Preek gehouden in de Kandelaarkerk op 29 oktober 2017. ‘Jezus zegent de kinderen’ is een bekende tekst. Wat zegt het evangelie ons daarin? Voorbeeldliturgie onderaan.

Gemeente van onze Heer Jezus Christus

1 Bijbels jeugdjournaal?
Ik kijk wel eens naar het jeugdjournaal. Dat vind ik vooral leuk als ‘grote mensen’ worden geïnterviewd. Dan leggen ze, de een met meer succes dan de ander, aan kinderen uit wat ze doen. Onze MP Mark Rutte komt wel eens bij de camera van het jeugdjournaal. Hij vertelt dan iets over zijn werk of zijn leven. En dan moet hij weer snel door. Wat hij heeft het druk. Allemaal belangrijke dingen te doen. Maar toch even tijd vrijmaken voor de kinderen van het jeugdjournaal.

Is ‘Jezus zegent de kinderen’ een soort Bijbels jeugdjournaal? Jezus die altijd ingewikkelde discussies heeft met (Bijbel)geleerden, grote wonderen verricht en intrigerende uitspraken doet. En dan, tussendoor: even aandacht voor de kleintjes? Want die horen er toch ook bij?

Wij kunnen dit bekende verhaal makkelijk lezen met onze eigen, westerse bril van 2017. Dan is het helemaal geen bijzonder verhaal. Onze cultuur zet kinderen (en hun wensen) snel centraal. Hun onbevangenheid wordt opgehemeld. ‘Kon ik het maar zo simpel houden als kinderen dat kunnen’ zeggen we, volwassenen, als we struikelen over complexe zaken of onze eigen denkprocessen daarover. Of we – christenen niet in de laatste plaats – leggen de nadruk op het ontvankelijke van kinderen; zij kunnen tenminste ergens voor open staan. Zegt Jezus niet dat ieder als een kind moet openstaan voor het Koninkrijk (Marcus 10:15)? En zo hebben we ons verhaal al klaar voordat we geluisterd hebben. Maar zo makkelijk komen we er niet vanaf.

Het is opvallend dat zowel Matteüs, Marcus als ook Lucas ons dit verhaal vertellen. Blijkbaar zit er iets in dat nogal de moeite waard is. Verder is het niet een lief/schattig stukje. Er zit veel emotie omheen. Jezus windt zich erover op dat zijn discipelen ouders tegenhouden als zij met hun kinderen naar hem toe komen (10:14). De Statenvertaling zegt dat Jezus het hen zeer kwalijk neemt. Zo vaak gaat het niet over de emoties van de Heer. Nu ineens wel. Wat is er aan de hand?

Dan valt het nog op dat dit stukje wordt omgeven door twee gebeurtenissen met heftige emoties. Jezus’ onderwijs over huwelijkstrouw (Marcus 10:1-12) is zo scherp dat de discipelen zich vertwijfeld afvragen wie er überhaupt kan trouwen (zie Matteüs 19:10). In een tijd/cultuur waarin het huwelijk werd gezien als een belangrijke instelling van de Schepper zelf is dat nogal een uitspraak. Nog heftiger is het stukje dat volgt op het zegenen van de kinderen. De rijke jongeman kan zijn bezittingen niet loslaten. Jezus zegt: kinderen (!!), wat is het moeilijk voor rijken om het koninkrijk van God binnen te gaan (10:24). Blinde paniek maakt zich meester van de leerlingen (10:26). Logisch: de founding father van Gods volk, Abraham, was steenrijk. Rijkdom gold als een tastbare zegen van God. Maar Jezus zegt: onmogelijk zo binnen te komen in het Godsrijk.

Kortom; ‘Jezus zegent de kinderen’ is een gebeurtenis waar we goed naar moeten luisteren. Wie luistert wordt uitgenodigd. Uitgenodigd om de schat van het Koninkrijk te ontdekken.

2. Het gezin, kinderen (in kerk en maatschappij) en de heilige doop.
Dit bekende stuk heeft, uiteraard, tot veel uitleg geleid. Sommige uitleggers (N.T. Wright) leggen de nadruk op de waarde van het gezin. De verbinding wordt dan zo gemaakt: Jezus spreekt eerst over de grote waarde van de trouwrelatie (10:1-12). Daarna gaat het, als vanzelfsprekend, over de waarde van de kinderen (van die mensen van een trouwrelatie).

