Zo’n vier jaar geleden heb ik voor het eerst systematisch over Psalmen gepreekt.[i] Uiteraard stonden Psalmen daarvoor ook op mijn preekrooster. Denk aan rouw- en trouwdiensten of aan ingrijpende situaties.[ii] Maar dat was incidenteel. Ik was bang om de Psalmen ‘kapot te preken’. Psalmen zijn immers gebeden, bedoeld voor de intieme relatie tussen God en gelovigen (Matteüs 6:5 vv). Laten Psalmen gezongen en gebeden worden. Wat moet je erover zeggen?[iii]

Tot God
Ik ben er toch aan begonnen en heb daar geen spijt van gehad. Ik ben onder de indruk gekomen van wat er allemaal aan bod komt in deze liederen. Dat dit alles in gebeden/liederen tot God aan de orde komt, maakt het intens. Denk aan boetelied Psalm 51 of doodsklacht Psalm 88.[iv] Het gaat door merg en been. En kun je Jezus volgen zonder de Psalmen te kennen?[v]

Wat me vooral trof is de zorgvuldige manier waarop het Psalmenboek als geheel is samengesteld. Psalm 1 en 2 vormen de basis van alle Psalmen. De koning wordt in Psalm 1 niet genoemd – en dat werpt licht op konings-Psalm 2.[vi] Psalm 88 (doodsklacht) en 91 (Godsvertrouwen) vormen elkaars spiegelbeeld waarbij Mozes met zijn ‘middelaarslied’ Psalm 90 de schakel vormt.[vii] Dat is maar een voorbeeld van hoe het steeds in de Psalmen gaat.

Bij latere prekenseries ging het me opvallen dat de structuur van het Psalmenboek de gang van Gods geschiedenis met zijn volk weerspiegelt.[viii] Stap voor stap en door heftige crises (ballingschap) heen heeft Gods volk moeten leren God niet voor de kar te spannen maar Hem in het midden te zetten (Psalm 46:6).[ix]

Crisis
In Corona-tijd greep ik terug op de Psalmen. Ik wil(de) op een evenwichtige manier preken in een crisis-tijd; me niet laten leiden door de actualiteit maar die ook niet negeren.[x] Zodoende kwam ik uit bij de Psalmen van tempelzangers Korachieten, Psalm 42/43 tot en met 49.

Crisis-Psalmen 42/43 – 49 vormen een geheel. Waarom crisis? Waar is God?

Deze acht Psalmen vormen een geheel. Ze gaan over de vraag waarom er crisis is en wat daarin de weg is. Deze Psalmen klagen niet alleen. Psalm 44 is een regelrechte provocatie.[xi] Toch klinkt er evengoed uitbundig vertrouwen (Psalm 46) en zelfs applaus voor God (Psalm 47).[xii] En het einde van deze reeks Psalmen is adembenemend. Psalm 49 is een snoeihard lied over de dood – een waarschuwing voor wie op alleen op zichzelf vertrouwt.[xiii]

Geheel in de lijn van het kunstig samengestelde Psalmenboek krijgen deze liederen van de Korachieten een passend vervolg. Een mens kan zichzelf niet bevrijden (Psalm 49); je bent zelf het lof-offer dat God vraagt en geeft (Psalm 50).[xiv] Dat geldt ook in boetedoening (Psalm 51).

Zo wordt de lof op Gods naam bezongen. In crisis geldt: geprezen de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

Dordrecht, 6 juni 2020

Overzicht van de preken over Psalmen 42/3 – 49 van de Korachieten. Je kunt de preken ook als podcast beluisteren (zie de link bij de preektekst).

• Hopen op God als het nieuwe normaal. Psalm (42) 43.[xv]
• Waar is God in de Corona-crisis? De provocatie van Psalm 44.
• Psalm 45 (kort in doordeweekse videoboodschap in de gemeente).
• Crisis-bestendig leven. Psalm 46.
• Applaus voor Jezus. Psalm 47 (Hemelvaart).
• Wie de Geest is en wat Hij doet. Psalm 48 (Pinksteren).
• Laat je niet te grazen nemen. Psalm 49.

Zie Hoe te preken in Corona-crisis? Blogpost maart 2020. En Wil de levende God opstaan? (brief Nederlands Dagblad op Stille Zaterdag 2020).

Voetnoten
[i] Zie Toegewijd en trouw leven. Preken over de Psalmen (OnderWeg, 2017). Later heb ik op basis van de serie Psalmen (2016/7) nog wel eens over Psalmen gepreekt. Psalm 96, Psalm 100 (Gods schapenkoppen), Psalm 110 (Hemelvaart) bijvoorbeeld.
[ii] Zie bijvoorbeeld Wereldwijd bant God oorlogen uit. Preek Psalm 46 in een roerige tijd.
[iii] Zie hiervoor de inleiding op Psalm 1 Guided tour in het koninkrijk. Preek Psalm 1.
[iv] Zie God is de goede rechter. Preek Psalm 51. En Mijn vriend in de duisternis. Preek Psalm 88.
[v] Zie begin van de preek Guided tour door het koninkrijk. Preek Psalm 1.
[vi] Zie Guided tour door het Koninkrijk en The return of the king. Preek Psalm 1 en Psalm 2. Het koningsthema (Psalm 1 noemt de koning niet) van Psalm 2 komt terug in de post-ballingschapsliederen: De HEER is koning. Preek Psalm 93 (vertrouw niet op machtige mensen, Psalm 146).
[vii] Zie De mens is voor een tijd een plaats van God. Preek Psalm 90 (en zie ook de preek van Psalm 88, voetnoot iv).
[viii] Zie onder Trinitarisch en de hele Schrift van KNOWN. Inleiding op preken over Ezechiël.
[ix] Zie Crisis-bestendig leven. Preek Psalm 46. God in het midden zetten (Psalm 46) en niet vertrouwen op zaken als de tempel of Jeruzalem als zodanig is voor beperkte, zondige mensen niet te doen. Daarover gaat restauratie-profeet Ezechiël; God moet daarvoor zijn mensen een nieuwe geest/Geest geven. Zie de voetnoot hierboven.
[x] Zie Hoe te preken in de Corona-crisis? Een verkenning. Blogpost maart 2020.
[xi] Zie Waar is God in de Corona-crisis. Preek over de provocatie van Psalm 44.
[xii] Zie Crisis-bestendig leven. Preek Psalm 47. En Applaus voor Jezus. Hemelvaart met Psalm 47.
[xiii] Zie Laat je niet te grazen nemen. Preek Psalm 49.
[xiv] Zie de preek bij de vorige voetnoot en zie Toegewijd en trouw leven. Preek Psalm 50.
[xv] Bij een thema-preek over God en lijden kwam Psalm 43 eerder ter sprake.