Gods wonderlijke aanvalsplan. Jezus in Getsemane. Preek Matteüs 26:36-56.

Jezus’ worsteling in Getsemane. Zijn doodsstrijd. (Hoe) is dit evangelie te begrijpen? Eerder heb ik hierover gepreekt; uit het evangelie van Marcus. Ik ga in deze preek uitvoeriger op de tekst in. Ik bespreek Van Bruggens (CNT) en Tom Wrights (Matthew for everyone) uitleg in voetnoot iv. En Bram van de Beeks uitleg (Mijn Vader) komt voetnoot vi aan bod. Ik kies voor een uitleg in de lijn van mijn prekenserie van Matteüs tot nu toe en betrek de uitleg van Rutledge (The Crucifixion) bij dit tekstgedeelte. Ik verwijs ook naar de Matthäus Passion (voetnoot x, xxiv en xxviii). Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

De preek is via mijn podcast te beluisteren.

Gemeente van de Heer

1 Jezus’ worsteling in Getsemane.
Vandaag gaan we de Stille Week in. Dat doen we door ons te richten op Jezus’ doodsstrijd in Getsemane (vers 38). Er staat dat Jezus de controle over zichzelf verliest. Jezus’ zweet wordt bloed (hematridosis, Lucas 22:44). Hij desintegreert als gevolg van extreme stress.

Gemeente, als we Jezus (willen) volgen betekent dat voor ons ook een worsteling. Dat we niet afhaken zoals de discipelen die in slaap vielen. Dat we blijven kijken naar de Heer. En dat is niet simpel. Leer ons, Heer, uw lijden goed te zien (cf. LvdK 177:1).

Hoe is Jezus’ worsteling in Getsemane te begrijpen? (Foto freebibleimages)

Getsemane roept veel vragen op. Deze vragen:

Jezus is toch ‘Heer en meester’?
Hoe kan dit bij Jezus gebeuren? Altijd is Jezus ‘Heer en meester’ (Matteüs 12:8).[i] In twistgesprekken is hij de geleerden de baas. Jezus bedwingt de storm op het meer. De dood roept hij een halt toe. Demonen drijft hij uit. Satan stuurt hij weg. Eindeloos veel mensen geneest Jezus. Altijd en overal is hij ‘Heer en meester’. Tot hier. Getsemane is een keerpunt. Wat voor een Heer is Jezus?

Wat is Jezus’ macht?
Wat gebeurt hier? De geschiedenis ken zat voorbeelden van mensen die moedig hun (martelaars)dood tegemoet gingen (Socrates). Is Jezus een watje? Kijk goed. Aan de ene kant is er die biddende doodsstrijd. Dat lijkt zwak. Maar als Petrus erop los wil slaan met zijn zwaard verbiedt Jezus dat (vers 52).[ii] Jezus zegt dat hem een immens groot, hemels leger ter beschikking staat (vers 53). Jezus is de Heer van de hemelse machten (Psalm 46)![iii] Hij is eindeloos sterk. En dan toch die weg naar die smadelijke dood. Hoe zit het met Jezus’ kracht?

Wat is Jezus’ gebedsworsteling?
Wat gebeurt er in Getsemane? Jezus smeekt of ‘deze beker’ aan hem voorbij mag gaan (vers 39). Met die beker bedoelt Jezus Gods toorn over de zonde (Matteüs 20:22, o.a. Jesaja 51: 17&22, Jeremia 25:15, cf. Psalm 42:8). Wil Jezus echt dat hij niet hoeft te lijden en te sterven en vraagt hij dit aan zijn Vader?[iv] Zou je zo niet gaan twijfelen aan je redder; wil Jezus je – als het erop aankomt – nu wel of niet redden? Maar Jezus(’ liefde) is uit één stuk.[v] Nooit verliest hij jou uit het oog. Ook niet in Getsemane. Wat is Jezus’ gebedsworsteling?