Die uitleggers doen dat niet alleen vanwege het tekstverband. Ook omdat we in een nogal individualistische tijd leven. Waar we in de kerk nogal eens moeten zeggen dat we echt geen gezinnetjeskerk zijn[i], lijkt het klimaat ondertussen snel om te slaan. Er is relatieonzekerheid. Heel wat huwelijken gaan stuk. En kinderen merken daarvan de gevolgen. Of kinderen groeien op in een samengesteld gezin. Veel mensen kiezen ervoor om een relatie aan te gaan zonder dat ze trouwen. Er klinkt in onze maatschappij de roep om wettelijk vast te leggen dat kinderen meer dan twee ouders kunnen hebben. Begrijp me goed: ik mopper niet op deze ontwikkelingen. Ik spreek geen oordeel uit over mensen die zich persoonlijk in een van deze situaties herkennen.[ii] Ik heb het erover omdat die ontwikkelingen er zijn, ook in de christelijke gemeente. We kunnen die niet negeren.

Het punt is: in onze tijd met ontwikkelingen zoals ik die hier noem, lezen we dit stukje. Een stukje waarin Jezus spreekt over de trouwrelatie en waarin hij kinderen zegent. Dan realiseer je je extra: God brengt man en vrouw samen. Zij weerspiegelen samen de eenheid tussen Christus en de gemeente (Efeze 5). In een huwelijksformulier dat we hier nu ook al eens een paar keer hebben gebruikt staat:

God geeft vruchtbaarheid en nieuw leven via de liefde van man en vrouw. Als zij kinderen van God krijgen, ontvangen ze een kostbaar geschenk. Als vader en moeder mogen ze dan de zorg en liefde van God doorgeven aan hun kinderen.

Laten we in de kerk niet afgeven op de trouwrelatie alsof die achterhaald is, maar die hoog houden (Hebreeën 13:4a). En gezinnen welkom heten in de gemeente. Ouders en hun kinderen. Dat ligt in lijn met de tekst die we vanmorgen lezen.

Als we maar wel in de gaten blijven houden dat we in de christelijke gemeente niet discrimineren. Gezinnen welkom; zeker! In Jezus’ naam. Want hij waakt over de trouwrelatie en zegent kinderen. Maar niet: family first. Nee; net zo goed zijn singles welkom in Jezus’ naam. Ouderen en jongeren. Homo’s en lesbiennes. Zoekers, twijfelaars en pasbekeerden net zo welkom als doorgewinterde kerkleden. Allen welkom in die ene naam die ons samenbrengt en zegent; Jezus. Maar goed; vanmorgen danken we de Heer hartelijk voor ieder gezin.

Kinderen in de kerk.
Speciaal is vanmorgen te denken aan de plek van kinderen in de gemeente. Het zit Jezus hoog als er wordt verhinderd dat zij bij hem worden gebracht. Hoe vreselijk is het als een christen/kerk ten opzichte van kinderen de mist in gaat. Als kinderen op een verkeerde manier God leren kennen: een verkeerd Godsbeeld meekrijgen: in dwang, manipulatie of – nog erger – door (seksueel) misbruik. Laten christenen dan nog eens goed naar Christus kijken en zich schamen en zich, met belijdenis van schuld en bijbehorende concrete bewijzen daarvan, bekeren tot Christus.

Dat is negatief gezegd. Nu positief. Zeker in een kerk waarin kinderen van gelovigen worden gedoopt, betekent ‘Jezus zegent de kinderen’ dat zij erbij horen. Niet alleen in de geloofsgedachte (ze zijn verbondskinderen). Maar in ons gebed. En in een voor hen tastbare plek in de gemeente.

Als een gemeente in Jezus’ naam kinderen een goede plek geeft, is dat tot zegen voor heel de gemeente. Het valt me wel eens op: als je vraagt waar de preek over ging, dan weten velen dat niet meer 😔. Maar het kindermoment wordt veel minder snel vergeten. En vorige week hadden we een mooi moment in de dienst. Na de kinderkring was het de bedoeling dat de kinderen naar hun zitplaats terug gingen. Sommigen deden dat. Anderen liepen gewoon door naar het podium. Die wilden toch even hun knutselwerk laten zien 😆. Prachtig.

Dank de Heer voor het vele en trouwe werk dat in de gemeente wordt gedaan door de kindercommissie, de leiders van de kinderkringen van de diverse groepen, de zomerfeestcommissie (waar altijd veel kinderen op af komen), het kinderwerk op Staart en het werk dat gebeurt voor de diensten op dank- en biddag, samen met de Zuidhovenkerk. Steeds wordt het uitnodigende en zegenende werk van Jezus doorgezet. Tot op de dag van vandaag. Wat is het mooi dat volwassenen samen met jongeren uit de gemeente dit werk steeds doen. We zien daarin Jezus’ zegen; voor kinderen en voor de gemeente.

Kinderen in de maatschappij.
Zo kijken we ook naar de plek van kinderen in onze maatschappij. Vandaag, zeker in een post-christelijk land, kun je niet zomaar Bijbelteksten gebruiken met het oog op maatschappelijke discussies.

