Bij het begin van een nieuw kerkelijk seizoen luisteren we naar een woord uit de Bergrede. Jezus zegt dat vredestichters gelukkig zijn; zij zullen kinderen van God genoemd worden. Wat betekent dit woord? Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preek.

De preek is te beluisteren via een podcast.

Gemeente van de Heer

1.    Ben jij een vredestichter?
Heb je wel eens ruzie gehad? En kwam het ook weer goed? Kwam het goed omdat jij sorry zei of kwam die ander met een excuus? Of besloot je samen dat het mooi geweest was; ‘zand erover’?

Jezus zegt dat vredestichters gelukkig zijn – zij zullen kinderen van God genoemd worden (Matteüs 5:9).

Ruzie maken is niet zo moeilijk. Soms gebeurt dat voordat je het in de gaten hebt. Dat is ook niet erg. Als het je maar oplost. (Woorden)strijd is aan de orde van de dag. Op social media wordt er heel wat strijd geleverd. Ruzie, in of tussen landen bijvoorbeeld, kan zelfs escaleren tot een verwoestende oorlog.

Wat zijn vredestichters hard nodig. Gelukkig zijn vredestichters zegt Jezus. Dat zullen kinderen van God zijn.

Ben jij een vredestichter? Als je dat niet bent; zou je het willen leren om het te zijn? Of vraag je je af wat Jezus precies bedoelt?

Stel je voor dat ieder mens ter wereld zegt:

Jezus heeft gelijk; vredestichters zijn gelukkig. Ze brengen ook geluk. Zo wil ik zijn. Ik stop met ruzie. Ik stop met geweld. Ik stop met (bek)vechten. Geen oorlog meer.

Vrede.

Stel je voor! Hoe zou de wereld er dan uitzien? Hoe zou jouw leven eruit zien? Hoe zou het journaal eruit zien en de kranten? Probeer het je eens voor te stellen.

Jezus zegt: zo zal het zijn. En zo wordt het voor wie bij mij hoort. Want zo is mijn koninkrijk. Begin jij alvast zo te leven door mijn Geest.

2.     Jezus in het midden.
Gemeente, ik kies voor dit woord van Jezus omdat we aan het begin van een nieuw (kerkelijk) seizoen staan. De vakantie is zo’n beetje voorbij. Deze week is het Zomerfeest. Daarna beginnen scholen, opleidingen en Universiteiten. Misschien ben je al een tijdje aan het werk of ga je binnenkort aan de slag.

Deo Volente.
Maar hoe ziet dit seizoen eruit? Kun je je plannen uitvoeren? Hoe ziet het kerkelijk seizoen eruit? Kunnen kringen samenkomen? Hoe gaat het virus Corona ons leven beïnvloeden?

Vaker dan normaal zeggen we: DV, Deo Volente. Als de HEER het wil. Misschien zeggen we dat niet eens vaker maar realiseren we ons beter hoe waar dat is (Jakobus 4:13-15). God weet. Hij kent ons. In alles. Wij zijn dankzij Jezus van Hem. Daarom luisteren we naar Jezus. Aan het begin van dit jaar. En steeds weer. Mag Jezus ons voorgaan. Geen dag zonder hem.

Bergrede.
Vorig jaar startten we ook met de zaligsprekingen uit de Bergrede. Jezus gaat de berg op (Matteüs 5:1). Hij is de nieuwe, definitieve ‘Mozes’ die Gods volk vanaf de berg toespreekt.[i] Jezus zegt wat leven in Gods koninkrijk betekent. Hoe dat leven eruit ziet.

Zeker op het eerste gehoor komen de zaligsprekingen van Jezus zegt niet-alledaags en zelfs tegendraads over. Denk aan deze woorden uit de Bergrede (waar we vorig jaar naar luisterden):

• Gelukkig wie treurt. Zij zullen getroost worden (Matteüs 5:4).[ii] En
• Jullie zijn het zout van de aarde en het licht van de wereld (Matteüs 5:13-16).[iii]

Jezus zegt ook dat je gelukkig bent als je vanwege hem vervolgd wordt. En dat je gelukkig ben als je zachtmoedig bent. Wonderlijke uitspraken. Tegendraadse uitspraken. Uitspraken waarin je de koning zelf herkent.

