Stefanus, een leider van Jezus’ gemeente, wordt bekritiseerd en houdt een vurige verdedigingsrede. Aan het eind van zijn verhaal ziet hij Gods luister en ‘de Mensenzoon aan Gods rechterhand’. Wat betekent dit? Wat zegt het over Hemelvaart?

Gemeente van de Heer Jezus

1         Jezus laat zich zien.
Heb jij Jezus wel eens gezien? Ik bedoel niet een afbeelding van Jezus maar Jezus zelf. Sommige mensen getuigen ervan Jezus te hebben gezien. In een droom of in een visioen. Zoiets gebeurt in de meeste gevallen op die plekken waar het christelijke geloof in de marge is (onderdrukt) en/of waar het niet vanzelfsprekend is om een Bijbel te hebben. Weet je nog toen onze broeders uit India op bezoek waren? Ze vertelden dat iemand die geen christen was behandeld werd in hun ziekenhuis en dat hij toen Jezus zag. Hij bekeerde zich tot Jezus. Als je de Heer ziet, dan ‘moet’ je wel. Hij is geweldig; groot en goed.

Uit zicht?
Vandaag is het Hemelvaartsdag. Jezus heeft op Golgota de dood gedragen en verslagen. Hij leeft en laat dat op verschillende manieren zien aan zijn volgelingen (Lucas 24:13-35).[i] En dan zegent hij zijn volgelingen en verdwijnt uit hun zicht (Lucas 24:50, Handelingen 1:9). Die zien we nooit meer terug?

Dat zou je denken. Want hij is in de hemel en wij op aarde. Misschien denk je aan het zien van Jezus aan

• zijn wederkomst. Het eerst wat de engelen namelijk tegen de verbouwereerde apostelen zeggen – als zij Jezus niet meer zien – is dat hij op dezelfde manier zal terugkomen (Handelingen 1:11, cf. 3:21).
• het moment van overlijden. Dan ben je immers bij hem (Filippenzen 1:23).
• het nieuwe Jeruzalem. Daar staat de troon van God en het lam; Jezus – Gods dienaren zullen Hem met eigen ogen zien (Openbaring 22:3&4).

Steeds is het dan voor het zien van Jezus; straks en daar.

Bijzonder moment.
Maar dan lezen we Handelingen 7. Daar staat iets bijzonders. De ten hemel gevaren Jezus laat zich zien in het hier-en-nu. Hemel en aarde zijn blijkbaar geen gescheiden ruimtes.[ii] Jezus is Heer over alles. Tot woede van de geestelijke leiders en ter bemoediging van de gelovigen van de Weg (christenen) zegt Stefanus dat hij Jezus ziet. Stefanus straalt ervan (Handelingen 6:15), zo komt hij zelf onder invloed van de hemelse luister (cf. 2 Petrus 1:4).

Wat een ingrijpende gebeurtenis is dit. Heel wat mensen getuigen ervan Jezus te hebben gezien. Hier gebeurt dat voor de eerste keer na Hemelvaart. En op een unieke manier.

2         Heer der heerlijkheid.
Gemeente, wat betekent dit zien van Jezus? Wat zegt het over Hemelvaart? Laten we luisteren naar Stefanus. Hij zegt:

Ik zie de hemel geopend en de Mensenzoon, die aan Gods rechterhand staat[iii]
(Handelingen 7:56).

De hemel is geopend. Dit doet denken aan het roepingsvisioen van Ezechiël. Hij ziet een open hemel en de Heer der heerlijkheid (Ezechiël 1).[iv] Precies zo vergaat het Stefanus als hij de luister/majesteit/heerlijkheid van God ziet (Handelingen 7:55). En juist vanwege de overeenkomsten tussen Ezechiëls roepingsvisioen en Stefanus’ visioen valt het verschil tussen beiden ook op.

Voortgang.
Kijk maar mee. Beiden zien ‘de HEER der heerlijkheid’. Maar wat Stefanus zegt is dat hij de Mensenzoon ziet – aan Gods rechterhand. De Mensenzoon. Een verwijzing naar een tijdgenoot van Ezechiël, Daniël, die een blik kreeg op de eindtijd en de rol van de Mensenzoon daarin (Daniël 7). Jezus verwijst vaak naar dit visioen van Daniël door zichzelf ‘de Mensenzoon’ te noemen. Zo maakt Jezus duidelijk dat God in hem beslissend optreedt.

In één oogopslag ziet Stefanus deze werkelijkheid. Hij wordt er getuige van hoe God in Jezus zijn plannen waarmaakt, hoe de visioenen van Ezechiël en Daniël werkelijkheid zijn geworden.

