Vandaag krijgen we nieuwe diakenen en ouderlingen. Dat is bijzonder. Zeker als je bedenkt dat het in kerken lastiger is/wordt om voldoende ambtsdragers te vinden (zie voetnoot vii hieronder). Wat is de taak voor deze zussen en broers in de Heer? Naar aanleiding van een toespraak van Paulus staan we bij die vraag stil. Je kunt de preek beluisteren via mijn podcast. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1         Het bijzondere werk van een diaken en ouderling.
Toen Oranje op het EK na een hopeloze wedstrijd tegen Tsjechië werd uitgeschakeld, moest er een nieuwe bondscoach komen. Zijn taak: maak wat van dit elftal; zorg dat we op het WK komen. De focus van de coach ligt op het team en op het te bereiken doel.

Vandaag krijgen wij nieuwe diakenen en ouderlingen. In de kerk gebeurt dat in principe ieder jaar. We hebben een bepaald aantal jaren afgesproken waarin ieder zijn of haar ambt vervult. Na die tijd treedt een ambtsdrager af en neemt het ambt van gemeentelid op zich. Vandaag danken we de Heer voor het werk van de aftredende ambtsdragers. En we danken de Heer dat er opnieuw gaven zijn gevonden voor dit werk. Fijn dat jullie gereed staan om straks een plechtige belofte af te leggen voor God en zijn gemeente.

Nu een vraag: kun je een diaken of ouderling vergelijken met een (bonds)coach? Je ziet gelijk overeenkomsten:

• Leiding geven (aan de gemeente).
• Een bepaald doel voor ogen (groeien in Christus).

Maar er is een belangrijk verschil. Dat verschil hoor je in de opdracht die de nieuwe ambtsdragers meekrijgen. Het eerste dat Paulus tegen de leiders van de kerk zegt is: let op jezelf (Handelingen 20:28). En dan, wel gelijk daarachteraan, is de opdracht: let op Gods kudde waarover de Geest je heeft aangesteld. Het is Gods gemeente, waarmee Hij een plan heeft.

Nu we vandaag nieuwe ambtsdragers krijgen worden we, gemeente, allemaal bepaald bij onze roeping. Dat we bij Jezus horen. Dat we geroepen zijn om zijn goede nieuws te leven en bekend te maken. En daarin kijken we vandaag naar de plek en de gaven van de leidinggevenden in de gemeente, in Handelingen ‘oudsten’ en ‘opzichters’ genoemd (Handelingen 20:17 en 28). Ik richt me op vers 28 waarin Paulus zegt: Zorg voor uzelf en de hele kudde waarover de Heilige Geest u heeft aangesteld.

2         Let op jezelf.
Waarom begint Paulus met te zeggen dat opzieners op zichzelf moeten toezien/letten? Daar is veel over te zeggen. Ik noem drie dingen.

I           Het basisonderwijs[i] van Jezus aan zijn discipelen.
De Heer Jezus is koning en Heer. Een unieke koning en Heer. Jezus heeft gezegd: ik ben niet gekomen om gediend te worden maar om te dienen en mijn leven te geven als een losprijs voor velen (Matteüs 20:28, Marcus 10:45[ii]). Wat was dit moeilijk voor Jezus’ discipelen. Zij hadden het er steeds over wie de belangrijkste was. Dan zet Jezus een kind in hun midden, een kind dat in die tijd niets voorstelde (Matteüs 18:1-5).[iii] De Heer leert zijn discipelen te worden als zo’n kind. Zo ben je discipel. Apostel. Opziener. Diaken. Ouderling. Het gaat in je ambtswerk om het geheim van Jezus die kwam om te dienen. En voordat de Heer spreekt over toezicht op de gemeente spreekt hij over toezien op jezelf (Matteüs 18:6-20).[iv] ‘Let op jezelf’ betekent dat je, zeker in een leidinggevende positie in Jezus’ gemeente, met deze geheimen leeft.

II         Paulus als apostel van het evangelie.
‘Let op jezelf’ volgt haast automatisch op de indringende toespraak van Paulus aan de opzieners van Efeze (Handelingen 20:18-35). Paulus vertelt over zijn werk als apostel van Jezus. Ik heb de Heer in alle nederigheid gediend. Hij is een getuige van het evangelie van Gods genade. Veel beproevingen heeft hij doorstaan. En hij weet dat er meer moeite komt. In de lijn van de oudtestamentische profeten (Ezechiël[v]) verklaart hij plechtig de gemeente vertrouwd te hebben gemaakt met Gods wil. ‘Let op jezelf’ heeft het voorbeeld van Paulus’ apostelschap voor ogen (cf. Filippenzen 3:17). Paulus kan het zeggen zonder over zichzelf op te scheppen. Hij weet van hoever hij komt, hoeveel genade voor hem nodig was en is (Handelingen 9, 1 Korintiërs 15:8).

