Matteüs sluit zijn evangelie kort en zeer explosief af. Een groot geloofsgeheim valt ons op twee manieren ten deel. En het slot nodigt uit om weer bij het begin van het evangelie te gaan lezen. In de liturgie bezingen we God Drie-eenheid (Matteüs 28:19).

Ter afsluiting van het luisteren (in twee jaar tijd) naar Matteüs zingen we het lied ‘Alles voor Hem’ (Sela). In dat lied komen kernthema’s van Matteüs (macht, wijsheid) en het slot van Matteüs’ evangelie (‘Ik ben erbij’) samen. Je kunt de preek ook beluisteren via mijn podcast.

Gemeente van de Heer

1.     Schitterend slotakkoord.
Soms zie je een schitterend doelpunt bij voetbal. En in de herhaling valt nog beter op hoe mooi die goal is. Het doelpunt begint ergens achterin en loopt via veel schijven/spelers om, tenslotte, prachtig te worden afgerond. Je gaat het mooie doelpunt nog meer bewonderen.

Kort en explosief.
Het slot van het evangelie van Matteüs lijkt op zo’n mooi doelpunt. Matteüs schrijft een opvallend kort slot van zijn evangelie. De verhalen die Lukas en Johannes vertellen van Pasen en de dagen daarna heeft Matteüs niet. Matteüs noteert geen persoonlijke een-op-een ontmoetingen met Jezus. Matteüs vertelt alleen van de vrouwen (als groep) en de discipelen (als groep) die Jezus als Levende ontmoeten. Bij Matteüs geen Hemelvaart zoals bij Lucas of (het ‘tweede’ slot[i]) Marcus. Geen aankondiging van de komst van de Geest (Johannes).

Maar juist omdat Matteüs zo kort en krachtig is ga je beter kijken. En zie je dat alles wat Matteüs zevenentwintig hoofdstukken lang tot in detail heeft verteld in een majestueus slotakkoord als het ware explodeert. Wat een fantastisch eind van een schitterend evangelie. Na twee seizoenen naar evangelist Matteüs te hebben geluisterd, genieten we nu mee van dit slotakkoord en eren wij God; de Vader, de Zoon en de Heilige Geest (Matteüs 28:19).

2.         Levensecht evangelie.
Het eerste wat je tegemoet komt is de wonderlijke combinatie van twijfel en aanbidding (Matteüs 28:17). Er staat niet wat de twijfel is. Was Goede Vrijdag en Pasen te groots? Konden ze Jezus wel aanbidden[ii] (ze ‘moesten’ wel na Pasen!) als de belangrijkste geloofsregels is dat je de alleen de HEER, je God, mag liefhebben en aanbidden (Deuteronomium 6 en 8)?

De combinatie van aanbidding en twijfel geeft aan hoe levensecht het is wat Matteüs vertelt. Geen ‘gepimpt’ verhaal, dat evangelie. Langzaam begint door te dringen dat het meest onwaarschijnlijke verhaal waar is (Matteüs 27:57-28:15).[iii] Jezus leeft. Zo vaak heeft Jezus, impliciet en expliciet, over zijn redding door zijn dood (aan het kruis) gesproken.[iv] Nooit viel het kwartje. Het paste niet. En nu zien ze Jezus. Zo is ‘God met ons’ (Matteüs 1:23); in de gekruisigde en opgestane Jezus.

Door te spreken over twijfel en aanbidding zet Matteüs een streep onder heel zijn evangelie. En hij trekt jou en mij over de streep. Voor ons uit gezien; ja, je zou kunnen twijfelen. Want hoe kan dit zo zijn? Maar voor wie begint te geloven gaat er een (nieuwe) wereld open. Doe mee: eer God; de Vader, de Zoon en de Heilige Geest (Matteüs 28:19).

3.           Zoek je kracht in zijn sterke macht.
Daarna zegt Jezus dat hem alle macht in de hemel en op aarde gegeven is (Matteüs 28:18).

Jezus’ macht in bloei.
Er zijn twee vragen te stellen bij deze woorden. Allereerst of het nieuw is wat Jezus hier zegt (na Pasen) of niet. Matteüs vertelt vaak van Jezus macht/gezag (Matteüs 7:29, 9:6).[v] Denk vooral aan Jezus’ uitroep

Alles is mij toevertrouwd door mijn Vader
(Matteüs 11:27a).[vi]

Ik denk dat het het beste zo te begrijpen is dat de macht die Jezus (al) had en heeft, na Goede Vrijdag en Pasen tot volle(re) bloei is gekomen. Jezus heeft de Dood overwonnen en heeft de Zonde verslagen.[vii] Alles is gereed voor de orders met het oog op de voltooiing van de wereld (Matteüs 28:19 en 20).

