Preek uit de serie OT, Jozua. Gehouden in Delfshaven, najaar 2011. Voorbeeldliturgie: zie onder.

1 Op afstand of van dichtbij?
Een predikant gaf paar jaar geleden soort dagboek uit (engelenwoede). Vertelde o.a.: soms zijn er van die teksten in de Bijbel, daar zet ik hek om heen. Betekent: gevaar. Niet bij in de buurt komen.Zou deze tekst daarvoor in aanmerking komen? Vast wel. Heftige tekst.

Vorige week besproken in kring. Iemand zei: ik was dit aan lezen op m’n werk (voorstudie)… en dat ging niet zomaar. Het is nogal wat. Denk je eens in: jij leest dit op je werk, bent dit aan lezen, er komt collega langs: ‘wat ben jij aan doen?’ ‘Ik….? Uhm….niks (hand voor scherm/tekst).’

Of zou je het zeggen? Waar zou dat gesprek over (kunnen) gaan?

Nogal wat vragen: waarom heel Israël geslagen bij 1 zondaar? Waarom gezin gedood terwijl 1 overtreder? En misschien vooral nog wel dit: je hebt het idee, als je meeleest, dat er na vs. 19 omkeer komt. Belijdenis van schuld. Dan is er vergeving bij God, toch? Altijd (ps.130). waarom zo’n steenhard, onverbiddelijk vonnis? Hoe is dit mogelijk bij God? Maakt je dit niet heel onzeker? Kun je straks HA vieren als God zo over zonde oordeelt?

Hek erom heen. Als je echt probeert in te denken wat hier gebeurd is, dan komen bij ons beelden op uit boek de Vliegeraar (steniging in stadion). ‘Barbaars’. Wil je niet mee te maken hebben. Gebeurt ergens anders. Of: vroeger. Uit buurt blijven.

Of toch niet? Anders zeggen: wat is reden om toch goed naar te luisteren. Kunt zeggen: het staat in Bijbel. O.k. Er is nog wat ánders wat er voor zorgt dat je niet alleen zegt ‘oei’/afstand maar toch ook dichterbij wilt komen. Is je opgevallen?

Dat is dit: de hartstochtelijke betrokkenheid v God. Uit alles blijkt hoezeer God deze overtreding aan het hart gaat. Wij kunnen op afstand blijven: misschien is nog wel het meest ‘enge’ aan deze tekst hoe dichtbij God komt. Haast op een menselijke manier reageert God: (10 vv) kort, afgemeten, ingehouden woede, oordeel. Alles moet aan de kant voordat Hij verder kan en wil.

Is God zó!? Die paar staafjes goud/zilver! Er zijn toch wel ergere dingen! En, met respect: alles is toch van U, Heer? Die ene overtreder: had God niet blij kunnen zijn met al die anderen die gehoorzaam waren? Wij zouden zeggen bij zo’n gebeurtenis: vervelend incident maar is niet anders. neem je verlies, maar blijf vooral naar de positieve kanten kijken. of: blijf streven naar volmaaktheid maar houd rekening met zwakte/onvolkomenheid. O.i.d.

Zo niet God.

In dit stuk ontdekken we iets bijzonders van God, van wie Hij is. Dat doet ons denken aan wat er in het NT over de Heilige Geest staat. Bedroef de Geest van God niet – zegt Paulus. Wij denken misschien: God is God, wat kan Hem gebeuren, Hij doet wat ‘Ie wil. maar nee! Wij kunnen Hem bedroeven. Wordt ons gevraagd & gewaarschuwd: doe dat niet!)

Brs. en zrs.: dit is typisch zo’n tekst waarbij wij misschien heleboel vragen hebben – gaan we ook naar kijken – maar waarvan je zegt: en toch. Toch luisteren want ook in deze diepte, dit donkere oordeel, maak je kennis met God.

2. de noodrem van de liefde.

