Preek in de serie over 1 Petrus. Gehouden op de dag waarop we stilstaan bij de vervolgde kerk. Dit thema kwam eerder in deze serie aan bod (zie onderaan de preektekst), daarom ligt daar nu, al komt het ter sprake, niet het accent op. Voorbeeldliturgie: zie onder.

Gemeente van de gekruisigde Jezus

Vandaag sluiten we het luisteren naar de 1 Petrusbrief af. Goed beschouwd zou je kunnen zeggen dat deze brief t/m hoofdstuk 4 alles al bevat wat gezegd moet worden. Het refrein is: doe het goede. In iedere situatie. De rechter staat voor de deur. Houd vol; ook als (dat betekent dat) je moet lijden. Hoofdstuk 5 lijkt er wat los aan te hangen. Ik denk dat je dat hoofdstuk het beste kunt beschouwen als echte afscheidswoorden. Zoals je, als je elkaar een tijd niet ziet, soms wat kris-kras-opmerkingen kunt maken naar elkaar bij afscheid: denk nog aan x, heb je y in de gaten en vergeet vooral niet dat z. Zoiets is 1 Petrus 5.

Ik haal er voor vanmiddag twee dingen kort uit (niet het gedeelte over de duivel; daarover ging het al op Hemelvaartsdag).

1 De gemeente en leiding.
In de eerste plaats valt het op dat de oudsten (leiders, BGT) van de kerk worden aangesproken (5:1 vv). Niet geïsoleerd, maar in samenhang. De oudsten worden aangesproken én (in samenhang met) ‘de jongeren’ (5:5 vv). Die twee moeten zich op een goede manier tot elkaar verhouden. Nog specifieker eigenlijk worden de oudsten/leidinggevenden aangesproken: als een onderdeel van de gemeente. Wat dat betreft is de BGT niet zo sterk als die vertaalt: leiders van de kerk, luister (5:1). Dan denk je: aha; nu gaat het over de ‘categorie’ leiders. Alsof het gaat om een managementteam, het bestuur of mensen die het voor het zeggen hebben o.i.d. – alsof ze los staan van de rest van de gemeente.

Zo is het niet. De NBV vertaalt beter: de oudsten onder u. Via de gemeente worden de oudsten, de leidinggevenden, aangesproken. De gemeente staat centraal. De gemeente wordt aangeschreven door Petrus (1:1). En essentieel voor het goede leven in de Heer is dat het gemeenteleven goed functioneert (3:8 vv). Zo laat Jezus zien aan de maatschappij wie hij is. Daarin hebben de oudsten, de leidinggevenden, een plek. Nooit andersom.

Hierin vallen twee dingen op. Aan de ene kant dat het bijzonder is dat er leidinggevenden zijn in de gemeente. Want de gemeente van Jezus kun je de ongeordende maatschappij (van Jezus) noemen. Dat wil zeggen dat de mensen van toen (en hopelijk ook van nu) hun ogen uitkijken als ze in de gemeente komen. Slaven zaten aan dezelfde tafel als heren, vrouwen én mannen staan onder het goede gezag van God (niet allereerst in de verhouding waarin de man het voor het zeggen heeft zoals toen gebruikelijk was) enzovoort. We hebben dat dit jaar vaker gezien. Jézus is Heer in de gemeente. Híj zet de toon en schept een nieuwe atmosfeer.

Je zou dan zeggen: leiding is in zo’n ongeordende samenleving niet nodig. De Geest van Jezus is gekomen dus weet de gemeente prima wat ze moet doen. Ja. Dat is zo. En toch worden in iedere gemeente die ontstaat steeds oudsten, leidinggevenden, aangesteld (Handelingen 14, en blijkens de NT-brieven blijken ze er in iedere gemeente te zijn). In dat ongeordende wil de Heer blijkbaar een bepaalde orde hebben. De Heer gumt bestaande (sociale) structuren niet zomaar uit. Ook in de gemeente is het goed als er leidinggevenden zijn.

