De synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken houdt de ambten gesloten voor vrouwen. Met verbazing en soms met dedain wordt op dit besluit gereageerd. Ik vind dit soort reacties te kort door de bocht (voor alle duidelijkheid: volgens mij kan ieder die de benodigde gaven heeft in elk kerkelijk ambt bevestigd worden). Het gaat namelijk om meer. Wat betekent dit besluit voor kerkelijke eenheid en de toekomst van christenen in Nederland?
Radicale breuk
De Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) en de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv) hebben een decennialange nauwe verbondenheid. Ontwikkelingen in de GKv gaan heel hard. Juist op het punt van de vrouwelijke ambtsdrager is dat duidelijk zichtbaar. Op de synode van Meppel (2017) werden alle ambten geopend voor vrouwen terwijl de vrouwelijke ambtsdrager daarvoor volgens de GKv on-Bijbels was. Opvallend was hoe mager de Bijbelse gronden voor dat besluit waren.[i] Zeker als je je realiseert dat de GKv juist bekend stonden vanwege hun doorwrochte Bijbelse standpunten. De GKv-synode van Meppel was een radicale breuk met het verleden.
Deze ontwikkelingen hebben de relatie met de CGK onder druk gezet. Het zou mij niet verbazen wanneer het grote verandertempo van de GKv een rol heeft gespeeld in de besluitvorming van de CGK. Want wat komt er allemaal mee in zo’n veranderproces?[ii] De tijd zal het leren. Misschien ben je in die situatie voorzichtig en houd je pas op de plaats. Met een beeld: terwijl de GKv vol op het gas gaan, trappen de CGK op de rem. Nuance van dit beeld is wel nodig. De GKv-synode van Goes (2020) leverde veel deugdlijkere Bijbelse onderbouwing voor de vrouwelijke ambtsdrager.[iii] En voor de CGK geldt dat een minderheidsrapport geen principiële, Schriftuurlijke bezwaren tegen de vrouwelijke ambtsdrager ziet. En er klonk kritiek op (de eenzijdigheid van) het meerderheidsrapport.
Naar de PKN?
Hoe nu verder? Om te beginnen is het goed de context te bekijken. De meeste mensen in Nederland geloven niet in God. Onze maatschappij wordt post-kerkelijk genoemd. Die setting vraagt om een eensgezind christelijk geluid. Dat is een roeping voor Christus’ kerk. Het mooiste zou zijn om dat te doen in concrete kerkelijke eenheid waarin onderlinge verschillen een plek krijgen. In dit opzicht is het een bijzondere ontwikkeling dat de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) elkaar hebben gevonden. Zij trekken DV binnenkort op als een kerk; de Nederlandse Gereformeerde Kerken. Maar dan blijft de vraag staan of het verantwoord is dat verschillende gereformeerde kerken ieder voor zich een eigen tempo en richting hanteren. Het ligt het meest voor de hand dat alle drie de genoemde kerken de uitgestoken hand van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) aanvaarden.[iv] Alle liggingen en standpunten van de genoemde gereformeerde kerken passen immers binnen de PKN. Uiteraard lost dat spanningen niet op. Onderling gesprek is blijvend nodig. Maar dan als één kerk.
Maar is deze weg in de praktijk haalbaar? Hier begint het te wringen. Bij de CGK is alleingang te bespeuren (niet meedoen met de Nationale Synode en Raad van Kerken). Pijnlijk is dat de CGK hiermee trekken gaat vertonen van de GKv toen die in hun meest isolationistische fase zaten. Bij de nieuw te vormen Nederlandse Gereformeerde Kerken blijft het stil als het gaat om de uitgestoken hand van de PKN. Er lijkt zelfs wat nieuw elan. Soms klinkt de vraag hoe wij onszelf het beste kunnen positioneren in kerkelijk Nederland.
Pinksterstorm
Lees vanuit onze situatie eens hoe Jezus’ kerk begon. De eerste gemeente kreeg onderwerpen op haar bord die vele malen ingewikkelder waren dan onze ‘hot items’. Hoe moest de gemeente omgaan met eeuwenoude door God zelf gegeven instellingen zoals het verbondsteken (besnijdenis)? Opvallend is dat ‘hevige woordenstrijd’ samengaat met ‘elkaar de hand reiken’.[v] Het is strijd om eenheid. Doodgemoedereerd wordt bij een synodebesluittekst[vi] gezegd dat het ‘de Geest en ons goed heeft gedacht’ om het zus-en-zo te doen. Wat wij vandaag ervaren is dat de Pinksterstorm van toen een zacht briesje is geworden. Het waait niet hard genoeg om ons met al onze eigenzinnige standpunten omver te blazen. Wat mij bezig houdt is wat dit betekent voor een nieuw generatie gelovigen. Die heeft weinig met denominaties. Het is te simpel om dat alleen maar als vooruitgang te zien. Verdere versplintering ligt op de loer. Laten kerken zich dat realiseren en alles doen wat eenheid bevordert.
Nederlands Dagblad, zaterdag 30 april
Zie Er is méér dan standpunten over vrouwelijke ambtsdragers (2020) en Dilemma’s voor fusiekerk GKv-NGK (OnderWeg, 2017).