III        Deel van de gemeente.
Tot slot nog een doordenker van reformator Calvijn. Calvijn zegt dat degene die niet op zichzelf let niet genoeg aandacht geeft aan de kudde omdat je als opziener/oudste zelf deel uitmaakt van de kudde. Scherp. De kerkenraad is geen ‘bestuur’ dat boven ‘de rest’ staat. Het is eerder andersom. Verdwaalde schapen als David, Paulus, Petrus en Augustinus zijn de beste herders geworden. Ze weten heel goed dat de Heer hen zocht en vond (Matteüs 18:11[vi]). Wat heb je dan veel te geven en te vertellen.

Gave van oudste/opziener en diaken.
Gemeente, zussen en broers (te bevestigen) ambtsdragers: kijk naar je Heer. Kijk naar de discipelen, apostelen, dienaren, de gelovige gemeente, opzieners en diakenen die je zijn voorgegaan. Vandaag vinden wij het wiel niet uit. We staan in een eindeloos lange rij. We zien mensen met fouten en gebreken zoals jij en ik. Gegrepen door het evangelie van de unieke Heer. In dienst van de belangrijkste ‘zaak’ die er is.

Laten we de ambtsdienst van opziener/oudste en diaken hoog houden, gemeente. Ik zeg dat hierom. Overal hoor je dat kerken moeite hebben om ouderlingen en diakenen te vinden. (Dit is geen ‘protestants’ punt. Zie het priestertekort in de Katholieke Kerk. Denk ook aan de gesprekken in die kerk; in Duitsland werd laatst de vraag gesteld of er überhaupt wel priesters nodig zijn). Dit is een belangrijk punt. Daar zit veel aan vast (verandering in kerk en maatschappij), zaken waarop ik tijdens deze preek niet inga.[vii] In onze gemeente worden de gaven van diakenen en ouderlingen tot nu toe steeds gevonden. Dat is bijzonder. Laten we bij alles wat hierin nodig is, voor nu en de toekomst, steeds aandacht hebben voor wat het evangelie hierin zegt. Je bent in dienst genomen. Geroepen door de koning (Matteüs 18:2[viii]) om hem te volgen. Om, lettend op jezelf, toe te zien op Gods kudde.

3         Meewerken met God.
Nadat zij zelf in beeld zijn gekomen klinkt de opdracht aan de opzieners om op de hele kudde te letten. Paulus zegt dat de opzieners door de Heilige Geest zijn aangesteld. We hebben vorige week gezien dat Handelingen het boek van de Geest is.[ix] De Geest verspreidt het evangelie. Bekeert mensen. Neemt mensen in dienst. Zo ook de opzieners, de leidinggevenden in de gemeente. Paulus zegt er iets bijzonders bij. Je bent opzieners van Gods gemeente die Hij zich verworven heeft door het kostbare bloed van zijn eigen Zoon (Handelingen 20:28).

Losprijs betaald.
De Bijbel in Gewone Taal (BGT) heeft het woord ‘bloed’ niet staan (‘Gods Zoon is gestorven’). Want bloed, dat staat te ver af voor lezers van vandaag. En zo’n woord schrikt af. Vergeet niet dat als dit allemaal gezegd wordt Jezus nog maar net is gestorven en opgestaan. Zijn bloed heeft daadwerkelijk gevloeid (cf. Matteüs 26:28[x]). Er leven nog getuigen van Golgota en Pasen op het moment dat Paulus dit zegt. En denk nog weer even terug aan de woorden van Jezus (zie hierboven): ik ben niet gekomen om gediend te worden maar om te dienen en mijn leven te geven als een losprijs voor velen.[xi] Het geven van je leven als een losprijs gaat over het betalen van schuld, het vrijkopen van gevangenen.[xii] Het beeld komt uit het Oude Testament waarin offers (dieren) werden gebracht, waarbij bloed vloeide (cf. Psalm 49:8[xiii]). Dit alles klinkt mee in Paulus’ woorden.

