Psalm 112 zegt opzienbarende dingen over een mens. Hoe is dit te zien? Opschepperij is het niet. Er zit een geheim in dit lied. Een voorbeeldliturgie staat onder de preektekst. 

1         Opzienbarend.
‘Het begint erop te lijken.’ Dat zeg je als het de goede kant op gaat. Je bent, bijvoorbeeld, bezig om je huis te verbouwen. Eerst is het dan nogal een chaos, zeker als je wat je slopen hebt. Maar dan gaat het de kant op die je vooraf hebt bedacht. Je bent er nog niet maar de richting is goed.

‘Het begint erop te lijken’ zou boven Psalm 112 kunnen staan. Het lied vormt een eenheid met Psalm 111. We hebben vorige week stilgestaan bij dat lied. Dat was in de Kandelaarkerk. Die dienst hebben jullie, CGK Zuidhovenkerk, niet meegemaakt en daarom vat ik even samen waar Psalm 111 over gaat:…. (samenvatting).[i]

Eenheid.
Psalm 111 en 112 vormen een eenheid. Niet alleen in structuur, zoals evenveel verzen en het alfabet als uitgangspunt. Opzienbarend is deze overeenkomst: wat in Psalm 111 van God wordt gezegd, past Psalm 112 toe op wie leeft met God. Dit loopt door heel Psalm 112 heen. Een duidelijk voorbeeld is vers 4:

Hij straalt voor de oprechten als het licht in het duister
genadig, liefdevol en rechtvaardig.

Zou je out of the blue dit vers uit de Bijbel horen dan zou het me niet verbazen als je zeggen dat dit over God gaat. Dit zijn Gods ‘eigenschappen’. En ja, Psalm 111 zegt dit met zoveel woorden van God (zie vers 3 en 4). Maar in Psalm 112 gaat het over wie leeft met God. Gaat dit ook over jou? Over u? Of ben je dan terughoudend om het zo te zeggen. Misschien vind je jezelf niet fout. Zie je ook wel wat je goed doet. Maar dit….

2         Gods werk.
Schept Psalm 112 op? Is hier iemand aan het woord die geen oog heeft voor (eigen of andermans) tekorten? Let op. Het gaat erom de eenheid van de Psalmen 111 en 112 te zien en te bewaren. Psalm 111 eindigt met wijsheid of inzicht. Dat wil zeggen: dat je op een goede manier in het leven gaat staan als je ontzag hebt voor God en leeft naar zijn regels (vers 10). Daar borduurt Psalm 112 op voort. Dat lied begint zo:

Gelukkig de mens die ontzag heeft voor de HEER
en grote liefde voor zijn geboden

En dan komen al die prachtige dingen die gezegd worden over wie met God leeft.

Zie je? Psalm 112 doet denken aan een gezegde: je wordt besmet met wie je omgaat. En dat is dan negatief gesteld. In dit geval is die ‘besmetting’ gunstig, zegt Psalm 112. Wie God is en wat God doet (Psalm 111), komt terug in het leven van zijn kinderen (Psalm 112). Het begint erop te lijken. Je begint op je Heer te lijken. En dat is goed nieuws.

Geest.
De mooie werkelijkheid van Psalm 111 en 112 komt in het Nieuwe Testament terug. Denk aan wat Paulus ‘vrucht van de Geest’ noemt (Galaten 5).[ii] Alleen dat woord al; vrucht. Gods Geest laat je leven – ‘wandelen’ – in Gods bepalingen (Ezechiël 36, Galaten 5).

Voor het leerboek van de kerk, de Catechismus, is bij Psalm 111 en 112 te denken aan Zondag 44.[iii] Daar gaat het over de vraag of christenen zo goed kunnen leven dat zij zich aan al Gods geboden kunnen houden. Nee, is dan het ontnuchterende antwoord. Maar daar blijft het gelukkig niet bij. Gods geboden klinken in de kerk en dan klinkt daarbij het gebed om de vernieuwing door de Geest, zegt de Catechismus. Dit gebed klinkt: ‘om steeds meer naar Gods beeld vernieuwd te worden’. Een mooie uitleg van de geboden door de Catechismus. Een die nauw aansluit bij Psalm 111 en 112. Ontzag voor God en zijn geboden (Psalm 111) leiden tot een nieuw leven door de Geest (Psalm 112). De mens gaat op God lijken. Zo had God het bedoeld (Genesis 1:26). En zo gaat het worden. God zelf zorgt daarvoor.

Praktijk.
Hoe zie je dit dan in de praktijk. Tja. Waar denk(t) u/jij aan?