Slapende en vluchtende discipelen.
En hoe moet het voor zijn discipelen zijn geweest hiervan getuige te zijn geweest (vers 39)? Tja. Dat is ook al zo opmerkelijk aan dit verhaal. De discipelen vallen steeds in slaap![vi] Je houdt het niet voor mogelijk. Een grotere tegenstelling is niet denkbaar. Terwijl Jezus biddend strijdt en bijna bezwijkt, lukt het zijn discipelen niet om alleen maar hun ogen open te houden. Uiteindelijk vluchten ze allemaal bij Jezus vandaan. Wat betekent dat?

2 Het goddelijke reddingsplan.
Gemeente, het evangelie gaat naar de kern. Jezus en die gekruisigd (1 Korintiërs 2:2). Naarmate we dichterbij Goede Vrijdag komen wordt spreken moeilijker. Daarvoor hoeven we ons niet te schamen. Integendeel: zo volgen we Jezus. In het evangelie van Matteüs spreekt Jezus vanaf Getsemane tot aan zijn sterven nog maar een (publiek[vii]) woord. Dat is zijn doodsschreeuw vanaf het kruis (Matteüs 27:46). Jezus die zoveel Schriftuitleg gaf, zulke prachtige gelijkenissen vertelde – hij zwijgt. Maar juist zo – in dat zwijgen – horen wij Gods diepste liefdeswoord (Sefanja 3:17, LB 838:4). Mooi dat we deze week iedere avond (digitaal) samenkomen. Om zo met liederen, gebed, in stilte en overdenking te naderen tot Gods grote liefdesgeheim.

Wat betekent Getsemane? Ik sta stil bij drie dingen.

A ‘Het uur’ (vers 45).
‘Het ogenblik is nabij gekomen dat de Mensenzoon wordt overgeleverd aan zondaars’ – zegt Jezus (vers 45). Eerder vertelde Matteüs een paar keer dat Jezus ‘uitweek’ – nu is dat anders.[viii] ‘Het uur’ is gekomen (Statenvertaling). Nu gaat het gebeuren! De gebedsworsteling van Jezus (vers 38-44) bereidt hem op dat ‘uur’ voor. Jezus weet wat zijn lijden inhoudt. En dat is niet zozeer dat zijn discipelen hem in de steek laten. Of dat de overheid en geestelijke leiders hem zullen oordelen. Of dat soldaten hem zullen kruisigen. Gods toorn over de zonde (vers 39) roept Jezus’ doodsangst op (vers 37).[ix] Jezus weet dat dit de weg is en hij wil die ook gaan.[x] Maar nu dat ‘uur’ nadert sterft hij bijna van angst.

Let op, gemeente. Het gaat er niet om dat Jezus zich hier niet gedraagt als mensen die hun dood moedig tegemoet zien (Socrates e.a.). Dat is het punt niet. Het gaat om wat Mozes in Psalm 90 bidt: wie kent de kracht van uw (God) toorn?[xi] Het gaat om het kennen van God die verschijnt als een verterend vuur (Ezechiël).[xii] Jezus, Gods zoon, is de enige die Hem kent en bekend maakt (Matteüs 11:25-27).[xiii]

In Getsemane stuiten we op Gods heiligheid en zijn bijbehorende afkeer van de zonde. Én we stuiten op Gods plan om zondaren te redden. Getsemane laat zien dat God het onmogelijke mogelijk maakt (Matteüs 19:26)! Er komt een nieuwe tijd aan. ‘Het uur’ is Jezus’ lijden en dood. Het betekent dat God alles nieuw gaat maken.[xiv] Er komt vergeving, recht, bevrijding, genezing en verzoening. In Jezus treedt God beslissend bevrijdend op.

B Jezus’ strijd om overwinning.
Voor het tweede dat zicht geeft op Getsemane, moeten we even teruggaan naar Kerst. Toen ging het erover dat Jezus ons verlost van de zonde (Matteüs 1:21).[xv] We hebben gezien dat zonde Bijbels gezien betekent:

De val (Genesis 3, Romeinen 5). Mensen rebelleren tegen God.
Alle mensen zijn slaaf van de macht van zonde (Jesaja 59, Romeinen 3).
De (kosmische) strijd tussen zonde, kwaad en dood enerzijds en Gods onoverwinnelijke doel anderzijds (Catechismus Zondag 52).

