Er komt wetgeving die het voor ouderen mogelijk maakt om uit het leven te stappen (NRC, 13 oktober). Het kabinet schoffeert met deze stap zijn eigen ‘Commissie Voltooid Leven’. Want in de kabinetsbrief wordt de naam van die commissie niet genoemd (‘commissie van wijzen’) en op het unanieme advies van die commissie en de daarvoor aangedragen argumenten wordt niet of nauwelijks ingegaan. De overdrive van het kabinet zorgt ervoor dat de discussie over dit ingrijpende onderwerp direct ontspoort.

Hoe terecht het dan ook is het kabinet ervan langs te geven en/of dwars te zitten; er is meer aan de hand. Want de leidende gedachte bij deze voorgenomen wetgeving is de autonomie van de hedendaagse mens. Filosofen wijzen erop dat dit levensgevoel al voor het einde van de middeleeuwen begint te ontstaan in onze westerse, van het christendom doordrenkte cultuur. Meer en meer won en wint dit levensgevoel terrein. De wens om zelf te bepalen of je uit het leven stapt is in die zin niet alleen een laatste maar vooral ook een te verwachten stap.

Wat betekent dit voor de discussie vandaag? Christelijke partijen die zich verzetten tegen deze wetgeving of die alvast als een toekomstig breekpunt markeren, hebben goed op te letten. Los van het feit dat het geloof vandaag niet meer ingezet kan worden als druk- of ruilmiddel speelt er namelijk iets anders mee. Al eerder hebben gelovigen zich tegen de autonomie van de mens (die op Gods troon zit) verzet. Bijvoorbeeld bij de opkomst van de democratie en het vrouwenstemrecht. Maar na het invoeren daarvan omarmden gelovigen, enige tijd later, die rechten als vanzelfsprekende verworvenheden.

Vooral betekent de overdrive van het kabinet dat het zaak is nog eens goed te kijken. Er kan woede ontstaan over de koppeling die de SP legt tussen verschraalde zorg en de wens om (dan maar) te sterven. Maar voorstanders van deze aanvullende wet die zich hierin alleen defensief opstellen en geen oog hebben voor de signaalfunctie van zo’n wet steken hun kop in het zand. Iedere vrijheid heeft nu eenmaal een schaduwkant. Kijk bijvoorbeeld naar vrijheden om te genieten van drank en tabak. Indringende campagnes wijzen ons er inmiddels ook op dat roken dodelijk is en dat drank meer kapot maakt dan je lief is. Het zou toch wat wezen als er binnenkort een dergelijke campagne opgezet moet worden rondom vrijwillige zelfdoding. Want veel schade is (enigszins) te herstellen. Maar de geschiedenis wijst uit dat het niet mogelijk is dat doden weer gaan leven.

—
In iets andere vorm toegestuurd naar NRC, begin deze week, maar NRC plaatste een artikel van Maarten Verkerk (lid van de hierbovengenoemde commissie).

Zie Christus en cultuur (OnderWeg november 2015) over de verhouding tussen christenen en de tijdgeest en hier voor mijn bijdrage in Next en Handelsblad (juni 2016) over geloof dat niet als ruil- of drukmiddel ingezet kan worden.

Zie hier voor sterven en euthanasiebeleid in Nederland (De Reformatie, 2014). Op dankdag preekte ik naar aanleiding van Filippenzen 4 over het thema dat hierboven aan de orde komt: het geheim van de zelfredzame afhankelijkheidsmens.