Preek Hemelvaart 2018. In de preek komt aan de orde dat Hemelvaart te maken heeft met een wereldbeeld dat je hebt. Lokaliseer je de hemel ‘daar(boven)’? Grote kans dat Hemelvaart dan weinigzeggend is. Ook Jezus wonderlijke (ant)woord over zijn komst op de wolken staat centraal. Voorbeeldliturgie: zie onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1       Waar is de hemel?
Toen ik zaterdag het weerbericht voor deze week zag, stond er dit:

Gelukkig! Stel dat er ook vandaag, Hemelvaartsdag, een strakblauwe lucht was geweest. Hoe moest het dan met die wolk? De wolk waarvan wordt gesproken als het in de Bijbel over Hemelvaart gaat.

Het lijkt een (flauw) grapje. Maar dat is het niet. Niet alleen in ieder geval. Als je als kind met het geloof opgroeit ga je er – ik tenminste – van uit dat het door een wolk was dat de discipelen Jezus niet langer konden zien. En dat hij toen ‘daar’ in de hemel was. En dan zie je Jezus al helemaal niet meer. Hij is daar, ver weg ‘bij God’.

Als je groeit in je geloof realiseer je je meer dat dat een inderdaad wat kinderlijke voorstelling is. Een wolk bij Hemelvaart is niet zonder meer een wolk. Ook op een wolkeloze dag had het Hemelvaartsdag kunnen zijn. Een dag waarop Jezus definitief uit het zichtveld van zijn volgelingen verdween.

Na zijn opstanding verschijnt Jezus meerdere keren aan zijn volgelingen. Alle evangeliën vertellen dat. Zomaar is hij in hun midden. Hij komt door gesloten deuren. Zelfs door gesloten harten![i] En zo verdwijnt Jezus ook. Plotsklaps is hij weg. Op Hemelvaartsdag is dat niet ineens anders. Jezus heeft die wolk helemaal niet nodig om uit het zicht van de discipelen te raken. Want Jezus is Heer. Hij heeft een uit het graf verrezen opstandingslichaam.[ii]

Onze ideeën over de plek waar de hemel is.
Het is belangrijk om te bedenken wat Hemelvaart is. Loop je niet vast als je denkt: hier is de aarde – dan komt er een wolk – en daarachter/boven is de hemel (van God en Jezus)?

Laat ik een voorbeeld geven. Denk aan de eerste astronaut. Die was in de ruimte geweest en kwam terug met de opmerking dat hij God toch echt niet had gezien. Tja. Als je het idee hebt dat hoe hoger/verder je komt des te dichter je bij God komt dan maak je zo’n opmerking. Christenen, op hun beurt, kunnen daar dan weer een grapje over maken. Dit grapje: twee engelen doen in de hemel een deur open naar een zaal. In die zaal zien zij de hele kosmos. De engelen zien die astronaut van het (voor hen) ene naar het andere stipje vliegen en horen hem daarbij zeggen dat hij God niet ziet. Nou; dan hebben die engelen ook weer wat leuks aan de anderen te vertellen! Maar ook dat grapje blijft hangen in het idee dat de hemel een bepaalde plaats is waar je naartoe kunt als je maar ver genoeg reist.

Hemel en aarde: hoe verhouden die zich tot elkaar?
Beter kun je bedenken hoe de ruimte van God en ons mensen zich tot elkaar verhouden. Wat is de hemel en wat is de aarde; waar bevinden die zich? In de cursus die we ook gisteravond hadden, hebben we daarbij stilgestaan.

