Psalm 46 staat als een huis. Kan het zo in je leven? Ook in crisistijd? Hierover spreekt dit lied. In Rotterdam-Delfshaven heb ik eerder over Psalm 46 gepreekt: Wereldwijd bant God oorlogen uit.[i] Toen was de context het oplaaien van geweld (Israël en Palestijnen, opkomst IS) en de tijd van de ramp met vlucht MH17. Deze preek over Psalm hoort bij de recente preken over de Psalmen; Hopen op God als het nieuwe normaal (Psalm 43) en Waar is God in de Corona-crisis? (Psalm 44).[ii] Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

De preek is ook te luisteren als podcast.

Gemeente van de Heer

1         God geeft antwoord.
Soms helpt het om eens even flink te mopperen of te schelden. Dat klaart de lucht. Anders blijf je maar zitten met je frustratie of kwaadheid. Zo gaat het bij de Psalmen. Psalm 42/43 klaagt tot God: ik voel me ellendig, waarom heb ik tegenslag? Psalm 44 doet er nog een flinke schep bovenop. God wordt zelfs geprovoceerd: waarom slaapt U; word wakker, God!? Het gaat er heftig aan toe in die liederen. Blijkbaar is dat allemaal geen probleem. Gods (verbonds)relatie met ons is sterk en kan het aan. Beter kun je zeggen: roep en klaag maar want anders blijf je zitten met je (gevoelens van) onmacht. En daar worden jij en de mensen om je heen uiteindelijk niet beter van.

Toontje hoger.
De toon van Psalm 46 is anders. Een en al vertrouwen in God. Hij redt uit gevaar. Allerlei gevaar; natuurgeweld (Psalm 46:3 en 4), in politieke onzekerheid (Psalm 46:7) en van tegenstanders (Psalm 46:9-11). Hij heeft alle macht (Psalm 46:8&12).

Ik denk dat je het zo kunt zeggen: Psalm 46 is een antwoord. God geeft antwoord op de klachten van Psalm 42/43 en Psalm 44. God luistert (Psalm 42/43). Hij laat zich ‘uit de tent lokken’ (Psalm 44). Hij bevrijdt van alle gevaar. Het refrein van Psalm 46 is dat God bij zijn volk is. Niet zomaar ‘God’ maar ‘de HEER van de hemelse machten’ (Psalm 46:8 en 12). God de strijder (Psalm 46:10 en 11). Die voor ons vecht. Het voor ons opneemt.

Wat een prachtig lied. Het lied ‘Een vast burcht’ van reformator Maarten Luther is gebaseerd op Psalm 46 (vers 2 en 12). En zo gaat het naar Psalm 47 waarin groot applaus voor God wordt gevraagd.

2         God ziet en redt.
Net als bij de vorige Psalmen is bij Psalm 46 lastig vast te stellen wat precies de achtergrond of aanleiding is. Mogelijk een wonderlijke uitredding van Jeruzalem (2 Koningen 18). Maar het lijkt ook over de bevrijding uit Egypte te gaan, toen Gods volk op wonderlijke wijze ontsnapte door de Rietzee. Misschien mag je net als bij de vorige Psalmen zeggen dat dit duidelijk is: God redt. En dat doet Hij altijd.

Gemeente, vandaag leven wij in crisistijd. Psalm 46 zegt: God neemt het voor je op. God is niet tegen je – alsof Hij deze crisis op je afstuurt om je te pesten, te kleineren. God is vóór je. Ook in crisistijd. Inderdaad, dat is niet altijd zoals wij dat ervaren of zien. Soms stormt het in je leven. Maar door het geloof weten we dat God Schepper is en het werk van zijn handen niet loslaat (Psalm 46:3 en 4, Hebreeën 11:1-3).[iii]

Kracht om te veranderen.
In het Nieuwe Testament gebeurt er iets dat aan Psalm 46 doet denken. Bij een van zijn zendingsreizen wordt Paulus in de gevangenis gegooid. Hij wordt ver weggestopt en goed vastgezet. Zo kan hij zeker niet ontsnappen. Daarvoor was Paulus trouwens nog flink mishandeld (Handelingen 16:11-40). Alle reden dus om kwaad en teleurgesteld te zijn.

