Hieronder mijn artikel in het Nederlands Dagblad over kerkasiel. Realiseert de kerk zich voldoende in welke context ze leeft? Enkele reacties – dank daarvoor – hebben me ertoe gebracht om een enkele wijziging door te voeren, om zo datgene wat ik wilde en wil zeggen meer helder te maken. Zie ook de twee blogteksten hieronder over kerkasiel.

Asiel in de moskee
Bij het kerkasiel in Den Haag gaat het over meer dan rechten en plichten van de overheid en de kerk. Een gedachte-experiment maakt dat duidelijk. Stel dat er een islamitisch gezin is dat zich in eenzelfde uitzichtloze situatie bevindt als het gezin dat nu in Den Haag kerkasiel krijgt. Een moskee hoort van dat gezin en besluit om het gezin asiel te verlenen. Vele imams en andere islamitische geestelijken worden opgetrommeld om voor te gaan in een estafettedienst zodat het gezin niet uitgezet kan worden. Allah moet immers meer gehoorzaamd worden dan mensen en/of de overheid. En zegt de Koran niet dat godsdienst bestaat in het omzien naar rechtelozen en het betrachten van barmhartigheid? Buiten- en binnenlandse media berichten over het asiel dat de moskee verleent. Hulpgeld wordt toegestuurd. Islamitische organisaties van over heel de wereld laten zich niet onbetuigd.

Anti-islam
Tot zover is alles gelijk aan de situatie van het kerkasiel in Den Haag. Gelovigen hebben immers dezelfde rechten in onze samenleving. Maar dan het verschil. Hoe zouden de reacties zijn als een moskee het zou wagen zoiets te doen? Een kleine groep Nederlands zou het misschien mooi vinden. Maar vooral zou Nederland te klein zijn. De overheid maar ook de samenleving zouden zich bedreigd voelen. Asielverlening door een moskee zou namelijk diep levende anti-islam gevoelens laten oplaaien. Het zou ook raken aan ervaren moeiten rondom de komst van vele asielzoekers uit andere culturen. Daar komt nog wat bij. Denk aan de recente commotie rondom financiering – en daarmee inmenging – van buitenlandse islamitische instellingen van Nederlandse moskeeën.[i] Kortom; van vele kanten zou asielverlening door een moskee als onwenselijk worden ervaren. Het zou me niet verbazen als de druk zou worden opgevoerd om een einde te maken aan zo’n vorm van asiel.

Geloofwaardig
Bovenstaand voorbeeld maakt duidelijk wat op voorhand niet direct zichtbaar is in het nu verleende kerkasiel. Er ligt iets onder deze discussie. Gelovigen in ons land hebben dezelfde rechten. We zijn immers een vrije, multireligieuze samenleving. Ja; de rechten zijn gelijk. Maar toch is er ook een verschil. Een kerk kan in alle vrijheid asiel verlenen en een estafettedienst organiseren. Dan volgen er, naast een enkele kritische opmerking, vooral enthousiaste reacties. En de overheid geeft aan het gebouw niet te zullen binnentreden (of suggereert zelfs dat alleen een estafettedienst uitzetting zal voorkomen). Bij kerkasiel door een moskee zal het anders gaan.

In spannende situaties – zoals in het kerkasiel – vallen we blijkbaar met z’n allen makkelijk terug op de oude, vertrouwde Nederlandse orde. In die orde was de kerk een maatschappelijke speler van belang. Een speler die ertoe deed. Die macht heeft. Die orde zit nog ergens in ons collectieve geheugen.

Maar Nederland is toch echt post-christelijk en multireligieus. Kerken, moskeeën, mandirs en allerlei spiritualiteitcentra staan soms naast elkaar in de wijk. En een meerderheid in ons land geeft aan niet gelovig te zijn. Om die werkelijk kun je niet heen. Belangrijker is dat de kerk zelf niet om die werkelijkheid heen zou moeten willen. Zij kan zich niet opstellen – zoals nu misschien onbewust gebeurt in het kerkasiel – alsof zij een streepje voor heeft. Want zo bevestigt de kerk impliciet het beeld dat veel Nederlanders hebben: de kerk hoort bij ons (christelijke) verleden. Dat idee doet de geloofwaardigheid van de kerk bepaald geen goed. Al was het maar omdat ons (christelijke) verleden in een rap tempo uitsterft.[ii]

Roeping
Vooral erkennen kerken dat Jezus Heer is. Hij heeft alle macht in de hemel en op de aarde. Jezus heeft geen oude orde of bepaalde rechten uit een (christelijk) verleden nodig. Hij is Heer. Evengoed in en van een postchristelijke en multireligieuze samenleving. Deze Jezus heeft de kerk uit te stralen. Dat is haar eerste roeping. Ook in een spannende asielkwestie.

Nederlands Dagblad 14 december 2018

Zie Roeping kerk in postkerkelijke maatschappij (OnderWeg) en Kerk is nog teveel bezig met aardse macht (Nederlands Dagblad, mei 2019).

Zie mijn eerdere column en korte blogpost over kerkasiel en Zet Jezus niet in voor culturele doeleinden (Nederlands Dagblad, februari 2017). Over onderstromen in hedendaags christelijk Nederland.

[i] Zie Om de salafisten en salafist te zijn (OnderWeg, 9 juli 2018) en Radicale islam en christelijke identiteit (Nederlands Dagblad, 7 juli 2018).
[ii] Het is voor christenen blijkbaar niet makkelijk om werkelijk te aanvaarden dat Nederland post-christelijk is. Zie hierover Eigen geloofspapieren in NRC Handelsblad (17 augustus 2016), naar aanleiding van een klacht dat seculiere Nederlanders christenen met een dedain behandelen. En zie Christen-populisme helpt niet (december 2016) naar aanleiding van het optreden van Tijs van den Brink bij Pauw, naar aanleiding van Pauws kritiek op geweld in de Bijbel.