Gods werkterrein.
Het is voor ons inderdaad een niet alledaags beeld dat Paulus hier gebruikt. Als je maar ziet dat God alles heeft gedaan om mensen te verlossen. Hij heeft in zijn zoon Jezus Christus zichzelf gegeven. Tot op het kruis van Golgota. Door die liefde is de gemeente, de kerk, ontstaan. Wat is dat groots. Ook voor de opdracht die hier gegeven wordt aan de opzieners. In de wereld gaat het zo dat je bij een aanstelling een bepaald doel hebt (er wat van maken, WK halen etc.). Dat doel ligt voor je. Daar word je op afgerekend. Bij een ouderling/diaken is dat anders. Wezenlijk anders. Je krijgt een aanstelling op een werkgebied dat er nou juist het bewijs van is dat Gods liefde beslissend gewonnen hééft. Zie je? Gods doel is gehaald. God heeft zich gegeven in zijn zoon. De gemeente bestaat. Er is geloof, hoop en liefde. Daarin krijg je een plek en een taak.

En ja – God wil die overwinning uitwerken naar een finaal einddoel. En ja/dus – je verantwoordelijkheid om voor die gemeente te zorgen blijft. Paulus bindt het op het hart. Zoveel apostolische brieven doen dat (bijvoorbeeld Efeze 4, 1 Petrus 5[xiv]). Weet je daarin gedragen door de Geest. En laten wij, gemeente, een biddende gemeente zijn. Wees allen gezegend in Jezus’ naam.

---

[i] Dat het leiding geven en de manier waarop behoort tot het basisonderwijs, valt af te leiden uit het slot van Matteüs 28. Zie preek daarover. Strikt genomen is trouwens te zeggen dat ik in de preek een korte bocht maak: de opzichter/oudste is in beeld in Handelingen 20. In de kerk is het (verwarrende) woord ambtsdrager van toepassing op de oudste/ouderling en diaken. Ook voor de diaken gelden Bijbelse voorschriften om toe te zien op zichzelf en de gemeente te dienen. Zie verder voetnoot vii.
[ii] Zie Hoe dichtbij mag het evangelie komen? Preek Marcus 10:45.
[iii] Zie preek Je komt als geroepen. Preek Matteüs 18:1-5. En zie Jezus zegent de kinderen. Preek Marcus 10:13-15.
[iv] Zie preek over het toezien op jezelf (Matteüs 18:6-14) en preek over censuur/tucht in de gemeente (Matteüs 18:15-21).
[v] Te denken is aan de functie van wachter die Ezechiël had en over het leiding geven. Zie preek Ezechiël als wachter aangesteld (dit komt terug in hoofdstuk 33). En zie Hoe God Herder is te midden van zijn volk.
[vi] Zie preek Matteüs 18:6-14 over de valstrikken van de wereld.
[vii] Zie een interview met ds. Peter Verbaan: https://www.nd.nl/geloof/geloof/1022170/waarom-zo-veel-mensen-ervoor-bedanken-ambtsdrager-te-worden-het. En zie een serie artikelen in OnderWeg:

• https://www.onderwegonline.nl/3506-nieuwe-ambtsdragers-hoe-vind-je-ze.
• https://www.onderwegonline.nl/3596-nieuwe-ambtsdragers-hoe-vind-je-ze-2.
• https://www.onderwegonline.nl/3703-nieuwe-ambtsdragers-hoe-vind-je-ze-3.

[viii] Zie Je komt als geroepen. Preek bevestiging ambtsdragers Matteüs 18:1-5.
[ix] Zie preek over een hoge ambtenaar uit Ethiopië die gedoopt wordt (Handelingen 8).
[x] Zie Bij de koning aan tafel. Preek over de instelling van het heilig avondmaal.
[xi] Zie onder punt 2 van de preek en zie voetnoot ii.
[xii] Zie preek over Getsemane uit Marcus.
[xiii] Zie Laat je niet te grazen nemen. Preek Psalm 49.
[xiv] Zie Toegroeien naar Christus (Efeze 4) en dank God voor alle gaven in de gemeente (1 Petrus 5).

Voorbeeldliturgie, de samenzang wordt begeleid door het blaasensemble.

Votum (gezongen) en
groet

GK Psalm 65: 1 en 2 De lofzang klinkt

Belijdenis en leefregels (deel uit Filippenzen 2)
LB 886/opwekking 136 Abba Vader

Gebed

Kindermoment
Opwekking 137: King of kings

Lezen Handelingen 20:17-38

GK 167: 2 en 3 Heel de wereld moet het weten

Verkondiging
Opwekking 44 // OTH 111 Geprezen zij de Heer die eeuwig leeft

Bevestiging ambtsdragers
LB Psalm 134 alle verzen Gij dienaars aan de Heer gewijd

Dankgebed en voorbede

Collecte

LB 412: 1 en 3 Wij loven U, o God

Zegen
Amen (gezongen)

Verdere ontmoeting