Preek in het kader van ons jaarthema ‘relaties’. Dit keer over homoseksualiteit. Een paar keer verwijs ik in de preek naar wat er in eerdere jaarthemadiensten aan bod kwam. Het zal zeker helpen om (een deel van) die preken te lezen; om een aantal dingen wat beter te plaatsen. Je vindt die preken, als ook een voorbeeldliturgie, onderaan de preek.

Gemeente van de gekruisigde en uit het graf verrezen Jezus

1         Het h-woord in de kerk?
Aan het begin van het jaar hebben we een doelstelling geformuleerd bij het jaarthema ‘relaties’. We willen leren om op een open en gedurfde manier ons leven in Gods licht te zetten. Wie is Jezus als jij verliefd bent of wordt? Wat zegt de Heer over (de plek van) seksualiteit (in je relatie)? Hoe volg de Gods weg als je trouwt, ook als het moeilijk wordt in je huwelijk? Wie ben je in en buiten de gemeente als je als single door het leven gaat? Een keer per maand staan we daarbij stil in de erediensten. En heel wat kringen hebben het gesprek hierover opgepakt.

Aan de ene kant is dat mooi en teer. En we merken aan het leven, de christelijke praktijk, dat het broodnodig is het hier met elkaar over te hebben – en dit soort dingen niet tot het meest eigen privédomein te verklaren.

Aan de andere kant; wordt het niet een beetje tevéél? Soms heb ik het gevoel: volgend seizoen wil het woord seks of (geen) relatie niet meer zien of horen. We zijn onze eigen s- en r-woorden aan het creëeren 😁.

Maar goed; zover is het nog niet. Vandaag is de werktitel voor deze dienst: homoseksualiteit. Ik heb als thema gekozen: iemand die bij je past. Homoseksualiteit e/in de kerk.

En dan, gemeente, lopen we gelijk tegen een belangrijk punt aan als het over homoseksualiteit gaat. Want je kunt wel eens het gevoel van s- en r-woorden hebben bij ons jaarthema. Wat mij opvalt is dat onder broers en zussen homo’s en lesbiennes zo’n gevoel nog wel eens veel sterker leeft. In deze zin: waarom wordt er toch zo ontzettend veel aandacht besteed aan homoseksualiteit?

Het aantal publicaties daarover van de afgelopen tijd in orthodoxe kring is niet bij te houden. Denk ook aan terugkerende publieke discussies (kranten – deze week opnieuw in het Nederlands Dagblad -, kerkelijke bladen). Of aan agenda’s van kerken (kerkenraad, Classis e.a.). Om de zoveel is daar wel weer eens wat over te doen. Hebben we hier te maken met het h-woord onder christenen, het h-woord in de kerk?

Nu is daar veel over te zeggen. En iets daarvan komt verderop in deze preek terug. Maar… wat nu als je homo of lesbienne bént? Je kunt het gevoel hebben of hebt het gevoel: ik ben een (gespreks)onderwerp. Of een dieper gevoel: ís er wat met mij; kan ik mezelf niet zijn in de kerk of een christelijke setting, bijvoorbeeld van een christelijke school of van christelijke politiek? Of: ik kan dat wel zijn áls … – en dan volgen de voorwaarden.

Dat zijn ingrijpende gevoelens en vragen. Die ook het nodige oproepen als het om het evangelie gaat: hoe laat deze gang van zaken onder christenen zich rijmen met de onvoorwaardelijke manier waarop God ons in Jezus tegemoet is gekomen?

En laten we hierin ook eerlijk zijn, gemeente, en dicht bij onszelf blijven. We hebben de afgelopen tijd, ook wel door schande en schade, geleerd om steeds te zeggen: we kennen geen gescheiden of getrouwde mensen; we kennen geen singles of getrouwden. Natuurlijk maakt het veel uit welke van deze je bent. Maar we kennen Jézus. En we kennen elkaar in hem (2 Korintiërs 5:16). Dat voorop. Jezus in het midden.

En zo luisteren we naar de Heer en de weg die hij wijst. Als we dat steeds zo hebben gedaan en doen: dan toch ook op die manier voor onze broers en zussen homo’s en lesbiennes? Dan gaan we dan toch niet ineens wel extra aandachtspunten zetten?

Gemeente, gasten: hier ligt een belangrijk punt. Daar zullen we eerlijk en goed naar moeten kijken. We hebben het vandaag niet over een ‘onderwerp’, al zal het gaan over homoseksualiteit.

Als kerkenraad hebben we ervoor gekozen om homoseksualiteit een van de themadiensten van dit jaar te laten zijn; niet meer, niet minder. Volgens ons hoort deze dienst thuis in dit jaarthema. Homoseksualiteit negeren in dit jaar(thema) is niet de weg; homoseksualiteit over-accentueren evenmin.

Voordat we verder gaan vertellen twee leden van de gemeente over hun homoseksuele oriëntatie. Ik wil jullie graag het woord geven.

— gemeentelid:

Het is nu zo’n 3,5 jaar geleden dat ik voor mijzelf de knoop doorhakte. Ik had geen zin meer in ontkenning en twijfel. Het was wel een bevrijding om eindelijk eerlijk tegen mezelf te kunnen zijn. Dus, dan weet je voor jezelf: ik ben homo. En dan?