En Paulus en zijn compagnon Silas beginnen inderdaad flink kabaal te maken in die gevangenis. Ze gaan zingen. Ze zingen voor God. Lofliederen. Paulus die de Schriften goed kent, zal wellicht Psalm 46 hebben gezongen. God is een vaste burcht. En dan laat God de aarde wankelen (Psalm 46:3, Handelingen 16:26). God hoort, ziet en redt (Psalm 42/43). Want het evangelie van Jezus moet verder. De gevangenbewaarder bekeert zich tot Jezus en wordt met de zijnen gedoopt. Dat gebeurt allemaal in Filippi. De brief van Paulus waarin de grootste blijdschap doorklinkt is die aan de gemeente in deze plek (‘Filippenzen’).[iv]

Wat een kracht gaat er uit van een welgemeend loflied. God zelf is er de basis van. God geeft Psalm 46. Hij redt. Altijd. Hij strijd voor al zijn kinderen.

Vertrouw God.
Gemeente, Psalm 46 roept je op om God te vertrouwen. Ja; klaag, roep en uit je in alles – zeggen de Psalmen. En blijf God dan ook lofzingen. Laat niet het wantrouwen of de klacht overheersen. God is HEER. HEER van de machten. Ook in de crisis van nu ziet Hij je.

Richt je aan het begin van iedere dag (Psalm 46:6b) tot God. Ga niet naar je werk, ga niet naar school, kruip niet achter je laptop, zet je smartphone niet aan voordat je eerst God hebt aangeroepen en groot hebt gemaakt in je gebeden.

3         De kern van de zaak.
Als je goed leest, lijkt Psalm 46 niet te kloppen. En dat is met  opzet. Zodat je beter gaat lezen en nadenken. Ik bedoel dit: de rivier door de stad Jeruzalem (Psalm 46:5)? Welke rivier?

Psalm 46 klopt, eerlijk gezegd, beter bij de ligging van veel Nederlandse steden dan bij Jeruzalem. Neem Dordrecht, Papendrecht en ’s-Gravendeel. De wijdvertakte rivier (Psalm 46:5) kennen wij allemaal. Drierivierenpunt bij Groothoofd is het drukst bevaren knooppunt van Europa. Sommigen van jullie wonen zelfs met het zicht op een van die rivieren.

God is er.
Wat bedoelt Psalm 46? Het lied wil je beter laten kijken. Net zoals Psalm 46 allerlei achtergronden heeft (zie hierboven) en erom gaat dat God redt, zo geldt het ook van de stad waar Gods kinderen wonen. Iedere stad heeft zo z’n eigen dingen van trots: oudheid/traditie, een rivier (haven, welvaart), een (voetbal)tempel, prachtige gebouwen. Enzovoort. De trots van de Godsstad is God zelf (Psalm 46:6).

Met de rivier wordt het leven met God bedoeld. Het leven met God in Jeruzalem. Het leven met God waar wij wonen. Je eigen huis. Je relatie. Denk aan de plek waar je werkt of naar school gaat en waar het wel eens over God of geloof in Hem gaat. Daar gaat Psalm 46 over.

De ‘stad en rivier’ (Psalm 46:5) combineert twee belangrijke Bijbelse noties:

• het paradijs dat te midden van rivieren lag (Genesis 2) en
• Jeruzalem de Godsstad (Psalm 48, Psalm 87).

De overeenkomst is: God is daar. Wat een prachtig visioen. Psalm 46 ziet als het ware door de werkelijkheid heen. Het ziet met de ogen van het geloof (Efeze 1:18).[v] Je vangt een glimp op van de nieuwe samenleving waar God te midden van zijn volk woont, in een stad met een rivier (Openbaring 22).

Zo lezen we Psalm 46. Het water spoelt zonden af. Water geeft leven. Het is de Geest van God en van de verhoogde, ten hemel verheven Jezus (Ezechiël 47, Johannes 7:37&38, Nicea).

God in het midden.
Zo zie je waar Psalm 46 om gaat. Midden in de Psalm staat vers 6:

MET GOD IN HAAR MIDDEN stort zij niet in.

Zie je hoe bijzonder?

Psalmboek deel 2 (Psalm 42/43 – 72) opent met de Psalmen van de Korachieten (Psalm 42/43 – 49)  over het waarom van ellende in ons leven.[vi]
In het midden van die openings-Psalmen staat Psalm 46.
En in het midden van Psalm 46 staat het vers dat God in het midden is.

