Orthodox christelijk Nederland verandert inzake homoseksualiteit, zie de EO-documentaire ‘De kast, de kerk en het koninkrijk’. Hoe heeft dat zo (snel) kunnen gebeuren? En hoe kan het dat er alsnog een groep homo’s en lesbiennes in de kou staat? Ik doe een voorstel om verder te komen in het gesprek. Lees hieronder mijn artikel dat vandaag in Trouw staat.

WEES INCLUSIEF OVER HOMOSEKSUALITEIT

Met de documentaire ‘De kast, de kerk & het koninkrijk’ zet de Evangelische Omroep (EO) een verdere stap in de emancipatie van homoseksualiteit (Trouw, 29 juni). Deze stap past bij een omslag die plaatsvindt in delen van orthodox christelijk Nederland.[i] Omdat er onder deze gelovigen – waartoe ik me reken – in de praktijk nog steeds dingen mis gaan ten opzichte van lesbiennes en homo’s, is de inzet van de EO welkom.

In de kou
Ik vind het belangrijk om aandacht te vragen voor een inclusief gesprek. Daarmee bedoel ik dat er ook aandacht is voor gelovige homo’s en lesbiennes die geen relatie aangaan en voor het geloofsstandpunt dat daarin klinkt. Alleen al het feit dat het nodig is hiervoor aandacht te vragen, laat zien hoe snel de ontwikkelingen gaan. Lange tijd varieerde de (ongeschreven) norm inzake homoseksualiteit van ‘een probleem waar je vanaf geholpen kunt worden’ tot ‘je het wel mag zijn maar niet doen’. Maar vandaag is de situatie omgekeerd. Homoseksuele christenen die geen relatie aangaan hebben heel wat uit te leggen.[ii] Bij zoveel goede ontwikkelingen zoals openheid, acceptatie en gelijkheid is dit een buitengewoon wrange situatie. Het botst ook met het inclusieve verhaal zoals dat vandaag klinkt. Je wilt toch een veilig huis zijn voor iedereen? De werkelijkheid is dat deze homo’s en lesbiennes in de kou staan.

Selectief
De vraag is hoe de sfeer zo snel heeft kunnen omslaan onder orthodoxe gelovigen. Ik noem twee dingen. Allereerst heeft het met secularisatie te maken. Neem bijvoorbeeld de gedachte dat het een kwestie van tijd is totdat iedereen wel tot het inzicht komt dat homoseksuele relaties vanzelfsprekend zijn. Zo gaan de ontwikkelingen in christelijk Nederland toch (zie de EO-documentaire)? Deze gedachte is sterk gevormd door onze westerse cultuur. Die cultuur gaat er vanuit zelf de beste te zijn – de rest volgt vanzelf.[iii] Het tweede is veel belangrijker. Dat is de grote verlegenheid. Een gebrekkige theologie zorgt ervoor dat de Bijbel selectief wordt gelezen en toegepast. Hierdoor raken mensen – waaronder homo’s en lesbiennes – in de klem. Ondertussen gaat de werkelijkheid gewoon verder en laat de praktijk zien dat de theorie niet klopt. En zo zetten ontwikkelingen zich uiteindelijk extra versneld (want onbegeleid) door.[iv]

Omgekeerde orde
Om verder te komen zou ik willen beginnen bij wat het moeilijkst is. Dat is de positieve duiding van de overtuiging van homo’s en lesbiennes die geen relatie aangaan. Het gaat hier om het (klassieke) inzicht dat de Schepper een relatie bedoelt voor een man en een vrouw. En het betreft vooral het besef om omwille van het hogere goed, het Koninkrijk, geen relatie aan te gaan. Zo leven kan alleen als iemand daartoe vrijwillig besluit. Jezus’ Geest maakt ons immers niet tot slaven maar tot vrije kinderen van God. In onze tijd voelt het in praktijk brengen van deze overtuiging als onmogelijk en oneerlijk aan. In het licht van het evangelie is te denken aan de ommekeer die voortdurend plaatsvindt: zwakken zijn sterk, losers zijn winnaars – enzovoort.

