Bestaat er een god die naar je luistert? Grijpt God in? Deze vraag kan gelovigen en niet-gelovigen bezighouden. Psalm 40 geeft een bijzonder getuigenis.

Je kunt de preek beluisteren via mijn podcast. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

De overdenking ‘Ik red het niet meer’ op 1 oktober jl. tijdens de Open Huisdienst in de Augustijnenkerk ging ook over Psalm 40.

1         Een God die je (ver)hoort?
Helpt bidden? Luistert God naar je? Bestaat er een God die ingrijpt?

Toen ik twee jaar geleden aan jullie vroeg naar preek-onderwerpen, vroeg een gemeentelid me stil te staan bij het gebed. (Hoe ver)hoort God? Een belangrijk onderwerp. Gelovigen kunnen ermee worstelen: waarom gebeurt …. in mijn leven? Als God zo machtig is waarom maakt Hij … niet in een klap helemaal beter? Je kunt bidden en smeken maar soms lijkt de hemel dicht te zitten. Mensen die niet geloven hoor je wel eens zeggen dat ze de mogelijkheid open houden dat er een god zou kunnen bestaan maar dat ze er geen rekening mee houden dat dat goddelijke wezen zich werkelijk bemoeit met onze levens.

Wat denk jij? En u? Heb je wel eens meegemaakt dat een gebed verhoord werd? Op zo’n manier dat je bij jezelf dacht: dit doet God. Ik heb van verschillende gemeenteleden gehoord dat zij dit inderdaad hebben meegemaakt. Net zo goed hoor je dat gebeden niet worden verhoord. Dat wil zeggen: niet op de manier waarop jij had gehoopt. Je krijgt bijvoorbeeld rust en vrede om een moeilijke weg te gaan. Het gaat anders dan je dacht. God is er wel bij. En soms blijft er een vraag: en nu? Wat wil God? Wat is de weg?

2         S.O.S.
We hebben Psalm 40 gelezen. Dat is een bijzonder lied. De situatie is dat de dichter moeilijkheden ervaart. Zijn leven loopt gevaar (door ziekte of geweld). De Psalmen zeggen het onomwonden:

Nu rampen mij omringen,
talloos vele…
en ik geen uitweg zie,
nu ze (de rampen) talrijker zijn dan de haren op mijn hoofd,
en de moed mij is ontzonken:

 Wil uitkomst brengen, HEER,
HEER, kom mij haastig te hulp…

ik ben arm en zwak…
U bent mijn helper, mijn bevrijder
mijn God, wacht niet langer.

Een schreeuw naar de hemel. Er staat nog net niet: schiet toch eens een beetje op, God. Maar daar komt het wel op neer. ‘Mijn God, bevrijd mij nu’ (de nieuwe psalmberijming). Nu. Als je dat brutaal of niet-passend vind, moet je maar eens blijbven lezen in de Psalmen. Verderop, in Psalm 44, volgt er zelfs een regelrechte provocatie aan Gods adres.[i]

Er moet echt wat gebeuren (Psalm 40). Zie je dit? Hoor je dit gebed? Hier is niet iemand die denkt: statistieken laten zien dat bidden geen kwaad kan. Hij gooit zijn leven voor God neer. Zijn leven zoals het is. Misschien zijn wij wel te ‘beleefd’. Alsof je eerst alles netjes op een rij moet hebben – geen twijfel, geen zonde etc. – voordat je wat tegen God zegt. Zoals je je kamer opruimt omdat netjes voor de dag wil komen voor je visite. Of je hebt het idee dat God een plan heeft dat niemand kent en je moet maar afwachten wat dat plan is en dus kun je niet zus-of-zo bidden (zoals je wel graag zou doen). Maar God kent je zoals je bent. En Hij is de God van leven. Koning van het altijddurende koninkrijk. Vertrouw je dan ook zo aan Hem toe.

Psalm 40 begint vol aanbidding.
Maar het meest opvallende van dit lied – en daarom wil ik er vandaag ook met jullie naar luisteren – is de samenstelling daarvan. Als je Psalm 40 begint te lezen denk je dat er iemand aan het woord is die gelukkig. Met wie het geweldig gaat. Die alles tiptop op orde heeft. Kijk maar. God heeft hem gered van ellende (vers 2 en 3). God heeft een wonder voor hem gedaan (vers 5). David is ‘helemaal in de Heer’. Hij is missionair bezig (vers 6 & 10). Hij heeft geen catechisatie, Alphacursus of discipelschapstraining nodig want hij weet wie God is en wat Hij doet en heeft het daar steeds over. Zo begint het lied. En dan komt ineens – uit het niets – die bak ellende. Een S.O.S. omdat hij vergaat.

Hoe zit dit? (Sommigen menen dat Psalm 40 een samenstelling is van twee verschillende liederen maar dat denk ik niet) Neemt Psalm 40 je in de maling? Meestal gaat het in de Psalmen andersom. Psalm 41 klaagt en roept en spreekt aan het einde vertrouwen uit in God.[ii] Psalm 42 en 43 klagen steen en been en vinden, enigszins, rust in God.[iii]

Gemeente, die Psalmen zijn bijzonder. Onverwachte getuigen. Wie gaat er nu, als je midden in de ellende zit, zeggen hoe geweldig God is? Psalm 40 doet het.