Laat ik een voorbeeld noemen. Iemand van de gemeente deed vrijwilligerswerk. Het was sport en spel, na afloop iets lekkers te eten en te drinken. Het was allemaal erg gezellig. Een van de jongeren uit de wijk die met het spel had meegedaan vroeg aan die vrijwilliger: ‘waarom doe je dit eigenlijk?’ Ja, waarom? Is het voor je stage? Krijg je studiepunten? Verdien je er misschien iets mee? Moet het van iemand? Is het om je CV te pimpen? ‘Nee’, zei die vrouw; ‘ik doe het omdat ik dit leuk en mooi vind om te doen.’ En dat kon die jongere eigenlijk niet geloven. Op den duur kwam hij erop dat zij dit dan deed om hem te bekeren (waarop zij zei dat ze hoopte dat hij Jezus leerde kennen maar zo niet dan zou zij dit ook doen). Het antwoord van deze vrouw doet je aan Psalm 112 denken. Je doet iets goeds omdat je goed bent. Daar heb je plezier aan. Om te delen. Om iets te geven of te betekenen. Om niet. Zoals God om niet van je houdt. Uit genade. Uit zijn goedheid. Omdat Hij God is. Omdat jij zijn mens bent.

3         Trouw.
Als je Psalm 112 tot je door laat dringen zie je hoe God aan het werk is. Hij laat het werk van zijn handen niet los. Dank Hem. Bepaalde zaken van Psalm 112 moet je trouwens wel begrijpen in die tijd/context. Daarmee bedoel ik dat het nogal expliciet gaat over rijkdom en weelde. Dat hoort bij de belofte die God indertijd aan zijn volk had gegeven voordat het volk het beloofde land introk. Wie bij God(s bepalingen) zou blijven zou rijkdom ten deel vallen, beloofde God door zijn profeet Mozes in Bijbelboek Deuteronomium. Geld en goed is geen vies woord voor een gelovige. Maar in het Nieuwe Testament klinkt toch opvallend vaak andere taal als het gaat om rijkdom (Jakobus). Waarschuwing voor wie vooral bezig is met bezit (maar zie ook Psalm 49[iv]). Jezus prijst armen zalig; armen van geest. De orde van Jezus’ koninkrijk is in dit opzicht niet die van Psalm 112. Wat wel gelijk is in heel de Bijbel is de opdracht om zorg te dragen voor hen die weinig of niets hebben (Psalm 112:9).

Begin.
Tot slot nog dit. Wie Psalm 112 leest kan denken dat het nogal karig is om te zeggen ‘het begint erop te lijken’. Zou je niet uitbundiger zijn? Want wat een fantastische dingen worden er wel niet gezegd over wie bij God hoort.

Ja, dat is zo. Maar blijf goed opletten. De Psalmen zitten goed in elkaar. Aan het slot van Psalm 112 gaat het ook over vijanden en kwaadwilligen (vers 8 en 10). Van hen komt er niks terecht. Hun leven bloeit niet op. Psalm 112 eindigt in mineur. Daarmee sluit Psalm 112 aan bij het begin van de Psalmen. Psalm 1 spreekt verheven over wie leeft met God(s aanwijzingen).[v] Maar Psalm 1 eindigt ook al niet vrolijk; de weg van de goddelozen loopt dood. Een stopbord aan het eind. Je moet omkeren. Je bekeren. Terug naar het begin. Het begin dat spreekt van het geluk van leven met God (Psalm 1 en Psalm 112).

In dat spoor zit Psalm 112. Deze manier van spreken laat je kiezen. Het past bij het soort liederen (wijsheidslied). Zo laten deze Psalmen zien de weerbarstige werkelijkheid echt wel te kennen. Je kunt onderuit gaan. Pas daarvoor op. Verlies de Heer niet uit het oog. Geef het niet op om het goede te doen. De finish heb je nog niet bereikt. Maar: het begint erop te lijken. En dat geeft moed.

==========================

[i] Zie preek Wat is wijsheid? Preek Psalm 111.
[ii] Zie preek Galaten 5 over de vrucht van de Geest.
[iii] Zie een uitleg van Zondag 44 Catechismus (over de vraag of die niet te karig is door ‘nee’ te zeggen op de vraag of je je aan Gods geboden kunt houden).
[iv] Zie preek Psalm 49.
[v] Zie preek Psalm 1. Psalm 49 eindigt de liederen van de Korachieten en eindigt ook snoeihard. Zie preek vorige voetnoot.

Voorbeeldliturgie

Welkom

Votum (GK)
Groet
Amen (GK)

GK Psalm 146: 1 en 4 Ik wil zingen…

Gebed

Lezen Psalm 112 Halleluja! Gelukkig de mens…
DNP Psalm 112: 1, 2 en 4
Verkondiging

Geloofsbelijdenis:
GK 123:1 ik geloof
Artikelen over Gods zoon
GK 123:5 ik geloof

Dankgebed en voorbede afgesloten door
Onze Vader

Collecte

GK 141: 1 en 3 Dankt, dankt nu allen

Zegen
Amen (GK)