Jezus volgen
Vooral is te denken aan Jezus’ oproep aan ál zijn volgelingen om hem te volgen en af te zien van zichzelf. Dat is ultraradicaal. In onze ik-gerichte tijd voelen we dat extra goed aan. In dit woord van Jezus ligt de kern van het probleem. Kerken worstelen niet met homoseksualiteit. Christenen worstelen ermee om Christus te volgen.[v] Ondertussen leggen ze aan homoseksuele gelovigen lasten op die ze zelf niet kunnen dragen. Alleen leven in Gods genadelicht geeft levensruimte. Altijd. En voor iedereen.

Trouw, 14/15 juli 2019 (onder de titel Homo’s en lesbiennes die vanuit hun geloof geen relatie willen aangaan staan in de kou).

—————————————

[i] Zie Homoseksualiteit en kerk. De impasse voorbij. Gedachten/boekje bij een studiedag (november 2018); een blogpost over verandering inzake homoseksualiteit onder gereformeerden, katholieken en reformatorische kerken in de culturele, maatschappelijke en godsdienstige context van vandaag (NB deze blogpost is een long-longread, een boekje). Ik schreef deze blogpost naar aanleiding van een studiedag, georganiseerd door de Theologische Universiteiten van Apeldoorn (CGK) en Kampen (NGK en GKv). Later bleek trouwens dat sommigen de geluiden van deze studiedag zo verontrustend vonden dat ze versneld de Nederlandse vertaling van de NashvilleVerklaring lieten verschijnen. Zie hier voor mijn reacties op en werkzaamheden naar aanleiding van de NashvilleVerklaring.
[ii] ‘Vroeger had je wat uit te leggen als je als homo een relatie aanging, nu ben ik degene die wat uit te leggen heeft’ en ‘het geluid dat ik vertegenwoordig sterft uit’ zo zegt Wolter Rose in een interview in het blad OnderWeg (blad in kerken van NGK/GKv, 16 maart 2019,). In de tot nu toe enige preek die ik hield over homoseksualiteit (2015) kwam ter sprake dat dit denken en de gelovigen die zo leven als (een) uitstervend(e soort) worden gezien – en dat de kerk dan veel verliest. Zie ook mijn analyse op dit punt in Homo’s en lesbiennes op een inclusieve manier welkom heten (OnderWeg, 2015).
[iii] Zie de blogpost bij noot i, vooral onder 2. Westerse waarden onder druk, onder het kopje Veranderende cultuur.
[iv] Bij de vrouwelijke ambtsdrager is het zo gegaan in sommige kerken. In de GKv, bijvoorbeeld, is altijd gezegd dat de vrouwelijke ambtsdrager on-Bijbels is. In het deputatenrapport dat ten grondslag lag voor het besluit om de ambten te openen voor vrouwen in die kerken wordt gezegd dat de praktijk veranderd is – en vervolgens wordt de Bijbel anders dan voorheen gelezen. Zie ‘Bijbelse’ vrouwelijke ambtsdragers (najaar 2016) voor mijn analyse daarvan (longread. Hier in samenvatting te lezen).
Voor theologische verlegenheid inzake homoseksualiteit zie Homo’s en lesbiennes op een inclusieve manier welkom heten (OnderWeg, 2015).
[v] Zie Christus en cultuur (2015, OnderWeg, blad in NGK en GKv) over de vraag in hoeverre christenen het onderscheid weten te maken tussen de cultuur waarin ze leven en het volgen van Jezus. En zie mijn blog bij voetnoot iv (geloven in het donker – de afwezigheid van God). En zie Afbraak onder Protestanten. Waartoe? (blogpost najaar 2016). Zie De omgekeerde wereld van Jezus; een preek over Jezus’ oproep hem te volgen en je kruis op je te nemen. Zie ook een preek van 14 juli jl. over het oudtestamentische Ezechiël 24.