3.    Koninklijke vrede.
Vandaag luisteren we naar de zaligspreking over vredestichters die kinderen van God worden genoemd.

Er zijn minstens twee dingen nodig om zicht te krijgen op de betekenis van Jezus’ woord.

I        Geen roze bril.
Allereerst is dat een uitspraak van Jezus zelf; een uitspraak die regelrecht lijkt tegen te spreken wat Jezus zegt over het geluk van vredestichters (Matteüs 5:9). Ergens anders zegt Jezus dit:

Ik ben niet gekomen om vrede te brengen maar het zwaard
(Matteüs 10:34).

Hoe zit dat? Zegt Jezus de ene dag dit en de andere dag iets anders? Wispelturig is Jezus niet.[iv] Het komt erop aan goed te luisteren wat en wanneer Jezus iets zegt. We hebben vorig jaar naar Jezus’ woorden over het zwaard geluisterd.[v] Jezus bedoelt daarmee de allesbeslissende keuze voor hem. Een keuze die strijd in jezelf en met je omgeving oplevert.

Als Jezus deze strijd kent, begrijp je dat Jezus met vrede (zaligsprekingen) niet iets simpels bedoelt. De vrede van de zaligsprekingen is niet iets als ‘alles is koek-en-ei’. Vredestichten is niet hetzelfde als iets met de mantel van de liefde bedekken zodat het er vredig uitziet. Jezus is geen watje. De vrede van Gods koninkrijk is niet een roze bril over de werkelijkheid. Jezus weet beter.

II       In Jezus sticht God zelf vrede.
Het tweede dat zicht geeft op Matteüs 5:9 is dat Jezus zegt dat vredestichters kinderen van God zullen worden genoemd. Jezus wil blijkbaar je aandacht op God richten. Jezus start niet bij wat jij allemaal kunt doen of laten om een vredestichter te zijn. Wie vredestichter is, lijkt op God (Waar Hij ook gaat, de vrede gaat Hem voor, Psalm 85 berijmd). Die is een kind van de Vader.

Gód sticht vrede. God heeft niet afgewacht totdat wij zonde en vijandschap tegen Hem zouden staken. God kwam met vrede door zelf mens te worden (Kolossenzen 1:19. Vrede komt er door Jezus’ bloed aan het kruis (Kolossenzen 1:20). Jezus is onze vrede (Efeze 2:14). Op Golgota heeft hij alles wat tussen ons en God instaat gedood (Efeze 2:16).

Zie je? Hij die spreekt over het geluk van vredestichters is zelf ons geluk. De vredestichter spreekt je toe. In en dankzij hem worden we kinderen van God genoemd (Matteüs 5:9b). Doorheen deze zaligspreking klinkt de oproep om Jezus te volgen. Er is geen vrede buiten Jezus. Jij lost het niet op in je eentje. En ook niet met z’n tienen. Of met een briljant idee. God geeft vrede. Met name als we aan het avondmaal Jezus’ dood gedenken.

Werkelijk kind van de Vader.
Verderop in de Bergrede komt Jezus terug op zijn uitspraak over vredestichters. Jezus zegt daar dat de gelovigen mee hebben gekregen hun naaste lief te hebben en hun vijand te haten (Matteüs 5:43). Jezus zegt: heb je vijand lief en bid voor wie je vervolgt, alleen dan ben je werkelijk kind van je Vader die zijn zon laat opgaan over goede en slechte mensen (Matteüs 5:44 en 45). Die God laat niet alleen de zon opgaan over allen. Hij gaf zijn zoon – toen wij nog zondaren waren (Romeinen 5:8).

God is uit op verzoening. Hij zocht een weg om tot vrede te komen. Nota bene via dat afzichtelijke Golgota waar Gods recht blijkt geeft God vrede. In Jezus komt het door de profeten aangekondigde vrederijk (Jesaja, Ezechiël).

Ik hoop dat deze bovenstaande dingen je zicht geven op Matteüs 5:9.