Macht.
Stefanus ziet Jezus aan Gods rechterhand. Dat is een vervulling van Psalmen 110; een lied dat naast Psalm 2 fundamenteel is in het Nieuwe Testament.[v] Gods rechterhand betekent een positie van macht. Jezus is degene die alle macht in de hemel en op aarde heeft (Matteüs 28:18) en Gods oordeel brengt.

Wat Stefanus ziet, bevestigt ook Jezus’ eigen woorden. Toen Jezus werd gevraagd of hij de Messias was, antwoordde Jezus:

Vanaf nu zal de Mensenzoon gezeten zijn aan de rechterhand van God, de Machtige
(Lucas 22:69).

Dit woord betekende Jezus’ dood. Net zoals het zien van Jezus in die machtspositie en daarvan getuigen Stefanus’ dood betekent. Dat laat je nadenken over de impact van wat er hier gebeurt. Dit getuigenis raakt aan het meeste heilige van het geloof. Wie is God? Wie is Jezus?

Aanbidding.
Gemeente, wat een indrukwekkend gebeuren. We kijken mee met Stefanus. Hoeveel komt er samen in dat ene moment. Het is nauwelijks te bevatten. We schouwen de heerlijkheid van de Vader en de (mensen)Zoon.

Op grond van Handelingen 7 zou ik willen zeggen dat Hemelvaart niet betekent dat de Heer uit het zicht verdwijnt. Hemelvaart gaat er juist om Jezus te zien. Niet te zien als (slechts) een inspirerend figuur of voorbeeld. Hemelvaart laat Jezus zien zoals hij is; in volle glans en glorie. Heer der heerlijkheid – zoals Saulus hem even later ontmoet (Handelingen 9, cf. 1 Korintiërs 2:8). Een die aanbeden wordt zoals je God aanbidt. Dat doet Stefanus namelijk als hij sterft:

Heer Jezus, ontvang mijn geest
(Handelingen 7:59).

In het boek Handelingen wordt Jezus hier voor het eerst aanbeden. Een baanbrekend moment. Kan het anders na dit hemelse visioen? Er is geen twijfel meer mogelijk (cf. Matteüs 28:17[vi]): Jezus is de aanbiddelijke Majesteit. Laten we meedoen met Stefanus en onze Heer(ser) en koning vereren.

We zingen Opwekking 354 Glorie aan God.

3         Open ogen voor Jezus.
Gemeente, Stefanus ziet de aanbiddelijke Heer Jezus. Hemelvaart betekent niet ‘afscheid nemen’. Hemelvaart is gaan zien wie er regeert. Maar toch. Wat Stefanus overkomt is in zekere zin uitzonderlijk. Kunnen wij er iets meer mee, behalve zijn getuigenis aanvaarden en Jezus aanbidden?

Ik denk het wel. Dan is het nodig om te kijken wat er in Handelingen gebeurt en wat Stefanus allemaal zegt in zijn lange toespraak (Handelingen 7:1-53). Die toespraak geeft zicht op onze Heer.

Het werk van de Geest.
Dit is er aan de hand. Stefanus wordt aangeklaagd omdat hij zich tegen de tempel en de wet zou keren (Handelingen 6:13). Een valse aanklacht. Wat erachter zat, is dat men niet tegen Stefanus op kan. Hij is zo vervuld van de Geest dat hij in de godsdienstige debatten zijn tegenstanders de baas is (Handelingen 6:10). ‘De Weg’ wordt wel erg succesvol op deze manier. Steeds meer mensen komen tot geloof in Jezus, zelfs geestelijken (Handelingen 6:7). Op deze manier laat Jezus zien dat hij niet dood is maar leeft. De geestelijke leiders blieven dit niet. Ze moeten ingrijpen. Net als bij Jezus zelf komen ze bij Stefanus met een fake-aanklacht en een nepproces. En waar Jezus zijn mond hield toen hij vals werd beschuldigd, gaat Stefanus juist uitbreid spreken.[vii]

God ontmoeten.
Dat de aanklacht tegen hem ongegrond is maakt Stefanus impliciet duidelijk. Dat doet hij door te zeggen dat de tempel helemaal niet zo’n belangrijke plek innam als je kijkt naar Gods weg met zijn volk. Stefanus laat zien dat God trouw is aan zijn mensen (het gaat niet om een gebouw). Luister maar:

• De plek waar God vereerd werd was er helemaal niet toen het allemaal begon met Abrahams roeping (Handelingen 7:2).
• Later werd deze gebedsplek een mobiele tent (tabernakel tijdens reis door de woestijn, Handelingen 7:44). God is niet gebonden aan een bepaalde plek alsof er ergens een ‘heilige plek’ (Handelingen 6:14) is.
• Het meest opvallende is dat Stefanus de tempel zo noemt: een heiligdom voor het volk van Jakob (Handelingen 7:46). Niet ‘een tempel voor God’.