Maar denk eens aan al dat personeel van basisscholen dat kort geleden het werk neerlegde omdat de arbeidsomstandigheden blijvend onder de maat zijn. En denk aan kinderen die opgroeien in armoede en weinig kansen hebben zich te ontwikkelen. Laten juist christenen zich, als zij daartoe gelegenheid hebben, ervoor inzetten dat de omgeving – op basisscholen en in gezinnen – zo is dat kinderen zich goed kunnen ontwikkelen en de gaven die zij hebben gekregen kunnen benutten. En laten we blij zijn met zoveel mensen die zich hiervoor hard maken, of dat nou christenen of niet-christenen/gelovigen zijn. Wat goed, mooi en nodig dat er iets bestaat als week van de opvoeding (https://www.weekvandeopvoeding.nl/) waarvoor laatst, ook in onze omgeving, initiatieven werden ontplooid. En laten we bidden dat de zorg voor en bescherming van kinderen (in bijvoorbeeld http://www.weektegenkindermishandeling.nl, 20 november a.s.) succesvol mag zijn. Ook met het oog op de maatschappij luisteren we naar ‘Jezus zegent de kinderen’.

Heilige doop.
Dan is er nog de gedachte dat dit stukje over de doop aan kinderen zou gaan, in de discussie of de doop alleen aan volwassendoop mag worden bediend of aan volwassenen die geloven en hun kinderen. Al in de vroege kerk is de link gelegd tussen deze tekst en de kinderdoop. Zo is deze tekst ook in een van de doopformulieren van onze kerken terecht gekomen. Nu is er vanmorgen geen ruimte om uitgebreid op die discussie in te gaan. Wel is dit te zeggen: als God een relatie (verbond) met mensen aangaat, geeft Hij daarbij teken en zegel. Daarbij gaat God nooit exclusief maar altijd inclusief te werk: Abram en ‘zijn huisgenoten’ (mannen die bij hem horen) moeten worden besneden (Genesis 17), Lydia en ‘haar huisgenoten’ (die bij haar horen) worden gedoopt (Handelingen 16:15), zoals de gevangenbewaarder werd gedoopt met ‘zijn huisgenoten’ (Handelingen 16:33).

Zo komen hier ouders met hun kinderen naar Jezus. En Jezus heet ze van harte welkom. Het koninkrijk is voor wie is zoals zij. Het is geen tekst die ‘bewijst’ (sowieso is ‘bewijzen’ een wat vreemde manier van spreken als het over de Bijbel gaat) dat kinderen mogen worden gedoopt. Maar het is een schitterend stukje dat wel mooi past als we het in de kerk hebben over de manier waarop Jezus ouders en hun kinderen, beiden, onvoorwaardelijk welkom heet en zegent. We kunnen dan ook beter niet van ‘kinderdoop’ spreken maar van ‘gezinsdoop’. Jullie komen straks met je gezin naar voren. Jullie, ouders, vernieuwen je trouwbelofte en jullie kinderen delen in Gods beloften voor jullie.

Daarbij blijft het niet. Om te onderstrepen dat de doop heel de gemeente aangaat, wordt zij ook aangesproken na de doop. Niet alleen ouders beloven iets. De gemeente belooft in ‘voorbede en voorbeeld’ Jezus te willen leren kennen aan de kinderen van de gemeente. Zo staat heel de gemeente in de lijn van Jezus die de kinderen zegent. Welkom, kinderen: in Jezus’ naam.

3         Jezus is Gods zegen voor allen.
Toch zijn we zo nog niet bij de kern van de tekst. Want vanwaar de kwaadheid bij Jezus? En hoezo de paniek bij de omstanders, in de gebeurtenissen rondom Jezus die de kinderen zegent? Een geheim ligt verborgen in de tekst.

Misschien kom je dat geheim nog wel het beste op het spoor als je het evangelie van Lucas leest. Daar wordt ‘Jezus zegent de kinderen’ voorafgegaan door de schitterende parabel van de Farizeeër en de tollenaar (Lucas 18:9-15). ‘Wat ben ik blij dat ik niet ben zoals die tollenaar’ bidt de Farizeeër. Maar de tollenaar durft niet eens naar God op te kijken. Volgens Jezus gaat híj, de tollenaar, als een vrij mens weer naar huis.

En dan komen de kinderen bij Jezus. Kinderen die in die tijd geen maatschappelijk aanzien hadden (net als de tollenaar). Kinderen die kwetsbaar zijn. Zeker in een tijd waarin de medische voorzieningen niet zo goed waren als nu. Haalt een baby het om peuter te worden; wordt hij/zij kleuter, jongere, volwassene? Een spannende vraag. Ook een vraag die voor ons niet vanzelfsprekend is. Iedere bevalling is spannend. Ieder nieuw leven is een geschenk; kostbaar en kwetsbaar……………………………
…………………………………………………………………………………………. (privé).