Dit onthult de kern. Waarom gaat het fout? Waarom is er ellende? Tja. De Psalmen roepen. Klagen. Provoceren. Spreken van vertrouwen. Maar als er crisis is zal een gelovige allereerst zeggen: God beproeft ons; is Hij in ons midden?[vii] God wil weten of Hij centraal staat in je leven.

Waar gaat het om?
Dit is zo’n belangrijk vers. Zo vaak gaat het in het Oude Testament om dit punt; waar is het de gelovigen nu echt om te doen? Weet je nog, bijvoorbeeld, toen het steeds over Ezechiël ging?[viii] ‘Wij hebben Jeruzalem, wij hebben de tempel’- zei Gods volk (o.a. Ezechiël 11 en 24).[ix] Tja. Dat is Psalm 48. Maar Psalm 46 gaat daaraan vooraf. Subtiel genoeg wordt daar alleen ‘de stad’ genoemd.[x] Geen naam. De Sion (Psalm 48:3) komt met zoveel woorden ook niet voor in Psalm 46 – al denk je er gelijk aan. Psalm 46 doet het anders:

• GOD is onze schuilplaats (vers 2);
• GOD in het midden (vers 6);
• GOD is onze burcht (vers 12);
• GOD is de HEER van de (hemelse) macht (vers 8 en 12).

Kijk op naar Hem. Zo leren deze liederen je om te zien waar het om gaat. Wij zijn niet schokbestendig. Wij zijn mensen. Sterfelijke mensen. Zondige mensen – die fouten maken. Maar als God in ons midden is dan is het goed. Dan krijgen we genade en vrede. Dan kunnen we leven met elkaar. Dank God.

[Dit deel van de Psalmen en deze beweging van de Psalmen komt verderop in de Psalmen terug. Psalm 42/43 laat zich vergelijken met Psalm 88 waarin een doodsklacht klinkt. Maar daarna en daaraan verbonden klinkt de Psalm waaruit het allergrootste Godsvertrouwen je tegemoet schalt (Psalm 91, cf. Psalm 46).[xi] Zo is het een geheel. God in het midden.]

4         Jezus leeft en wij met hem.
Gemeente, vandaag worden wij getest. Is God in ons midden? Is God er? Staat Jezus centraal? Ik werk het op drie manieren uit.

Getuigenis.
Ik hoorde een mooi getuigenis van een gemeentelid. Iemand zei dat deze tijd zo moeilijk is; profiteren niet allerlei instanties van de moeite rondom de Corona-crisis? Kun je nog wel vertrouwen en hoe dan? Het gemeentelid zei: ik weet zeker dat er Iemand is die hierboven staat, die regeert – ook in deze tijd. En dan wórd je aangekeken. Geloof je dat!? Geloof jij dat? Ja, zegt Psalm 46. Midden in deze crisis is God er. En Hij laat zich vinden door ieder die Hem oprecht zoekt. Gemeente: getuig van de hoop die er in je is (1 Petrus 3:15).

Opdracht.
Psalm 46 is ook een opdracht voor ons. Wij leven in een ik-gerichte tijd. Dat geldt net zo hard voor ons, gelovigen. Soms hoor je gelovigen zeggen: ‘hoe kunnen wij God erbij betrekken?’ Bijvoorbeeld op je trouwdag. Bijvoorbeeld op je werk of het zoeken daarvan. Of als je in de problemen zit.

‘Hoe kun je God erbij betrekken?’ Mooi dat je met God wilt leven. Zeker. Maar wat bedoel je precies? Is het jouw/jullie leven – waar God ‘bij’ komt? Kijk nog eens goed. Psalm 46 zet het op scherp. God in het midden. In het midden van de Psalmen van de Korachieten is dat het advies. Nee, niet het advies maar de belijdenis. Gods volk heeft het vaak door schade en schande moeten leren om God niet ergens in een hoekje te plaatsen. Hoeveel crises waren er nodig om te zeggen dat het erom gaat dat God centraal staat, in het midden.

En jij? ‘Heer U bent mijn leven, de grond waarop ik sta’ (GK 161). Dat is onze hedendaagse Psalm 46. Paulus zegt het nog sterker: ‘met Christus ben ik gekruisigd; ik zelf leef niet meer. Christus leeft in mij’ (Galaten 2:19&20). Dat zegt Paulus als hij het licht heeft gezien; Jezus (Handelingen 9). Midden tussen twee misdadigers in (Psalm 46:6) hing Jezus aan het kruis. Midden in onze zonden, wonden – onze troep – kwam hij terecht.[xii] Zo redt Jezus ons.