Allereerst, gemeente, mogen we dit hoofdstuk niet isoleren. Het hoort bij het vorige: inname v Jericho (vorige week’. God heeft op allerlei manieren duidelijk gemaakt: dit is mijn strijd. Ik hoor bij geen van beide – zei de aanvoerder van leger van de HEER tegen Jozua op zijn vraag ‘hoort u bij ons of bij de vijand.’

Ik vervul mijn belofte aan jullie, dit volk komt onder Mijn oordeel. Israël kijkt en werkt mee met God. Bij dit ‘eerste’: alle buit levenden en voorwerpen zijn van God, een in die tijd bekende manier v handelen. Expliciet kondigt God ook aan: wie zich toch vergrijpt aan de ban stort Israel in het ongeluk (6:18).

Kortom: een uniek moment, door God op allerlei manier gemarkeerd. Deze strafmaatregel kun je daar niet los van zien. God wil dit land geven. God wil dat Hij in midden staat (ark als ‘wapen’). God wil dat mensen van meet af aan inzien dat rijkdom, geluk en alles wat je nodig hebt – van Hem afkomstig zijn.

In de Bijbel staat deze geschiedenis op eenzelfde nivo met de zonde van Annanias en Safira (Hnd.5).

De 1^ste christelijke gemeente is dan net ontstaan. Pril bestaan: God neemt resoluut voor haar op als zij bedreigd wordt door dubbelzinnigheid, bedrog, onechtheid. Toen was het het prille ‘geluk’ van het ontstaan van de gemeente. hier is het het prille geluk dat het land van het volk wordt. In beide gevallen betreft het een voor mensen onzichtbare zonde. Er lijkt niets aan de hand, alles goed, koek en ei. Hé, wacht even: zijn dat – die stiekeme dingen – ook niet die dingen waar wij het meest door geraakt worden? ‘als ‘ie nou in m’n gezicht had gezegd wat ‘ie van me vond, maar nu ik het moet horen van….’ Dolksteek in de rug, verraad…..

Terug naar Achan, Israël. Met dat je dus moet zeggen dat dit oordeel uniek is, is het ook zo dat God hiermee ahw de noodrem hanteert. Als nu niet duidelijk wordt dat God dit heeft gezien: zou het volk dan later ooit kunnen denken, bij een overtreding, het niet volgen van zijn geboden: God ziet het? Als Hij hier niet had gestraft: hoe serieus zou volk Hem nemen als Hij sprak over oordeel bij verbondsovertreding? Zouden zij/wij God geloven als Hij zegt: het gaat me er vooral om dat je hart aan Mij toegewijd is: hoe kan God nu mijn hart zien, en ja: wie is daar niet dubbel in….?

Als God hier niet een halt toeroept en Achan later rijk blijkt te zijn van Jericho, dan is de besmetting in heel het land gekomen. Mooie God die dat laat gebeuren: onder z’n neus vandaan kun je jezelf ten koste van Hem verrijken…. Nee. En God meent het ook echt wanneer Hij zegt: vertrouw op Mij alleen, dan word je rijk. God blijft zichzelf, ook in dit oordeel. Ook hierin betrouwbaar.

God hanteert de noodrem van zijn liefde. Noodrem: net zoals een soldaat die ervandoor gaat op zware straf kan rekenen maar in oorlogstijd met de dood gestraft kan worden, zo is het hier ook uur U. Vooral hanteert God de noodrem van zijn liefde. Om te laten zien dat Hij is wie Hij zegt dat Hij is: de Schepper èn Verlosser van ons leven.

3. Gods oordeel.

Blijft staan: Achan laat het leven, op een verschrikkelijke manier. En Israël verliest dappere strijders om deze overtreding. Wat moeten wij daarmee? Veel Nederlanders geloven dat er meer is tussen hemel en aarde dan dat je met het blote oog kunt waarnemen. Maar een ‘persoonlijk’ God? Dan zakt de stemming. En als het gaat over God die oordeelt, dan kun je beter helemaal ophouden. Wij doppen onze eigen boontjes en kunnen echt wel zelf uitmaken wat goed/fout is.

