Jesaja 50 begint met een vraag naar een scheidingsbrief. Gods mensen dachten dat God hun verstoten en verlaten had. God maakt er een relatiegesprek van. Een stevig gesprek, met een opvallende uitkomst. Je kunt de preek beluisteren via mijn podcast. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1 Een stevig gesprek.
Afgelopen najaar hebben we het gemeenteproject Beloved over relatie en relatievorming gevolgd.[i] In Jesaja 50 gebruikt God het beeld van een huwelijk/relatie. God heeft het over een scheidingsbrief (Jesaja 50:1). De scheidingsbrief zijn we tegengekomen toen bij Matteüs 19.[ii] In de tijd van het Oude Testament werd de scheidingsbrief gebruikt om een eind te maken aan een huwelijk.

Jesaja 50 begint met een soort ‘goddelijke huwelijkstherapie’. God vraagt aan zijn volk wanneer Hij de relatie tussen Hem en hen heeft beëindigd. Zo voelde Gods volk dat blijkbaar. Hun klacht: God vergeet ons (Jesaja 49:14).[iii] Het volk leefde in ballingschap. Ver weg bij hun huis en land vandaan. Jij en ik kunnen het gevoel ook wel eens hebben dat God ver weg is. Dat Hij niet echt betrokken is op je leven. De meest logische reactie is dan – voor je gevoel – dat je denkt dat God niet echt om je geeft of dat God zelfs misschien niet eens bestaat.

Juiste orde.
In Jesaja 50 God draait het om. Eerst stelt God deze vraag: wanneer heb Ik dan de relatie verbroken (scheidingsbrief)? Daar had men geen antwoord op. Vervolgens laat God merken dat het volk de verkeerde kant op kijkt. Ze kunnen God wel van alles verwijten. Maar laat het volk naar zichzelf kijken:

Vanwege jullie zonden zijn jullie verkocht (ballingschap)
Vanwege je wandaden is je moeder (Juda) weggestuurd…

Waarom antwoordde niemand toen Ik riep?
Zou mijn arm tekort zijn om te bevrijden?
(Jesaja 50:1f&g en 2b&c).

Hoor je? Gods liefde is niet veranderd. Want hoe zou Hij als een moeder zijn kinderen kunnen vergeten (Jesaja 49:15)? God is God. Zijn liefde is eeuwigdurend. Aan zijn trouw komt geen einde (Psalm 136).[iv] Zijn macht is oneindig (Jesaja 50:2&3). Nee. Er is wat anders aan de hand. Er is een kink in de kabel gekomen omdat het volk niet thuis gaf. Daarom is het ‘huwelijk’ tussen God en zijn volk kapot gegaan en ervaren zij zinloosheid.

Zelfkennis.
Zie je wat God doet? In dit ‘huwelijksgesprek’ geeft God zijn volk zelfkennis. Het volk komt in Gods licht te staan. Wat is dat belangrijk. Het gaat om de juiste orde.

Een van de leerboeken van onze kerken, de Heidelbergse Catechismus, heeft het ook over het belang van zelfkennis. Helemaal aan het begin van de Catechismus gaat het over de vraag wat je troost/geluk[v] geeft. Geluk/troost, zegt de Catechismus, begint bij het kennen van jezelf. Het erkennen dat jij een mens bent. Een mens met tekorten; ten opzichte van God en anderen. Dat lijkt een vreemde weg naar geluk/troost. Het is de lijn van Jesaja 50. De snelweg van en naar goddelijke en onderlinge vergeving en herstel. En de belofte van vernieuwing door de inwoning van Gods Geest.

Over deze dingen is het vorige week gegaan bij de bediening van de heilige doop. Jesaja 50 zet de basis neer; de verhouding tussen God en ons. Gods verlossing vindt niet buiten jou om plaats. Je kunt God niet zomaar ter verantwoording roepen als jij het gevoel hebt dat Hij iets zou moeten doen of jou iets zou moeten laten zien. Gods volk dacht die korte bocht te kunnen nemen maar God snijdt hen de pas af. Zet eerst jouw leven in Gods licht.

2 Hoe God het in orde maakt en jou daarbij inschakelt.
In Jesaja 50 gebeurt iets opmerkelijks. Na een stevig begin van een huwelijksgesprek komt – plotsklaps – de dienaar van de HEER weer in beeld, al sprekend (Jesaja 50:4, zie 49:1).