Bemoediging.
Tenslotte bemoedigt Psalm 46. We kunnen elkaar niet zien in de gemeente. We kunnen niet samenkomen. Veel structuur valt weg. Maar het belangrijkste staat. Van zo veel kanten is te horen dat er hoop, geloof en liefde is. Dat je naar elkaar omziet. Voor elkaar bidt. Juist dat gebed is de strijd waar Psalm 46 over spreekt. Denk aan Efeze 6 waar Paulus de gelovige als een soldaat portretteert; blijf bidden – zo luidt de opdracht (Efeze 6:10).[xiii] Dat heeft Paulus van Jezus. ‘Bid en waak’ zegt de strijdende Jezus als hij tot het uiterste beproefd wordt in Getsemane.[xiv] Jezus de Heer van de hemelse machten (Psalm 46:8 en 12). Hij laat in de crisis zien dat hij ons niet alleen laat. Hij leeft. En wij met hem.

Gemeente; volg hem.
Volg Jezus.
Jezus in het midden. Dan komt het goed.

---

Zie Hoe te preken in Corona-crisis?, Bidden met de Psalmen 42/3-49. Een overzicht en Wil de levende God opstaan? (Nederlands Dagblad).

[i] Zie Wereldwijd bant God oorlogen uit. Preek Psalm 46 (2014).
[ii] Zie Hopen op God als het nieuwe normaal (Psalm 43) en Waar is God in de Corona-crisis (Psalm 44).
[iii] Zie God beloont wie Hem zoekt. Preek Hebreeën 11:1-6.
[iv] Zie bijvoorbeeld Het geheim van de zelfredzame afhankelijkheidsmens. Preek Filippenzen 4:12.
[v] Zie Is het raar om in God te geloven. Preek Efeze 1:18. Bij de dwarsdoorsnede is te denken aan Gods dag waarop Hij, plotsklaps, aan alle tegenstand een eind zal maken en zo zijn volk bevrijdt. Zie God vernietigt het kwaad (preek Ezechiël 38 en 39).
[vi] Zie punt 2 van de preek Hopen op God als het nieuwe normaal. Preek Psalm 43.
[vii] Zie de proef van Abraham. Zie preek Genesis 22. Zie ook Soms moet er juist heibel zijn in de gemeente. Preek Jozua 22.
[viii] Zie KNOWN. Inleiding over een serie preken over Ezechiël.
[ix] Zie Hoe God bij mensen woont (preek Ezechiël 11) en Hoe de wereld op haar einde loopt (preek Ezechiël 24). Heel het boek van deze profeet draait hierom. God maakt een nieuwe tempel en woont zo onder zijn volk (Ezechiël 40-48).
[x] Zo gaat het ook aan het begin van de Psalmen. Psalm 1 noemt de koning, de tempel en de stad Jeruzalem niet. Veelzeggend. Zie Guided tour door het koninkrijk. Preek Psalm 1.
[xi] Zie hiervoor Mijn vriend in de duisternis. Preek Psalm 88 (scharnier is daar Psalm 90 waarin Mozes zegt dat God zich tot ons moet (be)keren. Zie Een mensen is voor een tijd een plaats van God).
[xii] Zie Hoe de Jodenkoning in onze troep terecht kwam en komt. Preek Kerst.
[xiii] Zie Bid in de Geest. Preek Efeze 6:10.
[xiv] Zie Hij geeft het zijn beminden in de slaap. Preek Marcus 14:32 en verdere.

Voorbeeldliturgie
Welkom en groet van Sela
Psalm 146: 1 en 4 (GK) Ik wil zingen al mijn dagen
GK 155 beurtzang:1a, 2v, 3m, 4 en 5a God enkel licht (schuldbelijdenis en genadeverkondiging)
Gebed
Kindermoment
Lied voor kinderen
Psalm 46 lezing
GK 142: 1 en 2 Een vaste burcht (Christus groot in macht)
Verkondiging
Psalm 46: 1 tm 3 DNP https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-46
Dankgebed en voorbede
Onze Vader (melodie Elly en Rikkert)
Geloofsbelijdenis
GK 162: 3 en 4 ‘k heb geloofd in U, wien d’aarde
Zegen