Vanaf augustus 2019 tot en met juli 2021 hebben we als gemeente van de Kandelaarkerk naar evangelist Matteüs geluisterd. Eerst nog in afwisseling of in combinatie met het luisteren naar Ezechiël.[i] En toen Corona kwam zijn we gaan luisteren naar de (crisis)Psalmen 42/43-49 van de Korachieten.[ii] En er hebben, uiteraard, ook wel eens andere Bijbelboeken op het preekrooster gestaan. In totaal heb ik in de afgelopen twee jaar vijfenvijftig Matteüs-preken gehouden.[iii]

Het is nu tijd om de balans op te maken. Ik zie drie kernthema’s in Matteüs: trouw, wijsheid en macht. Deze kernthema’s houdt Matteüs bijeen door het groot geloofsgeheim van Gods Drie-eenheid.

I.1 Trouw.
Gods trouw blijkt uit het woord ‘vervullen’. Dat woord wordt loopt door heel het evangelie heen (Matteüs 1:22, 2:15&23, 3:15, 4:14, 5:17 enzovoort).

Matteüs schrijft voor gelovige Joden. ‘Buitenstaanders’, heidenen, komen positief in beeld. De eerste aan wie Jezus ‘een groot geloof’ toekent is een romeinse centurio (Matteüs 9). Het evangelie is voor alle volken (Matteüs 28:19, Genesis 12:3). Gods aloude beloften komen uit in Jezus. (Het is trouwens wel goed om te bedenken dat christenen zich dat pas na het totaal onverwachte Pasen gaan realiseren[iv]). Matteüs laat je zien hoe indrukwekkend Gods trouw is.

Denk bijvoorbeeld aan de geslachtsregister waarmee Matteüs 1 begint. Meestal sla je die saaie lap tekst over. Bij Kerst moet je dat juist niet doen: Jezus wordt geboren uit de ellende van de (oudtestamentische) ballingschap en is de zoon van de zondige koning David.[v] Zo verlost God ons in Jezus van zonde (Matteüs 1:21[vi]) en is Jezus ‘God met ons’ (Matteüs 1:23[vii]).

Nieuw en oud.
Matteüs leert ons Jezus’ evangelie in het juiste perspectief te zetten. De Bergrede is niet te begrijpen zonder het Oude Testament.[viii] Het ‘dorre beenderendal’ van Ezechiël 37 werpt bijzonder licht op Jezus’ dood.[ix] Jezus zelf zegt dat wie in hem gelooft ‘als een huismeester (is) die uit zijn voorraadkamer nieuwe en oude dingen tevoorschijn haalt’ (Matteüs 13:52).[x] Een christen laat het Oude Testament niet dicht.[xi] Matteüs leert je om vanuit de Opgestane ‘de Schriften’ te lezen en Gods trouw te aanbidden.

I.2 Wijsheid.
Jezus sluit zijn Bergrede af door te zeggen dat wie naar zijn woorden luistert een ‘verstandig mens’ is (Matteüs 7:24).[xii] Vlak daarvoor spreekt Jezus over het naar binnen gaan door ‘de smalle weg’ en waarschuwt hij voor wolven in schaapskleren.[xiii] Jezus leert je te onderscheiden waar het op aankomt. Jezus roept mensen op tot hem te komen zodat ze inzicht krijgen (Matteüs 15:10).[xiv] Denk hierbij ook aan de vele gelijkenissen die Jezus spreekt (vanaf Matteüs 13).[xv] In gelijkenissen onthult Jezus ‘wat sinds de grondlegging van de wereld verborgen was’ (Matteüs 13:35).

Voor de gelovigen uit zijn tijd moet het duidelijk zijn geweest dat Jezus zich opstelt als een wijsheidsleraar. Jezus vervult de wijsheid van het Oude Testament (Psalm 1, Psalm 49 e.a.).[xvi] Jezus is Gods wijsheid (Spreuken 8).

