In de Kandelaarkerk vindt het gemeenteproject Beloved plaats. Beloved is voor heel de gemeente, jong en oud, en gaat over relaties en relatievorming. Zes weken lang trekken we intensief met elkaar op. Het project krijgt een plek in de erediensten, in kringen en groeigroepen en kent diverse werkvormen; theater, ontmoeting met sprekers, start met tal van workshops. Helaas is het programma gewijzigd in verband met de nieuwe Corona-maatregelen. 

Vandaag starten we met week 6. Dit is de laatste week, al gaan we daarna zeker verder met de thema’s die aan bod kwamen. Onderwerp: hoe houd je je huwelijk goed?

Je kunt de preek beluisteren op mijn podcast. Een voorbeeldliturgie staat helemaal onderaan deze blog.

Gemeente van de Heer

1         Bruidegom Jezus begint iets nieuws.
Vandaag starten we de laatste week van Beloved. We eindigen met een mooie vraag: hoe houd je je relatie goed?

Discussie.
Misschien vond je de eerste Schriftlezing uit Matteüs 19 wel een domper. Of dacht je misschien dat ik nog met mijn gedachten bij vorige week zat, toen het over huwelijksmoeite en echtscheiding ging. Maar nee. Ik kies deze tekst expres. En met het oog op deze week. Kijk maar mee.

Jezus krijgt te maken met een vraag over echtscheiding. In welke gevallen mag dat (Matteüs 19:3)? Om die vraag te begrijpen moet je weten dat in Jezus’ tijd een huwelijk om drie redenen verbroken kon worden. Op basis van voorschriften uit het Oude Testament gold dat een huwelijk voorbij was:

• bij het overlijden van een van beide partners.
• als er sprake was van overspel (doodstraf door steniging).
• door het meegeven van een scheidingsbrief (Deuteronomium 24).

Die laatste geeft (discussie)ruimte. Dat snap je. Wanneer en waarom geef je een scheidingsbrief mee? Wanneer mag ‘het’ (scheiden) wel en niet?

Dilemma.
Let op. In die tijd was het huwelijk geen kwestie van romantische liefde zoals bij ons. Het huwelijk had te maken met maatschappelijke verbanden, veiligheid en zekerheid. Er stond er veel op het spel bij trouwen en scheiden. Voor de man maar vooral voor de vrouw (minder rechten). De Farizeeën stellen Jezus niet zomaar een vraag. Ze manoeuvreren hem in een duivels dilemma.[i] Kiest Jezus voor (het gemak van) de man – die z’n vrouw kan wegsturen? Of kiest Jezus voor (de veiligheid van) de vrouw – dat haar rechten gewaarborgd blijven?

Maar Jezus laat zich niet in de dilemma’s van toen meeslepen. Hij kiest niet voor of tegen mannen of vrouwen. Jezus spreekt over de bedoeling en wil van de Schepper die man en vrouw één maakt. De echtscheidingsbrief is er volgens Jezus omdat mensen halsstarrig zijn (Matteüs 19:8). Je kunt ook vertalen met hardheid van hart (sklêrokardia).[ii] Jezus pakt de kern van het probleem aan. Hij maakt duidelijk dat relatieproblemen niet in mannen of vrouwen als zodanig zitten. Het probleem zit in mensenharten die de HEER God niet volkomen zijn toegewijd (Deuteronomium 6:4) – en daarom een ander tekort doen.

Jezus is de bruidegom.
Jezus’ onderwijs is verrassend en zo scherp dat zijn discipelen zich een ongeluk schrikken en zich afvragen wie er dan nog kan trouwen (Matteüs 19:10).

