Toenemend geweld en meer conflictgebieden. Zo sluiten we 2024 af. Ooit voorzag iemand een samenleving zonder oorlog. Een utopie? Op oudjaar staan we erbij stil.

1         Zwaarden worden ploegscharen.
In de tuin van de Verenigde Naties in New York werd in 1960 een groot bronzen beeld onthuld. Het beeld was een gift van de Sovjet-Unie. Kunstenaar Evgeny Vuchetich had Jesaja 2:4 uitgebeeld: ‘Zij zullen hun zwaarden omsmeden tot ploegscharen.’ Wat een schitterend beeld.

We zijn nu meer dan zestig jaar verder. Veel nieuwsitem gaan over toenemende spanningen en/of daadwerkelijke oorlog of conflicten. De VN krijgen het niet voor elkaar om een staakt-het-vuren voor Gaza af te dwingen. Nederland gaat extra F-35’s, fregatten en helikopters aanschaffen. Ons wordt geadviseerd een noodpakket te regelen en men zegt dat we ons mentaal dienen voor te bereiden op oorlog.

Wat is er gebeurd met de hoop die zestig jaar geleden leefde? Toen hadden we de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog achter ons. ‘Dit nooit weer’. En nu? Hebben we ons zestig jaar geleden vergist? Of heeft Jesaja zich vergist? Is zijn profetie over een eindeloos vrederijk een utopie (zie Liedboek 1009)?

Uitzonderlijk.
Jesaja spreekt een opmerkelijk woord. Het gaat niet alleen over zwaarden die ploegijzers worden. Het gaat verder dan dat: ‘Geen mens zal nog de wapens leren te hanteren’. Alsof je zegt: ‘vechten; wat is dat’? Of: ‘wat bedoel je met ‘oorlog’’? Dit soort extreme uitspraken staan vaker in de Bijbel. In Psalm 46 staat dat God ‘wereldwijd oorlogen uitbant’.[i] Hosea zegt dat God alle wapens zal verbreken zodat het volk in rust en vrede zal kunnen leven.[ii] Maar is er nooit een tijd geweest dat dit soort profetieën werkelijkheid werden. Voor onze tijd en voor ons werelddeel geldt dat we de afgelopen decennia gewend zijn geraakt aan een uitzonderlijke situatie (vrede, welvaart).

2         Gods wijze plan.
Wat betekent Jesaja 2 dan? Allereerst dit. Dat je je realiseert dat de gelovigen van toen Jesaja’s profetie ook met opgetrokken wenkbrauwen zullen hebben aangehoord. En dan niet vanwege de aangekondigde vrede (dat waren ze wel gewend). Het opmerkelijke van Jesaja 2 zit in de eerste plaats in iets anders.

Heidenen voorop.
Jesaja spreekt over het moment dat de welbekende berg Sion[iii] zich zal verheffen en rotsvast zal staan. Sion was de plek die God had uitgekozen om daar te wonen. Fysiek gezien stelde deze berg niet zoveel voor. En altijd was er wat met de tempelberg – en tot op de dag van vandaag is dat trouwens niet anders. Maar Jesaja kondigt een nieuwe tijd aan. Dan is Sion een wenkend en een voor ieder zichtbaar perspectief. En luister dan goed. Wat gebeurt er dan? Jesaja zegt:

alle volken zullen daar samenstromen…
machtige naties zullen zeggen:
‘Laten we optrekken naar de berg van de HEER
naar de tempel van Jakobs God.
Hij zal ons onderrichten, ons de weg wijzen
en wij zullen zijn paden bewandelen.’
(Jesaja 2:2 en 3).

Goed nieuws dus voor… de volken/heidenen! Op zich wist Israël dat Gods keuze en zegen voor hen ook bedoeld was ‘de volken’ (Genesis 12). Maar om die volken nou vooraan te zetten bij zo’n grote heilsprofetie…. Die Jesaja durft. Is Gods volk dan niet in beeld? Jawel. Het wordt nog opmerkelijker:

Nakomelingen van Jakob, kom mee
laten wij leven in het licht van de HEER
(Jesaja 2:7).

Dat is een opwekking. Een roep tot bekering. Achter de volken aan, Israël! Doe zoals zij.

Dit is de wereld op z’n kop. Ja. Daar is alle aanleiding voor. Lees maar verder in Jesaja 2. Daar gaat het over de ontrouw van Gods volk. In die verzen kondigt God aan dat Hij alle zaken zal omdraaien. Ieder die zich verhoogt en trots gedraagt zal vernederd worden. Afgoden worden aan de dijk gezet en alleen de HEER zal indrukwekkend zijn.

Omgekeerd.
Als je deze profetie in het licht van (de voortgang in) het geheel van de Bijbel leest dan denk je aan Kerst. Daar vindt de omkering plaats waarvan Jesaja spreekt. Maria zingt dat eenvoudigen verhoogd worden en trotsen vernederd (Lucas 1). Je denkt aan Maria’s zoon. Jezus kent het werkelijke geluk toe aan mensen die treuren en zegt dat hongerigen verzadigd zullen worden (Matteüs 5). De wereld op z’n kop. Vooral is te denken is aan die andere heuvel; niet de Sion (Jesaja) maar Golgota werd Gods verheven plek. Zo is Jezus koning en messias. In hem staat de wereld vast. Worden zonden vergeven en wonden genezen. Ontstaat de vrede die alle verstand te boven gaat (Filippenzen 4).