Ik moest denken aan indrukwekkende rouwbetoon rondom het overlijden van koningin Elisabeth. Er stond een rij van 24 uur of langer om afscheid van haar te kunnen nemen. Het was koud. Het begon te regenen. Afzien. Journalisten kwamen langs. Ze vroegen aan een man: wilt u dit nog wel? Zo’n lange rij…. De man was resoluut. Zeventig jaar heeft the queen onafgebroken in onze dienst gestaan. Dan blijf ik hier. Dat beetje ellende neem ik op de koop toe. Ik wil haar nagedachtenis eren. Zie je? In die lange rij, in de kou en regen denkt hij aan zijn koningin. Aan haar staat van dienst. En hij blijft staan. En nam afscheid.

Zoiets doet Psalm 40. Koning David komt van troon en buigt voor de Koning. De Redder. Die je geschapen heeft. Die wonderen doet. Die zoveel goeds doet dat je het niet bij kunt houden. Opvallend veel van Gods eigenschappen worden genoemd: Gods rechtvaardigheid. Zijn barmhartigheid. Zijn liefde en trouw.

3         Leven in een gebroken werkelijkheid.
Zie je dit? Als je David zou vragen ‘helpt bidden?’ – wat zou hij dan zeggen? Psalm 40 getuigt: Gód helpt. God doet wonderen. Deze rechtvaardige en goede God. En daarom kan David ook zo’n hartstochtelijke en ongegeneerde S.O.S. (vers 12 – 18) uitzenden. Hij weet wie God is. Met de uitspraak ‘rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor het heden’ is Psalm 40 het niet eens. Juist omdat God wonderen heeft gedaan bidt David hartstochtelijk.

Dit is het geheim van Psalm 40. Helpt dat jou en mij als je om iets bidt en het niet krijgt? Ik hoop dat je inziet dat dit lied de juiste toon zet. Ook voor zoveel andere klachten die nog komen in de Psalmen. Tot aan de diepste klacht als er geen enkel perspectief meer is (Psalm 88).[iv] Vergeet niet: de Psalmen staan in de Bijbel na het boek Job; het boek over de grootste levensvragen – over lijden en onbegrijpelijke dingen van het leven.[v] De Psalmen willen je helpen om een weg te vinden. Klagen, zoeken, vragen, jubelen, belijden, (wan)hopen; het kan op zoveel manieren. Zo spreekt de Geest je toe en bemoedigt je. Er is een weg.

4         Toewijding.
Tot slot nog dit, gemeente. Jezus heeft gezegd dat de Psalmen van hem vertellen (Lucas 24:44). Psalm 40 komt terug in het Nieuwe Testament als het gaat om het toegewijde leven van Jezus die zichzelf door de eeuwige Geest als een offer zonder smet heeft opgedragen (Hebreeën 10:5-7 en 9:14). Hierin klinkt ook een geheim. De S.O.S. van Psalm 40 komt van iemand die zijn leven heeft toegewijd aan de HEER. Die eerlijk spreekt over zijn (vroegere) fouten (vers 13). Die niet alleen de HEER goed kent maar ook zichzelf. Zie je wat bidden doet? Je gaat in de spiegel kijken. Godzijdank: Góds spiegel; van rechtvaardigheid, barmhartigheid en trouw. Als wij eenparig bidden om … dan is dat ook een aansporing, gemeente. De Bijbel kijkt niet – zoals wij vaak doen – naar persoon x of y maar naar het geheel, de gemeente (lichaam). Als wij bidden komt het erop aan. Is groei in toewijding nodig voor ons? Op welk vlak? Leert bidden waar het aan schort? Zijn we misschien met veel te veel andere zaken bezig zodat het koninkrijk van God een soort bijzaak is? Psalm 40 zet je op het spoor van onze Heer.

Gemeente, zet een (gebeds)stap naar God en God zal je honderd stappen zijn kant optrekken. En dat verandert jouw leven. En je gebed(sleven). En, gemeente: bid vrijmoedig. Jezus leert het ons (Lucas 11). De Bijbel kent tal van grote wonderen op gebed (Jakobus 5:13vv). Trek de Heer aan zijn jas. Wijs hem op zijn trouw. Zeg wat wij echt nodig hebben. Laat de Heer het in orde maken. We willen dat zo doen in het lied Één woord is genoeg (Sela). Want je bent van hem. Helemaal. Hij is onze goede koning. Daarvan getuigt Psalm 40. Dat vieren we aan tafel, als we het heilig avondmaal vieren.

---

[i] Zie preek Psalm 44 over de provocatie richting God.
[ii] Zie preek Psalm 41.
[iii] Zie preek Psalm 42 en preek Psalm 43.
[iv] Zie preek Psalm 88.
[v] Zie preek God en lijden. Deel 1: welke weg wijst het evangelie?

Voorbeeldliturgie

Ik sla mijn ogen, opwekking 640
Groet (predikant)
PvN 16/Opwekking 727 Ik val niet uit zijn hand

Gods geboden
DNP Psalm 40:1 en 3 Verlangend heb ik op de HEER gewacht…

Gebed

Kinderen naar voren, kindermoment
Heer, u kent mij als geen ander (kids opwekking 172)
Kinderen naar kring

Lezen Psalm 40           Vol verlangen heb ik op de HEER gewacht…
DNP Psalm 40:5 en 6 Red mij opnieuw….

Verkondiging

Één woord is genoeg (Sela) https://youtu.be/BbJsWWySvH4 (luister- en meezinglied)

Viering heilig avondmaal (formulier 5). We vieren aan tafel. Afsluiting na  viering:

• DNP 133:1 Wat goed is het om eensgezind…
• DNP 133:2 Als morgendauw is het…
• DNP 134: 1 en 2 kom trouwe dienaars van de HEER

Dankgebed en voorbede

Collecte

Toekomst vol van hoop https://www.sela.nl/liederen/190/een-toekomst-vol-van-hoop.html

Zegen
Amen (hardop uitspreken)

Verdere ontmoeting