Zie Ruim baan voor Jezus’ evangelie van vrijheid. Preek Galaten 2:1-14 over omgaan met spanningen in de eerste gemeente.
Voetnoten
[i] Zie ‘Bijbelse’ vrouwelijke ambtsdrager. Blogpost 2016.
[ii] Zie Kerkzijn in een post-truth maatschappij (2017). En zie bij voetnoot i.
[iii] Het blijft wat krampachtig zolang je niet spreekt over je omgang met de Bijbel en hoe je je verhoudt tot de cultuur waarin je leeft. Zie blogposten bij voetnoot i en ii.
[iv] Zie Dilemma’s voor fusiekerk GKv-NKG. Artikel in OnderWeg.
[v] Zie preek Galaten 2:1-14.
[vi] Uiteraard bedoel ik het zgn. apostelconvent van Handelingen 15. Zie preek bij vorige voetnoot.
Matthijs Haak 
Maar wat als je toch tot het standpunt komt dat het bijbels niet te onderbouwen is… Ik ben het met Tim Keller eens dat Paulus ‘iets’ verbiedt en dat je met heel zwaar wegende argumenten moet komen om te zeggen: nee, dat wat er staat, wordt niet bedoeld.
De onderbouwing van de GKv was zwak zeker als gezegd wordt dat we de zaken die controversieel zijn buiten de besluitvorming laten…. (Punt 5 meen ik)
Paulus grond zijn verbod namelijk in zowel de schepping als in de val. (Genesis 1-3) waarin cultuur nog niet bestaat. Hoe ga je om met het feit dat er buiten bijbelse verhaallijnen bedacht worden om eea te rechtvaardigen (het zou kunnen zijn dat…)
En, hoe ga je om met de in mijn optiek bijbelse lijn dat het man het hoofd is van de vrouw, wat is daar de uitleg bij? En staat dat niet op zeer gespannen voet met het leiding geven in een kerk?
Boeken gelezen, ook die Almatine Leende, rapporteren gelezen en met open vizier gezocht naar de waarheid. Want uiteindelijk is onze God een van Waarheid. Het ene kan niet waar zijn en het andere ook… Dus als je deze conclusie trekt dat iets niet bijbels is, kun je dan blijven in die gemeente?
Wat betreft de nieuw te vormen kerk: die moet zich verontschuldigen bij de PKN en terug dat verband in. Waarom? Omdat de strijdpunten waar het toen over ging binnen deze kerk al lang aanvaard zijn. Binnen de NGK is homoseksualiteit, transgender gebeuren, de ambten geen issue meer. Sterker nog, er zijn predikanten die Jezus’ goddelijkheid in twijfel trekken… En daar gaat de GKV mee samen onder het motto: er is meer dat ons bindt dan scheidt. Dus de minste zijn en zich voegen daar waar je vandaan komt… Of kunnen we daarin niet de minste zijn?
Lastig lastig lastig….
Bedankt, Peter.
Ik denk dat het standpunt van de vrouwelijke wel Bijbels te onderbouwen is. Beter gezegd; dat je luisterend naar het geheel van de Schrift daarin tot een standpunt kunt komen. In het NT staan zoveel voorschriften, met het oog op de samenkomsten bijvoorbeeld, die wij niet opvolgen. Die ene tekst over de plek van de vrouwen halen we er wel uit. Dat is selectief.
Hoe dan een ‘zwijgtekst’ te lezen? Zie een preek van me over ‘zwijgtekst’ 1 Timoteüs 2: https://jmhaak.com/2018/04/15/zwijgende-vrouwen-en-biddende-mannen-hoe-jezus-de-weg-wijst/. Zie ook https://jmhaak.com/2020/01/22/meer-dan-getuigen-vrouwen-op-de-eerste-paasdag-en-in-de-kerk-van-vandaag/ (vrouwen als eerste apostelen van het evangelie). Je hebt meer nodig dan enkel een paar teksten, al zul je inderdaad ook de zogenaamde zwijgteksten in rekening moeten brengen (dat geldt ook voor Efeze 5). Trek niet te snel/makkelijk de conclusie dat iets niet Bijbels, ook niet als je mogelijk niet meekomt in een bepaalde uitleg en/of toepassing. Dat God de waarheid is, betekent dat onze uitleg van de Bijbel dat niet is. Je zult bezig moeten blijven met zoeken wat Gods wil is (inderdaad ook in hedendaagse zaken als gender-vraagstukken). De hoofdlijn is het geloof zoals de kerk dat belijdt in Nicea. Houd die voor ogen.
Samengaan met andere kerken (je samen bij PKN voegen) geeft inderdaad ook andere – soms heel grote – problemen. Ik kom erop omdat zichtbaar is GKv -CGK zeker niet alleen het goede in elkaar naar boven hebben gehaald. Dat is treurig. Het is wellicht verstandig dat deze kerken zich hierop goed bezinnen en niet ieder voor zich een eigen spoor trekken. Mijn verwachting is dat de kerk die (over) blijft, orthodox(er) is of zal zijn dan nu. Zie dat als de positieve kant van (doorgaande) secularisatie. Wie lid is van de kerk wil gaan voor de Heer en zijn evangelie.
Met vriendelijke groet.