Ergernis en dwaasheid (skandalon).
In verband met het thema wijsheid is het woord skandalon (σκάνδαλον, schandaal[xvii]) belangrijk. Het woord betekent iets als ‘ergernis’, ‘aanstoot’, ‘hindernis’ of ‘valstrik’. Het woord komt een paar keer voor in het evangelie, op belangrijke momenten (Matteüs 11:6, 13:41, 16:23, 18:7).[xviii] Het woord skandalon hoort bij het thema wijsheid. Gods wijsheid is namelijk dwaas in de ogen van mensen (1 Korintiërs 1:23-2:16).

Ten diepste gaat het hier over de manier waarop God verlost. Iedere gelovige verwachtte de messias. Maar dat de messias sterft aan een ‘schandalig’ kruis is meer dan onvoorstelbaar (Matteüs 16:21-23).[xix] Een gekruisigde messias is een ‘ergernis’ (skandalon). Want de kruisdood is een vernederende slavendood – een geestelijke vloekdood! Maar zo heeft God ons in Jezus verlost (1 Korintiërs 2:8).[xx]

Het evangelie van Matteüs opent je ogen, je hart en verstand voor Gods wijsheid. Matteüs leert je niet trots te zijn op jezelf maar te roemen in de Heer (1 Korintiërs 1:30):

Laat mij, o Heer, uw wondre wijsheid prijzen
dwaasheid en ergernis voor wereldwijzen
(‘Oude’ Liedboek 177:7a).

I.3 Macht.
Een derde thema in Matteüs is macht of gezag.[xxi] Als Jezus de Bergrede heeft uitgesproken zijn zijn toehoorders perplex omdat Jezus leert ‘met gezag’ (Matteüs 7:29).[xxii] Jezus’ gezag blijkt uit zijn wonderen (hedendaagse wetenschappers zijn van mening dat Jezus bekend is geworden vanwege zijn wonderen).

Wat Jezus doet valt op: hij geneest bijvoorbeeld blinden en iemand die niet kan spreken. Jezus vergeeft zonden en wekt een dode op.
Hoe Jezus doet valt op. Jezus werkt niet – zoals andere wonderdoeners – in andermans kracht. Jezus treedt op als koning van het hemelse koninkrijk (Matteüs 12:22-37).[xxiii]

Gelovigen voelen aan dat Jezus’ handelswijze overeenkomt met hoe God zelf optreedt (Oude Testament). Dat leidt tot tweeërlei reactie. Enerzijds is er forse kritiek: Jezus zou ‘blasfemisch’ zijn en handelen uit ‘de macht van de vorst van de duisternis’ (Matteüs 9 en 12).[xxiv] Anderzijds leidt Jezus’ optreden tot een begin van erkenning. Na een paar grote wonderen klinkt het zo: ‘nog nooit is Hij (God) zo in Israël verschenen’ (Matteüs 9:33).[xxv]

Paradox.
Het thema macht kent een sterk paradoxaal karakter.[xxvi] Zo blijkt Jezus’ macht bijvoorbeeld in zijn verzoeking in de woestijn.[xxvii] Wat is Jezus daar zwak. Maar luister goed. Het is de Geest die Jezus naar de woestijn brengt om daar verzocht te worden (Matteüs 4:1).[xxviii] En Jezus stuurt Satan (uiteindelijk) met één woord weg (Matteüs 4:10).[xxix] Wat een macht! En direct na de verzoeking in de woestijn kiest deze machtige Jezus als woonplaats het nietszeggende Kafarnaüm uit (Matteüs 4:13).[xxx] En zo gaat het het hele evangelie door. Grote wonderen wisselen bijvoorbeeld af met teksten waarin staat dat Jezus ‘uitwijkt’ (alsof hij bang of machteloos is).

Wie is Jezus?
Matteüs nodigt je uit om beter te kijken. Verkijk je niet op de nederige gestalte waarin Gods zoon tot ons komt (Matteüs 11:29).[xxxi] De vraag is: wie is hij aan wie ‘alle macht in de hemel en op aarde’ is gegeven (Matteüs 28:18)?[xxxii] Kijk goed naar Jezus.