Kortom: de tempel als gebouw – waar men zich zo druk over maakt – is voor God niet van wezenlijk belang. Want God is Schepper van hemel en aarde – veel groter dan een gebouw (Handelingen 7:47-50). Waar het bij de tempel om gaat is dat mensen God aanbidden; daartoe geeft God de gelegenheid (cf. Marcus 11:17[viii]). En God wil dat je dat oprecht doet. Dat lukte nou juist niet als je kijkt naar de lange geschiedenis van Gods volk, zo maakt Stefanus duidelijk (Handelingen 7:39vv). En dat is anders geworden na Pasen en door de komst van de Geest (Handelingen 2). Dat is het punt. In Jezus zet God een nieuwe en definitieve stap. God woont door zijn Geest in zijn mensen. Stefanus en de onstuimige groei en bloei van Jezus’ gemeente laten dat zien. Zo vervult God zijn plannen. Ook zijn plan met de tempel.[ix]

Jezus aan het werk.
Wat betekent dit nou voor het zien van Jezus? ‘Jezus zien’ zoals Stefanus dat overkomt betekent meer dan zo’n wonderlijk moment van Stefanus. Jezus zien betekent even goed dat je oog krijgt voor het werk van de Heilige Geest. Zijn werk door de loop van de eeuwen. Zijn trouw en goedheid. In zijn wereld. In de kerk. In je eigen leven. En daar kun je echt blind voor zijn. Ook als gelovig mens. Denk aan Saulus. Hij staat er met zijn neus bovenop. Hij ziet Stefanus stralen. Hij hoort hem spreken. Maar Saulus keurt de moord op Stefanus goed en wil nog wel meer christenen aanpakken (Handelingen 8:1 en 9). Maar dan grijpt Jezus hem in de kraag. Jezus zegt: ‘waarom vervolg je Mij’ (Handelingen 9:4). Hoor je? In die mensen van ‘de Weg’ vervolgt Saulus Jezus zelf. Zo had Saulus het niet gezien. Nu vallen de schellen van zijn ogen (Handelingen 9:18). Bid dat dit proces blijft plaatsvinden zodat Gods werk krachtig doorgaat.

Misschien zie jij Jezus niet op die bijzondere manier zoals Stefanus of andere christenen. Dat is ook niet het belangrijkste. Stefanus zegt waar het om gaat. Hoe Jezus werkt, kan iedereen zien. Zie hoe mensen tot geloof komen. Zie hoe gelovigen trouw blijven aan de Heer, ondanks beproevingen. Zie dat Jezus leeft en werkt na Hemelvaart tot vandaag. Zie je de Heer aan het werk in jezelf? Hemelvaart betekent: kijk ernaar, aanbid de Heer erom en werk erin mee.

Onverwacht en ongedacht.
Er nog iets anders in Stefanus’ redevoering uit Handelingen 7 dat zicht geeft op Jezus. De aanklacht heeft betrekking op de goede omgang met Gods wet en ‘de heilige plaats’ (tempel). Als je luistert naar Stefanus’ verhaal zie je dat hij het accent ergens anders op legt:

• Jozef wordt als voorbeeld genoemd. Hij werd tot slaaf gemaakt en verkocht naar Egypte. Een kansloos leven.
• Mozes wordt als voorbeeld genoemd. Zijn leiderschapspositie werd niet erkend. Het volk keek aanvankelijk over hem heen. Dat wordt niks.

Door Jozef en Mozes te noemen laat Stefanus zien dat God werkt op manieren die jij en ik niet verzinnen. Dat zit in Israëls DNA. Zo wil Stefanus de ogen openen voor Jezus. Jezus is als Jozef; Jezus heeft zijn positie opgegeven om ons te dienen als een slaaf – tot in de dood (Filippenzen 2). Jezus is als Mozes; iedereen keek over Jezus heen toen hij op Golgota stierf – hij kan de redder niet zijn. Maar Pasen laat je anders kijken. Jezus redt door lijden en door de dood heen. Hemelvaart geeft zich op de Majesteit. Vandaaruit ziet Stefanus hoe je naar God en zijn werk in de geschiedenis hebt te kijken.[x]

Lijden.
Niet lang nadat Stefanus de hemelse Majesteit ziet, laat Jezus zich ook aan Saulus zien. Jezus zegt met zoveel woorden dat Saulus veel zal moeten lijden vanwege het evangelie (Handelingen 9:16). Een leerling staat niet boven de meester.

Op Hemelvaart denken we daarom aan de lijdende kerk. Driehonderdtachtig miljoen christenen hebben te maken met zware vervolging en discriminatie vanwege hun geloof in Jezus (dat is een op de zeven christenen, zie Open Doors). Sta je daar wel eens bij stil? Het zijn je broers en zussen die Jezus’ lijden aanvullen (Kolossenzen 1:24). Bedenk je dit wel eens als wij in alle vrijheid samenkomen? Als wij in de kerk discussiëren over onderwerp a of b? En vergeet dit niet als jij in moeilijkheden komt. Als er twijfel komt. Als pijn of verdriet op je pad komt. De hemelse koning kent je en gaat je voor. Zijn weg is jouw weg. Jouw weg is zijn weg. In die moeite ‘zie’ je Jezus.

