Handelingen 19 maakt je vrolijk. Het evangelie breekt aan alle kanten door, zoals de zon door de mist heen breekt. Waar begint het mee en wat dit stukje je? Je kunt de preek beluisteren via mijn podcast. Onderaan staat een voorbeeldliturgie; liederen tot en over de Geest en over het op Weg zijn.

Gemeente van de Heer

1         De Pinksterzon breekt door.
Vorige week hadden we een paar dagen die begonnen met veel mist. Soms was het zicht zeer beperkt. Ik was een eindje aan het fietsen op het moment dat de mist optrok. Wat een mooi gezicht. De zon breekt door. Alles gaat er anders uitzien. Alsof je in een andere wereld terecht komt.

In Handelingen 19:1-20 gebeurt er net zoiets. De tekst eindigt ermee dat het evangelie zegeviert. Er was sprake van onvolwassen geloof, bijgeloof en verzet tegen het evangelie. Maar de Geest is als de zon die daar krachtig doorheen breekt. Ieder komt in het stralende licht van Jezus te staan (Opwekking 334).

Uitvalsbasis.
Het gebeurt allemaal in provinciehoofdstad Efeze. Paulus had daar al eens een bliksembezoek gebracht en had gezegd terug te komen, als God het zou willen (Handelingen 18:19-21). In de tussentijd hadden christenen als Apollos, Priscilla en Aquila het evangelie verspreid en zegende God de gemeente van Jezus op die plaats (Handelingen 18:24-28). En dan komt er een (lange) periode van twee jaar waarin veel moois gebeurt (Handelingen 19:1-20). Het evangelie groeit. Alle kanten op. Dat is belangrijk. Provinciestad Efeze lag op een handelsroute. Er waren altijd veel mensen in de stad. Reizigers en handelaren pikten de nieuwtjes op en konden die verspreiden. En religieus gezien was Efeze een belangrijke stad vanwege de zeer indrukwekkende Artemistempel (Handelingen 19:23vv). Als het evangelie hier doorbreekt levert dat grote winst op.

Jezus heeft plannen met die stad en de inwoners daarvan. Jezus wil van Efeze blijkbaar een uitvalsbasis voor het evangelie maken. Een van de mooiste brieven in het Nieuwe Testament is gericht aan deze gemeente; de brief ‘van de bruid’, Efeziërs. Een schitterende brief over Gods eindeloze, verkiezende liefde en over de manier waarop het evangelie uitwerking heeft voor heel het (maatschappelijke) leven.[i] Bij de bevestiging van nieuwe diakenen en ouderlingen hebben we vorige week geluisterd naar Paulus’ afscheidsspeech voor de leiders van de kerk van Efeze (Handelingen 20).[ii] Die speech geeft een mooi inkijkje in Paulus’ werkwijze toen hij in Efeze was. Paulus trad blijkbaar publiek op maar gaf net zo goed onderricht in de huizen van de gelovigen (Handelingen 20:20). En het evangelie was niet voor ‘insiders’ – mensen die in het jaarboekje staan of een ‘lidmaatschapspasje’ hebben – maar bestemd voor iedereen; Joden en Grieken (Handelingen 20:21).

Oase.
Wat een bijzonder stukje, dat Handelingen 19:1-20. Het roept herinneringen op aan de stormachtige groei en bloei van het evangelie in Jeruzalem pal na de uitstorting van de Geest (Handelingen 2vv). Net zoals er toen ‘heilige bezieling’ kwam, zo ook in Efeze (Handelingen 1:8 en 19:2-7). Vanuit het Oude Testament gezien doet Handelingen 19:1-20 denken aan de oaseplaatsen waar Gods volk kracht putte toen ze onderweg waren van Egypte naar het beloofde land. Het evangelie trekt verder. De Geest bouwt Jezus’ kerk van land tot land (GK 118).