Een vredestichter is niet in de eerste plaats iemand die clean boven de partijen staat en als het ware van buitenaf helpt om tot vrede te komen. Vredestichten begint daar waar je beseft dat ik van vijand Gods en tegenstander in vriend verander (Liedboek 177). Vredestichter zijn is de intentie, de wil hebben om Jezus te volgen en de ander te willen zien door Gods ogen. Laat je wapens vallen; je verdedigings- en aanvalswapens (cf. Psalm 46:11[vi]). Strijd – ja, strijd; strijd de geestelijke strijd van het evangelie; het gevecht tegen zonde en voor de verspreiding van het evangelie (1 Timoteüs 6:12, Efeze 6:10vv).[vii]

4.    Volg Jezus.
Gemeente, wat een belangrijk woord van Jezus over het geluk van vredestichters. Vrede is een van de grootste cadeaus die God geeft. ‘Genade en vrede’, zo hoor je aan het begin van de eredienst. Want draai het maar eens om. Als er geen vrede is maar ruzie, verwijten of zelfs oorlog – wat is dat een ramp.

Knoop dit woord van Jezus daarom goed in je oren, gemeente. En overweeg het in je hart.

Meest tegendraads.
Wil je dat ik het concreet voor je maak? Wil je dat echt? Ik denk dat ieder van jullie wel een situatie weet of kan bedenken waarvoor dit woord van Jezus voor jou van toepassing is.[viii]

Het is nogal een woord. Ik weet niet of de Heer het expres heeft gedaan. Maar deze zaligspreking komt bijna aan het eind van de zaligsprekingen. En het liefhebben van je vijand is het allerlaatste stukje van Matteüs 5 (Matteüs 5:17-48). Vredestichten, je vijand liefhebben, intentioneel de ander zien in Gods licht – het is nogal wat. Deze woorden druisen misschien het meest in tegen onze op onszelf gerichte aard, ons zondige ik. Maar Jezus laat het er niet bij zitten. Hij maakt alles nieuw. Hij is onze koning en Heer.

Wijs advies.
In plaats van concreet maken geef ik jullie wel graag een advies door. Een advies van de kerkvader Augustinus. Augustinus is bekend van zijn boeken, preken en dergelijke. Minder bekend, misschien, is dat hij een groot zielzorger (pastor) was.[ix] Ongetwijfeld zal hij in die praktijk te maken hebben gekregen met ruzies en conflicten.

Augustinus zegt in een preek over Matteüs 5:9 dat je bij jezelf moet beginnen. Vergeet niet dat er in jezelf een soort oorlog is, zegt de kerkvader. Met die oorlog bedoelt Augustinus de strijd waarover de heilige apostel Paulus schrijft in Galaten 5; de strijd tussen de Geest en je zondige ik (we lezen dat stukje wel eens op de plek van de wet). Met andere woorden: een christen weet heel goed hoe groot het wonder van vrede in de strijd is. Dat is Gods cadeau. Aan jou. In jou.

Augustinus geeft dit advies[x]: ‘Zie je mensen die onenigheid hebben? … Zeg tegen de een iets goeds over de ander en tegen de ander iets goeds over de een. U hoort van hen iets slechts over de ander, gewoon omdat hij kwaad is? Vertel dat dan niet door. Houd de boze woorden van iemand die kwaad is voor u. Maan hen in alle oprechtheid tot eendracht.’[xi]

Dit advies van Augustinus is geheel in lijn met de orde van Matteüs 5, de omgekeerde orde van Jezus’ koninkrijk. Stop het (doorgeven) het boze/kwade. Bevorder wat goed is. Zo deed God in Jezus. Zo geeft God vrede.

Gemeente, Jezus zegt je het geluk aan. Gelukkig zijn vredestichters. Zij zullen kinderen van God genoemd worden.

---

Zie Trouw, wijsheid en macht van de Drie-ene God. Inleiding prekenserie Matteüs (2019-2021).