De dienaar beurt de mensen op. Geeft hoop. In tegenstelling tot Gods volk (Jesaja 42:18) heeft deze dienaar een open oog en oor voor wie God is en wat Hij doet (50:4&5). Wie is die dienaar van de HEER? In vers 10&11 wordt duidelijk dat je in die dienaar voor of tegen de HEER zelf kiest. Op grond van heel de Bijbel kun je zeggen dat die dienaar:

a/ Jezus is en
b/ iedereen die bij Jezus hoort.[vi]

De dienaar brengt herstel.
In die dienaar zie je Gods plan om zijn ‘huwelijk’ met zijn volk te redden. De redding gaat door lijden heen. Gods dienaar zal bespuugd en mishandeld worden (vers 6). Gods dienaar is niet bang voor dit lijden want hij weet dat Gods recht aan zijn kant staat (vers 8&9). Verderop in Jesaja, in het bekende hoofdstuk 53, wordt het profiel van Gods dienaar alsmaar duidelijker. De tekorten van Gods volk waarover hoofdstuk 50 spreekt, neemt de dienaar op zich:

Om onze zonden werd hij doorboord,
om onze wandaden gebroken.
De straf die hij onderging bracht ons vrede,
zijn striemen gaven ons genezing
(Jesaja 53:5, cf. 1 Petrus 2:24[vii]).

Zo komt het goed tussen God en zijn volk. In het licht van heel de Bijbel is te zien dat deze profetieën over Jezus’ dood en opstanding gaan. Maar zet dan geen punt, gemeente. In Jezus maakt God alles nieuw. God maakt jou door zijn Geest tot een Hem toegewijd mens (dienaar). Denk aan Paulus die zijn leven naast Jesaja 49 legt. Hij herkent zichzelf in de dienaar van de HEER (Galaten 1).[viii] Dat hij apostel werd bracht lijden met zich mee. Maar denk bij Jesaja’s profetie aan hedendaagse christenvervolging. Denk aan marginalisering van kerk en christendom in onze cultuur en wat daarin meekomt of mee kan (gaan) komen.

Als je dankzij Jezus kunt en mag zeggen dat Jesaja 50 ook over jou en mij gaat, wil ik twee toepassingen maken naar aanleiding van dit hoofdstuk.

I Zoek God elke dag.
De eerste toepassing is de intieme relatie met God. Er staat over Gods knecht:

Elke ochtend wekt Hij mijn oor (zie Psalm 5),
rust mij toe om als zijn leerling te luisteren.
God, de HEER, heeft mijn oren geopend,…
ik ben niet teruggedeinsd
(Jesaja 50:5).

Zie je? Dit is bijzonder omdat God, helaas, steeds moest constateren dat Gods volk niet thuis geeft als Hij iets zegt (50:2a&b). In deze dienaar begint God iets nieuws. Een intieme relatie met zijn mensen. Dat begint niet op de zondagmorgen ofzo (kerkdienst). Dat gaat niet over catechisatie (dinsdag). Iedere dag. Het begin van iedere dag. Ja maar…. Weet je hoe druk ik het heb? Als ik het eerste moet beginnen dan moet ik vóór 7u m’n bed uit. Als ik op tijd op m’n werk moet zijn dan is het ‘ochtends altijd haasten. Dan heb ik helemaal geen tijd om te bidden of iets met geloof te doen.

Is het tijd of prioriteit? Kijk naar wat God heeft gedaan en doet. Het vernieuwende werk van God is dat Hij toegewijde mensen van ons maakt.

Paulus maakt expliciet wat Jesaja in zekere zin wat impliciet zegt: je hebt door Jezus deel aan Gods Geest (Galaten 3). Doe geen stap terug in de tijd maar leef iedere dag met de Heer. Begin je dag met hem. Omdat we allemaal verschillende mensen zijn zal de manier waarop je daar invulling aan geeft ook verschillend zijn. De een luistert bijvoorbeeld naar een podcast. De ander naar een lied. De een bidt. Een ander heeft misschien tijd en gelegenheid om een stukje uit de Bijbel te lezen. Weer een ander is eerst stil voor God – gewoon in zijn aanwezigheid zijn en beseffen dat Hij God is. Zoek Hem iedere dag. (zie het interview in NRC met Mpho Tutu waarin zij van haar vader, de bekende aartsbisschop Desmond Tutu, zegt dat hij een man van gebed was; daarvoor stond hij om 4 uur op).