Nu komt ‘het uur’ (vers 45). De strijd gaat ten volle ontbranden. Alle krachten en machten komen op Jezus af. Dat gaat over Gods toorn (vers 39). Maar ook de (kosmische) krachten en machten: Satan die zijn kans ziet om, eindelijk, toch van Jezus af te komen (Matteüs 2 en 4).[xvi] Het kwaad van de gelovigen (verraad, vluchten) en de wereld (Pilatus). ‘Koning Dood’ tegemoet gaan (Psalm 49).[xvii]

En kijk dan naar Jezus, gemeente. Jezus ziet dit allemaal. Hij beeft en sterft bijna. Ja. Maar vooral: hij strijdt![xviii] Jezus strijdt voor onze redding. Voor jou. Zijn gebed is niet – zoals sommigen menen [xix] – dat hij bij zijn Vader checkt of dit het plan tot redding is of vraagt om verandering van de plannen. Nee. Jezus – nota bene Gods zoon – schreeuwt het uit (vers 39b, Hebreeën 5:7 en 8).[xx] Hij bidt in de lijn van (Hallel)Psalmen (Matteüs 26:30[xxi]): ‘niet mijn wil maar uw wil geschiede’ (vers 39c).[xxii]

Zo loopt Jezus de weg van de Psalmen helemaal uit. De weg van het grote gebod om God te ge-hoor-zamen (Deuteronomium 6, Hebreeën 5:7&8[xxiii]). Dat doet Jezus in onze plaats.[xxiv] De slapende en vluchtende discipelen laten dat zien. Alleen Jezus redt. Jezus en die gekruisigd. ‘Het uur’ van ellende wordt ons uur van onvoorstelbaar geluk. Alles gaat anders worden. Dankzij Jezus – hij bevrijdt (GK 154, PvN 130).

In de magnifieke film The Lord of the Rings gebeurt er iets dat, een beetje, Getsemane verbeeldt. Als Aragorn de macht van het kwaad aanvalt staat hij voor de poort van de vijand. Als de poort opengaat en het immense vijandige leger Aragorn en de zijnen omsingelt, weten ze dat ze eraan gaan. Ze hebben geen schijn van kans. Ze zijn doodsbang. Aragorn houdt een toespraak. Hij ziet ieders – en eigen – angst. Hij roept op daar niet aan toe te geven. En dan vallen ze aan.

Dat is Getsemane. Jezus kent alle krachten en machten die op hem afkomen. En hij beeft van doodsangst. Jezus kent het goddelijke reddingsplan (Handelingen 2:23). En hij valt aan. Zijn dood tegemoet. Zijn en ons leven tegemoet. De nieuwe wereld tegemoet.

C Jezus: lam én leeuw.
Het derde dat zicht geeft op Getsemane wordt ons verderop in de Bijbel aangereikt. Dat is het bekende beeld uit Openbaring 5. Johannes ziet Jezus als een lam én als een leeuw. (Af)geslacht én krachtig. Deze Jezus opent de boekrollen; symbool voor de geschiedenis. Die rollen zaten dicht. Niemand kon ze openen. Alleen door Jezus is er perspectief voor de wereld.

Dit beeld werpt licht op Getsemane. Hoe potdicht alles zit (Openbaring 5), ervaart Jezus als hij bijna sterft van angst (vers 38). Wie is bestand tegen deze machten en krachten (Gods oordeel, kosmische strijd)? Jezus. De leeuw van Juda. Welk offer is voldoende? Wie draagt al die ellende? Jezus. Het lam dat (af)geslacht wordt. In Getsemane zie je Jezus als lam en leeuw. Steeds komen er in dit lijdensevangelie twee dingen bij elkaar die niet bij elkaar lijken te passen. Het komt samen in Jezus:

de heer van de hemelse legermachten (Matteüs 26:53) wordt gevangen genomen.
de rechter (Matteüs 13 en 25[xxv]) gaat naar het gerecht (Matteüs 26:57vv).
het leven is op weg naar de dood.
het Woord wordt tot zwijgen gebracht.
de ‘Heer en meester’ (Matteüs 12:8) gaat de slavendood tegemoet.
de heilige God wordt tot zonde gemaakt (kruisdood, 2 Korintiërs 5:21).
de Heer van hemel en aarde daalt neer in de hel.[xxvi]
de Heer van alle tijden (Openbaring 5) ondergaat ‘het uur’ van lijden.
degene die ons leert bidden ‘leid ons niet in verzoeking’ (Matteüs 26:41) gaat zelf de ultieme proef op Golgota tegemoet.[xxvii]