Dan begint er een lang proces, waarbij ik er aan het begin nog maar eens achter kwam wat een fijne familie ik heb. Ik heb gemerkt dat hun steun en het feit dat het altijd een bespreekbaar onderwerp is geweest, enorm hebben geholpen bij de acceptatie en de focus op wat echt belangrijk is.

Wat is dan echt belangrijk? In een kerk kan ik daar natuurlijk maar 1 antwoord op geven, maar gelukkig meen ik dat ook: God is het belangrijkst en mijn overtuiging daarvan is even weinig veranderd als Zijn liefde voor mij sinds ik erachter ben dat ik homo ben. Hij wist het toch al.

Dan volgt de zoektocht naar antwoorden. Hoe moet ik mijn leven nu invullen? Mag ik een relatie aangaan? Wanneer moet ik het aan iedereen vertellen?

Dat zijn denk ik vragen waar iedere christelijke homo mee zit. Hoe ik precies een antwoord heb gevonden op elke vraag weet ik niet precies. Het is niet alsof je een droom krijgt met alle antwoorden erin. Het is meer een proces wat soms jaren kan duren. Vooral bij het, zoals dat zo mooi heet, uit de kast komen. Dat is iets waarbij ik heb gemerkt dat het iets is waar je op een gegeven moment gewoon klaar voor bent. Dan wil je dat de wereld het weet (niet de hele wereld natuurlijk).

Mijn familie wist het vanaf het begin al, misschien ook wel voordat ik het zelf wist maar dat is nu niet belangrijk. Een half jaar later heb ik iemand anders in vertrouwen genomen. Dat hielp, omdat het goed is erover te praten, ook als je daar geen zin in hebt. 1,5 jaar later volgde een volgende stap en nu de kerk.

Ik heb tot nu toe nog niet één negatieve reactie gehad. Dat is iets waar ik enorm dankbaar voor ben. Het is voor homo’s in de kerk denk ik heel belangrijk om niet geoordeeld te worden, op het moment dat ze er open over zijn.

Dan nog iets over mijn zoektocht naar een, om het zo te zeggen, gepaste levensstijl. Ik denk dat het in zo’n situatie essentieel is om God hier dicht bij te betrekken. Het is toch van Hem dat je een antwoord wilt?

Dat heb ik dan ook gedaan. En veel gelezen. En dan trek je op een gegeven moment een conclusie. En dan ga je daar weer aan twijfelen. En dan bedenk je weer dat dat niet hoeft. Je merkt dat het niet makkelijk is, maar uiteindelijk geeft God antwoord.

Alles mooi zover, hoor ik u denken. Totdat je verliefd wordt. Ik denk dat iedereen het pijnpunt hier wel zal begrijpen. En voor mij is dit ook nog steeds het moeilijkst. Het is niet makkelijk om je een houding te geven in zo’n situatie. Vaak is het gewoon wachten totdat het voorbij gaat en verder gaan met je leven.

Gelukkig hoef ik dat niet alleen te doen.

—- gemeentelid:

Ik wil graag wat vertellen over mijn ervaringen als homo in de kerk. Dit zijn mijn ervaringen, dus ik heb niet de illusie dat die hetzelfde zijn voor anderen.

Bij mezelf duurde het lang voordat ik erachter kwam dat ik homo was. Dit kwam door onwetendheid, gebrek aan zelfacceptatie, schaamte en angst voor reacties. In mijn kerkelijke omgeving waren geen rolmodellen of mensen die konden laten zien hoe het was om christen te zijn en homo. In de kerk was homoseksualiteit iets problematisch: het was zwaar voor diegene die ermee was opgezadeld en zielig voor de ouders van het desbetreffende kind. Je zou het maar overkomen! Aan de ene kant had ik dat negatieve beeld van homo’s. Aan de andere kant werd me het beeld van homoseksualiteit opgedrongen van dansende mannen in dubieuze pakjes op een gay pride boot en natuurlijk … van Geer en Goor. Ik kon en wilde me met beide kanten niet identificeren.

Ik ben erachter gekomen dat dat ook niet hoeft. Van God, van de mensen die mij dierbaar zijn, en van gemeenteleden mag ik gewoon mezelf zijn: in de dingen waarin ik goed ben, in mijn zwakke kanten én toevallig ook als homo. Dat waardeer ik erg!

Ik ben gaan geloven dat God mij onvoorwaardelijk accepteert, ook als ik dat zelf soms lastig vind. God schept geen voorwaarden vooraf, maar roept ons op achter Jezus aan te gaan en mee te werken aan zijn koninkrijk. In die ruimte en in die vrijheid is er iemand op mijn pad gekomen en ben ik een nieuwe relatie aangegaan, waar ik God heel vaak voor kan danken.