Matteüs leert ons, stap voor stap, naar Golgota te kijken. Dat zwakke, ‘ergerlijke’ moment waarop Jezus sterft is Gods kracht voor allen die geloven (Romeinen 1:17). Jezus vernietigt Zonde en Dood[xxxiii] namelijk van binnenuit.[xxxiv] Golgota brengt tot aanbidding:

Laat mij uw kruis dat sterken zwakheid noemen
als sterkte roemen
(‘Oude’ Liedboek 177:7b).

II Drie-eenheid (trinitarisch).
Over Matteüs 11:25-27 is veel te doen. Jezus speekt daar in een lofgebed van de intieme relatie van de Vader en de Zoon:

‘Ik loof U, Vader, Heer van hemel en aarde… niemand dan de Vader weet wie de Zoon is en wie de Vader is, dat weet alleen de Zoon en iedereen aan wie de Zoon het wil openbaren.’

Past deze tekst wel bij Matteüs? Zou je zo’n tekst niet eerder in het (later geschreven) evangelie van Johannes verwachten? Wie luistert naar het geheel van Matteüs 11 ontdekt dat dit gebed op z’n plaats is.[xxxv] En het gebed past bij het geheel van het evangelie van Matteüs. Dat evangelie spreekt over het geheim dat de kerk later – bij gebrek aan beter – Gods Drie-eenheid is gaan noemen. Jezus is ontvangen van de Heilige Geest (Matteüs 1:18). Jezus is ‘God met ons’ (Matteüs 1:23). Bij Jezus’ doop in de Jordaan klinkt een hemelse stem: ‘dit is mijn geliefde zoon, in hem vind ik vreugde’ – en daalt de Geest van God neer in de gedaante van een duif (Matteüs 3:16&17[xxxvi] en 17:5[xxxvii], cf. 2 Petrus 1:17&18). Die Geest brengt Jezus vervolgens in de woestijn (Matteüs 4:1). Bij blijvend verzet tegen Jezus’ gezagsvolle optreden spreekt Jezus over het lasteren van de Geest (Matteüs 12).

Vader, Zoon en Heilige Geest (Matteüs 28).
Denk ook aan het slot van het evangelie. Jezus spreekt over de doop ‘in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest’ (Matteüs 28:19).[xxxviii] Dat is een opvallende tekst als je bedenkt dat het Nieuwe Testament het heeft over de doop ‘in Jezus’ naam’ (o.a. Handelingen 2:38, Romeinen 6:3, Galaten 3:27).[xxxix]

‘Het trinitarisch werken van God vormt … het gebinte van het evangelie naar Matteüs’ zegt een theoloog.[xl] Met die uitspraak ben ik het eens. Omdat het in de (westerse) kerk rommelt in Godsleer is het belangrijk om aandacht te hebben voor de grote geheimen van het geloof.[xli] Luisterend naar Matteüs heb ik dat willen doen.

Golgota: trinitarisch reddingswerk.
De genoemde thema’s trouw, wijsheid en macht krijgen reikwijdte vanuit Gods-Drie-eenheid. Zo laat God zich kennen in Jezus en door de Geest, zegt Matteüs.

Op Goede Vrijdag komt alles samen. Dat is het belangrijkste christelijke feest. Op Goede Vrijdag 2021 heb ik een trinitarische preek gehouden over Jezus’ schreeuw vanaf het kruis: ‘mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten’ (Matteüs 27:46)?[xlii]

III Inhoud van de preken, uitleggers en overzicht.
De tekst die me het allermeest heeft geboeid is die van Jezus in Getsemane (Matteüs 26:36-56). Als je lang luistert naar Matteüs loop je vast met die tekst. Hoe kan de altijd machtige Heer zo zwak zijn dat hij van doodsangst bijna sterft? Zelfs het hierboven genoemde paradoxale karakter van macht biedt hier niet direct uitkomst. (De door mij veelal gelezen) commentaren vertonen hier hiaten.

