Ons jaarthema is: Eenheid en diversiteit. Vandaag een ouderendienst over dat thema. Psalm 92 spreekt over bloeiende ouderen. Gelukkig heeft onze gemeente die genoeg. De eredienst is (mede) voorbereid tijdens een seniorenochtend. Twee oudere gemeenteleden geven een getuigenis. De liturgie is samengesteld op basis van de inbreng van ouderen. Na afloop is er een speeddate ouderen – jongeren.

Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst. De preek is te beluisteren via mijn podcast.

Gemeente van de Heer

1         Blijvend sterk en fris.
Psalm 92 zegt dit over gelovige ouderen:

Ze blijven alle dagen
hoe oud ook, sterk en fris.
God die rechtvaardig is,
laat hen veel vruchten dragen.
(De Nieuwe Psalmberijming, vers 6a).

Je vraagt je af: waren ouderen toen zó fit? Zou men in de tijd van de Psalmen geen ouderdomskwalen hebben gekend? Nee, zo zit het niet. In die tijd hoorde je al veel eerder tot de ouderen dan nu. En de gezondheidsvoorzieningen van vandaag zijn zoveel beter dan toen. Die kun je niet met elkaar vergelijken. Wie weet dacht Psalm 92 aan Mozes van wie gezegd wordt dat zijn levenskracht niet af was genomen op heel hoge leeftijd (Deuteronomium 34:7). Of denk aan Kaleb (een van de twaalf verspieders) die op z’n vijfentachtigste nog vol energie zit en bezig is met het uitvoeren van Gods plan (Jozua 14).[i] Uitzonderlijk.

Gods geheim.
Psalm 92 getuigt vooral van een ander geheim dan gezondheid en leeftijd. Het is een lied voor de sabbat (opschrift). Gods rustdag. Het gaat om wie God is en wat Hij doet. God is Schepper van alle dingen en rust op de zevende dag. Vanuit de rust van Gods voltooide werk leeft en werkt een mens (Genesis 1&2). Het Nieuwe Testament maakt nog duidelijker wat Gods sabbat betekent. De sabbat is niet een bepaalde dag. Gods is mens geworden in Jezus en is gekruisigd. Op de sabbat ligt hij in het graf. Daar liggen onze zonden en wonden te ruste (oude Liedboek 87:4). Het is volbracht! Jezus vervult Psalm 92.[ii] Zoals de eerste mens leefde uit Gods voltooide werk (Genesis 1&2), zo leeft een christen uit Jezus’ opstanding. Gods nieuwe dag/wereld is begonnen. Dankzij Jezus leef je Gods eeuwige rust (Hebreeën 3&4) tegemoet. Zo getuigt Psalm 92.

Ouderen in de gemeente.
Psalm 92 laat zien welke bijzondere plek ouderen in de gemeente hebben. In onze samenleving worden ouderen soms afgeschreven: hé Boomer/ouwe – houd je mond. Het gaat in onze samenleving om strakke en mooie lichamen. Om de toekomst. Wat je toevoegt. Wat je presteert. Hebben ouderen hun deel niet al gehad? Zo denkt de Bijbel niet. Zo is het niet voor God. Niet alleen omdat ieder mens ertoe doet; naar Gods beeld geschapen en allen geroepen door de Heer. En ook niet alleen omdat de Bijbel tot respect voor ouderen oproept (Leviticus 19:32, vijfde gebod – zie uitleg ds. H. de Jong). Psalm 92 zegt: als je een lang leven hebt gekregen ben je op een bijzondere manier getuige van God. Dat gaat niet over een moment van geluk. Of een paar jaar met ups en downs. Maar decennialang heb je met de Heer geleefd. Dat geeft uitstraling. Psalm 92 zingt zo verder:

‘De HEER is te vertrouwen’
zo klinkt het uit hun mond,
‘Hij geeft ons vaste grond;
Op Hem kunnen we bouwen.’
(De Nieuwe Psalmberijming, vers 6b).

