Preek in de serie over de 1 Petrusbrief. Pasen wordt in 1 Petrus 3:18b beschreven. De tekst en de tekstomgeving is wel lastig. Tijdens de dienst sta ik kort, in samenvatting, stil bij de wat lastige tekst. Hieronder is het in de tekst uitgebreider. Duidelijk is dat Jezus leeft en triomfeert. Vier Pasen en laat je meenemen door de Geest van Jezus! Voorbeeldliturgie: zie onder.
—

Gemeente van de gekruisigde en uit het graf verrezen Jezus

1 God(s weg) is écht anders.
Soms ben je al heel lang iets aan het doen terwijl het je niet lukt. Je studeert bijvoorbeeld een muziekstuk in, maar steeds gaat het ergens fout. Je wordt er moedeloos van. Het enige wat dan helpt is: laat het eens even los. Ga wat anders doen. Dan kom je na een poosje terug en, jawel: het lukt.

Zoiets is Pasen. Zo makkelijk en steeds weer lijkt onrecht te winnen over recht. Zo makkelijk wint de gewoonte het van echt goed leven. Nooit is, uiteindelijk, het leven of liefde sterker dan de dood.

Totdat het Pasen werd.

Jezus staat op uit het graf. Naar het lichaam werd hij gedood maar naar de geest tot leven gewekt – zegt Petrus. Gedood in het vlees maar levend gemaakt door de Geest (SV). Dat is een typische Petrus-zin. Zoiets kwamen we in hfst.2 ook al tegen: mensen gooien een steen gedachteloos weg maar God maakt diezelfde steen tot fundament voor zijn gebouw (2:7, ps.118). En let op: de steen kan jou zelfs verpletteren!

Dat is Pasen.

Jezus ging de weg die wij allemaal kennen. Bij The Passion is het nog maar weer eens gezegd: van welke religie je ook bent, of je nou gelovig bent of niet: dit verhaal van liefde en lijden verbindt. Ja, zo kijken wij, mensen. Prima dat dat gebeurt. Tegelijk is er meer. Want zó kijken noemt Petrus: ‘naar het lichaam’; menselijk. Maar wat het verhaal van Jezus uniek maakt is dit: Gόd is aan het werk. Dat bedoelt Petrus met ‘naar de Geest’: de Geest bracht leven in het graf van de Gekruisigde. Hij die wij kunnen wegzetten, hij van wie we denken dat zijn weg erg op de onze lijkt: zijn leven staat op!
Daarmee laat God, ook achteraf , merken: dit leven, dit lijden en sterven van deze mens is mijn werk en mijn leven. God laat zich in Jezus wegdrukken tot op het kruis, maar alleen maar om ons te redden uit het zondegraf en leven, eeuwig leven te geven. God(s weg) is echt anders.

Pasen leert je om helemaal opnieuw naar Jezus te kijken. Zijn geboorte, zijn leven, zij wonderen. Geen profeet alleen maar. Niet een zoon van God, zoals wij kinderen van God zijn. God zelf geeft ons nieuw leven.

Pasen leert je in Jezus ook opnieuw naar jezelf te kijken. We hebben gezien dat de Petrusbrief de brief van hoop is. Christenen moesten tegen de klippen op geloven. Onder druk, discriminatie en uitsluiting. Dat gold voor vrouwen ten opzichte van hun man, slaven ten opzichte van hun heer, de kerk ten opzichte van de overheid (zie vorige preken). Al die verhoudingen, alles wat je dwars kan zitten: dat is allemaal ‘naar het lichaam’; dat zijn όnze verhoudingen waarin wij vast kunnen komen te zitten. Maar Gόd gaat verder. Er is hoop. Niet in ons. Maar in hem die ‘naar de geest’ werd opgewekt. Dat leven, die hoop geeft Pasen. God(s weg) is anders.

2 Alles, álles is aan Jezus onderworpen
Nu hebben wij een probleem bij deze Petrus-paastekst. Want de door de Geest van God opgewekte Jezus is ‘naar de geesten van de gevangen gegaan’ om zijn lijden en opstanding over de dood te proclameren. Geesten uit de tijd van Noach, ongehoorzame geesten.

A.j.b! Heb jij enig idee waarover dit gaat en wat het ons zegt? Ik zei al: wij hebben een probleem met deze tekst. Want de heilige apostel kon dit gewoon opschrijven en ieder begreep wat hij bedoelde. Net zoals wanneer wij zeggen: je kunt naar Zuid over de brug of door de tunnel. Duidelijk. Ieder mens – in 010 dan – weet waar je het over hebt. Voor anderen is korte toelichting misschien handig: wat is Zuid, welke brug en welke tunnel?