Denk groot van koning Jezus.
De tweede vraag is wat die macht van Jezus inhoudt. Allereerst, gemeente, dat je groot denkt van Jezus. Gelovigen kunnen nog wel eens zeggen of denken: straks, als Jezus terugkomt zal hij koning (‘de baas’) zijn en komt alles goed. Maar het evangelie is radicaler. Jezus leert je anders te kijken: ‘mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde’. Jezus ís koning. Hij ís heer. Hij hééft zijn troon bestegen: Golgota en Hemelvaart.[viii] Psalm 2 over Gods koningschap maakt Jezus waar.[ix] Jezus wil dat jij hem als koning erkent en met hem leeft.

Hoe christenen (divers) geloven.
Wat betekent Jezus’ macht voor ons? Globaal gezien is te zeggen dat christenen daar twee soorten antwoorden op geven.[x] De een zegt dat Jezus’ macht inhoudt dat je Jezus volgt omdat hij al koning is geworden: doe het goede in zijn naam en bouw zo mee aan de komst van zijn rijk. De ander zegt dat het erom gaat dat je Jezus volgt in zijn lijden en sterven: je gaat de weg die Jezus zelf ook is gegaan – totdat, na de opstanding van de doden, Gods nieuwe wereld komt. Gelovigen zijn het erover eens dat het erom gaat dat je in Jezus gelooft en hem volgt. Wat is het belangrijk om erbij stil te staan wat dat inhoudt.

Luister naar Matteüs.
Stel dat je deze vraag aan Matteüs had voorgelegd: wat betekent dit woord van Jezus voor ons? Wat had hij dan gezegd?

Weet je: misschien is het slot van het evangelie van Matteüs daarom wel zo kort. Het voelt haast aan – zeker bij zo’n lange aanloop hierheen – alsof Matteüs ruimte openlaat. Expres. Denk aan het boek dat Bilbo schrijft over zijn avonturen in The Lord of the Rings. Dat boek laat ruimte over voor (de avonturen van) Frodo. Zo is het ook met het evangelie van Matteüs. Het nodigt uit tot leven; leven in Jezus’ naam. Het leven door de Geest.

Luister naar Matteüs. Jezus’ macht is niet los te maken van de opdracht die hij geeft: maak de volken tot mijn leerlingen. Doop hun in de naam van de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Leer hun wat ik, Jezus, jullie geleerd heb (Matteüs 28:18-20).

Leef met Jezus.
Die opdracht geeft goed zicht op Jezus’ macht en de betekenis daarvan voor jou en mij. Vooral als je bedenkt dat het zo kan zijn dat Jezus deze opdracht – ‘zendingsbevel’ – geeft op de plek waar hij de Bergrede heeft uitgesproken (vers 6).[xi] Na Pasen gaat Jezus terug naar Galilea (Matteüs 4).[xii] Daar waar het allemaal begon. De roeping van de discipelen. De genezingen. De Bergrede waarin Jezus spreekt over het leven met hem. Het geloof. Het verzet.

Wat is Jezus’ macht? Het is alsof Matteüs aan het einde van zijn evangelie zegt: lees het leven van Jezus vanaf het begin van mijn evangelie en dan ontdek je dat vanzelf.

Kijk naar Jezus die verzocht wordt in de woestijn. Denk aan de gelijkenissen die laten zien dat er goed graan is en onkruid. Dat is de wereld waarin jij en ik leven; een gevallen, gebroken wereld. De wereld in hoop want Jezus zegt daarvan: ‘mij is gegeven alle macht in de hemel en op aarde’. Denk aan de discipelen die moesten leren om te geloven in Jezus als lijdende Heer. Vergeet niet dat de discipelen hebben gezegd alles voor Jezus over te hebben en hem, toch, in de steek hebben gelaten.