[i] Over de plek van de Bergrede en zaligsprekingen zie met name punt 1 uit de preek Gelukkig wie treurt.
[ii] Zie Gelukkig is wie treurt. Preek Matteüs 5:4.
[iii] Zie Zout en licht van de wereld. Preek Matteüs 5:13-16. Zie ook Alleen met oprecht geloof kom je verder. Preek Matteüs 6:1-18.
[iv] Zie De volharding der heiligen. Toespraak bij Ode aan de Synode.
[v] Zie Het zwaard dat Jezus brengt. Preek Matteüs 10:34.
[vi] Zie Wereldwijd bant God oorlogen uit. Preek Psalm 46.
[vii] Zie bijvoorbeeld Bidt in de Geest. Preek Efeze 6:18.
[viii] Wil je wat voorbeelden? Zie aan het einde van de inleiding over geloof en geweld Laat het oordeel aan God. Bijdrage in de interreligieuze dialoog.
[ix] Zie Augustinus de zielzorger. F. van der Meer.
[x] Bij dit advies heeft vredestichten wel de functie van een derde die twee partijen bij elkaar wil brengen. Zie eerder in de preek waarin ik uitleg dat dit niet de eerste betekenis is. Maar Augustinus spreekt ook van de strijd in jezelf (Galaten 5) zodat de ‘derde’ zelf zeker ook ervaringsdeskundige is. Verder lijkt me dat het een het ander niet uitsluit.
[xi] Uit Van aangezicht tot aangezicht. Preken over teksten uit het evangelie volgens Matteüs. Reeks Ambo-klassiek. Amsterdam (2004).

Voorbeeldliturgie
Welkom
Votum
Votum samen hardop uitspreken

Onze hulp is in de naam van de HEER
die de hemel en de aarde heeft gemaakt –
Hij laat het werk van zijn handen niet los
maar is daar trouw aan tot in eeuwigheid

Amen

Groet
GK 133 beurtzang 1a, 2v, 3m 4&5a De dag gaat open voor het woord des Heren

Nieuwtestamentische leefregels (delen uit Galaten 5)
GK Psalm 86:4 Leer mij naar uw wil te hand’len (voeg geheel mijn hart tesaam)

Gebed

Kindermoment
Kinderlied

Lezen Matteüs 5:1-10 en vers 43-48 Toen hij de mensenmassa zag, ging hij de berg op
Verkondiging van het evangelie
LB 1010: 1, 3 en 4 Geef vrede, Heer, geef vrede

Geloofsbelijdenis Nicea samen hardop uitspreken

Wij geloven in één God, de almachtige Vader, Schepper van de hemel en de aarde, van alle zichtbare en onzichtbare dingen.

En in één Here Jezus Christus, de eniggeboren Zoon van God, geboren uit de Vader vóór alle eeuwen, God uit God, Licht uit Licht, waarachtig God uit waarachtig God; geboren, niet geschapen, één van wezen met de Vader; door Hem zijn alle dingen geworden. Ter wille van ons mensen en van ons behoud is Hij neergedaald uit de hemel en vlees geworden door de Heilige Geest uit de maagd Maria en is een mens geworden. Hij is ook voor ons gekruisigd onder Pontius Pilatus, heeft geleden en is begraven. Op de derde dag is Hij opgestaan overeenkomstig de Schriften. Hij is opgevaren naar de hemel, zit aan de rechterhand van de Vader en zal in heerlijkheid weerkomen om te oordelen de levenden en de doden. En zijn rijk zal geen einde hebben.

En in de Heilige Geest, die Here is en levend maakt, die van de Vader en de Zoon uitgaat, die samen met de Vader en de Zoon aangebeden en verheerlijkt wordt, die gesproken heeft door de profeten. En één heilige, katholieke en apostolische kerk. Wij belijden één doop tot vergeving van de zonden. Wij verwachten de opstanding van de doden en het leven van de komende eeuw.

Amen

Meer dan rijkdom, opw. 544 https://dagelijksebroodkruimels.nl/opwekking-544/

Presentatie Staartlicht

Dankgebed en voorbede, afgesloten met
Onze Vader hardop uitgesproken

Collecte

Psalm 85: 3 en 4 Bij wie Hem vrezen is zijn heil geplant (waar Hij ook gaat de vrede gaat Hem voor)

Zegen