De Catechismus legt uit hoe en waarom Jezus leed. Dit antwoord staat vandaag onder druk. We lezen Jezus’ worsteling in Getsemane. Hoe werpt dat licht op wat wij wel en niet zeggen over Jezus’ lijden?

Gemeente van de Heer

1         Jezus’ lijden: heel zijn leven.
We gaan vanmiddag verder waar we vanochtend gebleven waren. Jezus gaat op weg naar Golgota. Eerst is er nog die Pesachviering waar de Heer zo naar uit had gezien (Lucas 22:14).[i] Nu is ‘het uur’ (naar Lucas 22:53) gekomen.

We lazen Catechismus Zondag 15 vraag en antwoord 37. Daar gaat het over het lijden van Jezus. De Catechismus zegt dat Jezus ‘heel de tijd van zijn leven, maar vooral aan het einde daarvan’ geleden heeft. Vanmorgen lazen we dat Jezus zelf zegt dat de tijd van zijn lijden aanbreekt (Lucas 22:14). Jezus kondigt zijn lijden aan als iets dat nog gebeuren moet (toekomst). Zo doet Jezus dat vanaf de eerste keer dat hij over zijn lijden begint (Lucas 9:22). Waarom zegt de Catechismus dan dat Jezus’ lijden ook ‘heel de tijd van zijn leven’ betreft?

Lees de evangeliën.
De Catechismus leest de Bijbel en legt die uit. Ook over Jezus lijden. Denk aan Jezus’ geboorte. Jezus is ‘Zoon van de Allerhoogte’ (Lucas 1:32) maar er is geen plek voor hem, zelfs niet in een herberg (Lucas 2). Zijn moeder is nog niet eens getrouwd; een schande in die tijd.[ii] Baby Jezus wordt bedreigd door Herodes (Matteüs 2).[iii] Zijn ouders begrijpen hem niet als Jezus als puber zegt in de tempel te willen zijn; ‘het huis van mijn Vader’ (Lucas 2:49&50). Als Johannes de Doper vele Israëlieten doopt gaat Jezus ook kopje onder. Johannes staat perplex. Jezus moet het oordeel brengen en toch niet zelf ten onder gaan in het water? Jezus zegt dat dit de weg van de gerechtigheid is (Matteüs 3:15).[iv] Jezus moet namelijk ‘een doop ondergaan’ (Lucas 12:50); de weg van zijn lijden en sterven.[v] Daarom gaat Jezus na zijn doop allereerst naar de woestijn om beproefd te worden.[vi] Jezus stuit op ongeloof en verzet, zowel bij zijn tegenstanders maar ook bij zijn volgelingen. Zie je dit?

Als de Catechismus spreekt over Jezus’ lijden als horend bij heel zijn leven op aarde doet dit leerboek de Bijbel recht. En dat is belangrijk. Er is zoveel lijden in de wereld. Kijk om je heen. Kijk naar je eigen leven. Lees de Psalmen die klagen en roepen. Vertwijfeld vragen waarom God zich afzijdig houdt.[vii] Jezus heeft het allemaal op zich genomen. Niet ‘een momentje’ van een verder prima en aangenaam leven. Hij is Heer uit een stuk (heilig). Kijk naar hem.

2         Jezus’ lijden: waarom?
Een belangrijkere vraag is de vraag waarom Jezus geleden heeft. De Catechismus zegt dat Jezus aan lichaam en ziel Gods toorn tegen de zonde van alle mensen heeft gedragen (zie ook Catechismus Zondag 4).

Dit antwoord staat vandaag onder druk. Dat is om verschillende redenen. Allereerst betreft dat de tijd waarin we leven. In onze cultuur hebben we het liever niet over andermans oordeel. Je oordeelt immers zelf. In de kerk ga je (on)bewust mee met die cultuur. Daardoor raak je het goede zicht op het evangelie kwijt. Een andere oorzaak is dat juist gelovigen die met de Catechismus zijn opgegroeid dit antwoord niet langer blieven. Ze vinden het te eenzijdig. Dat dit antwoord eenzijdig is, is op zich een terecht punt – al betekent dit nog niet dat je vervolgens zelf ook moet doorslaan in eenzijdigheid door dan maar over Gods oordeel te zwijgen. Er is vanuit de Bijbel meer te zeggen dan alleen deze korte zin. Straks zal ik daar iets over zeggen naar aanleiding van Jezus in Getsemane. En betrek, om te beginnen, bijvoorbeeld ook het laatste deel van Zondag 15 antwoord 37 bij de vraag over het waarom van Jezus’ lijden. Daar gaat het om het krijgen van Gods genade, gerechtigheid en het eeuwige leven. Allemaal vruchten van Jezus’ lijden. Het gaat om veel. Om alles.