2         De Geest maakt alles nieuw.
Laten we kijken naar wat de Geest doet en hoe Hij werkt. Ik noem drie dingen.

Groei bij leerlingen.
Opvallend is waarmee de groei van het evangelie begint. Je denkt misschien aan onbekeerde mensen of mensen die ernstig zondigen. Maar nee. Het stukje start bij leerlingen die gedoopt zijn in Johannes’ doop maar de doop’ in Jezus’ naam niet kennen. De Geest niet kennen De groei begint intern, zogezegd. De leerlingen zelf hebben groei nodig. Als God ergens gaat werken dan begint Hij vaak bij de zijnen. Soms hoor je in de kerk van verlangen naar meer. Groei in geloof en onderlinge betrokkenheid. Groei in missionair-gemeente zijn. Groei in diaconaal en op de stad betrokken zijn. Hoe is dat voor jou? Voor jullie, gemeente? Wil je meedoen met bijvoorbeeld Staartlicht of met de Youth Alpha die start? Wil je je inzetten om laagdrempelige erediensten te organiseren? Heb je een verlangen om diaconale activiteiten in onze stad of elders te ondersteunen? Of heb je meer enthousiasme nodig? Moet bij jou het verlangen naar die dingen groeien?

De leerlingen in Efeze hebben het geloof aanvaard. Mooi. Maar ze hebben de doop in Jezus’ naam nodig. Aan de ene kant onderstreept deze gebeurtenissen de continuïteit. Johannes was de grootste profeet van het Oude Testament.[iii] Maar in Jezus – dat is het nieuwe – is er echt een ander tijdperk begonnen. Jezus is de koning van het koninkrijk. In hem treedt God beslissend op. Als de leerlingen in Jezus(’ naam)[iv] gedoopt worden, laat de Geest in bijzondere tekenen zien dat Hij in hun leven komt (Handelingen 19:5 en 6). Dit stukje kun je niet toepassen op christenen die Jezus kennen en gedoopt zijn – alsof zij een tweede doop nodig hebben. Groei in geloof in Jezus kan wel aan de orde zijn. Kijk daarin naar jezelf en verwacht veel van de Geest.

Geduld en voortgang.
Vervolgens blijkt het geduld dat bij het evangelie hoort. Apollos had al aan joodse gelovigen laten zien dat Jezus de beloofde Messias is (Handelingen 18:28). Paulus gaat daarmee door. Drie maanden lang (Handelingen 19:8). Het evangelie wordt soms op stel en sprong aangehoord en geloofd. Denk aan de Ethiopische ambtenaar (Handelingen 8).[v] Dat is geweldig om mee te maken; een plotselinge bekering. Vaker/normaal gesproken is er geduld nodig. Of een methode of ingang die jij nog niet had gezien. Vergeet niet dat God de tijd heeft. Laten wij van onze kant trouw zijn voor de inzet van het evangelie. En er kan ook een moment komen, blijkbaar, dat je het over een andere boeg moet gooien. Als er blijvend afwijzing is (Handelingen 19:9), laat het dan aan God en bedenk op welke manier de voortgang van het evangelie wel kan plaatsvinden.

Alles nieuw.
Dan zijn er ook nog bijzonder grote wonderen. De Geesteskracht is zo groot dat die alles wat Paulus aanraakt meewerkt aan de helende kracht van het evangelie (Handelingen 19:11-12). Andersom gaat het ook. Alsof het communicerende vaten zijn. Boze geesten zetten beroemde geestuitdrijvers in hun hemd gezet (Handelingen 19:13-16). Iedereen is onder de indruk. Zoals in Jeruzalem de eerste gemeente goed bekend stond, zo is ieder in Efeze onder de indruk van Jezus(’ evangelie, Handelingen 2:47 en 19:17). Het is zelfs zo dat mensen hun kwade praktijken onder ogen zien en opgeven. Boeken over magie worden massaal in de hens gestoken (Handelingen 19:19).

Zo brandt de Geest alle zonden weg. Precies zoals de zon door de mist heen brandt en licht brengt. Denk aan de Geest die Ezechiël zag in het beeld van de rivier die zelfs de Dode Zee bereikte en tot een vruchtbaar gebied maakte (Ezechiël 47).[vi] Zo werkt de Geest tot op vandaag. Mensen die zich bekeren en hun zonde toegeven. Of boeken, cd’s of dvd’s (als je die nog hebt), bepaalde kleding of iets anders naar de stort brengen omdat ze Jezus hebben leren kennen en hun oude levensstijl veranderen.