Waar gaat dit over? We kunnen eromheen fietsen (we gaan straks immers lekker brunchen) maar zo zijn wij niet. Dat zou zelfs jammer zijn, want hier ligt – dat voel je wel aan – een punt.

Allereerst. Deze verzen hebben tot veel ideeën geleid. Is er een plek waar mensen zijn totdat Jezus hen verlost? Een soort tussenstation? Een tweede kans voor ieder om uiteindelijk in de hemel te komen?
Of is dit het ‘neerdalen in de hel’ zoals wij belijden in de apostolische geloofsbelijdenis?

Om met dat laatste te beginnen: de vroege kerk dacht anders over ‘neergedaald in de hel’ dan bijvoorbeeld de Catechismus doet (HC 16, v.a. 44). Waar de HC spreekt over Jezus’ lijden aan het kruis (door God verlaten, Mat.27:46) gaf de vroege kerk in dit geloofsartikel uiting aan het geloof dat Jezus, Gods zoon en God, verlosser is voor mensen van alle tijden en plaatsen; ook als zij zich, naar sommige voorstellingen, in de onderwereld bevinden. Daarin klinkt dat Jezus, geheel in lijn met deze tekstomgeving van Petrus, kosmische Heer is, all-time, all-places en all-people-verlosser.

En, dat andere punt, of mensen van nu na dit leven een tweede kans krijgen…: ik denk dat je dan, ik zeg het nu even heel kort door de bocht (zie verder onderaan de preek), ten diepste Jezus tekort doet. Tegen alle mensen zegt hij: kom naar mij! Jezus neemt dat zelf zo serieus dat hij daarvoor wil lijden, sterven en opstaan. We moeten het oordeel over anderen aan God laten maar de algemene denklijn van een tweede kans is niet de weg.

Ik denk dat juist onze tijd ons kan helpen bij het begrijpen van deze lastige tekst. Ik denk dan aan de film Noah. Vorig jaar uitgekomen. Gezien? (Moet je anders eens met de kring doen: verwacht niet een heel ‘bijbels’ verhaal maar wel tot denken stemmende film!) Die film maakt duidelijk dat er sinds de schepping al heel lang een samenleving is ontstaan die ontaard is ten opzichte van Gods oorspronkelijke plan. In die samenleving zijn ook engelen te zien die hun hemelse bestemming kwijt zijn geraakt. De filmmakers hebben dat goed neergezet. Want de Bijbel en ook niet-bijbelse geschriften spreken over engelen/geesten die een slechte invloed hebben op de mensen die toen leefden. God lijkt dan heel ver weg te zijn, zeker als je het vergelijkt met de intieme manier waarop God met Adam en Eva omgaat.

Wij denken vaak: een paar bladzijden in de Bijbel, ’t stelt niks voor; in een  vloek en zucht ben je van Adam/Eva bij Noach. En we lezen snel door in dat dikke boek. Maar de film laat, en kon daarin juist wel eens bijbels zijn, zien dat het gaat over een heel lange periode van verval.

Maar belangrijker nog is het volgende.

In die film gebeurt op een gegeven moment iets heel interessants. Noach krijgt een soort visioen waarin hij ziet dat de wereld vergaat. Hij kan het niet goed plaatsen en gaat advies vragen bij de wijze Metusalem (Anthony Hopkins), die ergens in een hoge berg in afzondering leeft (a.h.w. een monnik). En dan zegt Noach tegen Metusalem: ik heb gezien dat de wereld verging.

Ja, zegt Metusalem: door vuur.
Nee, zegt Noach: door water!

Kijk. Dat is zo’n goede scene. Zowel Metusalem als Noach hebben gelijk! Je krijgt daar als het ware in een keer een dwarsdoorsnede door heel de Bijbel.

De wereld zál vergaan door vuur; als Gods oordeel in Jezus in alle heerlijkheid komt. Dat laat de film Metusalem zeggen; en Petrus spreekt daarover in zijn 2^de brief (hfst.3). Maar éérst zal de wereld vergaan door water. Dat ziet Noach; dat gebeurt als hij en zijn familie wordt gered. Toen al liet God zien wat de doop in Jezus betekent: je wordt gered van oordeel (vers 21). Zo is jullie … gedoopt. Vrij om te leven. Gods trouw te ontdekken en daarin te leven.