In ons kerkverband is een homoseksuele relatie een moeilijk punt. Als ik het rapport lees dat een aantal jaar geleden is geschreven ervaar ik daar weinig ruimte in en heb niet de vrijmoedigheid om met mijn vriend aan het avondmaal te gaan. Voor mij is dit uitermate ongemakkelijk. Ik zie zelf al jaren geen christelijke bezwaren tegen een relatie tussen mensen van hetzelfde geslacht. Nu ik zelf ook de goede dingen van deze relatie mag ervaren vind ik het steeds moeilijker voor te stellen wat er echt mis mee zou kunnen zijn. Ik vind de vaak geschetste bijbelse lijn ernstig tekortschieten. Ook praktisch roept de lijn van afwijzing vragen op, aangezien de meeste homo’s en lesbo’s van mijn leeftijd openstaan voor een relatie.

Ik hoop dat er meer ruimte komt in onze kerken, om te zijn wie je bent en om de keuzes te maken waarvan je denkt dat die passen in een weg met God. Ik hoop dat u ziet dat homoseksualiteit niet alleen maar lastig en moeilijk is, maar dat het mensen ook juist dichter bij God kan brengen. Ik hoop dat de spanning over het onderwerp homoseksualiteit verdwijnt, dat er steeds meer openheid komt om over te spreken… en dat het gewoon niet zo’n issue meer hoeft te zijn.

—-

Dank je wel voor jullie verhalen! Voor je durf en kwetsbaarheid om dit hier, in de gemeente, neer te leggen. Ik hoop en bid dat de Heer jullie zegent en dit getuigenis zodat we ook hierin groeien in openheid, eerlijkheid en in het zoeken en gaan van de weg van de Heer.

2         De Bijbel en homoseksualiteit.
Vaak zijn we in de jaarthema-diensten teruggegaan naar het begin, onze wordingsgeschiedenis. Dat doen we vanmorgen ook. We zien daar dat God de mens schept; man en vrouw (1:26). God brengt hen bij elkaar zodat zij, schitterend gezegd, ‘helemaal één worden’ (BGT, 2:24). Die eenheid is lichamelijk (werk(verdeling), seksualiteit) en geestelijk (gebed).

De Bijbel beschrijft in onze wordingsgeschiedenis de levenseenheid tussen Adam en Eva. En zoals het in die geschiedenis gaat over een man en vrouw, zo gebeurt dat in de Bijbel steeds. Hooglied, het oudste blootblad ter wereld, bezingt de liefde tussen man en vrouw. Efeze 5 verdiept de man-vrouwrelatie door te zeggen dat die de relatie tussen Christus en de gemeente weerspiegelt. En zowel het Oude als het Nieuwe Testament spreekt in liefdestaal over man en vrouw, bruidegom en bruid, om de relatie tussen God en gelovigen aan te duiden.

Ja, hallo! Lekker is dat. Gaat het in de dienst over homoseksualiteit, en dan begint ‘ie weer over een trouw-relatie tussen een man en een vrouw. Zeker een blanke man, een hetero die teveel last heeft van het h-woord?

Ik wil er drie dingen over zeggen:

De tijd van de Bijbel en onze tijd
Wie Genesis 2 leest, kan – zij het gekunsteld want niet te vergelijken met wat de single van vandaag is – in Adam nog de 1^ste single ontwaren. Maar ik denk dat je eerlijk moet zijn en moet zeggen: wie de eerste homo, lesbienne van nu of hun relatie wil ontdekken in de Bijbel (de relatie tussen David en Jonathan is wel eens als zodanig aangemerkt, op basis van 1 Samuel 1:26) of in een Bijbelse vergelijking zegt meer over zichzelf dan over de Bijbel.

Zegt de Bijbel dan niks over homo’s en lesbiennes van vandaag? Ik denk dat je het meest eerlijk bent en recht doet zowel aan de Bijbel als ook aan homo’s en lesbiennes van vandaag als je zegt: nee. Of op z’n minst: dat is erg onzeker. Er wordt in de Bijbel wel iets gezegd over bepaald homoseksueel gedrag; ik kom daar straks kort op terug.

Maar alleen al vanwege die onzekerheid moet je oppassen om bepaalde Bijbelse voorschriften over homoseksueel gedrag toe te passen op situaties van vandaag. Homoseksualiteit zoals wij dat vandaag kennen als levensgevoel is, al blijft spreken hierover complex, te zien een (relatief) nieuw verschijnsel dat past bij onze tijd.

Een tijd waarin, zo hebben we steeds gezien in deze jaarthemadiensten, het individu centraal staat; wie ben ik op mij-selfie? Een tijd waarin verbanden minder/niet bepalen wie je bent. Een tijd waarin je seksuele identiteit erg belangrijk is: waar je vroeger vroeg wie je ouders waren en waar je vandaan komt, vraag je nu of je hetero, homo, bi- of pedoseksueel bent. Dát willen we weten, dat is interessant (de rest volgt).

Mogelijk is dat wat wij nu homoseksuele oriëntatie noemen wel eerder aanwezig was in andere tijden/culturen. Maar als levensgevoel dient het zich aan en kan het zich pas nu aandienen, in deze westerse cultuur en maatschappij.

