Psalm 17 is een lied met een zeer bijzonder slot(gebed). Kern is dat de dichter zich ‘Gods oogappel’ weet. Wat betekent dit lied? Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1 Gods lieveling.
Voor wie heb jij een zwak? Is er iemand van wie jij helemaal weg bent? Heb jij zo’n iemand? Misschien wel meerdere personen?

Psalm 17 gaat hierover. De kern van Psalm 17 is vers 8. David durft te zeggen dat hij het

lievelingetje van God is. Dat is nogal wat. David zegt:

Behoed mij als de appel van uw oog…
(Psalm 17:8).

Ik ben Gods oogappel. Ik ben Gods lieveling. Zou jij dat van jezelf zeggen? Dat je weet: God houdt zielsveel van me. Ik ben zijn geliefde kind. Zijn verlost mens. Bedenk dat maar eens als het straks stil wordt aan de avondmaalstafel. Mijn lichaam voor jou. Mijn bloed voor jou. Tot een volkomen verzoening van al je zonden. Alles is goed tussen de Heer en jou.

Blij vooruitzicht.
We luisteren verder naar de Psalmen. Vorige week Psalm 15.[i] Een toontje hoger na liederen over allerlei moeiten. Psalm 16 is indrukwekkend.[ii] In dat lied klinkt zoveel vertrouwen. God redt – tot voorbij het graf. Alsof het al Pasen is.

En dan Psalm 17. Is dat lied minder bekend? Ik vermoed het. Ouderen kennen het lied misschien goed. Ik sprak eens met een broeder, in m’n eerste gemeente op het onvolprezen Groninger Hogeland. De broeder was oud en had allerlei kwalen. Maar spreken over sterven… dat doe je niet zomaar. Ik verzamelde m’n moed en vroeg hem hoe hij daarover dacht. ‘Blij vooruitzicht dat mij streelt…’ was zijn directe antwoord. En bij die zin hield het trouwens ook op. Zijn antwoord is een regel uit het berijmende slotvers van Psalm 17:

O, blij vooruitzicht dat mij streelt,
ik zal, ontwaakt, uw lof ontvouwen,
U in gerechtigheid aanschouwen
verzadigd met uw goddelijk beeld
(Psalm 17:7, berijming Liedboek).

God heeft van alles in petto voor je. Voor dit leven en voor de eeuw die komt (Nicea), die begonnen is in Jezus. Vergeet dat niet. De Psalmen getuigen ervan.[iii] God laat jou, zijn oogappel, nooit los.

2 Toegewijd leven.
In Psalm 17 is iemand aan het woord die in de penarie zit. Het is een noodkreet. Maar… heb je gehoord hoe het lied begint?

Luister, HEER, ik vraag om recht,
luister naar mijn smeken,
hoor mijn gebed –
geen leugen komt over mijn lippen.
laat het van uw oordeel komen,
laat uw oog mijn oprechtheid zien.

Beproeft en peilt U mijn hart…
U zult niets in mijn nadeel vinden,
geen kwaad kwam uit mijn mond…
ik houd mij aan het woord van uw lippen,
de weg van roof en geweld heb ik altijd gemeden
mijn voeten volgenden uw spoor,
mijn stappen wankelden niet
(Psalm 17:1-5).

David zit in de penarie en pleit ‘onschuldig’ van zijn kant. Hij beroept zich op Gods recht over zijn oprechte leven. ‘Toets mij – U vindt niks in mijn nadeel’. Dat klinkt misschien wat vreemd als je er door-en-door aan gewend bent dat ieder mens – dus ook jij – nu eenmaal een zondaar is. Maar de Psalmen doen niet mee aan onze vaste riedeltjes/schema’s. Ja, ze spreken over onrecht en tekort in en van ieder mens (Psalm 12 t/m 14, cf. Psalm 51[iv]). Maar net zo goed zeggen de Psalmen dat Gods kinderen vroom en toegewijd leven (cf. Psalm 44[v]). Ze maken er geen systeem van en het is belangrijk dat jij dat ook niet doet.

Volgorde.
Let op de volgorde in de Psalmen.[vi] Psalm 17 is Psalm 15 in de praktijk. In Psalm 15 gaat het erom dat je niet zomaar bij God komt. Een goed leven leiden is van belang. Psalm 17 zegt: ‘dat leven leid ik. En dan vertrouw ik erop dat God mij recht doet en helpt.’ Psalm 17 is niet bang voor Gods onderzoek/oordeel. Integendeel. David nodigt uit om God om hem als het ware door de geestelijke scan te halen (vers 3). David is ervan overtuigd dat dat hem bevrijding zal geven. Dit is geen naïeve praat van iemand die niet weet wat zonde is. Dit is iemand die de Geest in zich laat werken en zo werkelijk vernieuwd wordt.

Nu een vraag: vier(t) u/jij op deze manier het avondmaal? ‘Toets mij: in mij alleen oprechtheid. Ik doe graag wat U wilt.’ Bedenk dit eens als je straks avondmaal viert. Als je dat niet lukt: wat ontbreekt eraan? Kan dat groeien?

3 Van aangezicht tot aangezicht.
Psalm 17 is een uitzonderlijk lied. Dat zit in het buitengewoon persoonlijke karakter ervan. David noemt zich Gods oogappel/lieveling. God zelf wordt ook heel ‘persoonlijk’ voorgesteld. Niet Iemand ver weg op een hoge troon. Maar Iemand met

• ogen (die je ziet),
• oren (die je hoort),
• lippen (die spreekt),
• (rechter)hand (die je ondersteunt en redt),
• gelaat (die zich ontmoeten laat),
• beeld (die zich kenbaar maakt).