Hoor je? Gód is vitaal. Hij laat een mens niet los. Hij is de God die aan het begin van je leven staat (Psalm 139). Die er is. Een jaar. Tien jaar. Vijftig jaar. Tachtig jaar. Daarvan getuigen ouderen. Zonet in de bijdragen van …. Vorige week bij de seniorenochtend. In diverse manieren waarop jullie je inzetten in de gemeente en net zo goed in de samenleving. Ik denk ook aan gemeenteleden die veel moeiten ervaren bij het ouder worden. Als zij zeggen dat God erbij is, helpt en troost, en dat je er in de gemeente niet alleen voorstaat dan is dat de frisheid van Psalm 92. Dank de Heer voor alle ouderen van onze gemeente.

2.     Kies voor de Heer.
Psalm 92 is voor vandaag bijzonder. Als je een jongere bent vind je het misschien volstrekt normaal dat ouderen in de kerk zitten. Maar denk je dat het voor hen automatisch is en was? Een paar jaar geleden vertelde … hoe zij op jonge leeftijd voor God heeft gekozen. Denk ook hieraan: de ouderen in onze gemeente zijn opgegroeid in een tijd waarin kerkverlating en niet meer in God geloven sterk toenamen in onze maatschappij. Jullie zijn trouw gebleven. Aan de Heer en aan zijn gemeente. En vandaag dienen jullie hem. Dank de Heer.

Psalm 92 spreekt niet allereerst over jong of oud. Het gaat erom hoe geweldig God is. Dat je voor Hem kiest. Een keuze die ieder mens te maken heeft. Niet zelden doe je dat al in je tienerjaren. Als je naar catechisatie gaat. Een keuze maken. Het gaat in Psalm 92 niet alleen over rechtvaardigen en hun door God gezegende leven. Het gaat ook over degenen die God de rug toekeren.

Die ene Weg.
Er staan hierover best harde woorden in dit lied. Misschien schrik je ervan. Zeker als je vrienden of familie hebt die niet (meer) in God geloven en/of niks (meer) met de kerk hebben. Vergeet niet: de Psalmen beginnen bij Psalm 1. Daar gaat het al over twee wegen (en over een boom die vrucht draagt).[iii] Jezus heeft het in zijn onderwijs over de brede weg en de smalle poort (Matteüs 7:13vv).[iv] Radicaal. Dan moet je je niet allerlei dingen gaan inbeelden alsof wij een soort overzicht hebben: zus gebeurt er als je dat doet, en zo gebeurt er als je anders doet. We krijgen geen schema. Dit zijn Bijbelse manieren van spreken die duidelijk maken: God is de levende God. Hij is in Jezus zelf de weg geworden. Kies voor hem. Dat is het goede leven. En jij en ik kunnen zo eigenwijs zijn – onze tijd heeft er een handje van – en denken dat je God helemaal niet nodig hebt. Daar zet Psalm 92 een streep doorheen. Je hoort wel eens van mensen die door een moeilijke tijd heengaan en dan bedenken of er toch niet meer is tussen hemel en aarde en de weg naar God vinden.

Psalm 92 wijst je op God en het leven met hem. Dat leven begint hier en is eindeloos. Kies voor hem. Ouderen hebben dat gedaan. Doen dat nog steeds. En God zegent hen en maakt hen blijvend tot zegen.

3         (Omgaan met) veranderingen. Waar komt het op aan?
Wat betekent eenheid en diversiteit in de gemeente voor jullie, ouderen? Vorige week hebben we daar een gesprek over gehad. Wat mij betreft – dat hoorde ik gelukkig van diverse kanten terug – een open en constructief gesprek. Veel van de dingen die we besproken hebben zijn de afgelopen jaren ook aan de orde geweest. In persoonlijke gesprekken. Op huisbezoek. Op gemeentevergaderingen. Op de kring en bij andere gelegenheden. Toch was het goed om in het bijzonder hiervoor nog eens bij elkaar te komen.