Als dat zo is; wat dan? Als wij van Adam en Eva niet zomaar Ada en Eva of, om het met een bekende boektitel te zeggen, Adam en Evert kunnen maken: wat dan? Zegt de Bijbel dan niks en is het ieder voor zich uitzoeken hoe je leeft? Wijst God zijn kinderen, of die nu single zijn, getrouwd, homo of lesbienne, vandaag niet de weg?

Homo’s en lesbiennes worden toch, net als ieder ander, verliefd en willen een relatie? En dat kan en mag dan toch ook voluit? Of wijst de Heer in zijn Woord toch een andere weg aan? Moeten we gaan touwtrekken aan bijbelteksten? Worstelen met ons gevoel van willekeur als de een wel en de ander geen relatie zou mogen aangaan? Met alle vragen van dien aan het adres van God.

De Bijbel kent alleen trouwrelatie man-vrouw
Laten we de weg van Genesis 2 eens belopen, maar dan vanuit een ander perspectief. Zou je kunnen zeggen: als twee homo’s of lesbiennes verliefd worden en uiteindelijk een trouw-relatie aangaan; dan is dat uíterlijk niet hetzelfde als het beeld dat de Bijbel beschrijft maar op een dieper, ínnerlijk/geestelijk niveau is dat wel het spoor dat God wijst? Het gaat immers om een trouw-relatie (liefde en trouw)?
Dan is het uiterlijk weliswaar anders. In de Bijbel is het altijd: man-vrouw. Maar voor homo’s en lesbiennes is dat vandaag: man-man of vrouw-vrouw. Het gaat God toch juist altijd om het hárt? En de trouw-relatie tussen deze zulke stellen wijst evengoed naar Gods trouw (Efeze 5) als de trouw-relatie tussen man en vrouw dat doet. Als twee mensen elkaar oprecht liefhebben dan woont daar toch de Heer?

Ja; hier ligt een wezenlijk punt. Het gaat God altijd om het hart. En als homo’s en lesbiennes in liefde en trouw een relatie aangaan, is die houding iets om de Heer dankbaar voor te zijn. Laten christenen alsjeblieft de allerlaatsten zijn die dan kanttekeningen gaan plaatsen of daarover mopperen. Integendeel: wat is het mooi homo’s en lesbiennes dit geloof hebben. Hun geloofsgetuigenis maakt ook indruk op anderen; gelovigen en niet-gelovigen.

En in deze zin is het ook te begrijpen als gelovige homo’s en lesbiennes Genesis lezen en zeggen: zoals Adam een tegenover (Genesis 2:18, schitterende vertaling Naardense Bijbel) miste, zo mis ik een tegenover. Je voelt dan dat je niet gemaakt bent om alleen te zijn. En sommige mensen hebben dat gevoel nu eenmaal sterker dan anderen. En een man vindt in een andere man, en een vrouw vindt in een andere vrouw in een trouw-relatie zijn/haar tegenover – zo vertellen homo’s en lesbiennes dat. En wat mooi als je daarin je dank richting God uitspreekt en Hem vraagt om hulp en leiding in die relatie. Ook dan geldt wat net aan de orde kwam: weliswaar verschilt het uiterlijk van de manier waarop de Bijbel over een trouw-relatie spreekt, maar het meest wezenlijke (tegenover en je door God laten leiden) is toch gelijk?

Kun je op deze manier naar de Bijbel kijken als het gaat over homoseksualiteit en relatievorming voor de dag van vandaag? Ik denk het niet; niet zonder meer.

De Bijbel kent alleen de trouw-relatie tussen man en vrouw. En we hebben eerder dit jaar in het kader van het jaarthema gezien: in Jezus blijkt hoe vergaand God die relatie bedoelt.

Aan de ene kant is dat de verdieping richting God: je wijst in je trouwrelatie naar Gods trouw in Jezus (Efeze 5).
De andere kant die Jezus aanwijst voor trouwrelaties gaat nog veel verder. Jezus zegt: nu ik gekomen bent begint de tijd waarin je niet langer trouwt; je bent en wordt als de engelen (Matteus 22). Jezus was niet getrouwd. Paulus moedigt in die lijn het niet-getrouwd zijn ook aan. Het koninkrijk staat centraal; de gemeente van Jezus als de (komende) bruid van de Heer. Áls je dan toch wilt trouwen of getrouwd bent…; en dan geeft het Nieuwe Testament aanwijzingen. In die sfeer.

Als dit de weg is: hoe is de homoseksuele relatie dan te zien? Als het om menselijke, intieme en seksuele relaties wordt de weg wordt alleen maar geminimaliseerd. De weg wordt niet andersom neergelegd; in de ruimte van de diversiteit van bijvoorbeeld homoseksuele relaties.

En áls er in de Bijbel gesproken wordt over homoseksueel geslachtsverkeer gebeurt dat op een manier gebeurt die duidelijk maakt dat God dat niet wil (met name Leviticus 18:22, Romeinen 1). Het woord dat Paulus in dit verband gebruikt, ‘tegennatuurlijk’, roept blijvend veel discussie op. Tegelijk is het zo dat er niet zoveel homo’s, lesbiennes of hetero’s zijn die spontaan de homoseksuele oriëntatie als gewoon, natuurlijk, ervaren. Dat kan zelfs een weg zijn die moeilijk en ingrijpend is. In die zin voelen wij ook vandaag nog iets van zo’n woord uit de Bijbel (nl. tegennatuurlijk).