En net zo persoonlijk wordt het als het gaat over Davids tegenstanders (Psalm 17:10-14). Heftige taal waar wij ons niet altijd raad mee weten.

Voortgang.
Maar zie die twee ‘persoonlijke’ dingen samen, als bij elkaar horend. Denk aan Jezus die scherp/oordelend spreekt en dat helemaal samen laat gaan met een intiem woord over de eenheid van zijn Vader en hem (Matteüs 11:20-30).[vii] Indrukwekkend evenwichtig om die twee samen te laten gaan.

Psalm 17 gaat niet over de rooie. Wel is het zo dat je hebt te letten op de taal van de Bijbel en de voortgang van het evangelie:

• (Taal). De Bijbel kan spreken in scherpe bewoording (hyperbool). Dat is niet bedoeld om dat te kopiëren – en anderen van alles toe te wensen – maar het is bedoeld om jou te laten kiezen. Kiezen om te stoppen met wat niet deugt en te gaan doen wat goed is. Zo hoor je in Psalm 17 het begin van de Psalmen terug, Psalm 1.[viii] Daar gaat het al over de keus tegen de verkeerde en voor het goede levenspad.
• (Voortgang). De Bijbel blijft niet staan bij de Psalmen. Jezus leert je zelfs van je vijanden te houden (Matteüs 5:43vv) en Paulus geeft het advies om het van jouw kant voor alle mensen het goede te doen (Romeinen 12). Straks zingen we Psalm 17 in de berijming van De Nieuwe Psalmberijming. Knap hoe daarin een goede bewerking is gevonden. Bedenk tot slot nog dit. Soms heb je ergens je buik van vol (verzadigen, vers 14). Daarbij kan Psalm 17 je helpen. Het lied helpt/leert je om een gezonde grens te trekken. Ga er niet eindeloos mee bezig. Laat het los en leg het bij God.

Gelaat.
De slotregel van Psalm 17 is adembenemend. David bidt om het aanschouwen van Gods gelaat!. Dat is zo verstrekkend dat sommige vertalingen dit hebben gewijzigd. Gods gelaat aanschouwen. God zien zoals God is. Wat een gebed.

Mozes zag Gods gestalte (Exodus 34) en sprak ‘van aangezicht tot aangezicht’ (Exodus 33:11, Numeri 12:8) maar kreeg ook te horen dat een mens Gods gelaat niet kan zien – en kan blijven leven (Exodus 33:20). Paulus heeft het erover in 1 Korintiërs 13:12; ‘straks staan we oog in oog’. Toekomstmuziek. Maar Psalm 17 bid het voor hier-en-nu. Wat fantastisch en wat gedurfd. Mystieke gelovigen hebben het er altijd over wat het betekent om Gods gelaat te zien. Te aanschouwen. Volop te leven en tot je bestemming komen.

Hoe dit allemaal zit? Dat is Gods geheim. Het geheim waarvan de Psalm getuigt en waarin we delen door in Jezus te geloven. Wie hem ziet in zijn nederige gekruisigde gestalte ziet God (Johannes 14:9). Laat dat genoeg zijn. En laat Jezus’ Geest je vervullen. Leef zo tot een zegen voor de mensen om je heen.

==========================

[i] Zie preek Psalm 15.
[ii] Zie preek Psalm 16 (Eeuwigheidszondag).
[iii] Dat wil zeggen: vanuit het Nieuwe Testament gezien. Zie uitleg Psalm 16; het gaat om dit leven.
[iv] Zie preek Psalm 15 (voetnoot i) en preek boetelied Psalm 51.
[v] Zie preek Psalm 44.
[vi] Dit is een essentieel iets bij de Psalmen, zie bijvoorbeeld preek Psalm 52.
[vii] Zie preek Matteüs 11:20-30 (waarin het o.a. gaat over de hel).
[viii] Psalm 1 en 2 vormen de basis van alle Psalmen. Zie preek Psalm 1. De tegenstelling in Psalm 17 wordt duidelijk omdat het zowel in vers 14 als 15 gaat om ‘verzadigd worden’.

Liturgie

Welkom en afkondigingen kerkenraad

Opw. 640 Ik hef mijn ogen (votum)
Groet (predikant)
Amen (allen hardop uitspreken)
GK 171: 1 en 3 Wees stil….

Gods verbondswoorden (Deut.5)
DNP Psalm 51:3 Zuiver mijn hart

Gebed

Opw. kids 172 Heer, U kent mij als geen ander (kinderen naar kring)

Lezen Psalm 17 Luister, HEER
Opw. 382 O, Heer, de nacht…..

Verkondiging
DNP Psalm 17 alle verzen (beurtzang) HEER, hoor mij

Viering heilig avondmaal. Voorbereiding: https://www.sela.nl/liederen/12/avondmaal.html.

Tafel 1 GK 162:1 en 3 ‘k heb geloofd

Tafel 2 GK 109: 1 en 4 Halleluja lof zij het Lam

Kinderen komen terug uit kring

Tafel 3 Mijn toevlucht (Sela, Psalm 91)

Dankgebed en voorbede

Collecte

Opw. 602 Vrede van God

Zegen
Amen (gezongen GK)

Verdere ontmoeting

=== einde ===