Eer zij Jezus dat hij dit heeft gedaan. Dank aan de Vader, de Zoon en Heilige Geest dat zij het voor ons hebben opgenomen. Hoe eindeloos wijs, rechtvaardig en groots is God(s reddingsplan)![xxviii]

3 Jezus kent je.
Gemeente, we gaan de Stille Week in. We kijken naar Jezus. Onze held die voor ons strijdt. Die ons nooit in de steek laat. Die recht doet aan zoveel wat krom is en mis gaat. Hij draagt het. Die geneest en vergeeft. Zo verlost hij.

Grond onder je voeten.
Gemeente, weet dat Jezus je kent. Ineens kun je overvallen worden door iets dat je in elkaar laat krimpen. Een ziekte. Een scheiding. Je verliest je baan. Psychisch lijden. Een plotseling bericht dat je treft. De grond zakt onder je voeten vandaan. Getsemane zegt: Jezus is daar.[xxix] Zoals hij toen niet wegliep bij het lijden vandaan, zo zal hij jou niet in de steek laten.

Volhouden.
Gemeente, weet dat Jezus je kent. Getsemane heeft Matteüs 24 en 25 als achtergrond. Jezus zegt dat wie standhoudt tot het einde gered zal worden (24:13, 26:43).[xxx] Dat je wakker blijft; waakzaam (24:42, 25:7 en 26:40&41).[xxxi] Die les onderstreept Jezus in Getsemane. Jezus spreekt jou net zo goed aan. Blijf bij de les. Jezus’ les. Door COVID en alle beperkingen kun je de moed verliezen. Of gewoon helemaal geen zin meer hebben. Online-catechisatie. Thuis de kerkdienst meekijken. Het zal allemaal wel. Je valt zowat in slaap. Jezus tikt je op de schouders. Wakker worden. Blijf geloven, hopen en liefhebben in Jezus’ kracht.

Gemeente, weet dat Jezus je kent en van je houdt. Wij zullen Jezus’ lijden nooit kunnen doorgronden. Wat we wel kunnen doen is hem vereren. En hem dienen. In de gemeente. Op de plek die hij je geeft. Laten wij zo zijn naam groot maken.

Zie Getsemane onthult Gods ongedachte reddingsplan. Artikel in OnderWeg 17 juli 2021 (NGK/GKv). Zie Trouw, wijsheid en macht van de Drie-ene God. Inleiding prekenserie Matteüs (2019-2021).

[i] Zie de opsomming waarover Jezus ‘Heer en meester’ is onder punt 2 in de vorige preek over de instelling van de eucharistie/avondmaal (Matteüs 26:17vv).

[ii] Dit vers is belangrijk met het oog op het onderwerp religie en geweld. Zie mijn inleiding Laat het oordeel aan God. Bijdrage aan religieuze dialoog over geloof en geweld (2015).

[iii] Zie preek Psalm 46. Vertrouwen in crisistijd.

[iv] Van Bruggen (CNT, Marcus en Matteüs) behandelt Getsemane onder het kopje ‘De wil van de Vader en het gebed van de zoon’. Van Bruggen zegt: ‘Vanuit … ontreddering nadert Jezus nu tot God…. Jezus weet dat niet Gods onvermogen maar Gods wil hier de doorslag geeft. Gods vermogen is onbeperkt. Kiest Hij nu werkelijk het lijden van zijn geliefde zoon? Met die wil van de Vader zoekt Jezus contact en de zoon stelt zijn eigen wil onder deze vaderlijke wil. Zó (als twee zelfstandige willen) zijn zij één, omdat de zoon zich onderwerpt aan de Vader.’ Van Bruggen heeft ook aandacht voor de taal. Jezus zegt Abba; Vader (Aramees, Jezus’ moedertaal). ‘Maria’s kind ligt hier voor Vaders voeten’ (Van Bruggen).