Het is waar – ik heb dat net ook al gezegd – dat je die Bijbelse teksten niet zomaar kunt toepassen op vandaag. Nauwkeurige bestudering kan heel veel kort-door-de-bocht-redeneringen en vragen die wij bij dit soort teksten hebben weghalen. Er zijn ook uitleggers die menen dat de Bijbel steeds spreekt over extreme vormen van homoseksueel geslachtsverkeer; díe zou God verbieden (je kunt dan denken aan de manier waarop dat in onze cultuur ook wel gebeurt; losgeslagen (homo)seks). Tegelijk wordt nergens duidelijk dat God de seksuele omgang tussen mensen van hetzelfde geslacht goed vindt.

Als het gaat om relatievorming en het ‘helemaal één worden’ (Genesis 2:24), wijst de Bijbel geen andere weg aan dan de trouwrelatie tussen man en vrouw.

De ongeordende maatschappij van Jezus
Betekent dat dan dat God homoseksuele relaties niet wil? Zouden homo’s en lesbiennes gevoelens van verliefdheid hebben en verlangens naar trouwrelaties krijgen – waar zij vervolgens niks mee kunnen? Wil God niet dat homo’s en lesbiennes van vandaag een trouwrelatie aangaan om elkaar daarin van elkaar te houden en elkaar te helpen onder Gods leiding?

Ik denk niet dat je dat zo kunt zeggen. Ik denk dat we, om te beginnen, veel voorzichtiger moeten zijn in ons denken en spreken. Aan de ene kant kun je niet om de man-vrouwrelatie heen die de Bijbel laat zien. Andersom is het even hard te zeggen. Liefde en trouw zijn inderdaad zulke wezenlijke kenmerken die horen bij (het leven met) God. Waar liefde en trouw zijn; daar is de Heer.

En wij weten ook niet zo goed op welke manier Bijbels spreken over relatievorming en seksualiteit de weg wijst voor homo’s en lesbiennes van vandaag. Onze tijd waarin ik als individu centraal sta en wat seksualiteit is, is zo anders dan in de tijd en cultuur van de Bijbel. Onderaan deze preek heb ik een verwijzing gezet naar een bundel over homoseksualiteit. In onze kerken zijn er diverse opvattingen als het gaat over de weg die God aanwijst.

En vooral wordt duidelijk hoe breed, onwenselijk breed, de kloof is tussen wat de kerk veelal leert en de praktijk van het christelijke leven.

Als het hierin gaat om het zoeken van de weg die de Bijbel aanwijst dan denk ik niet allereerst aan de manier waarop gesproken wordt over relatievorming of een trouw-relatie (dat is altijd man-vrouw in de Bijbel).

Er is in dit verband een opvallend ander punt dat te denken geeft. Iets dat veel verder gaat dan man-vrouwrelatie. Het evangelie van Jezus maakt alle dingen zo ontzettend anders. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de manier waarop Paulus het verschil tussen man en vrouw, slaven en vrije mensen relativeert (Galaten 3:28). En zelfs het (onvoorstelbaar belangrijke) verschil tussen bijvoorbeeld Grieken en Joden relativeert (Kolossenzen 3). Verschillen doen er niet toe; we zijn in Jezus. In Jezus geen man of vrouw, geen Griek of Jood, geen slaaf of Heer. Jezus is het! Hij domineert; hij is Heer.

Dat moet in die tijd vele malen explosiever hebben geklonken dan wij ons kunnen voorstellen. Een voorbeeld. Vorig jaar was er ophef omdat er ‘minder, minder, Marokkanen’ werd gescandeerd. Heel Nederland in rep en roer. Hoe klinkt het dan om te horen: ‘er is geen sprake van Marokkaan of Nederlander…’. Wat Paulus zei ‘er is geen sprake van Grieken of Joden’ klonk vele malen explosiever. Joden waren immers het volk van God (zie m’n preek uit de tijd van ‘minder, minder’ over Kolossenzen 3)!

Explosiever spreekt Paulus dan het voor ons wellicht klinkt of voelt om dit te horen: ‘het doet er niet toe dat je homo bent of hetero. Dat is niet langer relevant. Jezus is relevant.’ ‘Ja maar, wel áls…’.

Nee.
Alleen Jezus.

Hoe klinkt dat?
Dat is een heel nieuwe manier van kijken.

De gemeente van Jezus viel op omdat echt in alles Jezus in het midden stond. De mensen keken hun ogen uit: wat gebeurt er in vredesnaam bij die chrestenen, die christenen? Er gingen kwade geruchten rond over die nieuwe beweging. En het is ook niet niks wat die gemeente laat zien.

Als de Heer triomfeert over de dood maakt hij vrouwen, die voor de toenmalige maatschappij niet telden als getuigen, tot eerste getuigen van het eeuwigheidsleven. Dat wordt niks met die Jesus-movement, dat voel je gelijk wel aan. Of wel? Alles is anders. Het is Jezus. Vrouwen staan vooraan.

