Overdenking Goede Vrijdag 2017. Voorbeeldliturgie hieronder.

1       Leer ons…te geloven.
Leer ons uw lijden recht betrachten (Liedboek van de kerken 177). Dat lied zingen we straks. Treffend. We bidden om te zien, te tasten wat Goede Vrijdag is. Wie Jezus is. Wat God ons geeft in hem.

Heb je wel eens iets meegemaakt dat je zo trof, dat je er heel lang over doet om te beseffen wat er werkelijk is gebeurd? Iets moois; je wordt verliefd of krijgt een (mooie) baan? Iets verdrietigs; het sterven van een geliefde, een ziekte? Je zegt dan achteraf: de impact is veel groter dan ik me op dat moment realiseerde.

Zo vieren wij Goede Vrijdag. De impact van die dag brengt ons samen. Houdt ons op de been. Leer ons uw lijden recht betrachten (lvdk 177). Leer ons, Heer, Goede Vrijdag te vieren.

Wat is daar gebeurd op Goede Vrijdag? Aan de ene kant moeten we zeggen – dat klinkt gezien het gebed van LvdK 177 misschien juist raar – ; niets. Het was alledaags. Dat wil zeggen: de Romeinen kruisigden er zoveel. Jezus was in die zin in het geheel niet bijzonder. Discipelen knapten daarom ook op Jezus af. Hooguit stonden ze erbij aan de voet van het kruis. Maar het verhaal van Jezus was voor hen ook ten einde (Lucas 24:13-27). Religieuze leiders spotten.

Wat is hier voor verheffends of goed aan? Leer ons… te geloven.

We hebben gebed nodig. Geloof. Het geloof is het bewijs van de dingen die we niet kunnen zien, de grondslag voor alles waarop we hopen (Hebreeën 11:1). Dat geldt om te beginnen voor de schepping zegt Hebreeën; is er een Schepper? Dat geldt het allermeeste voor Goede Vrijdag. Jezus gaf zich door de eeuwige Geest als een smetteloos offer (Hebreeën 9:14). Dat vraagt geloof van jou en mij, om dat zo te zien. Het besmeurde lichaam van Jezus, bebloed, spijkers van 25 cm. door de pols, uitgejouwd, een voor de Romeinen alledaagse straf; dat is het smetteloze offer dat ons geweten heiligt voor de dienst aan God.

Dat offer is de wil van Jezus om de weg te gaan. De afwijzing te dragen. Gods wil te doen en zich te geven tot losprijs voor velen. Geef ons, Heer, dat geloof.

2       Leer ons…te luisteren.
Matteüs levert ons één woord over van Jezus. Alle aandacht daarop. Wat de luide schreeuw (vers 50) was, vertelt híj (Matteüs) ons niet. Alleen het woord over het verlaten zijn door God wordt vermeld. Een woord dat extra afsteekt omdat het klinkt te midden van de spot ‘als jij Gods zoon bent…’ (vers 40, 43). Het is alsof de zoon de spotters gelijk geeft: ‘mijn God, waarom hebt U mij verlaten’ (vers 46). Dat is alles uit Jezus’ mond (in Matteus). Geen verwijt, haat of vergelding.

Een Psalm.
Goede Vrijdag leert ons te luisteren.

Waar hamerslagen galmen, vervullen zich de Psalmen.

Wij kunnen de Bijbel zomaar gebruiken als een boek om antwoorden te vinden op al onze vragen en dilemma’s. En het is zo dat we bij hedendaagse vragen niet om de Bijbel heen moeten en willen gaan. Maar de boeken van Mozes en de Psalmen getuigen allereerst van hém, Jezus (Johannes 5/Lucas 24). Op Golgota spreekt boekdelen. In het ‘zwijgen’ op Golgota spreekt God zijn diepste woord (LvdK 481).

Soms zegt één blik meer zegt dan duizend woorden. Zo spreekt God op Golgota. Oordeel over alle zonden en zondaren. Bevrijding van alle zonden en voor alle zondaren. In zijn ene Woord, Jezus. In hem, Jezus, ontvangen wij alle boeken die God ons gaf, het Oude en Nieuwe Testament, met dankbaarheid en diepe eerbied. Leer ons, Heer, te luisteren. Misschien juist als U zwijgt.

3       Leer ons…kerk te zijn.
Een bont gezelschap staat op een betrokken, gelovige manier om de gekruisigde Jezus heen. De centurio is zo onder de indruk dat hij uitroept: hij was werkelijk Gods zoon! Wat heeft hij begrepen? Was hij iemand die te vergelijken is met iemand die gisteren The Passion zag? Iemand die zich realiseert: dit is toch wel bijzonder? Je gelooft misschien niet (gelijk). Maar ergens word je geraakt. Laat het je niet los. In Jezus’ gelovige vrouwen staan van een afstand te kijken. Onder andere de vrouw die zo graag wilde dat haar zonen met Jezus op de troon zouden zitten (Matteus 20:20 vv). Als dít de troon van Jezus is, wil je dan nog dat jouw zonen…!? Maar ze staat er! En wat meer is: gestorven heiligen staan op uit hun graf op het moment dat Jezus sterft (vers 52-53)! De koning komt in het graf.