Ook jij hebt dit nodig, mijn broeder en zuster. Blijvend. Dat je eens in de zoveel tijd een (grote) schoonmaak houdt. ‘Rommel’ opruimt. Dat kan om allerlei dingen gaan. Je weet dat zelf het beste. Al kan het zo zijn dat je een ander nodig hebt om je daarop te wijzen. We lezen in de ochtenddienst op de plek van de tien verbondswoorden ook wel eens uit Kolossenzen 3. Daarin staat: doe alles wat slecht is weg (Kolossenzen 3). Dat is jouw schoonmaak. Dat gaat bijvoorbeeld over je kwaadheid, je gevloek, je scheldpartijen. Dat je een ander wel eens bedriegt. En zulk soort troep meer. Gooi al die dingen op de stort. Voor een christen is die stort niet ergens op het industrieterrein aan de rand van de stad of het dorp. Onze stort is Golgota waar Jezus stierf voor jouw en mijn zonden. Waar de Geest werkt zal er schoongemaakt worden. Daar wordt het zonderijk afgebroken en bloeit het nieuwe leven op.

3         De Weg.
Tot slot nog een vraag. Waar zit de crux van dit stukje? Waar komt de vaart vandaan? Ja; bij de Geest natuurlijk. En bij Jezus’ plan om provinciehoofdstad Efeze tot een uitvalsbasis voor het evangelie te maken. Inderdaad.

Maar is er nog iets. Dat zit in dat opvallende woord ‘de Weg’:

• Onderricht in de Weg van de Heer (Handelingen 18:25);
• De Weg belachelijk maken (verzet/ongeloof, Handelingen 19:9).

Zie je dat? ‘De Weg’. Zo noemde men degenen die in Jezus geloofden.[vii] Niet: de mensen van de Kandelaarkerk, de PKN , CGK of GKv. Mensen van ‘de Weg’.

Handelingen 19 laat ‘de Weg’ als het ware zien: de voortgang, de vaart, de uitnodiging, bevrijding en vernieuwing. Het begint bij de leerlingen die verdieping van geloof nodig hebben. En het gaat over wonderen, plotse bekeringen en respect voor het evangelie in heel de omgeving van Efeze.

‘De Weg’. Waar denk jij aan als het gaat over Jezus en het horen bij hem? Een kerk? Een (stevig) gebouw? Standpunten? Overtuigingen? Een (lange) traditie? Een fijn gevoel?

‘De Weg’. God trekt een spoor door de geschiedenis. De Geest gaat zijn gang. Op Golgota dacht iedereen dat het een doodlopend spoor was. Maar Jezus leeft. Dat onstuitbare evangelie wint (Handelingen 20:20).

Volg Jezus, gemeente.
Houd het juiste spoor.
Nodig anderen uit de Weg te gaan.

---

Voetnoten
[i] Zie Gods bevrijdende keuze. Preek over Efeze 1. Zie preek Efeze 5 over Jezus’ liefde in de maatschappij en in het huwelijk.
[ii] Zie Let op jezelf en op Gods gemeente. Preek Handelingen 20:28.
[iii] Zie Aan de kant staan of meedoen. Preek Matteüs 11:7-19.
[iv] Zie preek over de doop van Johannes en de doop in Jezus’ naam: preek Matteüs 3. Zie ook Jezus’ opdracht om de volken het evangelie bekend te maken en wie gelooft te dopen, preek slot Matteüs 28. Eigenlijk moet je hier Lukas lezen omdat Handelingen Lukas deel 2 is, zogezegd (Handelingen 1:1vv). Maar over dat evangeliedeel van Lukas preekte ik (nog) niet.
[v] Zie preek Handelingen 8 over de doop van de Ethiopische man.
[vi] Zie Gods eindeloze genadestroom. Preek Ezechiël 47.
[vii] Zie het artikel https://www.onderwegonline.nl/2644-het-pad-van-de-beginnende-jezusbeweging van nieuwtestamenticus Rob van Houwelingen.

Voorbeeldliturgie

Welkom

Votum en groet Sela https://www.sela.nl/liederen/1/votum-en-groet.html
GK 133: 1a, 2v, 3m 4en5a De dag gaat open

Nieuwtestamentische leefregels
LB 801:1a, 2v, 3a, 4m, 7en8a Door de nacht van strijd en zorgen (pelgrims, onderweg)

Gebed

Kindermoment
Opwekking 42: ‘k Stel mijn vertrouwen

Lezen Handelingen 19:1-20 NBV21
GK 105: 1 tm 3 en 9 In vuur en vlam

Verkondiging van het evangelie De Weg
Opwekking 334 Heer, uw licht en uw liefde schijnen (alle verzen)

Geloofsbelijdenis Nicea

Dankgebed en voorbede, afgesloten door
Onze Vader (melodie Elly en Rikkert)

Collecte

GK 118: 1 en 3 God is getrouw

Zegen
Amen (gezongen)