Ik herinnerde me dat ik bij het boek The Crucifixion (Rutledge, 2015) iets aansprekends over Getsemane had gelezen. Ik heb dat boek er nog eens bij gepakt. Het blijft stukwerk. Preken over Jezus’ worsteling in Getsemane is en blijft een worsteling. Uiteindelijk heb ik er een preek over geschreven – als opmaat van de Stille Week.[xliii] Dit weekend is een bewerking van die preek als artikel in het blad OnderWeg uitgekomen (NGK/GKv).[xliv]

‘Handen wassen.’
Verder blijven mij Jezus’ beproevingen in de woestijn boeien (Matteüs 4). In onze postkerkelijke maatschappij leren Jezus’ beproevingen te zien waar het op aankomt; aan welke verleidingen staan christenen vandaag bloot?[xlv] Een grappig detail wil ik hier ook delen. Precies toen de eerste Corona-maatregelen werden afgekondigd (‘handen wassen’) begon ik aan Matteüs 15. Dat hoofdstuk opent met de vraag van de geestelijke leiders waarom Jezus’ discipelen hun handen niet wassen. Het kan verkeren. Het preekthema was snel gevonden: Helpt handen wassen tegen het gevaarlijkste virus?[xlvi]

Akker en zaad/graan (Matteüs 13).
Tot slot over de inhoud van de preken nog dit: bijna op het einde van de serie heb ik nogmaals gepreekt over Jezus’ gelijkenis van de akker en het zaad/graan (Matteüs 13).[xlvii] Volgens mij is die gelijkenis te zien als het hele evangelie van Matteüs in een notendop. De moeite waard om nog eens te luisteren.

Met alle heiligen.
Net als bij het evangelie van Marcus heb ik bij preken over Matteüs veelal deze drie uitleggers gelezen: Van de Beek (Mijn Vader, 2018), Van Bruggen (CNT) en Tom Wright (Matthew for Everyone). Zij zijn alle drie orthodoxe theologen. En ze hebben hun eigen blikrichting. Dat levert een mooi geheel op. Van Bruggen blijft dicht bij de tekst en biedt (daarom) soms verrassende inzichten. Van de Beek blijft dicht bij de nieuwtestamentische oproep om jezelf te verloochenen en de gekruisigde Jezus te volgen. Wright daagt uit om invulling te geven aan de overtuiging dat met de komst van Jezus Gods koninkrijk begonnen is (ik moet wel zeggen dat ik met de christologie en het – bijbehorende – op het hier-en-nu gerichte van Wrights uitleg in toenemende mate moeite heb.[xlviii] Wrights toepassing is vaak fraai en uitdagend). Uiteindelijk gaat het erom dat ik een weg vind bij het maken van een preek.

Er zijn ook diverse Matteüs-preken van kerkvader Augustinus (354-430) beschikbaar. Vooral bij het existentiële hoofdstuk 18 over omgaan met hindernissen en zonde (tucht) is het een zegen om een groot zielzorger en Bijbeluitlegger erbij te kunnen betrekken.[xlix] (Voor een apologetische Paaspreek heb ik apologeet Richard Swinburne geraadpleegd[l])

Overzicht van 58 preken met liturgie.
Hieronder vind je het overzicht van de Matteüs-preken 2019-2021. Er is altijd een liturgie bij zodat de preken als leespreken zijn te gebruiken in een eredienst (vanaf maart 2020 zijn de preken ook te beluisteren via mijn podcast). Een enkele bijbehorend(e) brief of artikel heb ik gelijk onder de betreffende preek gezet. De voetnoten onderaan de preektekst geven – voor wie dat wil – verantwoording en verdieping. Ik heb drie preken toegevoegd die strikt genomen niet bij deze serie horen. Dat zijn preken die ik in 2015-2017 over Matteüs heb gehouden (ik heb dat er vetgedrukt bijgezet).

Ik spreek de wens uit dat deze serie tot eer van Gods naam mag zijn en tot opbouw van Jezus’ gemeente en daarmee ook voor zijn wereld.

Dordrecht, 18 juli 2021

OVERZICHT PREKEN OVER EVANGELIE MATTEÜS (2019 – 2021).

De preken zijn bijna allemaal geordend op hoofdstukken, niet op het tijdstip waarop ze gehouden zijn.

Jezus’ geboorte tot aan zijn doop in de Jordaan. Matteüs 1 tot en met 3.