In het boek dat we lezen komt aan de orde dat er grofweg drie manieren zijn om een antwoord te geven op de vraag hoe Gods ruimte (hemel) en onze ruimte (aarde) zich tot elkaar verhouden. In samenvatting:

1. Je kunt zeggen dat Gods ruimte en onze ruimte hetzelfde is. God is overal: God is alles en alles is God. Met een duur woord heet dat pantheïsme. Sommigen vinden dit een aantrekkelijk idee. Maar er hangt een prijskaartje aan. Want hoe ga je om met het kwaad? Dat is dan ook… God! Niemand is er om je te redden. Een weinig hoopvolle, een weinig aantrekkelijke gedachte.[iii]
2. Anderen houden Gods ruimte en de onze ver van elkaar gescheiden. Dat is een vandaag (sinds de 18^de eeuw) populaire voorstelling van zaken. Sjiek gezegd: deïsme. We moeten er ‘hier’ het beste van maken. Mensen zeggen het zelfs wel eens letterlijk zo: áls er een God is dan zien we dat vanzelf wel. Namelijk: als we dood gaan. Ook aan deze gedachte hangt een prijskaartje. Want welke hoop is er voor mensen die pijn, angst of een beroerd leven hebben; welke andere hoop dan…de dood (om dan bij God te zijn of in ieder geval niet langer ‘hier’)? Je krijgt dan een afkeer van dit leven.[iv]
3. Een Bijbelse manier van spreken is dat hemel en aarde niet samenvallen maar ook niet door een grote afstand gescheiden zijn. Op verschillende manier grijpen ze op elkaar in. Denk aan de Jacobsladder (Genesis 28). Jacob ziet niet alleen God. Hij ziet engelen. Opvallend detail: de engelen klimmen omhoog en omlaag (in die volgorde) op de ladder. De engelen zijn hier al! Ook aan deze Bijbelse voorstelling hangt een ‘prijskaartje’. Het is nogal wat. (Hoe) kun je er, in vredesnaam, rekening mee houden dat het zo is dat Gods plek en de onze op elkaar ingrijpen. Straks staat er ineens een engel naast je. Of droom je levensecht van God. Dat ga je niet aan je collega’s vertellen natuurlijk. Die denken daar zo het hunne van (zie bij II). En heeft jouwe gebed dan écht zin? JA – zegt de Bijbel.

Het evangelie sinds Pasen.
Ik denk dat dit bovenstaande helpt om Hemelvaart te vieren. Jezus had geen Marslander nodig om een eind op weg te raken – tot voorbij ons zonnestelsel en dan rechtsaf ofzo. Houd het dicht bij het evangelie.

Jezus verscheen verschillende keren aan zijn volgelingen en verdween dan ook weer (alle evangeliën). Zo gebeurt het op Hemelvaartsdag. En houd het dicht bij het leerboek van de kerk. De Catechismus belijdt dat de discipelen (oog)getuigen zijn van Jezus’ Hemelvaart (Zondag 18). Ze hebben gehoord van de engelen dat Jezus zou terugkomen zoals hij verdwenen was (Handelingen 1). Dát maakt Hemelvaart anders dan die andere keren dat Jezus na zijn opstanding verscheen aan zijn volgelingen. Hij neemt nu plaats aan de rechterhand van God (Handelingen 7:55 en 56). Dat wil zeggen: hij heeft alle macht in de hemel én op aarde (Matteus 28:18).

Vandaag hebben we de Catechismus nodig. Die houdt ons bij de les – juist omdat die uit een tijd komt waarin het heersende wereldbeeld anders is dan nu (bij II). De Catechismus focust op de kern. Omdat Jezus echt mens en echt God is, zegt de Catechismus, is hij weliswaar niet langer als mens bij ons (zoals hij wel als mens zichtbaar was voor zijn volgelingen toen) maar naar zijn godheid, zijn majesteit[v], genade en Geest verlaat hij ons nooit. Zo zijn we waar we wezen moeten. Bij onze Heer.

Hemelvaart: Jezus werkt ‘gewoon’ verder.
Achter Jezus gaat de ‘hemelpoort’ niet  op slot. Alsof het alleen maar zo is dat hij ‘daar’ is en wij ‘hier’. Dat is gedacht in de lijn van II (hierboven). Het is Saulus die ondervond dat dit niet zo was. Jezus roept hem pal nadat Stefanus Jezus aan Gods rechterhand ziet zitten (resp. Handelingen 7 en 9).

Hoor eens hoe bijzonder Paulus spreekt over zijn roeping. Paulus schaart zichzelf in de rij van al diegenen aan wie Jezus als de uit het graf verrezene verscheen vanaf de eerste Paasdag. Paulus zegt niet:

• Eerst verscheen Jezus aan die en die.
• Toen ging hij naar de hemel.
• En daarna verscheen hij ook nog aan mij.