Wat een onthullende reactie. Het huwelijk was in die tijd erg belangrijk en vanzelfsprekend. Maar als je de Heer hoort spreken merk je dat er een nieuwe tijd aan komt. Een tijd waarin iets groters gebeurt dan trouwen. De bruidegom zelf komt eraan; Jezus (Matteüs 9:15)! In Jezus begint een nieuwe tijd. Dat vieren we straks aan het avondmaal waarin we uitzien naar de bruiloft van het lam (avondmaalsformulier). Bruidegom Jezus zorgt ervoor dat harten van vrouwen en mannen de Heer toegewijd zullen zijn. Oudtestamentisch gezegd: Jezus besnijdt de harde, zondige mensenharten (Deuteronomium 10:16).

Aan Matteüs 19 merk je dat er een nieuwe tijd komt. Nu Jezus er is is het niet meer het belangrijkste dat je een relatie hebt. Jezus zegt dat er mensen zijn die trouwen maar ook dat mensen omwille van het koninkrijk niet trouwen (Matteüs 19:11&12). Jezus zegt iets dat je niet zomaar begrijpt, het is een geheim (Matteüs 19:12). Je hebt geloof in hem nodig om te zien wat hij bedoelt. Het grote geluk is dat Jezus onze tegenover (Genesis 2:18) is geworden. Volg hem en je bent compleet. Volg hem, hetero en homo. Volg hem, alleenstaande en getrouwde. Volg hem, getrouwde en gescheidene. Volg Jezus. Dat zegt Matteüs 19.

2         Jezus is je eerste ‘tegenover’.
Zie je waarom we bij Matteüs 19 beginnen? Dat is vanwege twee dingen:

I           Wie je maar bent; volg Jezus.
De Heer stelt iets aan de orde dat fundamenteler is dan een huwelijk en dat goed houden. Het gaat ook deze week niet om een ‘doelgroep’ (getrouwden). Net zoals het twee weken geleden niet om de ‘doelgroep’ LHBT+’ers ging. En vorige week ging het niet om de ‘doelgroep’ gescheidenen.

Aan het einde van ons project Beloved komen we uit bij het begin. Bij Henoch. Het meest relevante dat we van hem weten is dat hij in nauwe verbondenheid met God leefde (Genesis 5).[iii] Dat maakt zijn leven de moeite waard. Dat leven is het leven dat de Heer Jezus geeft en waartoe hij je in Matteüs 19 uitnodigt. Hij is de Bruidegom van de gemeente. Volg hem en je zult gezegend worden. En je zult tot zegen zijn. In alle relaties die de Heer je geeft.

II         Huwelijkstrouw (Efeze 5).
Verder zet Matteüs 19 ons op het juiste spoor van wat een huwelijk is en hoe je je relatie goed houdt. Ik bedoel wat Paulus daarover zegt in Efeze 5. Je hoort in dat hoofdstuk de toepassing van Jezus’ woorden uit Matteüs 19. Net als Jezus spreekt Paulus van een geheim (Efeze 5:32). Mannen en vrouwen krijgen de opdracht om allereerst Jezus te volgen en zo te leven in hun huwelijk (terwijl wij, westerse mensen, gelijk struikelen over de verhouding man/vrouw uit Efeze 5).[iv] Het is niet wat wij er wel eens van maken: ‘wij hebben een relatie en hoe betrekken we God bij onze relatie’? Dat klinkt mooi. Maar je start al scheef. Efeze 5 is radicaal. Eerst de Heer volgen, vrouw. Eerst de Heer volgen, man. En zo elkaar liefhebben, dienen en corrigeren. Gód voegt samen (Matteüs 19:6).

De man – die toen de baas was – krijgt in Efeze 5 de opdracht om van zijn vrouw te houden zoals Jezus van de kerk houdt. De vrouw krijgt de opdracht die geldt voor iedere christen (Efeze 5:21&22); vrijwillig – niet slaafs – het belang van haar man voor ogen te hebben zoals de kerk wil leven voor de Heer.

Hoe houd je het goed? De Bijbel is eenduidig en radicaal: door Jezus te volgen. Door hem jouw allereerste tegenover (Genesis 2:18) te laten zijn. Zo is je huwelijksleven heilig en veilig.