En dat onaanzienlijke, dat waarvan het de vraag is of het het wel haalt: dat komt naar Jezus. En ze worden ‘on hold’ gezet door de discipelen. De Heer heeft wel belangrijkere dingen te doen.

En dan wordt Jezus toch kwaad!

Laat ze naar mij komen! Het koninkrijk van God is juist voor wie is zoals zij. Voor de tollenaar die God niet eens durft aan te kijken. Voor het kind dat voor niemand telt en voor wie het nog maar de vraag is of die het redt. En als jij niet leert zo te worden, zoals die tollenaar en zo’n kind; dan sta je erbuiten.

En dan komt die rijke jongeman (Marcus 10:17-22). Die heeft zich aan alle geboden van God gehouden. ‘Wat moet ik doen’, vraagt hij, ‘om deel te krijgen aan eeuwig leven’? Alles deed hij. Alles wat God had gezegd dat hij moest doen. Ultra-gereformeerd. En Jezus zegt: verkoop het, laat dat los; volg mij. Ik ben de hemelse schat. Maar hij kan het niet. Hij kan het niet.

En dan staan daar die religieuze leiders (Marcus 10:1-12): Jezus, wanneer mag je nou wel en niet scheiden? Wanneer zitten we volgens u safe voor God? En Jezus trekt het Bijbelse snoer zo strak aan dat men aan alle kanten klem komt te zitten. En dan komt de aap uit de mouw: moeten we dan niet trouwen of zouden we de regels toch niet een beetje kunnen oprekken? Mensen gaan zichzelf rechtvaardigen (in geval x of y mag het best), zoals de Farizeeër deed (Lucas 18). Of mensen zeggen: laten we er dan maar niet aan beginnen; dan blijven we vrij van fouten (Matteüs 19:10).

Maar Jezus leidt de blik vérder. Hij wijst alle mensen, zelf-rechtvaardigers of controlefreakende fout-ontwijkers,  erop dat er zich een mirakel moet voltrekken. God moet ingrijpen.

En middenin komen ouders met hun kinderen naar Jezus. Dat is het. Dát is het.
Dat goddelijke mirakel is aan het gebeuren.

Met je kinderen: naar Jezus!
Met al het onaanzienlijke: naar Jezus!
Met je huwelijkssores: naar Jezus!
Met je controledwang: naar Jezus!
Met je verdriet en blijdschap: naar Jezus!
Met jouw idee dat jij je zo goed mogelijk aan de wetten van God moet houden: naar Jezus!
Met jouw ‘christelijke’ gedachte dat jij toch in ieder geval beter bent dan je seculiere buurman ‘die nergens aan doet’: naar Jezus!
Met onze kerkelijke troep en ons onderlinge wantrouwen: naar Jezus!

‘Jezus zegent de kinderen’ is geen Bijbels jeugdjournaal; een schattig tussendoortje. In volle kracht straalt hier het evangelie. God is bezig het onmogelijke mogelijk te maken (Marcus 10:27). Door ons zegenend nabij te komen. Door in Jezus kinderen in de armen te nemen en hen te zegenen. Kom nu en wordt gezegend. Kom en word tot een zegen in Jezus’ naam.

Jezus zelf is de schat die in dit verhaal verborgen ligt.
Geloof en vertrouw de koning van het koninkrijk.
Laat je door hem zegenen.

---

Deze preek hoort bij een serie preken over Marcus (2017/2018). Hier vind je een korte inleiding op die serie en een overzicht daarvan. Zie hier voor een preek over Marcus 10:1-12 over trouwen/echtscheiding (preek n.a.v. Matteüs 19).

[i] Zie preek vorige week over relatie en relatievorming.
[ii] Zie een artikel van me hierover: Samenwonen dwingt kerken tot bezinning (OnderWeg, 2015).

Zie ook de preek: wat is de plek van ouderen in de gemeente?

Voorbeeldliturgie
Welkom
Votum
Groet
GK 145: 1a, 2v, 3m en 4a
10 woorden
Psalm 32: 1 en 2 uit nieuwe berijming, http://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-32
gebed
Kinderen naar voren (Matteüs 22:1-14, De gelijkenis van het bruiloftsmaal) door ….
Opwekking kids 108
Kinderen naar kring
Lezen: Marcus 10:1-27
Verkondiging: Jezus zegent de kinderen
GK 45: 1 en 2
Kinderen komen terug uit kring
Bediening van het heilige doop aan … en ….
We zingen:
GK 124: 1 tm 3 voor en vers 4 & 5 na de doop aan ….
Psalm 92: 1 en 2 uit nieuwe berijming http://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-92 na doop aan …..
Dankgebed en voorbede
Collecte
Psalm 138: 1 en 2 nieuwe berijming, http://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-138
zegen