Zo spreek je als je denkt dat er een grote afstand is tussen hemel en aarde (bij II). Paulus zegt in 1 Korintiërs 15:5-8 dit over Jezus’ verschijning na Pasen

• eerst verscheen Jezus aan Kefas
  (Petrus, de belangrijkste maar ook degene die Jezus verloochend had);
• daarna aan meer dan 500 gelovigen tegelijk; de meesten zijn nog in leven (!);
• vervolgens is hij aan Jakobus verschenen;
• en daarna aan alle apostelen;
• tenslotte aan mij; ik het grootste misbaksel dat bestaat
  (want Saulus vervolgde de christelijke gemeente)

Hoor je! Daar zit Hemelvaart tussen. Maar dat doet er niet toe. In die zin dat het Jezus niet tegenhoudt om zich aan Saulus te laten zien (Handelingen 9). Het is een beweging van de opgestane Heer. Het graf houdt hem niet vast. Hij leeft. Hij gaat verder waar hij gebleven was.

Kortom, gemeente: we vieren Hemelvaart. Sluit Jezus niet op in de hemel! Want dan vier je op een aardse manier (bij I of II) Hemelvaart. Eer hem die alle macht, alle lof en eer toekomt. Nu en voor altijd. In de hemel en op aarde.

2       Uitzien naar Jezus.
Voor het tweede gaan we terug naar het evangelie van Marcus. Het evangelie waar we een paar maanden naar hebben geluisterd.[vi] We luisteren nog een keer naar het stukje waar het hele evangelie naartoe gaat. Dat betreft deze vraag: bent u het, Jezus; de zoon van de Gezegende (Marcus 15:61)?[vii] Nog een keer luisteren naar dit gedeelte betekent niet slechts een herhaling van zetten. Het antwoord dat Jezus daar geeft werpt bijzonder licht op Hemelvaart.

Vanaf nu telt nog maar een ding: Jezus’ majesteitelijke komst.
Wij zeggen of voelen altijd: Hemelvaart betekent dat Jezus weggaat. Bij ons vandaan. We hebben heel wat nodig om ons, tegen het heersende wereldbeeld van vandaag (zie bij II hierboven) in, te realiseren dat zijn vertrek niet betekent dat hij dan ook niet meer bij ons is.

Maar laten we luisteren naar de Heer zelf. Als hem gevraagd wordt of hij de zoon van de Gezegende (God) is, zegt hij: dat ben ik. Vanaf nu zullen jullie de mensenzoon[viii] zien zitten aan de rechterhand van de Machtige en hem zien komen op de wolken van de hemel (Marcus 14:62).

Wat een (ant)woord! Hier gebeurt van alles tegelijk. Daar heb je die wolken weer. De wolk die voor de aanwezigheid van God zelf, de HEER staat (Daniël 7, cf. Exodus 13:21&22 en 1 Korintiërs 10:1&2). Zo wil Jezus gezien worden; hij wil net zo geliefd worden als de Enige.[ix] Nu helder is wie Jezus is, kantelt álles. Er komt een heel nieuwe wereldorde. Jezus neem de profetie van Daniël 7 op de lippen. Een apocalyptisch visioen over de eindtijd. Daniël schouwt dat iemand ‘als een mens’ met hemelse majesteit (wolk) voor God komt te staan. Hij is een eeuwig koning (Nicea). Alle volken en culturen aanbidden en vereren hem (Openbaring 7:9 en 10).

Daar staat Jezus als aangeklaagde, bespotte en mishandelde voor de geestelijk leiders. Jezus zegt: nú gaan al die dingen die Daniël heeft geschouwd gebeuren. In een keer kijkt Jezus over Golgota heen, al moet hij hevig lijden. Jezus kijkt daar over Pasen, Hemelvaart en Pinksteren heen. Vanaf nu telt nog maar een ding: Jezus komt eraan! Gods nieuwe wereld is begonnen.