En in die gemeente van Jezus… wat een toestand daar: heren en slaven gaan aan dezelfde tafel. Schandalig! Verbieden die beweging. Stuur je mensen van Veiligheid en Justitie erop af! Maatschappijontwrichtende toestanden.
En nog zo wat: Grieken en Joden aanbidden dezelfde God. En ook nog in zo’n clandestiene omgeving; niet in een gewijde tempel ofzo. Nee. Bij mensen thuis. Jan en alleman doen mee en verrichten taken.
En mannen, heerser over hun vrouw, kregen goddelijke opdrachten om goed en zorgzaam met hun vrouwen om te gaan. Gekker moet het niet worden. Straks gaan die vrouwen nog van alles en nog wat van zichzelf denken…. Geen wonder dat mannen zich amper bekeerden in de eerste tijd van het christendom. Vrouwen zagen er het nut wel van in….

Kijk, gemeente: hier loopt een diepe lijn door de Bijbel. De Jezusdraad.

Homoseksualiteit wordt vandaag wel eens ongeordende liefde genoemd…: nou, alle orde die toen bekend was, werd anders in de gemeente van Jezus. Als er een ‘ongeordende’ samenleving was, dan de gemeente van Jezus. Dat wil zeggen: alleen maar de orde van Jezus. Jezus en die gekruisigd. Hij trekt. Hij doorbreekt. Hij is het helemaal en voor allemaal.

Wat gingen de apostelen tekeer als er op dit punt verkeerd gedrag was in de gemeente: als rijken of anderen zich voorop stelden, publiek of op een verborgen hypocriete manier (Jacobus, 1 Korintiërs)! En wat hameren de apostelen erop dat je elkaar niet (ver)oordeelt in zaken die als ‘hot items’ werden aangevoeld (1 Korintiërs) zodat de mensen van buiten kunnen zien dat boven alles de liefde van Jezus domineert.

Waar Paulus aan de ene kant niet uit is op de verandering van de cultuur (slaven blijven slaven, vrouwen moeten mannen gehoorzamen, Efeze 5) wordt toch ook duidelijk dat de komst van het koninkrijk van Jezus alle bekende verhoudingen doorbreekt. Je bent vrij. Helemaal vrij om God en je naaste oprecht te dienen (Galaten 5). Dat is het nieuwe richtpunt; die weg heeft Jezus geopend.

Onze westerse cultuur is diepgaand door dit fantastische evangelie beïnvloed, daarvan doordrenkt. Grote christelijke denkers hebben de weg gebaand richting vrijheid en individualiteit. Nooit hebben we in onze jaarthemadiensten gemopperd op onze cultuur en dat doen we in deze dienst ook niet. We maken er zelf volop deel van, in de dagelijkse vrijheden die wij ervaren. Ook als je vindt dat onze cultuur zich al die prachtige vrijheden op een verkeerde manier toe-eigent (dat is nu precies wat zonde betekent), kun je onze cultuur en tijd niet los zien van de weg van het evangelie.

Kijk nou eens vanhier, vanuit die ‘oerknal’ van de opgestane Jezus naar onze discussies en dilemma’s.

In het licht van zoveel explosieve teksten uit het Nieuwe Testament (op hun beurt daarin al voorafgegaan door het Oude Testament); waarom beginnen wij steeds weer over homoseksualiteit? In Jezus geen homo of hetero. Het is Jezus.
In het licht van de ‘ongeordende’ samenleving van Jezus moeten wij ons afvragen waarom wij moeite zouden hebben met homoseksuele relaties waarin de liefde en trouw van de Heer wordt beleden en beleefd. Het is de liefde van de Heer. Wat wil je nog meer?

Het is zo; we kunnen van Adam en Eva geen Ada en Eva maken of wat dan ook. Maar in Jezus is dat ook niet nodig. In zijn geordende liefde komen onze levens, onze relaties tot bloei. Ook die relaties waarvan wij die niet zo makkelijk of zelfs moeilijk te aanvaarden vinden. In Jezus hoeven wij ons ook niet de grootste zorgen te maken hoe het zit met de cultuur van toen en nu. Jezus is meer dan cultuurverschillen. In de Heer kun je de vraag zelfs omdraaien: geven wij, christenen, geen aanstoot aan niet-gelovigen als wij steeds iets of zelfs mensen afwijzen terwijl het op z’n minst niet makkelijk is duidelijk te maken is op welke manier de Heer in de Bijbel hierin de weg wijst?

Dit punt samenvattend: ik zie twee Bijbelse lijnen als het gaat om homoseksualiteit. De eerste lijn is de trouwrelatie man-vrouw. De tweede is dat het er niet toe doet of je hetero bent of homo. Deze beide in het schitterende licht van Jezus.

3         Jezus volgen.
En nu? Wat is nu de weg? Wil je ‘het antwoord’ horen? We lopen vanmorgen tegen iets aan dat
én heel persoonlijk en ingrijpend is
én voor christenen die zo goed mogelijk willen luisteren naar Gods stem in zijn woord – dat zijn wij, toch? –
én voor (de opstelling naar) onze cultuur
belangrijk is.