Denk aan het ‘grote geloof’ dat de Geest geeft. Jezus ziet dat geloof. Matteüs noteert dat een paar keer. Het is blijkbaar belangrijk. Denk aan de goede omgang met elkaar, te beginnen met je eigen tekorten (Matteüs 18[xiii]). Dat je in de gemeente van Jezus niet de baas wilt zijn maar elkaar wilt dienen (Matteüs 20:25-27[xiv]). Denk aan het missionair gemeente-zijn (alle volken, Genesis 12:3). Dat je het evangelie niet voor jezelf houdt. Het gaat over het leven van gebed  waarin je grote dingen van Jezus’ Geest verwacht. Dat jij gelooft. Dat je meedoet in de gemeente/kring. Dat je belijdenis doet. Dat je vecht tegen je zonde. Dat je goed doet, hoopt en liefhebt. Dat je Jezus’ komst in majesteit blijft verwachten.

Wie zo leeft, ontvangt Jezus belofte: ‘ik ben erbij tot de voltooiing van de wereld’ (Matteüs 18:20). Die belofte werkt niet zoals een huidig testbewijs van de GGD dat toegang geeft tot evenementen alsof Jezus je een QR-code geeft waarmee jij de hemel in kunt komen. ‘Ik ben erbij’ is de belofte van de koning onderweg naar zijn nieuwe wereld. Leef met Jezus. Zoek je kracht in de Heer, in de kracht van zijn macht (Efeze 6:10).

4.         Lof aan de Drie-Ene God; Vader, Zoon en Heilige Geest.
Ik ga de preek afronden en daarmee de seriepreken van Matteüs (vanaf 2019).

Wie God is.
Ik rond af door te kijken naar hoe Matteüs zijn evangelie afsluit; met en groot geloofsgeheim. Jezus zegt – blijkbaar ineens – dat mensen gedoopt moeten worden ‘in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest’. Dat is bijzonder. Jij en ik lezen er misschien overheen omdat wij dit altijd horen bij de bediening van de heilige doop. Maar in die – eerste christelijke – tijd werd over de doop gesproken als over de doop in Jezus(’ naam. Zie Handelingen 2:38, Romeinen 6:3, Galaten 3:27 e.a.). Aan het slot van zijn evangelie onthult Matteüs groot geheim. Een geheim waarvan zijn evangelie vol is (Matteüs 1:18, 1:23, 3:17-19, 11:25-27 e.a.).[xv] Het evangelie van ‘de zoon van Abraham en David’ (Matteüs 1:1) is het evangelie van God die zich laat kennen als Vader, Zoon en Geest. Het grote geheim dat de kerk later – bij gebrek aan beter – is gaan aanduiden als Gods Drie-eenheid (LB 405). Dat grote cadeau heeft Matteüs bewaard voor het laatst. Nu pakt hij het voor je uit. We kijken tot in Gods wezen; wie God is. Wat is dit onvoorstelbaar groots.

Ik ben (erbij).
En alsof dat nog niet genoeg is, krijgen we dit grote geheim op nog een andere manier te horen. Matteüs geeft ons een laatste woord van de Heer. En wat voor een. Jezus zegt: ‘Ik ben met jullie tot de voltooiing van de wereld’ (zie slotregel Ezechiël 34[xvi]). Als Matteüs schrijft voor gelovige Joden is hierbij te denken aan Gods woord tegen Mozes. Mozes wilde Gods naam weten (Exodus 3). Maar geen mens kan die naam bevatten want geen mens kan God bevatten. God zegt dat Mozes moet zeggen dat ‘Ik ben (er)’ hem heeft gestuurd. Gods naam als een belofte. Ik ben. Ik die er (altijd) was zal er zijn. Grond en doel van ons bestaan. Dit is een fundamenteel stuk uit het Oude Testament: met de naam ‘Ik ben’ wil God altijd vereerd worden (Exodus 3:15). Die naam neemt Jezus op de lippen: Ik ben (erbij). Ik zal er zijn. Zo is God erbij. Het is de naam van Jezus (Handelingen 4:12). Tot aan zijn dag – de dag van Jezus waarop alles nieuw wordt.

Gemeente, we hebben twee jaar naar Matteüs geluisterd. Wat een schitterend evangelie. Wat een bemoedigend eind. We kijken op naar onze redder en Heer. Zingen we ‘Ik zal er zijn’ en stemmen we zo in met het evangelie.

---

Zie Trouw, wijsheid en macht van de Drie-ene God. Inleiding prekenserie Matteüs (2019-2021).