• Gods eindeloze trouw in de mensgeworden koning. Kerstpreek 2020 Matteüs 1.
• Hoe Jezus verlost van zonde. Kerstpreek 2021 Matteüs 1:21.
• De ster van Bethlehem. De magiërs en Herodes’ moordplan. Matteüs 2.
• Bekeer je want het koninkrijk is nabij. Oudjaarspreek 2019 over Matteüs 3:2 en 4:17.
• Bekeer je want de koning komt eraan. Oudjaarspreek 2020 Matteüs 3:1-12.
• Onze goede voornemens en Gods gerechtigheid. Nieuwjaarspreek 2021 Matteüs 3:13-17 over Jezus’ doop (o.a. over het adoptianisme).

Jezus’ beproeving in de woestijn en Jezus’ keuze voor Kafarnaüm. Matteüs 4.

Verleidingen voor gelovigen. Korte inleiding op preken over Jezus’ beproeving in de woestijn.

• De illusie van leven zonder God. Preek Matteüs 4:1. Jezus in de woestijn.
• Wat is het belangrijkste in je leven? Preek Matteüs 4:1:4 over de eerste proef.
• Spectaculair nieuws. Matteüs 4:5-7 over de tweede proef.
• Pure liefde van de machtige koning. Matteüs 4:8-11 over de derde proef.

• De held die alles nieuw maakt. Jezus kiest voor Kafarnaüm. Matteüs 4:12-25.

De Bergrede. Matteüs 5 tot en met 7.

• Gelukkig wie treurt. Je zult getroost worden. Matteüs 5:4.
• Gelukkig de vredestichters. Zij zullen kinderen van God genoemd worden. Matteüs 5:9.
• Zout en licht van de wereld. Matteüs 5:13-16.
• Alleen met oprecht geloof kom je verder. Matteüs 6:1-18.
• Schatrijk. Themadienst Matteüs 6:19-24 over God en geld.
• Rotsvast vertrouwen. Slot Bergrede Matteüs 7:13-8:1.

Jezus laat zijn macht kennen. Diverse reacties volgen. Matteüs 8 tot en met 12.

• Oneindige kracht van de nederige dienaar. Jezus verricht grote wonderen, ook aan ‘buitenstaanders’. Matteüs 8:2-17.
• Exclusief evangelie. ‘Laat de doden hun doden begraven’. Matteüs 8:18-22.
• Jezus’ (vol)macht om zonden te vergeven. Matteüs 9:1-8 NBV21.
• Ook de Dood wordt een halt toegeroepen. Matteüs 9:18-34 NBV21.
• Jezus volgen. Preek 1 over discipelschap. Matteüs 9:9.
• Gods vrijheidsstrijd. Over het zwaard van Jezus. Matteüs 10:34.
• Zo gek is het nog niet om in Jezus te geloven. Matteüs 11:6.

Verdedig je geloof. Apologetiek als teken van hoop. Artikel OnderWeg, 2020.

• Aan de kant blijven staan of meedoen met Jezus. Over Johannes en Doper en Jezus. Matteüs 11:7-19.
• Weinig verhullende (taal van) Jezus ‘van Kafarnaüm’. Matteüs 11:20-30.
• Welke rust Jezus geeft. ‘Kom tot mij – ik geef rust’. Matteüs 11:28-30.
• Hoe Jezus Heer en meester is. Over de sabbat. Matteüs 12:1-20.
• (De werkelijke betekenis van de schepping. Over de sabbat. Matteüs 12:1-8. Themadienst 2017).

(Vrijheid is niet te koop. Hagepreek bij viering en herdenking Eerste Vrije Statenvergadering te Dordrecht 1572. Hagepreek 2018).

• Jezus blijkt de allersterkste te zijn. Groeiend verzet en zonde tegen de Geest. Matteüs 12:22-37.
• Een kring rond Jezus. Preek 2 discipelschap. Matteüs 12:49 en 50.

Spreken in gelijkenissen: oordeel en bevrijding. Matteüs 13.

• Het geduld van de komende rechter. Gelijkenissen. Preek 1 Matteüs 13:1-30 over het waarom van gelijkenissen.
• Wat je aandacht geeft groeit. Preek 2 over gelijkenis van de akker (juli 2021). Matteüs 13:24-43 en 51&52. Het hele evangelie in een notendop.