De andere kant is dat de Geest van Jezus de leidinggevenden wil en ook moet bezielen. Leidinggeven kan al snel in zich hebben dat je iets voor ogen hebt dat gaat over jezélf: aanzien, eer, in de spotlights staan, macht uitoefenen, je eigen plan hebben, een fijne-sfeer-club willen creëren of wat ook maar. Jezus zegt dat machthebbers in de wereld dat zo doen (Matteus 20:20 vv). De opdracht voor leidinggevenden in de gemeente van Jezus is echt anders: zorg voor de kudde van God (5:2). Wees niet heerszuchtig (5:3). Geef het goede voorbeeld (5:3). Zie je wat daar staat? Een leidinggevende in de kerk volgt zo allereerst Jezus. Hij had alles over voor de gemeente (Johannes 10). Een leidinggevende zet Jezus centraal in de gemeente. Steeds. In gesprekken, huisbezoeken, in verkondiging, in bemoediging en net zo goed als je tegengas moet geven (vermaan, censuur), in het bedenken wat goede plannen zijn voor de gemeente. Zó bloeit de gemeente op.

Tegenover deze leidinggevenden staan ‘de jongeren’. Waarschijnlijk moet je dan denken aan de leeftijdscategorie 20-35 (de kern van onze gemeente). Dat zij specifiek worden aangeschreven kan ermee te maken hebben dat er in die maatschappij jongerenbewegingen waren met een eigen, zelfstandige structuur. Maar in de gemeente van Jezus sta je niet allereerst op jezelf, hoor je niet allereerst tot een eigen ‘categorie’. In Jezus, hebben we vaker gezegd, ben je niet allereerst man of vrouw, hetero of homo – alsof dat doorslaggevend is. En/maar dan ook niet allereerst een oudere of jongere. De oproep van Petrus aan het adres van de jongere is om zich ‘geschikt’ te gedragen in de gemeente en ten opzichte van de leidinggevenden (5:5): zich in te voegen in het geheel, het lichaam van de Heer.

Uit dit stukje kun je niet zomaar een algemene, tijdloze aanwijzing vinden voor leidinggevenden aan de gemeente. Wie dat precies zijn (Timoteüs gaf bijvoorbeeld leiding terwijl hij niet een ‘oudere’ was) of wat zij allemaal wel of niet moeten doen. Het gaat voornamelijk om een houding voor de leidinggevenden en al de verschillende leden in de gemeente. Leiders zetten Jezus in het midden in de zorg voor de gemeente. Gemeenteleden willen ‘geschikt’ zijn en worden zodat de gemeente als geheel opbloeit en de weg van de Heer gaat.

2 Jezus volgen in lijden.
Een laatste woord nog over deze brief naar aanleiding van vers 10. Dit vers wordt wel eens als zegen meegegeven in belijdenisdiensten. Dat klinkt op het eerste gehoord wel eens apart. ‘Nog een korte tijd lijden’!? Vorige week stonden jullie daar met vijftien mensen, in prachtige kleren, wij allen in de stralende zon. ‘Nog een korte tijd lijden’. Mmm….

Nu moeten we deze woorden allereerst in z’n verband lezen. We hebben ontdekt in de Petrusbrief: de volgelingen van Jezus moesten lijden, werden buitengesloten. Ze kwamen in allerlei verbanden klem te zitten omdat ze Jezus volgden: ten opzichte van de overheid, vrouwen ten opzichte van hun man, slaven ten opzichte van hun heer. Enzovoort (zie eerdere preken 1 Petrus).

Maar is het ons vreemd? Nee. Het viel me vorige week op in de belijdenisdienst tijdens de getuigenissen van 5 mensen. Vooraf had ik me dat niet zo gerealiseerd als toen ik het zo kort op elkaar hoorde. …. vertelde over ……….. (privé). …. vertelde… (privé). En in de verhalen van …. hoorde je hoe zij…..(privé). Elke keer werden ze stilgezet. Liepen ze ergens in/op vast. En ook: ontdekten ze daarin: Iemand draagt, ís er. Afgelopen donderdag hoorden we het eigenlijk precies zo in de bijeenkomst waarin we hebben gebeden voor de zieken in de gemeente. … zei….(privé). En vanmorgen zei Robert in Hour of Power dat je eigenlijk niet beseft dat je van God afhankelijk bent totdat je zo wordt stilgezet. En dan wijst God de weg en ontvangen wij Roberts getuigenis.

