je voor naar een nieuw leven.

Heb Jezus lief en volg hem in alles.

===========

[i] Zie onder punt 3 van preek Ezechiël 16. En zie preek Psalm 50.
[ii] Zie preek Hosea 3.
[iii] Zie tweede preek over Hosea 1 (de tijd van toen).
[iv] Zie preek Michazondag 2023 over Joël 1.
[v] Zie Een CO2-eis voor de bouw? Toch maar even niet | Trouw (8 december 2023).
[vi] Earth on verge of five catastrophic climate tipping points, scientists warn | Environment | The Guardian.
[vii] Zie Zet God Nederland op slot? Kort artikel in het Nederlands Dagblad.
[viii] Zie Kerstpreek Matteüs 1:21.
[ix] Zie Kerstpreek Hoe de Jodenkoning in onze troep terecht kwam.
[x] Zie preek Hosea 2:16-25.

Voorbeeldliturgie

Welkom

Votum en groet als volgt

Voorganger: Onze hulp is in de naam van de Heer
Gemeente: Die hemel en aarde gemaakt heeft
Voorganger: Die trouw houdt tot in eeuwigheid
Gemeente: en niet laat varen het werk van zijn handen

Groet (predikant)
Amen (hardop uitspreken, allen)

DNP Psalm 66: 1 en 2 Juich, aarde, om Gods naam te prijzen

Gebed

GK 157: 1 tm 3 Vader, vol van vrees… (verootmoediging)
Gebed
GK 157: 4 Vul ons met…

Kinderen naar voren  (Lofzang Maria (Lucas 1:39-56))
U bent die U bent, kids opwekking 170
Kinderen naar kring (groep 1,2,5 en 6)

Hosea 4:1 tm 6 Luister naar de woorden….
Kyrieleis, Heer heb medelijden Klimaatlied voor kerken – Nederland | A RochaNederland | A Rocha

Verkondiging van het evangelie
GK 176 Wij kiezen voor de vrijheid (Tien Woorden)

Bijdrage Alphacursus
Uitnodiging Kerst

Dankgebed en voorbede afgesloten door
Onze Vader (hardop bidden)

Collecte

LB 439: 1 en 2 Verwacht de komst… (bekeer u nu)

Zegen
Amen (GK, gezongen)

Verdere ontmoeting