Wie is Jezus? Matteüs 14 tot en met 17:23.

• Als de golven overslaan blijf ik hopen op uw naam. Matteüs 14:1-33.
• Helpt handen wassen tegen het gevaarlijkste virus? Matteüs 15:1-20.

Hoe te preken in de tijd van Corona-crisis? Blogpost maart 2020.

• Hoe een buitenstaander je leert bidden. Matteüs 15:21-28. Biddag 2020.
• Hoe Israëls God geprezen wordt. Matteüs 15:29-16:12.

• Is Jezus een influencer? Jezus’ aankondiging van lijden, sterven en opstanding. Matteüs 16:13-28.
• De Heer is erbij. Verheerlijking op de berg. Matteüs 17:1-8.
• Vertrouw je Jezus? Over gebrek aan geloof. Matteüs 17:14-23.

Leven met Jezus en in zijn gemeente. Matteüs 18 (en slot 17).

De woedende Heer en het kwetsbare kind. Korte inleiding preken Matteüs 18 (en slot Matteüs 17).[li]

• Jezus en het tempelgeld. Matteüs 17:24-27.
• Je komt als geroepen. Bevestiging ambtsdragers. Matteüs 18:1-5.
• Valstrikken en hindernissen op weg naar Gods koninkrijk. Matteüs 18:6-14.
• Let een beetje op elkaar. Matteüs 18:15-20 over onderling toezicht en tucht.
• Adembenemend. De gelijkenis van vergeving van schuld. Matteüs 18:21-35.

• (Echtscheiding. Terug naar de Heer die ons ‘helemaal een maakt’. Themadienst Matteüs 19:1-15. Rotterdam-Delfshaven, in de jaarserie ‘relatie’ 2014/2015).

(Intocht Jeruzalem, tempelreiniging, twistgesprekken rondom de tempel en Jezus’ toespraak over de tempelverwoesting en zijn majestueuze komst.[lii])

De drie gelijkenissen van Matteüs 25.

• Duizend dingen en één Heer. Themadienst Matteüs 25:1-13 over de (on)verstandige meisjes.
• Gods hebzucht. Matteüs 25:14:30 over de talenten.
• (Onwetende goeddoeners. Matteüs 25:31-46 over de schapen en de bokken. Themadienst 2017).

Zalving, pesach en Getsemane. Matteüs 26.

• De juiste investering. Maria’s zalving van Jezus. Matteüs 26:1-13. Biddag 2021.
• Bij de koning aan tafel. Pesachviering, instelling eucharistie/avondmaal. Matteüs 26:17-35.
• Gods wonderlijke aanvalsplan. Jezus in Getsemane. Matteüs 26:36-56.

Getsemane onthult Gods ondoorgrondelijke wijsheid. Artikel OnderWeg, 2021.

Goede Vrijdag en Pasen (naar jaar geordend). Matteüs 27 en 28.

• Alleen GOD WEET of er hoop is. Goede Vrijdag 2020 met Ezechiël 37 en Matteüs 27.

(Wil de levende God opstaan? Brief Nederlands Dagblad op Stille Zaterdag 2020 naar aanleiding van (discussie over) de Coronacrisis.)

• Opgewekt door de Geest. Pasen 2020 met Ezechiël 37 en Matteüs 28 (1 Petrus 3:18).

• Een vreselijke en bevrijdende schreeuw uit de duisternis. Preek Goede Vrijdag 2021 Matteüs 27:46 (volgend op Getsemane, zie hierboven).
• ‘Wees niet bang. De gekruisigde leeft.’ Pasen 2021 Matteüs 28:1-10.

• Hoe onwaarschijnlijk ook; Jezus leeft. Apologetische paaspreek 2021 Matteüs 27:57-28:15.

Leven uit God; de Vader, Zoon en Heilige Geest. Slot van het evangelie.

• Ruimte voor leven uit Jezus’ macht. Matteüs 28:16-20.

======== einde ======

Zie inleidingen op prekenserie Psalmen (2016-2017), Marcus (2017-2018) en Ezechiël (2018-2020).