Realistisch.
Is dit overdreven? Je kunt toch gewoon samen leuke dingen doen en het zo goed houden? Chillen. Een uitje. Goede gesprekken. Vrijen. Een mooie vakantie of een weekend weg. Enzovoort. Ja – al deze dingen zijn belangrijk. Maar je redt het er niet mee. En dat is niet alleen een Bijbelse wijsheid.

Luister naar een ervaringsdeskundige. Iemand die zelf getrouwd was (hij is recent overleden). Hij was therapeut en heeft met veel mensen en echtparen gesproken. Een christen. Een Amerikaan (beetje ras optimisten). Dit zegt hij:

Zou er ooit een huwelijk tussen twee eerlijke mensen, die zichzelf onderzoeken, zijn geweest dat nooit in een ogenschijnlijk uitzichtloze situatie is beland? Ik denk het niet.[v]
(Larry Crabb)

Is dit pessimistisch? Ik denk dat het realistisch is. Kijk om je heen. Kijk in je eigen hart. En je hoort Jezus. Zijn onderwijs over het huwelijk is zo scherp dat de discipelen aanvoelen dat je het niet redt. Je kunt beter niet trouwen, zo reageren zij. Maar Jezus zegt dat je allereerst hem moet volgen. Bruidegom Jezus leert je wat liefde en trouw is. Hij laat zien wat eerlijk en recht is. Volg hem. En heb in hem de ander lief.

3         Luister naar de Heer en naar elkaar.
Gemeente, wat betekenen Matteüs 19 en Efeze 5 verder? Wat is de christelijke weg?

Huwelijk en relatie zijn vandaag heel anders dan in Jezus’ tijd. Vandaag gaat het niet of veel minder om familieverbanden of (maatschappelijke) zekerheid. Vandaag staat het ‘ik’ centraal. Een partner is in onze tijd iemand die ‘iets toevoegt’; toevoegt aan jou.[vi] En onze maatschappij helpt bepaald niet mee om huwelijkstrouw te bevorderen. Als je trouwt verplicht je je bijna tot niets (burgerlijk huwelijk[vii]) en in een vloek en een zucht ben je van een ander af – mocht je getrouwd zijn.

Beloved.
In die setting, gemeente, komt het er des te meer op aan dat we Jezus volgen. Het is van belang dat we elkaar ontmoeten en naar de Heer en naar elkaar luisteren. Wat belangrijk en mooi dat we dat doen in gemeenteproject Beloved. (Nogmaals) dank aan de gemeenteleden die zich hiervoor (hebben) in(ge)spannen. Niet alleen voor de diversiteit in dit project. Maar ook en vooral, denk ik, dat jullie bij alles het luisteren naar de Heer (Bijbelstudie/podcasts) en op zoveel manieren de onderlinge ontmoeting hebben gestimuleerd en verdiept. En dank aan allen die zich hebben ingezet om tijdens de erediensten passende muziek en liederen ten gehore te brengen en de gemeentezang te begeleiden. Muziek en lied doen zoveel. En dank voor zoveel inzet en organisatie om alle bijzonderheden bij het project (spel, high tea ouderen etc.) in goede banen te leiden. Voor al deze gaven en de meer dan royale inzet daarvan danken wij de Heer. Zeker weten dat dit alles vervolg krijgt. Het is niet alleen hard nodig. Het smaakt naar meer.