Scherp gezegd: daar, bij wat voor ons als een klein begintijdje aanvoelt, had het eigenlijk al moeten stoppen. Daar was de wereld al vol van onrecht en ongehoorzaamheid. Kwade geesten hadden mensen beïnvloed. Maar het definitieve oordeel stelt God nog even (2015 en wie weet wat nog volgt!) uit….
En vooral: dat oordeel wil God zélf dragen. God wil verder, ook in de tijd van Noach. Dat is Goede Vrijdag. Het oordeel is aan hem die uit het oordeel-graf opstond! Alles, álles is aan Jezus onderworpen.

De mensen in de tijd van Petrus waren goed bekend met geschriften en verhalen over de tijd van Noach, nog beter als dat wij dat zijn door de film Noah. Petrus hoeft het niet toe te lichten.

Petrus zegt dus zoiets als: al dat verzet tegen Gods scheppingsplan onder leiding van kwade geesten/gevallen engelen krijgt nu definitief de wacht aangezegd. De Bijbel spreekt op meerdere plekken over een plaats waar geesten gevangen worden gehouden tot een definitief oordeel (2 Petrus 2:4, cf. Openbaring 20:7 en Judas 6). Tot hun afgrijzen zien ze dat Jezus triomfeert. Gods plan met de schepping gaat door! God laat het werk van zijn handen niet los. Jezus draagt het oordeel. Aan hem is het oordeel dan nu ook gegeven. Opnieuw een bemoediging voor de lezers van deze brief. Zij zaten onder de knoet van onrecht. Maar het is gedragen. Jezus stond op. Deze christenen kunnen vérder.

Er is geen ruimte meer voor ongehoorzaamheid. Ongehoorzaamheid is de weg van ‘het lichaam’ (vers 18b), van mensen. Pasen betekent dat de Geest het wint. Alles, alles is onderworpen aan Jezus. Die oerzonde, je niet openstellen voor God die sinds Adam en Eva ons leven frustreert en molesteert, die is op Golgota gedragen. Aan het licht gebracht. God heeft zijn vloek erover uitgesproken. En tegelijk, door het zelf in het lichaam van Jezus te dragen, heeft God gezorgd dat ongehoorzaamheid alle kracht heeft verloren. Het spel is uit. Geef je maar over. Weg met je niet-willen-luisteren. De tegenkracht uit de tijd van Noach: die is het oordeel aangezegd. De stralende, kosmische Jezus triomfeert daarover. Het oordeel is aan deze stralende, boven alle krachten en machten verheven Heer (vers 22).

Gemeente: wat horen wij? We moeten leren kijken met Gods ogen. Jezus wint.

Het is uit met jouw twijfel. Natuurlijk: die is niet zomaar weg. Dat is voor niemand zo(maar). Maar Jezus heeft erover getriomfeerd. Híj was de scepticus bij uitstek geworden. Híj heeft die twijfel aan het kruis gedragen: ‘mijn God, waarom hebt U mij verlaten’? Uit dat twijfelgraf is Jezus door de Geest verrezen. Tot afgrijzen van alle scepsis, alle vragen en onzekerheid straalt Jézus. Vertrouwen wint. Het is Pasen geworden.

Het is uit met de wanhoop. Jij…..zegt:…………………………….…..(privé). Ja, en dat is ook zo. Maar het is Pasen geworden. Jezus is sterker. Hij wint. Jouw leven kan daarom ook door. Wat prachtig dat je daarvan ook getuigt! Dat is wat Petrus ons aanzegt. Het klinkt vreemd. Want zover is het vaak nog niet in onze ervaring. Maar het wordt ons aangezegd. Zoals de eerste discipelen hoorden: Jezus leeft – en het (eigenlijk) niet konden geloven omdat ze nog in zak en as van de wanhoop waren. Maar het word je aangezegd: hij leeft. Dat is ‘naar de Geest’.

En, laten we eerlijk zijn: als er íemand is die dit kan zeggen…. Petrus had geen hoop meer op Goede Vrijdag. Zijn Heer van wie hij hield was gekruisigd. Het laatste wat Petrus ten opzichte van Jezus deed is: hem verloochenen. Er was dus ook geen weg meer om het goed te maken, zijn fout. Dood. Voorbij.
Kun je je voorstellen wat het voor Petrus betekende dat Jezus leeft? Zijn fout kon weg. Zijn verleden uitgegumd, vergeven en vergeten. Met Jezus stond Petrus op. Een nieuwe Petrus op. Een échte rots (Mat.16). Niet meer ‘naar het lichaam’. ‘Naar de Geest’.