Voetnoten

[i] Zie KNOWN. Inleiding op een serie preken over Ezechiël. Goede Vrijdag en Pasen 2020 stonden Ezechiël 37 en Matteüs 27 en 28 centraal. Zie Alleen God weet of er hoop is (Goede Vrijdag) en Opgewekt door de Geest (Pasen).
[ii] Zie Inleiding op preken over de (crisis)Psalmen van de Korachieten.
[iii] In Dordrecht hield ik prekenseries over het Oude- en Nieuwe Testament: zie prekenserie Marcus, de Psalmen en Ezechiël (zie ook inleiding op seriepreken over thema’s uit de gemeente). Over de achtergrond en het nut van het houden van (lange) prekenseries, zie het begin van de inleiding op prekenserie Ezechiël en de blogpost Discussie over de eerste doopvraag is teken van secularisatie (2019).
[iv] Niemand heeft Pasen zien aankomen, zie apologetische Paaspreek Matteüs 27 en 28. Van Maria wordt wel gezegd dat zij het geloof had in het goede van Jezus’ dood, zie preek zalving van Jezus door Maria.
[v] Zie Kerstpreek Matteüs 1.
[vi] Zie Jezus verlost van zonde. Kerstpreek Matteüs 1:21.
[vii] Zie Kerstpreek bij voetnoot v.
[viii] Zie bijvoorbeeld Gelukkig wie treurt. Preek Matteüs 5:4.
[ix] Zie Alleen God weet of er hoop is. Preek Goede Vrijdag Ezechiël 37 en Matteüs 27.
[x] Zie preek over de gelijkenis van de akker en het zaad uit Matteüs 13.
[xi] Voor de problematische verhouding van hedendaagse christenen met het Oude Testament zie het begin van de inleiding op de prekenserie Ezechiël.
[xii] Zie preek over slot van de Bergrede.
[xiii] Zie de preek bij de vorige voetnoot.
[xiv] Zie preek Matteüs 15:1-20.
[xv] Zie preek Matteüs 13 en preek over de talenten (Matteüs 25).
[xvi] Zie preek Psalm 1 en preek Psalm 49.
[xvii] Denk aan het boek Het schandaal van de Japanse schrijver Shusako Endo.
[xviii] Zie punt 2 van de preek over Matteüs 18:7. Zie preek Matteüs 11:6 over Johannes’ vraag uit de gevangenis.
[xix] Zie preek Is Jezus een influencer? Preek Matteüs 16:13-28.
[xx] Paulus zegt dat de machthebbers van de wereld Gods wijsheid niet kennen; anders zouden ze ‘de HEER der heerlijkheid’ niet hebben gekruisigd. Zie hierover een korte inleiding op preken over Ezechiël.
[xxi] ‘Macht is een kernthema bij Matteüs’ zegt Van de Beek (in Mijn Vader, pg. 399). Directe aanleiding om dat te zeggen is gelegen in het feit dat de volgorde van de verzoeking in de woestijn bij Matteüs anders is dan die van Lukas.
[xxii] Zie preek over het slot van de Bergrede.
[xxiii] Zie Jezus blijkt de allersterkste te zijn. Preek Matteüs 12:22-37.
[xxiv] Zie preek Jezus vergeeft zonde. Preek Matteüs 9:1-8. En zie preek bij de vorige voetnoot.
[xxv] Zie preek Ook de dood wordt een halt toegeroepen. Preek Matteüs 9:18-34.
[xxvi] Zie ook bij het thema ‘wijsheid’ en het skandalon.
[xxvii] Zie inleiding preken verzoeking in de woestijn.
[xxviii] Zie preek Matteüs 4:1.
[xxix] Zie preek over de laatste verzoeking in de woestijn.
[xxx] Zie preek over Jezus’ keuze voor een woonplaats, Matteüs 4:12-25.
[xxxi] Zie preek over Jezus uitnodiging om naar hem te komen en te leren van zijn nederigheid.
[xxxii] Zie laatste preek uit deze serie, preek Matteüs 28:16-20.
[xxxiii] Zonde en Dood met hoofdletters, zie preek over de opwekking uit de Dood van de dochter van Jaïrus.