In deze dienst is het ook niet goed om te blijven staan bij een stuk verlegenheid – zoals dat vaak heet. Of bij hartenkreten, hoe belangrijk die ook zijn. Ik hoop, gemeente, dat het geheel van deze dienst deze grondhouding bij ons allemaal aanwakkert: hoe volgen we Jezus? We zullen, juist omdat we zoveel verlegenheid voelen, een stap terug moeten doen. In het luisteren naar Gods woord, in het goed luisteren naar elkaar en het zien wat de Heer doet. In dit verband wil ik ook graag een persoonlijke opmerkingen maken:……………………….. (persoonlijk). Voor die groei in geloof: dank de Heer.

Het is belangrijk dat we hier als christenen verder in komen. Als het gaat om het volgen van Jezus zie ik dan het volgende: in het vorige punt heb ik twee Bijbelse lijnen neergezet. De eerste laat ons zien dat de Bijbel een trouw-relatie kent tussen man en vrouw. Niet anders. Laten deze twee ons verder helpen.

Jezus volgen in het ongeordende.
De Bijbels lijn van de trouwrelatie man-vrouw vind je terug in veel kerkelijke overtuigingen. En in het leven van homo’s en lesbiennes die geen relatie aangaan omwille van de Heer. Deze Bijbelse weg en levensovertuiging moeten we hoog houden in de kerk. Ik zegt dat hierom: het lijkt er soms in discussies wel eens op alsof dit denken en gelovigen die zo leven, worden gezien als – ik zeg het even scherp – (een) uitstervend (soort).
Als dat zo is; wat verliest de kerk dan onvoorstelbaar veel. Want deze weg wijst de Bijbel zeker aan. En deze broers en zussen laten zien dat in Jezus inderdaad de eindtijd gekomen is; je gaat geen relatie meer aan: Jezus is je tegenover die bij je past (Genesis 2)! Je gelooft dat, hoe explosief de orde van Jezus ook is, die toch ook Gods orde in de schepping niet uitgumt en dat daarom een homoseksuele relatie niet de wil van de Heer is. De Schepper blijft trouw. Je laat je leven ordenen door de Heer. Deze broers en zussen nemen hun moeite en oriëntatie op zich en volgen Jezus. Vaak getuigen zij van een niet-makkelijke weg. Tegelijk hoor je in hen juist hoe schitterend en sterk Jezus is; hij geeft dat het te doen is.

Juist in die weg wordt iets diepers duidelijk. Namelijk wat het is om chrísten te zijn. We hebben afgelopen weken stilgestaan bij de eerste Petrus-brief. Lijden en hoop zijn daarin verbonden als de weg van het geloof. Als we deze lijn van de Bijbel kwijtraken en het getuigenis van deze gelovigen, dan – ik zeg het nu ook even scherp – ontspoort de gemeente van Jezus.

In dit licht is ook de kritische vraag te stellen of er in de discussie over homoseksualiteit ook een element meekomt waarin we ons teveel laten bepalen door onze tijdgeest: je doet wat ‘bij je past’. Maar een christen volgt allereerst Jezus.

Het is wel zo dat we hierin deze broers en zussen niet in de kou kunnen laten staan. Dan bedoel ik niet alleen dat we echt gemeente voor hen zijn. Maar ook dat ieder zijn/haar kruis op zich neemt en Jezus volgt: in je relatie, single-zijn, trouw zijn in de taken en mogelijkheden die God je geeft.

Jezus volgen in relatie.
De tweede lijn is er ook. In het licht van de ‘ongeordende’ samenleving van Jezus zien we dat er geen homo’s en hetero’s zijn. We zien hen in Jezus. In hem heten wij hen van harte welkom. We stellen geen andere voorwaarde dan de liefde van Jezus. Welkom zijn zij – en diegene die bij hen horen, hun relatie(s). We zeggen tegen hen hetzelfde als dat we zeggen tegen iedereen. Gasten, nieuwkomers, mensen die al 80 jaar lid zijn van de gemeente, zoekers, diepgelovigen, gelovigen uit welke traditie dan ook maar, stellen die trouwen of die hun huwelijk niet volhouden: welkom.

Welkom in Jezus’ naam.
Even welkom om bij te dragen in de dienst van de gemeente als bij het vieren van het avondmaal.

Ik wil dit punt iets explicieter maken. Ik zeg dit niet alleen omdat de praktijk laat zien dat telkens meer homo’s en lesbiennes ervoor kiezen om een relatie aan te gaan. Ik zeg het ook omdat het oneerlijk zou zijn als we homo’s en lesbiennes niet op dezelfde manier welkom heten als ieder ander.

Want als de bijbelse lijn werkelijk is dat de trouwrelatie door Jezus onder druk wordt gezet (zie onder 2 hierboven), dan zouden we hier per jaar toch heel wat minder bruiloften mogen verwachten dan nu het geval is. Hebben wij niet de trouwrelatie als norm(maal)? Dat ervaart niemand als probleem. Integendeel. We zeggen: dank de Heer en wat fijn! En wat geweldig dat je in Jezus’ naam wilt beginnen. Wel vinden we het moeilijk als homo’s en lesbiennes die weg willen gaan….