Gemeente: er ís wat met/aan Pasen. Goede Vrijdag, lijden; dat gaat ergens nog. Dat herkennen we soms. Maar Pasen. Opstanding uit de dood. Hoop…. We durven het haast niet te geloven. ‘Naar het lichaam’; dat snappen wij. Dat zijn onze verhoudingen, onze blikken, dat wat wij wel/niet kunnen geloven en doen. Maar ‘naar de Geest’, opstanding…? Jezus die de wacht aanzegt over alles in jou wat ongehoorzaam, ontrouw of halfbakken is: ken je dat even goed?

Laats las ik hierover een scherp getuigenis (ND, 17 maart jl.). Daar wil ik mee afsluiten:

Op het slotforum van het Festival of Dangerous Ideas in Sydney in november 2013 werd aan Peter Hitchens – zelf van atheïst bekeerd tot het christendom, broer van de bekende atheïst Christopher Hitchens – de vraag voorgelegd: wat is volgens jou de gevaarlijkste gedachte? Hij antwoordde:

‘De gevaarlijkste gedachte en de gevaarlijkste filosofie in de geschiedenis van de mensheid is en blijft het geloof dat Jezus Christus de Zoon van God is en dat hij uit de dood is opgestaan. (…) Het verandert alles aan ons menselijk gedrag en al onze verantwoordelijkheden, het verandert het heelal van een zinloze chaos in een plaats die bewust ontworpen is, waar gerechtigheid is, waar hoop is, en daarom hebben we allemaal de plicht de aard van die gerechtigheid te ontdekken en te werken aan die hoop. Het verandert onszelf ook. Als je het verwerpt, verandert het ons ook; het is ongelooflijk gevaarlijk, vandaar dat zo veel mensen zich ertegen keren.’

Pasen is het gevaarlijkste en meest bevrijdende feest dat er is. De geest maakt alles nieuw. De Gekruisigde stond op. Wij worden gedoopt en gaan in die Geest onder. We leven ‘naar de Geest’.

—–
Zie De schrik van je leven (Paaspreek 2018). Over ‘neergedaald in hel’ zie preek Goede Vrijdag Ezechiël 37 (2020).

Preek in serie over 1 Petrus

• Op een lijn met Christus (1 Petrus 1)
• Verhuur jezelf als slaaf (1 Petrus 2); o.a. over de verhouding tot de overheid.
• Volk om een vreemd verhaal (1 Petrus 2:24). Goede Vrijdag in de 1 Petrus-brief.
• Opgewekt door de Geest (1 Petrus 3:18). Pasen.
• De paradox van Hemelvaart (1 Petrus 3:22 en 5:8). Hemelvaart.
• Leef het goede leven in Jezus (1 Petrus 4).
• Jezus volgen in lijden en leiden (1 Petrus 5).
• Richt je op Gods dag (2 Petrus 3). Oudjaarsdag.
• …. wat in de loop van de tijd op m’n blog staat n.a.v. de Petrus-brieven.

PS in de preek ging het – als zijspoor – even over de vraag over deze tekst betekent dat er na dit leven een tweede kans is voor mensen om Jezus te leren kennen. Het blad OnderWeg ging laatst over vragen over verloren gaan, de hel en/of alverzoening. Ik schreef een artikel (daarin verwijzing naar meer); zie de hel van veraf en dichtbij.

Liturgie
Opwekking 614 (uw genade is mij genoeg) obv koor
Welkom
Votum
Groet
GK 95: 1a, 2a, 3v en 4a
10 woorden
Psalm 18: 9 en 14 (de HEER leeft)
Bediening heilige doop aan
Lezen Kolossenzen 3
Gezang 335 ‘Heer van uw kerk’ vers 1,2 en 5 vóór en
Vers 6, 8 en 9 na de bediening van de doop
Pasen: …. vertelt over de opstanding van Jezus voor de kids.
afsluitend lied
Kids en mini’s naar kidsclub
Lezing: 1 Petrus 3:13-22, BGT
Verkondiging door de Geest opgewekt!
1 God(s weg) is écht anders;
2 Alles, alles is aan Jezus onderworpen
Opwekking 430 ‘Heer ik prijs uw grote naam
Afkondigingen kerkenraad
Dankgebed en voorbede
Collecte
lied kids
Tijdens collecte: Opwekking 580 (Jezus, hij kwam om ons leven te geven)
Opwekking 213/GK 99: 1 t/m 3 U zij de glorie
Zegen
Verdere ontmoeting
Paasbrunch