Zegen.
Ik rond de preek af. Wat een indrukwekkend visioen krijgt Stefanus. Gelukkig hield hij zijn mond niet – ongeacht de consequenties – maar gaf hij zijn hemelse blik aan ons door. We zien Jezus. We zien hem met de ogen van het geloof. Daarom vieren we Hemelvaart en eren we onze Heer en koning.

Volg Jezus, gemeente.
Volg hem in alles.
En leef zo tot een zegen voor wie hij op jouw pad plaatst.

==========================================

Zie Hoe te preken op Hemelvaart? Korte blogpost (2020) en overzicht van diverse preken op Hemelvaart.

[i] Zie preek over de Emmaüsgangers waar het erover gaat dat Jezus op heel diverse manieren naar zijn leerlingen toekomt.
[ii] Waar is de hemel? Zie preek Hemelvaart Jezus komt eraan n.a.v. Marcus 14.
[iii] Het Nieuwe Testament zegt dat Jezus aan Gods rechterhand zit of dat Jezus daar is (cf. Psalm 110). Een teken van regeermacht. Hier staat Jezus. Wat betekent dat? Is het de houding van pleiten zoals een advocaat (Augustinus, Tom Wright volgt hem blijkbaar – maar Calvijn vindt Augustinus’ uitleg geforceerd). De mooiste uitleg vond ik dat Jezus’ staan betekent dat hij gereedstaat om Stefanus, de eerste martelaar, op te vangen/wachten. Maar of die uitleg de juiste is weet ik niet.
[iv] Zie preek Ezechiël 1. Dat Handelingen 7 doet denken aan Ezechiël gaat verder dan de geopende hemel en het zien van God(s luister). Het betreft ook de manier waarop er naar de geschiedenis wordt gekeken. Zie verderop in de preek en zie voetnoot x hieronder, een verwijzing naar Ezechiël 20.
[v] Zie Hulde aan onze priesterkoning. Preek Hemelvaart Psalm 110.
[vi] Matteüs zegt dat de leerlingen na Pasen Jezus aanbidden/vereren maar dat sommigen ook twijfelen. Zie preek slot Matteüs 28.
[vii] Zie het begin van Origines’ boek over het zwijgen van Jezus en het spreken van zijn volgelingen. Zie Apologetiek als teken van hoop (artikel in OnderWeg).
[viii] Zie Gebedshuis voor alle volken. Over de betekenis van de tempel. Preek Marcus 11:17.
[ix] Ezechiël gaat hierover, zie korte inleiding prekenserie Ezechiël.
[x] Dit verklaart ook de scherpte van Stefanus’ toespraak. Net als Ezechiël kijkt hij vanuit Gods heerlijkheid. Dat lijkt vanaf menselijk perspectief niet helemaal recht doen aan de situatie. Zie Hoe God je een spiegel voorhoudt. Preek Ezechiël 20.

Liturgie

Welkom en afkondigingen kerkenraad

Votum (GK)
Groet
Amen (GK)

DNP Psalm 47: 1 en 2 Juich, applaudisseer

Gebed

Voor de kinderen: Filmpje Hemelvaart en Pinksteren https://youtu.be/ZnGneapP1-8
Heer, we kijken omhoog (Sela)

Handelingen 7:44-8:1a Onze voorouders… keurde de moord op hem goed (NB voorlezer: het is goed om te vermelden waar dit stuk staat. Jezus is ten hemel gevaren en de Pinkstergeest is uitgestort (Handelingen 1 en 2). Naast groei krijgt de gemeente ook te maken met verdrukking. Een van de leiders van de gemeente, Stefanus, wordt vals beschuldigd en houdt een lange verdedigingsrede. In de preek zal het daarover gaan. We pakken Stefanus’ betoog op bij 7:44).

GK Psalm 68:8 Geloofd zij God met diep ontzag

Verkondiging deel 1
Opw. 354 Glorie aan God
Verkondiging deel 2
GK 101:1a, 2v, 3m en 4&5a De dag van onze Vorst

Geloofsbelijdenis, gezongen GK 179a (Handelingen 7 hoor je terug in deze artikelen)

Dankgebed en voorbede, afgesloten door
Onze Vader (allen hardop bidden)

Collecte

Dan zal Hij komen op de wolken (melodie Psalm 72) Luister ‘Dan zal Hij komen op de wolken’ – Nederland Zingt (eo.nl)

Zegen
Amen (GK, gezongen)

Verdere ontmoeting 

—- einde —