‘Eeuwig duurt zijn trouw’. Dat refrein klinkt wel zesentwintig keer in Psalm 136. Het lied is niet geschreven in een optimistische bui maar reflecteert op wie God is en wat Hij doet.

Je kunt de preek beluisteren via mijn podcast. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1         Loof Gods eeuwige trouw!
‘Ja, nou weet ik het wel.’ Als je moeder voor de zoveelste keer tegen je zegt dat je je spullen niet moet vergeten, denk je dat misschien wel eens. Je hebt het nou wel tien keer gehoord.

Psalm 136 roept aan het begin drie keer op om God te loven (verzen 1-3). Vervolgens wordt uitbundig wordt bezongen hoe geweldig God is (verzen 4-26). Tussendoor zegt Psalm 136 steeds in een refrein dat Gods trouw eeuwig is. Je kunt ook vertalen: Gods goedheid (‘goedertierenheid’), zijn liefdes- of verbondstrouw, is (er) voor altijd. Dat zegt de Psalm niet drie keer. Niet tien keer. Zesentwintig keer staat dat in het lied. Na iedere regel staat er deze zin:

Eeuwig duurt zijn trouw
(Nieuwe Bijbelvertaling).

Psalm 136 hoort bij de Hallel-Psalmen (Psalm 115 e.a.). Je moet je voostellen dat dit lied in de tempel werd gezongen. Als een beurtzang. Of gelezen zoals wij dat net hebben gedaan: de voorlezer leest een zin en dan zegt/antwoordt de gemeente dat Gods trouw eeuwig duurt.

Indrukwekkend. En inderdaad: zodat je het niet vergeet. De een somt op

• wie God is (verzen 1-3) en
• wat Hij gedaan heeft als Schepper (4-9) en
• wat God doet als Rechter en Verlosser en in zijn zorg (verzen 10-26)

en de ander(e groep) onderstreept bij alles dat God goed en trouw is.

2         Gods trouw komt ‘uit het niets’.
Raak je het niet beu als je het zo vaak moet zeggen? Weet je; ik denk dat dit de ‘grap’ van de Psalm is. De clou, beter gezegd. Want jij kunt je afvragen of je het zat raakt om zo vaak hetzelfde te zeggen of te horen. Maar veel beter kun je je dit afvragen: zou God het nou niet eens beu zijn om altijd goed/trouw te zijn?

Psalm 136 opent je ogen voor het wonder van Gods altijd-blijvende trouw.

God is niemand iets verplicht (dat zit in dat woord trouw/goedheid).[i] Jou niet. Mij niet. Ons niet. Zijn schepping niet. Hij is HEER. De allerhoogste God (Psalm 136:2). De oppermachtige Heer (Psalm 136:3). Zo begint Psalm 136. En die HEER is goed en trouw. Omdat Hij God is. Zichzelf. Zichzelf trouw. Ons trouw. Dat wil Psalm 136 belijden. En het jou en mij inprenten.

Belofte in ballingschap.
Het wonder van Gods trouw en goedheid zie je als je kijkt naar de achtergrond van dit lied. Denk aan de profeet Jeremia. Hij spreekt Gods oordeel over het volk uit. Het land ligt in puin. Jeremia begint dan, als het ware vanuit het niets, perspectief te geven.

Zo spreekt de HEER…: In de steden van Juda en de straten van Jeruzalem, die nu verwoest zijn, waar mens noch dier meer leeft, zullen vreugdezangen klinken… :

“Loof de HEER van de hemelse machten want Hij is goed, eeuwig duurt zijn trouw”
(Jeremia 33:11, zie Klaagliederen 3:22).

Zie je? Als Gods volk terug is van ballingschap en in de tempel Psalm 136 zingt, gaat Gods belofte (door Jeremia) in vervulling. God is echt goed. Hij is onvoorstelbaar trouw. Dat het goed is gekomen komt echt door en uit Gód. Uit Hem alleen. Zesentwintig keer zeggen dat Gods trouw eeuwig is, is niet veel. Het is weinig. Psalm 136 is een uitnodiging om je eindeloos te realiseren dat God goed en trouw is.

Welke reden geef jij God zodat Hij trouw zou zijn?
Heb jij oog voor het wonder van Gods trouw? Je kunt kijken naar de (ballingschaps)tijd van Gods volk (Jeremia) om Gods trouw te zien. Maar laten we naar onszelf kijken.

Ik denk bijvoorbeeld aan het volgende. Deze zomer kwam er, opnieuw, een alarmerend klimaatrapport uit. Alle seinen staan op rood. Diersoorten sterven uit. Delen van de aarde worden onbewoonbaar. De zeespiegel stijgt. Hongersnood en (drink)watertekort nemen toe.

Een van de wetenschappers die aan dit rapport had gewerkt zei dat veel – zo niet alle – inzichten tientallen jaren geleden ook (al) bekend waren maar dat er weinig mee is gebeurd. Vandaag zijn het niet langer cijfers alleen. De gevolgen van de klimaatverandering worden telkens duidelijker. Denk aan hete zomers, bosbranden en verwoestende overstromingen.

De schepping is Gods werk (Genesis 1).
Lees Psalm 136 eens met die ogen, gemeente. Is het je opgevallen dat dat lied begint bij Gods schepping als het gaat om wat God doet (verzen 5-9)? God heeft alles gemaakt – wonderlijk (Psalm 136:4). Met wijsheid (Psalm 136:5). De schepping is in evenwichtig (vers 7-9). Je hoort de pracht en de cadans van Genesis 1 terug in Psalm 136. De schrik slaat je om het hart. Wat doen wij met Gods schepping? Psalm 136 laat je nadenken. Welke redenen geven wij God om trouw en goed te zijn (refrein Psalm 136)? Zou God ons niet eens beu raken zoals Hij eens spijt had van het scheppen van de mens en de zondvloed liet komen (Genesis 6-9)?