Gemeente: hoe zit dat nou in de kerk? Misschien is er te snel, te makkelijk of kort door de bocht over gesproken: Gods oordeel (punt). En/of heeft het voor je gevoel alleen/vooral te maken met: angst, straf of afwijzing. In dat geval is het heel moeilijk te luisteren naar wat er hier gebeurt. Je schiet misschien op slot of in reflex van verdediging. Misschien zit je hier en herken je je wel in die vorm van geloof die weinig of niks kan met oordeel. Je ontkent niet dat het er in de Bijbel over gaat: maar wat merk je er nou van? Maakt het je niet alleen somber? Mag al blij zijn dat je gelooft, naar kerk gaat.

Broers, zussen, gasten: ik wil je vragen met die moeite/bedenkingen toch te (blijven) luisteren. Niet alleen omdat we vandaag deze tekst lezen, ahw terugkijken naar vroeger. Als we straks ons geloof belijden vatten we de Bijbel samen. We spreken dan onze verwachting uit in de (weder)komst van onze Heer, Jezus Christus: hij zal komen om te oordelen de levenden en de doden. We zeggen dus: op die dag komt Achan voor Jezus te staan. Israël en de inwoners van Jericho. Jij. U. ik. Álles komt dan aan het licht. Vooral wat verborgen was. In Zijn licht.

Wat we hier lezen is geen flashback (OT, oordeel/straf); het is een van de belangrijkste onderwerpen van het NT. Het verwachten van onze Redder en Rechter: met de daarbij behorende oproep tot bekering en heiliging van heel het leven (Hebr.12). Met het vooruitzicht dat wat hier aan onrecht was, recht gezet zal worden. Met het perspectief dat alle dubbelheid, onoprechtheid definitief aan de kant gezet zal worden.

Wat we vanmorgen lezen, stelt ons allereerst deze vraag: houd jij serieus rekening met die dag, dat perspectief? Ben jij echt aan het uitbannen wat onheilig is in jouw leven? Als je bang bent voor die dag: luister naar Jezus: wie in Mij gelooft wordt niet geoordeeld. Blijf steeds bij Hem, groei in het ontvangen van zijn liefde. Als je niks met dit oordeel kunt: kijk om je heen. Denk aan die moeder in Syrië die na lange tijd van zoeken haar dochter terugkrijgt. Ze blijkt dood te zijn, sporen van grove mishandeling op haar lichaam. Schreeuwen dat dode lichaam en die moeder niet om oordeel, wraak? Als God bestaat – als jij dat gelooft – zou Hij dat laten gaan? Denk je dat echt? Zou dat toekomst hebben in zijn nieuwe wereld? Veel geloofwaardiger is het serieus te nemen dat de Heer over alles en allen een oordeel zal uitspreken – en zo zijn betrouwbaarheid laat zien.

Kun je niks met Gods oordeel? Kijk eens naar ons eigen land. In Nederland doen wij niet zo, wij zijn geen barbaren (als in MO). Welnee. Wij doen dat veel subtieler. Deze week was er een grote rechtzaak (‘klimop’) in Nederland. duizenden uren speurwerk zat erin. Het gaat over keurige mensen, in de top van bedrijven, een som geld van 200 miljoen euro. Het gaat me er niet om deze mensen negatief in daglicht te zetten, en de rechter moet oordelen. Maar: hoeveel verontwaardiging klinkt er door in de urenlange aanklacht vd openbaar aanklager? En hoe snel staat Nederland niet op achterste benen: we staan al lang klaar om onze stenen/oordelen op twitter etc. rond te gooien. En we zijn echt boos: mijn geld, ik heb gewerkt voor dat pensioen van later: dit is niet eerlijk. Wacht even: als wij zo verontwaardigd zijn over (pensioen)geld, stiekeme declaraties, onechte facturen, zou God die ons hart kent dan zeggen ‘maakt niet uit wat jij met je geld doet?’