Jullie hebben verteld over hoe je bent opgegroeid in het geloof. Hoe het leven met de Heer eruit zag. Dat geloof in God en (lid zijn van de) kerk vanzelfsprekend bij elkaar hoorden. Dat je ook dingen meekreeg waarmee je het niet eens was. Bijvoorbeeld naar welke kerk je moest wijzen als men naar de kerk vroeg; de Vrijgemaakte kerk. Alsof dat de enige (ware) kerk was. Net zo goed ging het over de liefde voor de kerk van de Heer. Hoe je in saamhorigheid met elkaar optrok. Als kerkenraad. Als ouderlingen op je huisbezoek. Als gemeente waarin je wist wat je aan elkaar had en waar je voor stond. Wekelijkse catechismuspreken waarin het ging over heel het christelijke leven. De kennis die je daarin meekreeg en doorgaf. Psalmen zingen in de erediensten. Zondagsheiliging in het tweemaal naar de kerk gaan. En meer.

Wat gelijk blijft.
Zussen en broers: wat is er veel veranderd. Zonder gelijk te zeggen of dat (deels) goed is of (deels) zorgelijk; wat is er veel veranderd als je kijkt naar hoe het christelijke leven en het kerkelijke leven er vandaag uitziet.

Als ik goed naar jullie heb geluisterd is voor jullie het belangrijkste gelijk gebleven. Het viel me op hoe jullie aan het eind als uit een mond met kracht zeiden: we willen de Heer dienen. Dat hebben we altijd gedaan en willen (blijven) doen. Ik merkte vastberadenheid. Ik vond dat indrukwekkend. Volgens mij hoorde ik uit jullie mond het getuigenis van Psalm 92 (cf. Jozua 24:15). Een fris geluid. Inspirerend. Bemoedigend.

Veranderingen.
Toch zou het niet eerlijk zijn om vervolgens een punt te zetten. We hebben niet voor niks het jaarthema eenheid en diversiteit gekozen. We lopen in toenemende mate tegen diversiteit aan. Wat betekenen die veranderingen? Wat doen die met je? Hoe ga je daarmee om? Hoe gaan we daarin met elkaar om? … hebben daar zonet iets verteld. ‘Heel wat aanpassingsvermogen wordt van ons gevraagd’ zei …. Ja. Andere liturgie. Indringende gesprekken met je (klein)kinderen. Je ziet aan (een) volgende generatie(s) hoe die het leven met de Heer invullen. Jullie hebben het verdriet benoemd als je ziet dat er soms geen geloof of kerkgang meer is. Er is lang niet altijd meer een middagdienst en/of een (regelmatige) catechismuspreek. Gesprekken gaan nu over onderwerpen zoals LHBT+ en de vrouwelijke ambtsdrager; onderwerpen die indertijd vaak niet in beeld waren of waarin een heel duidelijk ander standpunt was dan nu het geval is.

Ik kan me voorstellen dat je voor je gevoel wel eens in een achtbaan zit met allerlei onverwachte bochten of een looping. Is het te doen? Gaan de veranderingen te snel (dat typeert onze kerken. Als we eenmaal veranderen dan ook razendsnel[v])? Is het juist goed? Wat gaan de jongeren en jongvolwassenen volgende maand zeggen als zij aan bod zijn om de dienst over dit jaarthema voor te bereiden? Lukt het ons om hierin voor Gods aangezicht goed en zorgvuldig met elkaar om te gaan?

Verlies en verdriet (voorbeeld 1).
Nu is ieder mens anders. Dat geldt voor jongeren. Ouderen. Iedere leeftijd. Laat ik wat dingen noemen die ik van ouderen heb gehoord (vorige week/andere keren). Een van jullie zei: ik ga niet voorin in de kerk staan om iets te vertellen zoals … doen. Want ik heb teveel verdriet om wat er niet meer is in het leven met de Heer. Ik bedank je dat je dit vorige week wel hebt gezegd. Wat ik straks wil doen is dit aan de Heer voorleggen in het gebed. Hij weet het. Hij kent ons allen. Wat ik me wel afvraag: weten wij dit soort dingen van elkaar? Kennen we elkaar zo? Dat is volgens mij belangrijk. Die openheid en eerlijkheid naar elkaar toe. Hoe je hier zit. Je hoeft geen oordeel te hebben over elkaar want ieder van ons is van de Heer (Romeinen 14). Maar ken elkaar wel in hem.