Dit is belangrijk, gemeente. Want net als Jesaja’s tijd hoor je vandaag bij ons wel eens dat christenen weinig van God merken. Dan kun je beginnen over God – wat Hij zou moeten doen om zich meer/beter bekend te maken (je mag Hem gerust klagen). Maar zou God niet hetzelfde zeggen als in Jesaja 50? Dat het niet bij Hem ligt maar bij ons gebrek aan toewijding. Wie God zoekt, zal Hem vinden. God (zelf) is de beloning/beloner van wie Hem zoekt (Hebreeën 11:6).[ix]

II Wees vastberaden.
De tweede toepassing komt uit vers 7. Daar staat dat God zijn dienaar een gezicht geeft dat zo hard is als een rots. Als Gods dienaar bespot en geslagen wordt, vertrekt hij geen spier – zouden wij zeggen. Dit woord ‘hard als steen’ (graniet) kom je vaak tegen in de Bijbel. Ezechiël – God is sterk betekent zijn naam – wordt steenhard gemaakt zodat hij het volk een onwelkome boodschap kan brengen (Ezechiël 3:8).[x] Denk aan Jezus’ gebedsworsteling in Getsemane. Als Jezus ervaart dat hij op Golgota het gevecht tegen de zonde, duisternis en dood moet aangaan, bezwijkt hij bijna van angst maar na gebed staat hij vastberaden op om het gevecht aan te gaan – alles (ver)draagt hij.[xi] Denk aan Paulus. Hoeveel tegenslag en ellende heeft hij niet te verduren gekregen omdat hij het evangelie brengt? Altijd geeft God hem kracht. Denk aan het getuigenis dat klinkt in onze gemeente als leden moeite of beproeving ervaren maar daarin gedragen worden door een Kracht die je te boven gaat.

Het bijzondere, gemeente, is de combinatie. De dienaar lijdt (zwak) en loopt daar niet voor weg (hard). In het lijden is de dienaar sterk. In de moeite vol vertrouwen op de goede afloop (vers 8&9). Een zacht gemaakt hart dat bereid is om te luisteren en Gods weg te gaan. Tegelijk onverschrokken (hard) – een leven dat in alles gelooft, hoopt en liefheeft en zich nergens door laat terugschrikken.

Gemeente, dit leven is nodig in onze maatschappij. Onverschrokken christendom. Dat je een hartelijkheid hebt die uitreikt naar anderen en een overtuiging die blijft staan. Dat je niet opgeeft te geloven en goed blijft doen voor de anderen om je heen.

Gemeente, leef met Jezus.
Dien en volg hem in alles.
En heb zo elkaar en de ander lief.

---

[i] Zie Beloved. Korte introductie op preken over relatie en relatievorming.
[ii] Zie Een relatie van liefde en trouw. Preek echtscheiding.
[iii] Zie preek over Jesaja 49:6-16.
[iv] Zie Eeuwig duurt zijn trouw. Preek Psalm 136.
[v] De Gewone Catechismus (Utrecht, 2019. Pleizier, Huijgen en Te Velde) begint, terecht, met het woord ‘geluk’. De Heidelbergse Catechismus staat in een traditie van troostboeken.
[vi] Zie preek begin Jesaja 49 en voetnoot i over de vraag wie de dienaar van de HEER is.
[vii] Zie preek Goede Vrijdag over 1 Petrus 2.
[viii] Zie Wie is de dienaar van de HEER? Preek Jesaja 49:1-7.
[ix] Zie preek Hebreeën 11:6.
[x] Zie Profetie next level. Preek over de aanstelling van Ezechiël.
[xi] Zie artikel over Jezus in Getsemane (OnderWeg, 2021).

Voorbeeldliturgie

Welkom

Votum (gezongen) en groet
GK 133:1a, 2v, 3m en 4&5a De dag gaat open

Tien Verbondswoorden (bewerking)
DNP Psalm 5:1,2, 3 en 5 (Jesaja 50:4) https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-5

Gebed

Kindermoment
Opwekking kids 193 Prijs Hem

Lezen Jesaja 50 Dit zegt de HEER: Waar is de scheidingsbrief…
Verkondiging van het evangelie
LB 675: 1 en 2 Geest van hierboven

Presentatie Kampeerweekend

GK 179a credo

Dankgebed en voorbede afgesloten met
Onze Vader (gezongen, Elly en Rikkert)

Collecte

GK 147:1 en 4 Maak muziek

Zegen
Amen (gezongen)