En als de trouwrelatie werkelijk een zo’n diepe verwijzing is naar Jezus zoals de Bijbel zegt (Efeze 5): dan zouden onze huwelijken toch ook sterker kunnen of moeten zijn? Echtscheidingscijfers en huwelijksproblematiek onder christenen liegen er niet om.

Met andere woorden: onze christelijke praktijk vult ook op eigen manier in wat de Bijbel zegt. En dat is ook niet altijd verkeerd, al is groei op alle punten blijvend nodig. Maar dat kan niet ten koste gaan van andere gelovigen. Dan maken we teveel onderscheid.

Kortom, gemeente: ik denk dat onze tijd vraagt om een adempauze in de kerkelijke praktijk. Niet voor (predikant-)theologen: er is veel werk aan de winkel om vanuit de Bijbel verder te reflecteren op wat er in onze tijd gebeurt. En ook niet in de gemeente van Jezus. Daarin is het het meest essentiële dat christenen elkaar diep in de ogen en in het hart kijken. Wie is Jezus voor jou? Volg jij, single, getrouwde, hetero, homo, lesbienne, Jezus? Zullen we in hem luisteren naar Gods woord? Eerlijk luisteren naar wat God geeft in en aan onze levens? Geve God dat steeds duidelijker wordt wat de juiste weg is om te gaan.

Dat voelt mogelijk aan als een spagaat. Maar er is toch geen enkele reden waarom we dat in Jezus niet aan zouden kunnen?

——–

Deze preek staat in het kader van het jaarthema relaties. Iedere maand kwam in een preek een onderwerp aan de orde. Op deze manier:

• Wat is het geheim van jouw leven (7 september 2014). Start van het jaarthema.
• Youp van het Hek en Genesis 1 & 2. Relaties in een selfie-tijdperk (3 oktober 2014).
• Hoe gaan christenen een relatie aan (9 november 2014). Over het trouwklimaat in NL en wat dat voor christenen betekent en over de vraag naar een relatie met iemand die niet gelooft;
• Seks en/in een relatie van trouw (14 december 2014). Over de intieme seksuele relatie;
• Seksualiteit als kado van God (18 januari 2015);
• God hecht zich aan ons. Seksualiteit als ingewikkeld kado (15 februari 2015);
• De getrouwde single. Over de trouwrelatie, het huwelijk (17 april 2015);
• Iemand die bij je past. Homoseksualiteit in/en de kerk (22 maart 2015);
• Terug naar de Heer die ons helemaal één maakt. Over echtscheiding (17 mei 2015);
• Wie is je tegenover? Single in de kerk (19 juni 2015).

Lopende het jaar zijn er gespreksgroepen voor stellen die gaan trouwen en voor stellen die al wat langer (7+ jaar) getrouwd zijn.

Een achtergrondartikel bij dit jaarthema is Relatievorming anno nu. Pleidooi voor een christelijke, holistische visie (november 2014). Andere preken e/o artikel zijn te vinden op mijn blog, onder de categorie relatie.

Verder lezen over het preekthema:
– Open en kwetsbaar. Christelijk debat over homoseksualiteit. Onder redactie van Ad de Bruijne. Vuurbaak, 2012 (TU-bezinningsreeks nr.11).
– Naar een holistische benadering van de trouwrelatie. Blogartikel over onze (razendsnel) veranderende samenleving, toegespitst op relaties en huwelijk.

Naar aanleiding van deze preek werd ik gevraagd een artikel te schrijven voor het blad OnderWeg (NGK/GKv). Dat artikel kwam op zaterdag 27 juni 2015 uit. Je vindt het hier.

Voorbeeldliturgie
Votum en vredegroet
Zingen: Opwekking 640 – Mijn hulp is van u, Heer
Schuldbelijdenis: door te zingen GK 157: 1 tm 3
Genadeverkondiging (Romeinen 8 en Johannes 8): gevolgd door GK 157: 4
Gebed om de opening van het Woord
Zingen: E&R 417 – Ben je groot of ben je klein
Kinderen naar de kidsclub
Schriftlezing: Genesis 2:18-25, BGT
Zingen: Psalm 139: 1, 2
Verkondiging  Iemand die bij je past. Homoseksualiteit e/in de kerk.
1 Het h-woord in de kerk?
2 De bijbel en homoseksualiteit

• De tijd van de Bijbel en onze tijd
• De Bijbel kent alleen trouwrelatie man-vrouw
• De ongeordende maatschappij van Jezus

3 Jezus volgen
True Colors speelt: God of the moon and stars,
gevolgd door opwekking 335 (u die mij geschapen hebt)
Romeinen 12: nieuw leven in de Heer
Zingen: Psalm 139: 11
Afkondigingen kerkenraad
TG missionair en Het Kruispunt
Paasmaaltijd, voorbereiding
Voorbeden: gemeentegebed
begonnen met GK 163:2
Collecte: True Colors speelt True Colors
Zingen: opw. 705 Toon mijn liefde
Zegen
Verdere ontmoeting