Tot slot is bij Jesaja 2 nog te denken aan Paulus gebedsworsteling van Romeinen 9-11 over Gods weg met Israël en de volken. Ook daar tref je die omgekeerde orde van Jesaja 2 aan. Het is niet Israël first: ‘Als de volken voltallig zijn toegetreden, dan zal heel Israël worden gered’ (Romeinen 11:25 en 26).

Gods ongedacht wijze plan in zijn zoon, Israëls messias en onze Heer Jezus, zet alles op de kop en/maar komt juist op die manier tot zijn doel. Dat is de rode draad doorheen de Bijbel. Indrukwekkend is Gods trouw. Onvoorstelbaar groot zijn goedheid en recht. Eer aan God; Vader, Zoon en Heilige Geest.

3         Jezus’ pad.
Wat betekent dit alles voor ons bij het afsluiten van 2024? Hoe is dan die oorlogsvrije maatschappij op te vatten? Komt er werkelijk een moment waarin F-35’s worden omgebouwd tot eco-vriendelijke transportmiddelen? Zijn defensiebudgetten ooit overbodig? Het is van belang om ook bij dit opmerkelijke deel van deze profetie te denken in het geheel van de Bijbel (zie hierboven). Er is geen vrede buiten Gods messias. De HEER die verhoogd zal zijn (Jesaja 2) is geen ander dan aan het kruis omhoog geheven Jezus (Johannes 3:14). Je kunt vandaag niet bidden voor vrede voor of door een bepaald land of politieke instellingen alsof via die weg wereldvrede te vinden zou zijn; of je nou denkt aan Israël of de VS, het Westen, Rusland of de VN of de BRICS-landen.

Voltooien.
We zingen straks van het hemelse Jeruzalem dat van Godswege tot stand komt (Liedboek 766). We zingen van een vrede waarvoor de allerhoogste prijs is betaald. Als God dat in Jezus heeft gedaan dan zal Hij dat werk ook voltooien. Reken daarop. En laten we ons in onze onzekere tijd allereerst aan die realiteit spiegelen en in de Geest van Jezus leven. Ieder op de plaats waar God je roept.

Hoe en wanneer gaat God dit doen? Dat blijft tasten. ‘Eens komt de dag’ – zo begint Jesaja’s visioen. ‘In het laatste der dagen’ (Statenvertaling). Dat is een belangrijk signaal dat je regelmatig aantreft bij de profeten.[iv] Refrein is dat het via de omgekeerde orde van Jezus gaat en niet binnen ons handbereik ligt.

En er is nog iets. Het zal niet zonder oordeel gaan. Jesaja heeft het erover (Jesaja 2:4). Vaak worden dat soort teksten minder inspirerend gevonden. Over een vredestekst maak je een kunstwerk (Vuchetich) en dat neem als je als motto (VN). Bij Jesaja en alle andere profeten gaan oordeel, recht en vrede hand in hand. Misschien kun je ook zo naar onze tijd kijken. Kun je daarin iets van Gods oordeel merken. We hebben op tal van manieren onze blik bij te stellen.[v] Doorheen een onzekere tijd zal het gaan richting Jezus’ dag.

Zegen.
Wat is dan voor jou en mij de weg? Jezus legt die voor je neer. Die grote werkelijkheid die hij aan het maken is, maakt hij alledaags in het leven dat hij je geeft. Volg hem. Getuig van hem. Breng zijn woorden in praktijk:

Gelukkig de vredestichters
Zij zullen kinderen van God genoemd worden
(Matteüs 5:9)[vi]

Hoor je? De weg naar de oorlogsvrije samenleving die Jesaja zag. Begin ermee in Jezus’ naam. Wees in hem gezegend en leef tot een zegen voor ieder die de Heer op jouw pad plaatst.

====================================

[i] Zie preek Psalm 46 (2014) en preek Psalm 46 (2020).
[ii] Zie preek Hosea 2.
[iii] Over de Sion zie preek Psalm 2.
[iv] Zie preek eschatologische Ezechiël 38 en 39, gevolgd door het tempelvisioen zie eerste preek daarover.
[v] Zie Een illusie armer en een belijdenis rijker. Oudejaarspreek 2022 over Psalm 77.
[vi] Zie preek Matteüs 5:9.

Voorbeeldliturgie

Welkom

Votum (GK) en
Groet
Amen (GK)

GK Psalm 90: 1 en 6 Gij zijt geweest
Gebed
GK Psalm 90:8

Lezen Jesaja 2:1-5 Dit zijn de woorden… licht van de HEER
LB 1009: 1 tm 3 O lieve Heer geef vrede

Verkonding van het evangelie
LB 766 Ik zag een nieuwe hemel

Apostolische Geloofsbelijdenis
GK 123:1
Delen over Gods Zoon (uitgesproken door voorganger)
GK 123:5

Dankgebed en voorbede afgesloten door
Onze Vader (samen hardop bidden)

Collecte

GK 70: 1 tm 3 Gij dienaars van Hem

Zegen
Amen (GK)

Verdere ontmoeting

==== einde ====