Gemeente: dit woord van Petrus over lijden moeten, kúnnen we niet afdoen als een woord van het verleden. Alsof het hoorde bij de opstartmoeilijkheden van de jonge, christelijke gemeente. Jezus volgen is leven door lijden heen. Dat is zijn weg (Golgota). Dat ervaart de kerk die vervolgd wordt (zondag van vervolgde kerk). Daaraan kunnen wij ons niet onttrekken. We moeten dit, voor zover dat kan, duiden in geloof. Hoe dan?
We moeten dan nog verder kijken dan Petrus doet. In het Bijbelboek Openbaring staat het schitterende visioen van de hemelse stad, het nieuwe Jeruzalem. Dan staat er: nu begint er iets nieuws. Dood, rouw, klagen, verdriet zullen er niet meer zijn. Want dat is het eerste (21:4). Dat is de schepping die aan de zonde en de vloek daarover is onderworpen. Gemeente: wij leven in dat ‘eerste’. Dat is deze wereld van rouw, dood, zorg en verdriet. Dat ervaren die eerste christenen die Petrus aanschrijft. Dat merkt de vervolgde kerk. Dat ervaren wij. Maar lees dan gelijk verder naar Petrus. Al moet je nog een korte tijd lijden…. God, de bron van alle genade heeft je geroepen om in Jezus Christus deel te krijgen aan zijn eeuwige luister. Gód zal je sterk maken zodat je niet onderuit gaat. Hém komt de macht toe, voor eeuwig.

Hoor je? Hoeveel krachten en machten ons ook vasthouden: God is sterker. Jezus stond op uit het zondegraf. Jezus leeft. Hoop is niet de relativering van onze pijn, angst, zonde of de dreigende dood. Want dat is allemaal veel te sterk. Hoop is ook niet dat je de mooie ervaringen tegenover deze schaduwkanten zet. Nee. Al die dingen horen allemaal bij het ‘eerste’ (Openbaring) dat wij niet aankunnen, maar waar we wel midden in leven. Onze hoop is Jezus. Jezus alleen. Laten we hem volgen, gemeente. Ook in lijden. Ons vizier is gericht op de kampioen van het leven en daarom zijn we niet moedeloos. We gaan telkens meer op hem lijken. Stap voor stap.

Vandaag ronden we het luisteren naar 1 Petrus af. Er is hoop in de wereld omdat Jezus opstond uit het graf. Maar het is hoop tegen de klippen op. Zo was het toen. Zo is het nu. Soms ervaar je dat sterk. Maar meer nog is God. Zo sluit Petrus zijn brief ook af. Vrede voor jullie allen (5:14). Shalom! Salamaleikum!

Dat is de vrede van God die al ons verstand en onze ervaring te boven gaat (Filippenzen 4:7). Dat bidden en wensen wij elkaar in zijn naam toe.

——————————–

Zie een preek over deze tekst bij bevestiging ambtsdragers (2017).

Deze preek staat in serie over 1 Petrus

• Op een lijn met Christus (1 Petrus 1)
• Verhuur jezelf als slaaf (1 Petrus 2); o.a. over de verhouding tot de overheid.
• Volk om een vreemd verhaal (1 Petrus 2:24). Goede Vrijdag in de 1 Petrus-brief.
• Opgewekt door de Geest (1 Petrus 3:18). Pasen.
• De paradox van Hemelvaart (1 Petrus 3:22 en 5:8). Hemelvaart.
• Leef het goede leven in Jezus (1 Petrus 4).
• Jezus volgen in lijden en leiden (1 Petrus 5).
• Richt je op Gods dag (2 Petrus 3). Oudjaarsdag.
• …. wat in de loop van de tijd op m’n blog staat n.a.v. de Petrus-brieven.

voorbeeldliturgie

Welkom
Votum
Groet
LB 457: 2, 3 en 4
Gebed
Opw. 717: stil mijn ziel
Ps. 93: 1, 2 en 3
1 Petrus 5 (NBV)
LB 107:1a, 2v, 4m en 4a
Verkondiging Jezus volgen in leiden en lijden.
1. Gemeente en leiding (1-7)
2. God kennen door lijden heen (10)
Heer, ontferm U (schrijvers voor gerechtigheid)
Ps. 34: 1, 3 en 7
Geloofsbelijdenis Nicea
GK 107: 1 en 4
GK 37: 1 en 2
Dankgebed en voorbede: voor het Koninkrijk en de wereld
GK 37: 7 en 8
Collecte
LB 21: 1 en 3