In zijn oordeel blijkt alleen God echt (zichzelf) te zijn. Hij is God van alle mensen. Zijn goedheid is hemelhoog en zijn oordeel onpeilbaar diep (ps.36). brs. en zrs: is dat uiteindelijk ook niet wat we – met alle mitsen en maren die we eerst/ook hebben – van God verwachten?

Straks vieren wij het HA. Dat wordt wel eens zo gezien als ‘de club die het voor elkaar heeft’ (zeker is, goed etc.). dat is niet zo. wat we straks doen is zo mooi. Avondmaal is een uniek feest dat alleen de kerk heeft. omdat we zeggen: we weten dat er in deze wereld onrecht, dubbelheid en zonde is. Sterker: dat zit in ons, en wij kunnen het niet de baas. Maar een ding doen we anders dan de wereld. We erkennen dat God eens aan de noodrem getrokken heeft. God heeft alle oordeel uitgesproken. Al zijn woede laten neerkomen. Jezus was toen bliksemafleider. Hij is de noodrem van Gods liefde. In eigen persoon heeft God zo laten zien: ik neem de schande van Achan, Israël, jouw en mijn zonde op me. Alleen in Jezus kunnen we terugkijken over het Achordal heen, zonder angst verschijnen voor Hem die onze Redder en Rechter is. Heel mooi zit de hoop op Hem al in het OT. Eeuwen later noemt een van de profeten deze plek, het dal van Achor, een poort van hoop (Hos.2:17)! Het grootste vuil wordt door God aangepakt. Dit dieptepunt krijgt een plek in het uizicht dat God geeft op totaal herstel.

Alleen God blijkt echt (zichzelf) te zijn.

4. Oprechtheid en onderlinge betrokkenheid.

Nog een keer terug naar je werkkamer. Je collega ontmoet je met een open Bijbel bij Jozua 7. Snel dichtslaan? Nee. Natuurlijk: met zo’n tekst begín je niet als je met een ander praat, maar als deze ‘toevallig’ openligt, dan is dat ook zo. waarover gaat het gesprek?

Misschien moet je inderdaad eerst wat aan de kant ruimen. Cultuur: een overtreedt, allen gestraft. iemand die in Afrika had gedoceerd zei deze week: voor hen is dit niet het punt. En ja: ook deze vorm is nu niet meer zo. terecht protesteren we als dat in andere landen gebeurt. Al in het OT zijn straffen zelden meer zo uitgevoerd. En het NT spreekt over het aanspreken van zondaars, de ban is er zeker, maar dan in het uitsluiten uit de gemeente (uiterste vorm tucht).

Waarover gaat het gesprek? Kijk naar Achan: hij is kind van God, toch zonde: dat is dubbelheid. Hoe ga jij nu om met dubbelheid in je leven? Je hebt trouw beloofd aan hem/haar, maar je krijgt interesse voor een ander (serie overspel laat het zien). Of: je hebt een prima baan/inkomen, maar ergens voel je: ik wil meer/meer en je zoekt ook naar manieren om daaraan te komen (eerlijk/oneerlijk). Je hebt een goede werkgever, toch heb je soms zo de neiging om de kantjes ervan af te lopen. Of je houdt van God, je bent (diep)gelovig en toch merk je daar ineens die weerstand tegen Hem, zijn Woord of wil.

Wij hebben deze dingen allemaal, op z’n tijd zitten we daar allemaal mee.

De Bijbel laat zien: God wil je heel (heilig) maken. Alleen Hij kan je echt rust geven in die strijd. Als wij straks HA vieren, zegt het form.: kom naar de tafel met een oprecht hart. God zegt niet: wees zonder zonde, wees niet dubbel, doe er x-aantal zonde vanaf. Maar: meen het met je spijtbetuiging. Meen het als je zegt: Heer, maak mijn leven nieuw. Wees oprecht als je merkt dat er zonde/ weerstand in je is. Verstop het niet zoals Achan zijn buit voor God verstopte. Geef God nu de eer voor wie je bent en wat je krijgt.