Wright (Mattthew for everyone) geeft, net als Van Bruggen, aandacht aan de onderschikking van Jezus aan God (de Vader): ‘The cup of God’s wrath. He (Jezus) didn’t want to drink it. He badly didn’t want to…. He (Jezus) was no Socrates…. He (Jezus) was a man, as we might say, in melt-down mode…. He (Jezus) prayed the prayer he had taught them (discipelen) to pray: Don’t let us be brought into the time of testing, the time of deepest trial! And the answer was No.’ (Studiebijbel Nieuwe Testament zegt: ‘Hij (Jezus) rekende met de mogelijkheid, dat God zijn heilsplan om het Koninkrijk op te richten ook zonder een voorafgaand lijden zou kunnen volbrengen’).

Opvallend dat zowel Van Bruggen als Wright afstandelijk spreken: ‘Jezus en God’. Van Bruggen: ‘Jezus nadert tot God’. Wright: ‘a sad recognotion that God has the right tot say ‘No’’. Alsof je ‘Jezus’ hebt en ook nog ‘God’. Alleen al het intieme gebed (vers 39) geeft geen ruimte voor dit afstandelijke spreken. Bij Wright verbaast deze uitleg niet. Als Wright spreekt over Jezus’ identiteit laat hij een bepaalde dubbelheid zien. Soms is hij recht door zee, zie voetnoot xvii in een preek over Goede Vrijdag. Soms zit hij er echt naast, zie voetnoot i van de paaspreek over het ‘eerste’ slot van Marcus. Zie voor meer inzake Wright voetnoot xxxi van mijn lange blogpost over homoseksualiteit. Die gaat over Bram van de Beek en Tom Wright en de doorwerking van hun gedachten. Voor Van Bruggen verbaast het me wel dat hij hier zo uitlegt. Van Bruggen is vaak scherp. Bij Matteüs 7:13vv zegt hij bijvoorbeeld dat Jezus en de Vader één zijn en dat ‘Jezus de HERE is’ (die zich in het Oude Testament bekend heeft gemaakt) en bij Matteüs 28:17 dat Jezus ‘God op aarde’ is. Wat Van Bruggen hier zegt (zie citaat hierboven) komt gekunsteld over. Je verliest zo heel wat. Zie verder in deze preek.

Ik lees de uitleg van Van Bruggen en van Wright op deze manier: recht willen doen aan de echtheid van Jezus’ lijden. En dat is belangrijk, zie Hebreeën 5:7-9 en een preek over die tekst. Toch volg ik deze uitleg van Van Bruggen en Wright op dit punt niet. Zie het wonderlijke vers 53 waaruit (net als uit vers 39) zoveel intimiteit tussen God de Vader en de Zoon als ook majesteit van de Zoon blijkt (cf. Johannes 18:6. Jezus is Heer van de hemelse machten!). Daar past geen afstandelijk spreken over ‘Jezus en God’ bij. Jezus is Gods Zoon – God die mens is geworden. Wat hier volgens mij (onderliggend mee)speelt is dat westerse gelovigen niet echt denken vanuit de (Drie-)eenheid van God. Westerse gelovigen benadrukken de (verschillende) personen (Vader, Zoon en Geest). Het Westen is immers individualistisch. Volgens mij raakt zo het wonderlijke van Getsemane uit beeld.

Wright zegt dat Jezus ‘echt niet wil drinken.’ Wright gaat hier voorbij aan de spanning die in het evangelie zit vanaf het eerste moment dat, impliciet, duidelijk wordt dat Jezus de weg van de kruisdood zal gaan. Denk aan Jezus’ heftige reactie op Petrus als die zegt ‘dat verhoede God’, zie preek Matteüs 16:13-28. Driemaal zegt Jezus dat hij gekruisigd zal worden. Voor het laatst in Matteüs 26:2. Hij overziet de weg van lijden en opstanding, zie preek over zalving van Jezus uit Matteüs 26. Denk hierbij ook aan de verheerlijking op de berg waar het gaat over Jezus’ dood, opstanding en Hemelvaart – zie preek Verheerlijking op de berg. Dat Jezus hier worstelt om de beker aan te pakken, is nog wat anders dan dat hij dat ‘echt niet wil’ (zie verderop in deze preek).