Back to the basics.
Het goede van onze tijd is dat we als het ware worden gedwongen de Bijbel (opnieuw) te lezen. Gaat Jezus’ lijden over Gods toorn over de zonde? Ja. Als in Getsemane Jezus bidt of ‘de beker’ van hem kan worden weggenomen, gaat dat over Gods oordeel over de zonde.[viii] Denk nog weer even terug aan de ontmoeting tussen Mozes, Elia en Jezus op de berg (Lucas 9).[ix] Ze spreken over Jezus’ Exodus. Mozes heeft tijdens de ‘eerste Exodus’ Gods toorn maar al te goed leren kennen. Hij moest hemel en aarde bewegen om die toorn af te wenden toen Gods volk zondigde (Exodus 32).[x] Mozes zingt erover in Psalm 90: wie kent de kracht van uw toorn?[xi] Jezus leert die kracht ten volle kennen. Daarom bezwijkt hij bijna in Getsemane. Zijn zweet wordt bloed (Lucas 22:44). Dat is een teken van totale desintegratie en doodsangst. Wie hieraan voorbij ziet begrijpt niet wat Goede Vrijdag betekent.

Toch geeft Jezus niet op. En dan zie je ook die andere Bijbelse onderwerpen die meekomen in Jezus’ lijden. Jezus is strijder die het strijdperk overziet (Psalm 68). Dit is aan te duiden als de Apocalyptische oorlog. Als hij opstaat (Lucas 22:45) is dat het beeld van een krijger. Jezus is zelfs in Getsemane overwinnaar, doorheen het gebed. Hij overwint de dood(sangst). Dit is Christus Victor. Hij komt om Satan te onttronen (Jezus Overwinnaar, Satan onttroond zie GK 177:2). Satan is het beest dat vanaf het begin de zaak beduvelt (Genesis 3) en ook Jezus’ leerlingen aanvalt (Lucas 22:3&31). In Getsemane en straks op Golgota ontbindt het beest al zijn duivels.[xii] Eerder liet de mens het afweten bij al deze verleiding en macht. Van Adam en Eva (Genesis 3) tot en met Jezus’ leerlingen Judas en Petrus (Lucas 22:3&31-34). Jezus loopt die weg van de beproeving helemaal uit en houdt – doorheen zijn worsteling – vaste tred! Dit is Recapitulatie. Dit alles doet Jezus om jou en mij te redden. Dat is Plaatsbekleding. Dit alles en nog meer is het lijden van Jezus.[xiii] Onbevattelijk. Oneindig(e) recht en liefde.

Jezus volgen.
Ik rond af. Hoe dichter je bij Goede Vrijdag komt hoe moeilijker het wordt om te spreken. Juist te spreken. Maar áls je spreekt doe dat dan in ieder geval niet benepen. Kies niet alleen het pad dat jou het beste uitkomt. Of de manier die ‘nog’ het beste klinkt in onze cultuur. Laat heel de Bijbel spreken. Volg Jezus. Volg hem in zijn lijden – de weg naar heerlijkheid. Vier zo avondmaal en leef tot een zegen voor wie God op jouw pad plaatst.

========

Zie Gods wonderlijke aanvalsplan. Preek Getsemane (Matteüs) en Jezus in Getsemane. Artikel OnderWeg.

Toelichting bij de preek:
[i] Zie preek Lucas 22:14-34 (zie op mijn blog onder ‘preken’ dd 6 april 2025).
[ii] Zie jeugddienst over Maria.
[iii] Zie De ster van Bethlehem. Preek Matteüs 2.
[iv] Zie preek over Jezus’ doop uit Matteüs.
[v] Zie preek Lucas 9:49-62.
[vi] Zie prekenserie over Jezus in de woestijn.
[vii] Zie preek Psalm 43.
[viii] Zie preek Getsemane (Matteüs).
[ix] Zie preek Lucas 9:18-36.
[x] Zie preek Exodus 32.
[xi] Zie preek Psalm 90.
[xii] De film The Passion of the Christ (Gibson) begint in Getsemane en brengt de duivel in beeld. Denk aan Lucas 22:3 (zie 22:48) en 22:31 maar de duivel is steeds op de achter- en voorgrond aanwezig (zie preken voetnoot vi).
[xiii] Zie Deel 2 van The Crucifixion van Fleming Rutledge voor Bijbelse motieven van Golgota.

Liturgie

Welkom

Votum (GK) en groet
GK Psalm 65:1 en 2

Gebed
GK 177:2 (gebed om de opening van het Woord, zie preek)

Lezen Lucas 22:39-53 Hij vertrok en ging…
Catechismus Zondag 15 v.a. 37 (predikant leest)
Overdenking
GK 179a Geloofsbelijdenis

Viering heilig avondmaal. Formulier 5
Tijdens de gaande viering zingen we
GK 125:1, 3, 5 en 6 Alles in allen

Dankgebed en voorbede

Collecte

GK 89:1 en 3v Jezus, leven van mijn leven

Zegen
Amen (GK)