Niet de kerk maar God (voorbeeld 2).
Ik wil nog wat noemen. Deze zin is me bijgebleven: vroeger ging het altijd over: je hoort dit en dat te doen – je kinderen naar die school sturen, die krant lezen etc. – en vandaag gaat het erom: volg je Jezus? En (wat erop lijkt): vroeger ging het over geloof in de kerk en vandaag gaat het over geloof in God.

Dit is belangrijk, gemeente. Is het een beter dan het ander? Of geeft dit precies aan wat het gevolg is van kerkzijn in een (ver)andere(nde) tijd? Tientallen jaren geleden was de kerk, ondanks ontkerkelijking, toch nog wel bepalend; voor het geloofsleven en ook in de maatschappij. Vandaag leven we in een zogenaamde post-kerkelijke tijd. Kerken spelen nauwelijks meer een rol (op papier dan. Zie alle hulp die kerken in onze maatschappij bieden in tal van situaties). Dat is niet alleen zo in de maatschappij. Het speelt ook onder christenen. Hoe vaak hoor je niet: ‘ik geloof wel maar daarvoor heb ik de kerk (toch) niet nodig’? Ook in het geloof gaat het over wie ik ben en wat geloof ik, wie ben jij en wat geloof jij – meer en anders dan toen de kerk een belangrijkere plek innam.

Wie zijn we?
In die situatie, in deze andere tijd, past de opmerking ‘het ging vroeger over geloof in de kerk en vandaag over geloof in God’. Je kunt dat ook anders zeggen. Het gaat er vandaag over waarom je kerk bent. En dan gaat, als vanzelf, eerst over (geloof in) God. Dat is de verandering die je vandaag merkt.

Is die verandering ‘verkeerd’? Zo wordt er wel eens over gesproken als het gaat om veranderingen: (dit is) goed – (dat is) verkeerd. Nee, dat is niet verkeerd. De kerk is geen doel op zich. Het gaat om de Heer en zijn evangelie, om de komst van zijn rijk en dat je daaraan meewerkt. O.k. zegt een gelovige vandaag. Het is niet verkeerd. Mooi. Ik geloof namelijk best maar dan kun je toch net zo goed zonder de kerk? Ik denk, gemeente, dat dit een wezenlijk punt is. Misschien is dit wel het meest wezenlijke punt in het gesprek dat we in de afgelopen jaren telkens meer met elkaar zijn gaan voeren. Er verandert niet een ding. Of een paar onderwerpen (vrouwelijke ambtsdrager bv). Heel het kerkzijn verandert. En dat is heel wat. Want in onze kerken is in het verleden juist altijd over de kerk en belang daarvan gegaan – en dan wisten we waar we aan toe waren.[vi]

Nu staan we voor deze vragen: je gelooft in God en hoe vul je dat in? Heeft de kerk daar een plek in en hoe dan? Dan ga je anders naar de kerk kijken. Wat betekent kerklidmaatschap eigenlijk? Is het nodig om (na Corona) terug naar de kerk te komen of is het ook prima als je thuis – dan of later – kijkt? Heb je elkaar nodig? Of wil de Heer dat je samenkomt of mag je dat vandaag niet meer tegen elkaar zeggen? Is kerklidmaatschap: VVB betalen en op zondag naar de kerk (en de laatste jaren dan misschien ook nog kring)? Maar hoe kan de steeds grotere groep mensen om ons heen dan zien wat geloof in Jezus betekent als de drempel om naar de kerk te gaan best hoog ligt? Is het o.k. als ieder zelf het leven met de Heer invult, de Bijbel leest en uitlegt of is het juist goed en nodig dat je met elkaar een christelijke en aantrekkelijke ‘huisstijl’ hebt? Hoe neem je een nieuwe generatie mee? Hoe maken we het goede nieuws bekend aan zovelen die niet weten wat geloven in God inhoudt?

Ons jaarthema brengt belangrijke vragen op tafel, gemeente. Dat wordt telkens duidelijker. Wie zijn wij? Wat typeert ons? Wanneer hoor je erbij? Hoe nodigen wij uit?