Een  bonte stoet: vrouwen (golden toen als niet-belangrijk); een niet-Jood (stond buiten Gods gunst), gestorven heiligen (uitgerangeerd). Allemaal rondom Jezus.

Wij belijden dat de zoon van God, al vanaf het allereerste begin (Adam/Eva), een gemeente om zich heen verzamelt (Zondag 21 Catechismus). Hier zie je dat gebeuren. Jézus doet dat. Dat gaat over de grens van Gods volk (Israël) uit. Dat gaat niet om mannen alleen (discipelen) – die het meeste meetellen. Dat gaat tot voorbij het graf. Zo is Jezus. Op twee manieren wordt dit geloof vandaag bedreigd. Aan de ene kant door een groeiende groep gelovigen die er bewust voor kiest kerkloos te zijn. Alsof de kerk iets is waarvoor of waartegen jij kunt kiezen. Aan de andere kant door kerkmensen die de kerk als vanzelfsprekende traditie ervaart – en niet bezig is met de kern van de zaak maar zich laat afleiden door allerlei randzaken. Alsof de kerk van jou en de jouwen is.

Niets reformeert gelovigen en de kerk zozeer als Goede Vrijdag vieren. Christus en die gekruisigd en de leer die hij ons geeft (Matteüs 28:16 en verdere); dat is het vaandel dat we volgen en dat maakt ons kerk van Jezus. Leer ons, Heer, kerk te zijn in uw naam.

4       Leer ons…. met hem te sterven.
Het moeilijkste van Goede Vrijdag staat er niet. Niet in Matteüs tenminste. Daar sterft de Heer. Wij kunnen dat dan lezen en denken: nou – moeilijk of mooi – de Heer sterft. Punt. Zo dachten de mensen toen. Maar de impact is eindeloos groter.

Laten we nog een keer luisteren naar Hebreeën. Door de Geest gaf Jezus zich als een smetteloos offer om ons geweten heilig te maken voor (de dienst aan) God.

Goede Vrijdag zegt: is er nog wat in jouw leven dat niet goed zit? Een zonde die je ontheiligt? Een verwijt? Boosheid? Leegte? Schaamte? Schuld(gevoel)? Een tekort? Wij kunnen die dingen vasthouden. Daaraan vasthouden. Dan blijft het leven. Maar het moet sterven. Wij kunnen die zaken scheiden. We zeggen dan: mijn geloof in God is er (of: is goed). Ondertussen blijven we met zoveel van die dingen zitten of kijken we naar wat een ander goed of fout doet. Maar wat wij kunnen scheiden, heeft God samengebracht. De heelmeester ging dood. Goede Vrijdag zegt: laat het sterven. Doodgaan. Dat kun je niet uit eigen kracht. Jezus baant de weg. Onze doop herinnert ons eraan: we zijn met Hem gestorven (Romeinen 6). Traditioneel worden christenen aan hun doop herinnerd op Stille Zaterdag. Leer ons, Heer, te beseffen wat het betekent dat we gedoopte mensen zijn.

Al die dingen staan niet in Matteüs. Pas later, na Pasen, realiseren de gelovigen zich dat Goede Vrijdag die reikwijdte heeft. Niets transformeert een mens zozeer als Goede Vrijdag vieren. Met hem sterven. Met hem opstaan (Kolossenzen 3). Bevrijdend, goddelijk licht in ons sterfelijk bestaan.

Vier Goede Vrijdag.
Heer, leer het ons.

Zie Jezus gekruisigd. Waarom spreken we van Goede Vrijdag? (2018), Volk om een vreemd verhaal (2015) en Jezus tot op het kruis verhoogd (2014).

Voorbeeldliturgie

Votum
Groet
Opw.. 268 Hij kwam bij ons heel gewoon couplet 1 en 2
Gebed
Zingende gezegend 142 vers 1, 4 ,5 (wijs van ps 26)
Lezen Matteüs 27:27-56
Opw 614 Zie hoe Jezus daar loopt couplet 1 en 2
Verkondiging van het evangelie
Psalm 22 vers 8 en 1
Geloofsbelijdenis Nicea
LvdK 177 Leer mij o Heer Uw lijden recht betrachten couplet 1, 2, 6
Gebed
Collecte
Tijdens de collecte lied Waarom bleef U zo stil?
Slotlied Opw 657 Zie het kruis
Zegen