Voetnoten.
[i] Zie Hoe alles verandert en hetzelfde blijft. Preek Marcus 16:9-20.
[ii] Zowel Wright als Van Bruggen benadrukken dat – hoewel het aanbidden van/neervallen voor Jezus strikt genomen niet de erkenning van goddelijkheid inhoudt (zie dit werkwoord eerder in dit evangelie) – duidelijk is dat in Jezus God zichtbaar is. ‘Hij is God op aarde’ (Van Bruggen). Wright verwijst naar Matteüs 1:23: ‘God met ons’. (Zie in dit verband voetnoot iv van de preek over Getsemane en voetnoot xvii  van de preek over Goede Vrijdag).
[iii] Zie de apologetische Paaspreek over de grafwacht en het zwijggeld (Matteüs 27 en 28).
[iv] Zie voor impliciet: preek over de gelijkenissen van het zaad (Matteüs 13). Expliciet: zie preek over de eerste lijdens-aankondiging (Matteüs 16).
[v] Zie preek slot Bergrede (Matteüs 7:29) en zie preek Jezus vergeeft zonde (Matteüs 9:1-8). Zie Inleiding op prekenserie Matteüs: macht is een van de kernthema’s van dit evangelie.
[vi] Zie preek Matteüs 11:20-30.
[vii] Zonde en Dood met hoofdletters: zie preek Matteüs 9:18-34.
[viii] Over het verband tussen Goede Vrijdag en Hemelvaart zie overzicht over preken over Hemelvaart.
[ix] Zie The return of the king. Preek Psalm 2.
[x] Wright legt er de nadruk op dat Gods nieuwe wereld al in onze werkelijkheid (de wereld, Matteüs 28:20) is gekomen (het antwoord op het gebed ‘uw koninkrijk kome’). Van de Beek legt de nadruk op wat de Vroege Kerk leert over het sterven met Christus (Uw Vader, o.a. pagina 371-372 en 396-398) en hij waarschuwt voor het verbond tussen de kerk en (aardse/politieke) macht.
Hier ligt veel op tafel (en het een hoeft het ander niet perse/altijd te bijten). Zie Het is begonnen. Themadienst over het nieuwe leven uit Pasen (zondag 17). In het Nieuwe Testament wordt duidelijk dat Jezus volgen lijden met zich meebrengt; zo is het de weg naar leven en overwinning. Zie prekenserie 1 Petrus. Zie het vervolg van deze preek (over Wright en Van de Beek, zie voetnoot xxxi van mijn longread over homoseksualiteit).
[xi] Van Bruggen maakt zich hard voor deze uitleg (vers 16). De berg kan de berg zijn ‘waar Jezus hen bescheiden had’ (Statenvertaling); Jezus zou de (ons onbekende) opdracht hebben gegeven naar die bepaalde berg te gaan om hem te ontmoeten. Het kan ook zijn ‘de berg waar Jezus hen had onderricht’ (NBV. Later heeft de NBV toch voor een andere vertaling gekozen).
[xii] Zie preek over Jezus’ keuze voor Kafarnaüm.
[xiii] Zie inleiding op preken over Matteüs 18. Wright noemt, naast de Bergrede, Matteüs 18 en 20:25-27 expliciet bij het ‘leer hun wat ik jullie bevolen heb’.
[xiv] Over de paralleltekst uit Marcus 10:45 heb ik gepreekt: Hoe dichtbij mag het evangelie komen?
[xv] Zie bijvoorbeeld de preek over Jezus’ doop in de Jordaan.
[xvi] Zie Hoe God Herder is te midden van zijn volk. Preek Ezechiël 34.

Voorbeeldliturgie

Welkom (ouderling van dienst)

Psalm 124:3 (is ook votum)
Zegen
Amen (uitgesproken door gemeente)

LB 405:1a, 2m, 3v en 4a Heilig heilig

Gods leefregels
Heer, wijs mij uw weg https://www.sela.nl/liederen/6/heer-wijs-mij-uw-weg.html

Gebed

Kindermoment
OTH 479 Bewaar je oog

Lezen Matteüs 28:1-10 en 16-20 (laatste 5 verzen zijn tekst van de preek)

Verkondiging Ruimte voor het leven uit Jezus’ macht
Ik zal er zijn (Matteüs 28:20) https://www.sela.nl/liederen/36/ik-ben.html

Overzicht Matteüs en preken 2016-2021 m.h.o.o. vervolg verkondiging

Dankgebed en voorbede, afgesloten door
Onze Vader (melodie Elly en Rikkert)

Collecte

Alles voor Hem (alle macht, alle wijsheid, alle eer voor de Heer. Jezus is dichtbij) https://www.sela.nl/liederen/166/alles-voor-hem.html

Zegen
‘Geloofd zij God, de HEER, voor eeuwig. Amen. Amen (laatste regels Psalm 89, berijmd)

—-