Meekijken met Jezus.
Gemeente; voor wie gelooft in Jezus betekent Hemelvaart geen afscheid. We leren met de Heer mee te kijken. Dat valt niet mee. Dat is zo.

Want allereerst moeten we ingaan tegen het heersende wereldbeeld (hierboven bij II). We realiseren ons dan dat Jezus regeert vanuit de hemel en hier leeft; in zijn gemeente, de kerk.[x] En dat hij Heer van de wereld is.[xi]
Maar meekijken met Jezus gaat verder dan dat. Met Hemelvaart wordt de profetie van Daniël werkelijkheid. ‘De zoon’ zit aan de rechterhand. Elk moment kan het zover zijn: het einde dat een nieuw begin is. Alles staat op scherp. Jezus komt eraan! Zo kijken we mee met Jezus’ Hemelvaart.

Houd daarom vast aan je geloof in de Heer, gemeente. Heb hem net zo lief als de Enige. En laat je leiden door de Pinkstergeest. Leef als een toegewijd lid van zijn gemeente. En wees trouw op de plek die God je in zijn wereld geeft.

---

Zie Overzicht Hemelvaartspreken voor andere preken op Hemelvaart. Deze preek hoort bij een korte serie over de Geest, de kerk en de verhoogde Jezus (Hemelvaart).

[i] Zie bijvoorbeeld Hoe alles verandert en hetzelfde blijft; ongeloof op Pasen bij de preek over Marcus 16:9-20.
[ii] Zie No more tears in heaven; een preek over de strikvraag over de opstanding uit Marcus 12:18-27.
[iii] De christelijke leer spreekt met twee woorden: God is niet de auteur van het kwaad en/maar het gaat ook niet buiten Hem om (alsof Hij er ook niks aan/tegen kan doen). God houdt het kwaad in de hand. Zie een preek Het loopt God niet uit de hand (Zondag 10 Catechismus). Zie ook Geschonden bestaan; een bespreking van het deel over het kwaad, de zonde en de duivel van de Christelijke Dogmatiek (2012).
[iv] Hoop is juist een van de meest basale dingen van een mensen. Petrus zegt: je bent opnieuw geboren om te hopen (1 Petrus 1). Over deze hoop; zie een themadienst over de opstanding.
[v] Zie Alleen Jezus is Christus. De rest is fake. Preek Marcus 13.
[vi] Zie Dat ene, grote mysterie. Korte inleiding op een serie Marcuspreken.
[vii] Zie De aangifte van Jezus van N. Preek Marcus 14:53-72.
[viii] Let op: Jezus noemt zichzelf niet zonder meer ‘zoon van de Gezegende’ maar ‘mensenzoon’. Vanwaar dat verschil: zie de preek bij noot vii.
[ix] Eerder kwam dit op een verborgen manier naar voren. Zie God, de Enige, is in Jezus onze naaste geworden. Een preek over Marcus 12:28-37.
[x] Zie Is er toekomst voor de kerk? Preek over Zondag 21 van de Catechismus.
[xi] Sluit Jezus niet op in de kerk. Zie Hoe alles verandert en hetzelfde blijft. Preek Marcus 16:9-20. Zie noot i.

Voorbeeldliturgie
Welkom
Votum
Groet
GK 101: 1a, 2v, 3m 4 en 5a
Gebed
Kinderen: filmpje Hemelvaart tot 1:52 afspelen https://www.youtube.com/watch?v=i3iwX0xr_iU
Zingen: Heer, we kijken omhoog Sela (Lied vd week WW)
Lezen Marcus 14:60-64 en Handelingen 1:1-11
Zingen: Achter elke wolkenlucht. Tekst en melodie te vinden op https://www.nd.nl/nieuws/muziek/hemelvaartslied-achter-elke-wolkenlucht.417627.lynkx
Catechismus Zondag 18, vraag en antwoord 46 en 47.
Verkondiging Hemelvaart: Jezus komt eraan!
Psalm 47: 3 en 4
Nicea (staande) en
GK 68:3
Dankgebed en voorbede
Collecte
LB 769 Eens als de bazuinen: 1, 2 en 6
zegen