4         Opkijken naar God.
Gemeente, kunnen wij dit gesprek in openheid en eerlijkheid met elkaar voeren? … heeft net getuigd dat de Heer zijn kerk in leven laat. Dank voor die bemoediging. Er klinkt vertrouwen uit. Dat brengt ons naar Psalm 92. Daar spreekt iemand die een buitengewoon groot vertrouwen heeft. Psalm 92 zegt: ik ben zo sterk als een os (als een leeuw, zouden wij zeggen). Ik kan het aan.

Zeg je hem dat na? Wij kunnen het aan. Wij kunnen het aan om met elkaar over eenheid en diversiteit te spreken? Wij kunnen het aan om – of je jong bent of oud of daartussen in – te spreken over welke weg de Heer vandaag wijst? Gemeente, kijk naar wat God geeft. Wij hebben de bijzondere omstandigheid zo’n samenstelling te hebben dat iedere leeftijd goed vertegenwoordigd is. En aan diversiteit ontbreekt het zeker niet. Wat ik steeds hoor – ook afgelopen woensdag op de toerustingsavond – dat we het willen om goed naar elkaar te luisteren. Laten we in vertrouwen het spoor gaan dat de Geest ons wijst. Laten we met Psalm 92 vertrouwen op kracht en leiding door Gods Geest.

Kijk naar Psalm 92. Waar Psalm 92 dat vertrouwen vandaan haalt? De dichter kent God. Is bezig is met zijn daden. Dat God schepper is en verlosser. Eindeloos diep zijn zijn gedachten (vers 4-6).

Gemeente: heb het met elkaar over die God – die wij kennen als Vader, Zoon en Geest – en over zijn werk; dan komt het goed! Met jou en mij. Met ons jaarthema. Met Gods kerk. Met Gods wereld. Dat getuigt Psalm 92. Zo eindigt het lied:

Hij is mijn rots, in wie geen onrecht is
(Psalm 92:16b).

---

Zie Wat is onze roeping? Preek 1 jaarthema Eenheid en diversiteit over Efeze 4. Zie Welke plek hebben ouderen in de gemeente? Preek Jozua 14.

[i] Zie Welke plek hebben ouderen in de gemeente? Preek Jozua 14.
[ii] Zie Hagepreek Vrijheid is niet te koop. Bijdrage over de zondag anno nu (2018). Hagepreek bij Viering en Herdenking Eerste Vrije Statenvergadering 1572 te Dordrecht.
[iii] Zie preek Psalm 1.
[iv] Zie preek Matteüs 7:13 en verdere.
[v] Zie Kerk in een post-truth samenleving. Korte blogpost 2017.
[vi] Zie Kerk-zijn in een ik-gerichte tijd. Artikel Nederlands Dagblad 2016.

Voorbeeldliturgie

GK Psalm 121:1 en 4 Ik sla mijn ogen op en zie (votum)
Groet
Amen (gezongen)
GK Psalm 108: 1 en 2 Mijn hart is, Heer

Gods geboden (bewerking ds. H. de Jong, zie vijfde gebod ivm themadienst)
Heer, wijs mij uw weg Opw. 687

Gebed

Kinderen naar voren
Onder, boven, voor en achter Opw. 211
Kinderen naar kring

Bijdrage van twee ouderen, zr. … en br. … over het jaarthema

DNP Psalm 92: 1 en 2 Goed is het U te danken
Lezen Psalm 92 Het is goed de HEER te loven
DNP Psalm 92: 5 en 6 Rechtvaardigen floreren

Verkondiging van het evangelie

Ik zal er zijn, Sela Ik zal er zijn – Sela | Tekst & Gratis bladmuziek – Sela

Jeugdkamp. Korte presentatie ivm collecte
Dankgebed en voorbede
Onze Vader (hardop uitspreken)

Collecte en kinderen komen terug

GK 137: 1 en 2 ‘k Wil U, o God, mijn dank betalen

Zegen

Amen (gezongen, zoals gebruikelijk)

Verdere ontmoeting en speeddate ouderen en jongeren