Tot slot nog een ding. 7:1 I schond de ban. Israël. dan volgt pas de naam v overtreder. Wij vinden dit moeilijk: ik ben ik, jij bent jij. Het NT geeft de gemeente v Chr o.a. deze naam: lichaam v Chr. natuurlijk neemt dat de eigenheid van alle leden niet weg. Integendeel: juist in/door anders te zijn, ben je een lichaam – lekker leuk zo’n archusoog-lichaam met alleen maar ogen.

Dat is iets heel belangrijks. In dit heftige stuk over de ban zie je daarom ook het achterliggende ‘principe’ van wat in het NT de tucht heet. Wij denken dan gelijk aan allerlei maatregelen. Tucht begint veel essentiëler: onderlinge betrokkenheid. Respect, aandacht voor elkaar die niet is: tolerantie of in je waarde laten in de zin van: doe jij wat jij wilt.

Onderlinge betrokkenheid kan soms best een lastig punt zijn. Hoe dan toch. Ik noem wat vb.

• Jongeren bij catechisatie gaat bidden. Valt me vaak op, heel mooi, dat jullie dan eerst even wachten en zeggen: voor wie/wat kunnen we bidden? Dat is het: kijk eerst om je heen. Blijf dat doen. Bij je gebed, bij je inzet in gemeente.
• Kring die zegt: we zien dat betrokkenheid best lastig is. Wij willen ervoor staan om te zeggen: kennen we iemand niet in kerkbank, we gaan ons voorstellen, groeten. Dat is het. Doen jullie nog steeds?
• Iemand geeft aan: ik kom niet meer op kring. Of: irritant dat ik steeds berichten krijg daarover, wil ik helemaal niet. O.k. lastig. Maar misschien door gebed of toch bezoek eerst maar eens langsgaan: wat is er?

———————

Voorbeeldliturgie: zie hieronder.

In het boek Jozua staan heftige en bijzondere gebeurtenissen. (Hoe) klinkt daarin het evangelie? Ik hield over dit boek een paar preken:

Jozua 7: alleen God blijkt echt (zichzelf) te zijn.
Jozua 14: welke plek hebben ouderen in de gemeente?
Jozua 20: de gemeente van Jezus als vluchtplaats.
Jozua 22: soms moet er juist heibel zijn in de gemeente.

In twee artikelen ging ik uitgebreider in op passages in Jozua die vandaag veel oproepen omdat het over geweld gaat. Naar aanleiding van de uitzending van Pauw over geweld in de heilige boeken schreef ik Christen-populisme helpt niet (december 2016). En na de aanslag op  Charlie Hebdo besprak ik met mijn collega geestelijke, imam Karrat, over geweldsteksten in de Bijbel en Koran; dat laatste deed de imam. Zie Laat het oordeel aan God.

Welkom
Votum
Groet
‘ik kom uw heiligdom binnen’ (1^ste keer voorzang, 2^de keer gemeentezang)
10 verbondswoorden
Ps. 130 Psalmen voor Nu
Gebed
Lezing: Jozua 7
Ps.36:2 en 3 (soms 2^de deel 3^de vers niet gezongen)
Verkondiging: Alleen God blijkt echt (Zichzelf) te zijn

1. op afstand of van dichtbij?
2. noodrem van Gods liefde
3. Gods toorn
4. Oprechtheid en onderlinge betrokkenheid

Luisterlied: ‘wie is God behalve onze Heer’ (E&R II, lied 410):
Afkondigingen kerkenraad
Dankgebed en voorbede
Collecte
HA: viering, form.4
Geloofsbelijdenis: GK 179a
Tijdens de viering zingen we LB 358: 1 t/m 6
Dankgebed
LB 460: 1 en 3
zegen