Huwelijksgespreksgroep.
Maar laten we ook aan de slag gaan/blijven, gemeente. Recent hebben twee echtparen …. een huwelijksgespreksgroep voor ‘starters’ opgezet (premarriage course). Gaaf! Ik denk dat het goed is dat er ook zo’n cursus is voor stellen die langer met elkaar getrouwd zijn. Volgens mij past het bij (de grootte van) onze gemeente om dit soort cursussen minstens een keer per jaar te organiseren. Zodat het normaal is/wordt dat zoiets draait in de gemeente (net zoals er ieder jaar een Alpha Cursus start). Het mooiste is dan ook dat stellen niet alleen afzonderlijk met elkaar spreken maar dat je als stellen ook onderling het gesprek aangaat. Dat is, zeker aan het begin, spannend. Maar je leert van elkaar. Je kunt elkaar helpen. Als je het als gemeente niet zit zitten zoiets te organiseren, kun je altijd hulp inroepen. Ik hoorde eens dat iemand zei: ‘o, wat is er dan met jullie?’ toen een stel meedeed aan een huwelijksgespreksgroep. Alsof het bijzonder is. Of alsof er ‘iets’ (probleem) moet zijn. Volgens mij doe je niks anders dan luisteren naar wat de Bijbel zegt. Liefde en trouw zijn niet vanzelfsprekend. Juist een christen realiseert zich dat. En in onze tijd is het misschien wel extra lastig om een relatie goed te houden. Ga zorgvuldig om met wat de Heer geeft. Wees zorgvuldig in (de) relatie tot de ander/elkaar.

Op weg.
Ik rond deze preek af. Jezus is de bruidegom. Wij zijn zijn bruid. Dat is het refrein van Matteüs 19 en Efeze 5. Een nieuwe tijd is begonnen. Een tijd van geluk. Wij verwachten de eeuw die komt (Nicea). Op de weg daarheen, gemeente: volg je Heer. Heb hem lief en help en dien elkaar.

---

Zie Korte inleiding prekenserie Beloved (december 2021).

Voetnoten
[i] Zie punt 3 van de preek over echtscheiding, Matteüs 19 (preek uit 2015).
[ii] Zie blog Harde harten. Matteüs 19:8 in de BGT.
[iii] Zie Geliefd en geroepen. Preek 1 Beloved over Genesis 5 en Matteüs 9.
[iv] Zie preek Efeze 5 en zie preek 1 Petrus 3.
[v] The Marriage Builder (1982). Vertaald in het Nederlands: Bouwen aan een gelukkig huwelijk (1996).
[vi] Zie artikel Partner voor permanent geluk (Nederlands Dagblad, 2012).
[vii] Zie de vorige preek over echtscheiding bij het kopje scheiden van tafel en bed.

Voorbeeldliturgie

Verwachten (Sela). Lied vooraf bij tweede Adventszondag

Welkom (ouderling van dienst)

Votum en groet (Sela) https://www.sela.nl/liederen/1/votum-en-groet.html
Psalm 65: 1 en 2 DNP https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-65

Kindermoment
Opwekking kids 70, Liefde blijdschap vrede
Kinderen gaan naar kring

Afronden week 5 ‘Als er geen liefde en trouw meer is’
Lied GK 163:2 Gelovend ga ik (telkens meer moet ik uw kracht verstaan)
Gebed. Dankgebed en gebed om de opening van het woord

Lezen Matteüs 19:1-12 (Toen Jezus deze rede….) en Efeze 5:21-33 (Aanvaard elkaars gezag…)
Verkondiging van het evangelie. Hoe blijft je huwelijk een relatie van liefde en trouw?

Opwekking 798 Houd vol https://dagelijksebroodkruimels.nl/opwekking-798/

Viering heilig avondmaal. Lezen Formulier 3 (met daarin samenvatting geloofsbelijdenis en geboden). Tijdens de gaande viering zingen:

• Heer Uw bloed dat reinigt mij (Opwekking 315)
• Toon mijn liefde (Opwekking 705)

Dankgebed en voorbede afgesloten door
Onze Vader (melodie Elly en Rikkert)

Collecte

Opwekking 733 (Psalm 103) tienduizend redenen https://dagelijksebroodkruimels.nl/opwekking-733/

Zegen
Amen (hardop uitgesproken)

—-