Dat Jezus ‘Maria’s kind’ (Van Bruggen) is, zegt dat God echt mens is geworden. Jezus is ‘God met ons’, zo claimt Matteüs van begin af aan. Zie Kerstpreek Matteüs 1:23. Matteüs geeft veel aanleiding om te denken vanuit het geheim van Gods Drie-eenheid.

Bij Jezus’ geboorte (werk van de Geest). Bij Jezus’ doop, als God de Vader spreekt en de Geest zichtbaar wordt. Zie preek over Jezus’ doop in de Jordaan.
Vervolgens leidt de Geest Jezus in de woestijn (om beproefd te worden). Zie preek Matteüs 4:1.
Jezus spreekt over de intieme relatie tussen de Vader en de Zoon. Zie preek Matteüs 11:20-30 (zie verderop in deze preek over Getsemane). En zie preek De verheerlijking op de berg (Matteüs 17) – een relevant gedeelte in dit verband omdat Hebreeën 5:7&8 (Jezus’ lijden) daarop terugkomt.
Matteüs eindigt voluit trinitarisch: doop hen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest (Matteüs 28:19); de doop die evengoed de doop in Jezus’ naam heet. Zie de preek over Jezus’ doop in de Jordaan.

Door op dit belangrijke moment van Getsemane het verschil te benadrukken tussen God de Vader en de Zoon (Van Bruggen, Wright) verklaar je de spanning van Getsemane weliswaar. Maar volgens mij niet op de goede manier. Met Rutledge is deze vraag te stellen: ‘Why would God’s sinless Son fear his Father’s judgment? From a Trinitarian perspective, the Son cannot fear the Father any more than himself’ (bij ‘The Gethsemane Scene as Archetypal Conflict’ in The Crucifixion, 2015). Waar zit de spanning dan wel: zie punt 2 van deze preek.

[v] Zie vooral de laatste proef in de woestijn: pure liefde van de machtige koning.

[vi] Van de Beek richt zich sterk op het slapen van de discipelen (Mijn Vader, 2018). ‘Het slapen van de kerk is geen bewusteloze leegte. Het is gevuld met dromen die haar afleiden van Gods wil’. Fraai is dat Van de Beek dit Schriftgedeelte behandelt bij het gebed ‘leid ons niet in verzoeking’ (zie Matteüs 26:41) en daarbij teruggrijpt op de betekenis van Jezus’ verzoeking in de woestijn – om zo na te gaan aan welke verzoekingen de kerk bloot staat. Van de Beek heeft het vooral over volhouden bij vervolging en lijden om Jezus’ wil. Toch heeft deze uitleg een groot nadeel. De unieke gebeurtenis van Getsemane verdwijnt uit beeld. De nadruk komt te liggen op wat de kerk (leerlingen) doet als zij slaapt of waakt. Deze dingen spelen zeker mee. Maar voorop staat dat Jezus de held is die alleen, en in onze plaats, de doodsstrijd ten leven aangaat. Zie het vervolg van deze preek.

[vii] Het andere woord spreekt hij ten opzichte van de geestelijke leiders. Dat gaat over zijn identiteit (Matteüs 26:64vv). Zie De aangifte van Jezus van N. (preek over dezelfde woorden maar dan vanuit Marcus).

[viii] Zie preek Jezus’ keuze voor Kafarnaüm (hoofdstuk 4), Hoe Jezus Heer en meester is (Matteüs 12) en zie hoofdstuk 14:13, zie Jezus stilt de storm op het meer.

[ix] Van Bruggen wijst hierop in het CNT.