Als wij vandaag in de kerk Psalm 136 zingen maakt dat lied ons nederig. Het lied laat je opkijken naar God. Dat de wereld blijft doordraaien, dat de zon elke dag blijft opkomen (Matteüs 5:45) en dat er hoop is op een nieuwe morgen, is een blijk van Góds trouw. Laten we Hem met Psalm 136 blijvend loven. En laten we God bidden om die nooit vanzelfsprekende trouw. Laten we leven als voor Hem verantwoordelijke mensen. Ook in de zorg voor Gods schepping.

3         Zing en leef met Psalm 136.
Gemeente, als je kijkt naar de achtergrond van de Psalm (Jeremia) valt het lied op z’n plaats. Denk niet dat Psalm 136 een lied is van een gelovige die in een vrolijke of optimistische bui was en bedacht maar eens wat moois van God of het leven te zeggen. Nee, de Psalm reflecteert op wie God is en wat Hij altijd gedaan heeft. Sinds de schepping. Sinds de verlossing. God schept ‘uit het niets’. God verlost ‘uit het niets’, uit een onmogelijke situatie. Denk aan de Exodus. Denk met name aan Golgota. Het lied zegt wat God doet als het ons mensen bij de handen afbreekt. Wie God is, wie Hij geweest is en wie Hij zal zijn; God de HEER –  God Vader, Zoon en Heilige Geest.

Psalm 136 krijgt een plek na de pelgrimsliederen Psalm 120-134. Dat zijn liederen van gelovigen die op weg zijn naar God(s tempel).[ii] Liederen die de zegen en vrede bezingen die God op en vanuit Sion geeft (Psalm 133 en 134). Psalm 135 begint daarom al met de oproep om God te loven. Hij is de Enige (Psalm 135:15vv). Psalm 136 onderstreept wat al deze liederen zeggen. En maakt er een grote lofzang van.

Gemeente, doe mee met Psalm 136. Dat lied zet de toon. Loof zijn naam. Begin daar elke dag mee. Eindig daar elke dag mee. Leef zo met je Heer en verlosser Jezus.

---

Zie preek (Hallel)Psalm 115,  Inleiding op serie Psalmenpreken en zie Bidden met de Korachieten (Corona-tijd). Andere Psalmen-preken staan onder de categorie ‘preken’.

[i] Dat komt mee in het kernwoord van Psalm 136 ḥeseḏ; goedheid, trouw, gunst of goedertierenheid (Statenvertaling). ‘Het woord beschrijft een positieve houding en overeenkomstig gedrag van een hooggeplaatst persoon tegenover een lager geplaatste’ (Studiebijbel Oude Testament). Zie het vervolg in de preek waarin wat er van God gezegd wordt in vers 2 en 3 van de preek aan bod komt.
[ii] Zie bijvoorbeeld preek Psalm 121.

Liturgie

Welkom

Votum en groet Sela https://www.sela.nl/liederen/1/votum-en-groet.html
GK Psalm 125:1 en 2 Wie op de HERE God  vertrouwen

GK 157: 1 tm 3 Schuldbelijdenis. Vader, vol van vrees en schaamte
Gebed
GK 157: 4 Gebed om vervulling met Gods Geest

Kindermoment
OTH 557 Een parel in Gods hand (kinderlied)

Gebed om de opening van Gods woord
Lezing Psalm 136 in dialoogvorm. Als volgt:

De lezer neemt alle eerste delen van de zinnen voor rekening (‘Loof de HEER want Hij is goed’ etc.).

Een wisselend deel van de gemeente spreekt vervolgens steeds het refrein ‘eeuwig duurt zijn trouw’ uit. De afwisseling van refrein door gemeente kan in 4 delen (kerkzaal in 4 groepen indelen):

• 1 = 1-3 (wie God is). Eerste keer (vers 1b) heel de gemeente: ‘eeuwig duurt zijn trouw’
• 2 = 4-9 (schepping),
• 3 = 10-22 (bevrijding, zorg en land Kanaän als bezit),
• 4 = 23-25 (samenvatting). Laatste vers (26b): heel de gemeente ‘eeuwig duurt zijn trouw’.

Zingen Psalm 136: luisterlied. Twee mogelijkheden:

• God kijkt naar ons om Psalm 136 Psalmen voor Nu https://genius.com/Psalmen-voor-nu-god-kijkt-naar-ons-psalm-136-lyrics en https://www.youtube.com/watch?v=4GhovSOO5iY
• Of Psalmproject 136 Loof de Heer: https://thepsalmproject.nl/wp-content/themes/TPP/sheets/ikroeptotu/Psalm-136-Loof-de-Heer.pdf, zie https://www.youtube.com/watch?v=LebHtYGb4Wc

Verkondiging van het evangelie

Psalm 136 DNP https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-136: verzen en refrein door gemeente in wisselende samenstelling gezongen (m.u.v. van vers 1 en 12):

1 (heel vers door iedereen),
2, 4, 6 (groep 1 zingt driemaal couplet, groep 2 driemaal refrein),
8, 10, 11 (groep 2 zingt driemaal couplet, groep 1 driemaal refrein),
12 (heel vers door iedereen).

Belijdenis van en leefregels voor Jezus’ gemeente (Filippenzen 2:1-13)

Dankgebed en voorbede

Collecte

LB 423 Nu wij uiteengaan 1 tm 3

Zegen
‘Geloofd zij God de HEER voor eeuwig. Amen. Amen’ (laatste regel Psalm 89 berijmd)

— —-