[xxxiv] Zie preek over Goede Vrijdag (Ezechiël en Matteüs).
[xxxv] Zie preek Matteüs 11:20-30.
[xxxvi] Zie preek Jezus’ doop in de Jordaan.
[xxxvii] Zie preek over de verheerlijking op de berg.
[xxxviii] Zie preek over het slot van het evangelie van Matteüs.
[xxxix] Zie preek over Jezus’ doop in de Jordaan uit Matteüs 3.
[xl] Van de Beek in Mijn Vader (2018, pagina 230). De interessante podcast van NRC Handelsblad over Jezus (2020/2021) zegt dat Jezus eerst wordt gezien als een groot wonderdoener en langzaam maar zeker steeds ‘hoger’ wordt gewaardeerd (in Johannes) en uiteindelijk zelfs tot God wordt verheven (Nicea). Dit is een bekende denkwijze – een die voorbij ziet aan al de teksten in Matteüs waarin duidelijk wordt dat Jezus optreedt zoals God optreedt (zie onder het kopje ‘macht’ in deze blog. Marcus – het vroegste evangelie – heeft aan het begin van zijn evangelie bijvoorbeeld ook de passage waarin Jezus zegt zonden te vergeven; een uitspraak die als ‘blasfemisch’ wordt gezien. Zie een preek over die passage (maar dan uit Matteüs). Zie ook Dat ene grote mysterie. Inleiding op een serie preken uit Johannes. En zie Jesus. A Very Short Introduction van R. Bauckham (Oxford, 2011). Bauckham zegt dat Johannes als laatste schreef, na een leven lang te hebben gemediteerd over het leven van Jezus.
[xli] Zie Welke God is terug? (Nederlands Dagblad 2014), Scheepje (z)onder Jezus’ hoede (Reformatorisch Dagblad, 2018) en God, de enige God, is in Jezus onze naaste geworden. Preek Marcus 12:28-37.
[xlii] Zie Een vreselijke en bevrijdende schreeuw uit de duisternis. Goede Vrijdag 2021.
[xliii] Zie Gods wonderlijke aanvalsplan. Preek over Jezus in Getsemane.
[xliv] Getsemane onthult Gods ondoorgrondelijke wijsheid. Artikel OnderWeg.
[xlv] Zie Inleiding op preken over Matteüs 4:1-11.
[xlvi] Zie Helpt handen wassen tegen het gevaarlijkste virus.
[xlvii] Zie Wat je aandacht geeft groeit.
[xlviii] Inzake Wright: zie bijvoorbeeld voetnoot iv van de preek over Getsemane en zie ook de in die voetnoot genoemde andere voorbeelden. Ik baseer me niet op een stukje uitleg. Ik heb zijn uitleg inmiddels bij tientallen teksten gelezen. Inzake Van de Beek: zie voetnoot vi van dezelfde preek over Getsemane. Zie ook voetnoot iv in de preek over de gelijkenis van de talenten (Matteüs 25) waarin duidelijk wordt waarin Van Bruggen, Van de Beek en Wright overeenkomen en verschillen. En zie Het is begonnen. Over leven uit Pasen (themadienst Zondag 17).
[xlix] Zie inleiding op preken over Matteüs 18.
[l] Zie Hoe onwaarschijnlijk ook; Jezus leeft. Apologetische preek Matteüs 27 en 28.
[li] Terecht noemt Wright dit hoofdstuk bij het onderwijs waarvan Jezus na Pasen wil dat zijn apostelen dit aan alle volken leren (zie preek over Matteüs 28:16-20).
[lii] Zie de preken hierover bij prekenserie Marcus, zie daarvoor onderaan bij de inleiding Dat ene grote mysterie. Marcus is anders dan Matteüs maar ik wilde na een relatief korte tijd niet nogmaals over die reeks teksten preken. Matteüs 25 pakt de draad op: de gelijkenissen zijn een uitwerking van Jezus eschatologische reden, zie bijvoorbeeld preek over de talenten. (Zie ook de eerste preek over Ezechiëls tempelvisioen.)

—- einde —-