[x] Zie voetnoot iv waarin Wright zegt dat Jezus dit ‘echt niet wil’. Prachtig zingt het koraal in de Matthäus Passion pal na Jezus’ gebed van vers 39: ‘Er ist bereit, den Kelch, des Todes Bitterkeit zu trinken.’ Er ist bereit!

[xi] Zie De mens is voor een tijd een plaats van God. Preek Psalm 90.

[xii] Zie preek roepingsvisioen Ezechiël 1 en preek hoofdstuk 10.

[xiii] Zie preek Weinig verhullende Jezus van Kafarnaüm.

[xiv] Rutledge (zie noot iv) behandelt Getsemane in het hoofdstuk The Apocalyptic War. Het eerste element van die apocalyptische oorlog is dat God het handelende subject is. Voor een te sterk onderscheidend spreken over ‘Jezus en God’ (zie voetnoot iv) is geen ruimte: Gód treedt in Jezus handelend op.

[xv] Zie Kerstpreek Matteüs 1:21.

[xvi] Zie De ster van Bethlehem (hoofdstuk 2) en Jezus verzocht in de woestijn (hoofdstuk 4).

[xvii] Zie preek Psalm 49 waar de dood als een persoon wordt voorgesteld.

[xviii] Rutledge volgt Brown (Death of the Messiah) en legt op basis van Lucas 22:44 de nadruk op Jezus als strijder.

[xix] Zie voetnoot iv.

[xx] Ik volg de vertaling van hoogleraar Griekse taal- en letterkunde D. Holwerda (Hebreeën, Kok/Kampen, 2003): “En – dat had men de Geëerbiedigde horen zeggen! – Hij was nog wel diens eigen Zoon! Desondanks heeft Hij veel geleden, en zo ervaren wat gehoorzaamheid voor hem inhield.”

[xxi] Zie preek over Jezus en het Pesachfeest, met name de verwijzing naar de Hallel-Psalmen 115 en verdere.

[xxii] Wright zegt dat Jezus hier praktiseert wat hij zelf leerde (leid ons niet in verzoeking). Rutledge wijst erop dat ‘verzoeking’ hier de trekken krijgt van het eindgericht. Wie vanuit Matteüs 26:30 leest, hoort Jezus bidden in de lijn van de Hallel-Psalmen. Zie preek Psalm 115 en zie de vorige voetnoot.

[xxiii] Zie preek Hebreeën 5:7 en 8 (en zie noot xx).

[xxiv] Rutledge combineert (zoals ze steeds doet) de bijbelse en theologische motieven: het gaat om de apocalyptische oorlog (noot xiv) waarin Jezus als ‘Christus Victor’ optreedt in onze plaats. In de Matthäus Passion staat direct na Jezus’ gebed (vers 39) dat Jezus neervalt zodat wij vanuit onze val weer tot Gods genade verheven worden. Een passend lied omdat zonde in de eerste plaats ‘de (zonde)val’ betekent.

[xxv] Zie Het geduld van de komende rechter (hoofdstuk 13) en parabel schapen en bokken (hoofdstuk 25).

[xxvi] De vroege kerk en de Reformatie denken verschillend over de betekenis van ‘neerdalen in de hel’. Zie mijn preek op Goede Vrijdag over Ezechiël 37 en Matteüs 27.

[xxvii] Zie voetnoot iv. De uitleg van Wright over dit gebed schiet m.i. tekort.

[xxviii] De Matthäus Passion plaats het koraal O Mensch, bewein dein Sünde groB na de indrukwekkende scene van Getsemane. Een passende afsluiting over Gods reddingsplan.

[xxix] Wright schrijft troostvol over deze betekenis van Getsemane.

[xxx] Zie een preek waarin deze eschatologische tekst aan de orde komt maar dan uit Marcus.

[xxxi] Zie preek over de gelijkenis van de (on)verstandige meisjes uit het begin van Matteüs 25.

Voorbeeldliturgie

Welkom

Votum en groet Sela https://www.sela.nl/liederen/1/votum-en-groet.html

Psalm 111:1 en 4 DNP https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-111

Gods geboden (samenvatting)

Psalmen voor Nu 130 uit de diepten

Gebed

Kindermoment

Wij zwaaien met takken OTH 438 (kinderlied)